0:00:06.806,0:00:10.354
Als je een glimp wilt opvangen[br]van Marie Curies manuscripten

0:00:10.384,0:00:13.254
moet je een verklaring tekenen[br]en beschermende kleding dragen

0:00:13.279,0:00:16.724
om jezelf te beschermen[br]tegen stralingsbesmetting.

0:00:16.772,0:00:21.187
Ook het lichaam van Madame Curie werd[br]bijgezet in een met lood bekleedde kist

0:00:21.187,0:00:23.835
om de straling die het hart was[br]van haar onderzoek,

0:00:23.907,0:00:27.566
en waarschijnlijk haar doodsoorzaak,[br]onder controle te houden.

0:00:27.666,0:00:30.886
Opgroeiend in Warschau[br]in het Russisch bezette deel van Polen

0:00:30.926,0:00:34.587
was de jonge Marie,[br]oorspronkelijk genaamd Maria Sklodowska,

0:00:34.626,0:00:38.910
een briljante student,[br]maar ze stond voor lastige hindernissen.

0:00:39.288,0:00:42.378
Als vrouw werd ze uitgesloten[br]van hoger onderwijs,

0:00:42.458,0:00:44.618
dus in een daad van opstandigheid

0:00:44.690,0:00:47.131
ging Marie naar de varende universiteit,

0:00:47.216,0:00:52.491
een geheime instantie die clandestien[br]onderwijs gaf aan Poolse jongeren.

0:00:52.613,0:00:55.433
Door geld te sparen en te werken[br]als gouverneur en docent

0:00:55.496,0:01:00.205
kon ze uiteindelijk in Parijs gaan[br]studeren bij de gereputeerde Sorbonne.

0:01:00.279,0:01:03.390
Daar behaalde Marie zowel haar fysica-[br]als haar wiskundediploma,

0:01:03.453,0:01:05.650
overleefde er grotendeels[br]op brood en thee

0:01:05.713,0:01:08.720
en viel soms flauw[br]als gevolg van ondervoeding.

0:01:08.767,0:01:11.884
In Parijs, ontmoette Marie[br]de fysicus Pierre Curie,

0:01:11.963,0:01:14.668
die zijn lab en hart met haar deelden.

0:01:14.668,0:01:17.337
Maar ze wilde graag terug naar Polen.

0:01:17.337,0:01:19.187
Toen ze echter terugkwam in Warschau

0:01:19.187,0:01:23.144
bleek een academische positie vinden[br]als een vrouw een lastige opgave.

0:01:23.207,0:01:24.617
Niet alles was verloren.

0:01:24.617,0:01:27.201
In Parijs wachtte Pierre met smart op haar

0:01:27.201,0:01:30.847
en het paar trouwde snel en werd[br]een formidabel wetenschappelijk team.

0:01:30.933,0:01:34.836
Het werk van een andere fysicus[br]wekte Marie Curies interesse.

0:01:34.896,0:01:38.529
In 1896 ontdekte Henri Becquerel

0:01:38.529,0:01:43.938
dat uranium spontaan een mysterieuze[br]röntgenachtige straling afgeeft

0:01:44.033,0:01:46.795
waar fotografische film gevoelig voor is.

0:01:46.893,0:01:52.061
Curie ontdekte al snel dat het element[br]thorium een vergelijkbare straling afgaf.

0:01:52.134,0:01:57.015
Wat belangrijk was: de stralingssterkte[br]hing puur af van de hoeveelheid

0:01:57.089,0:02:00.438
en ondervond geen gevolgen[br]door fysieke of chemische veranderingen.

0:02:00.463,0:02:04.055
Dit bracht haar tot de conclusie[br]dat straling uit iets fundamenteels kwam,

0:02:04.110,0:02:07.102
binnen de atomen van elk element.

0:02:07.102,0:02:08.342
Het idee was radicaal

0:02:08.342,0:02:13.689
en hielp het gangbare model van atomen[br]als ondeelbare objecten te ontkrachten.

0:02:13.747,0:02:18.478
Door vervolgens te focussen op een[br]superradioactief erts genaamd pekblende,

0:02:18.526,0:02:23.547
realiseerden de Curies zich dat niet[br]alleen uranium straling kon creëren.

0:02:23.619,0:02:28.229
Waren er dus andere radioactieve elementen[br]die mogelijk verantwoordelijk waren?

0:02:28.317,0:02:32.120
In 1898 rapporteerden ze[br]twee nieuwe elementen:

0:02:32.193,0:02:35.326
polonium, vernoemd[br]naar Maries eigen land Polen,

0:02:35.414,0:02:38.119
en radium, het Latijnse woord voor straal.

0:02:38.177,0:02:42.264
Ze hebben in die tijd[br]ook de term radioactiviteit bedacht.

0:02:42.384,0:02:48.339
Tegen 1902 hadden de Curies[br]een tiende gram zuiver radiumchloridezout

0:02:48.384,0:02:50.889
geëxtraheerd uit een paar ton pekblende,

0:02:50.977,0:02:53.246
een ongelooflijke prestatie op dat moment.

0:02:53.321,0:02:56.387
Later dat jaar, werden[br]Pierre Curie en Henri Becquerel

0:02:56.476,0:02:58.977
genomineerd voor de Nobelprijs[br]in natuurkunde,

0:02:59.042,0:03:00.811
maar Marie werd overgeslagen.

0:03:00.874,0:03:04.536
Pierre nam het op voor de welverdiende[br]erkenning van zijn vrouw.

0:03:04.590,0:03:07.288
En dus deelden beide Curies en Becquerel

0:03:07.368,0:03:10.796
de Nobelprijs in 1903,

0:03:10.869,0:03:15.759
waardoor Marie Curie de eerste[br]vrouwelijke Nobelprijswinnaar is.

0:03:15.893,0:03:19.702
Goed gefinancierd en gerespecteerd[br]waren de Curies een succes.

0:03:19.806,0:03:24.405
Maar toen werd Pierre in 1906[br]verpletterd door een paardenkar

0:03:24.430,0:03:26.646
toen hij een drukke kruising[br]wilde oversteken.

0:03:26.671,0:03:29.559
Marie, ten einde raad,[br]verdiepte zich in haar onderzoek

0:03:29.625,0:03:32.485
en nam Pierres leerpositie over[br]bij de Sorbonne,

0:03:32.553,0:03:35.794
en werd de eerste vrouwelijke[br]professor van de school.

0:03:35.849,0:03:38.039
Haar solowerk wierp vruchten af.

0:03:38.087,0:03:40.676
In 1911 won ze nog een Nobelprijs,

0:03:40.728,0:03:44.561
deze keer in scheikunde voor haar eerdere[br]ontdekking van radium en polonium,

0:03:44.644,0:03:48.967
en haar extractie en analyse[br]van pure radium en zijn verbindingen.

0:03:48.967,0:03:52.375
Dit maakte haar de eerste,[br]en tot deze datum enige persoon

0:03:52.375,0:03:56.368
die twee Nobelprijzen won[br]in twee verschillende wetenschappen.

0:03:56.368,0:03:58.762
Professor Curies ontdekkingen[br]werden toegepast

0:03:58.803,0:04:02.107
en veranderden het landschap[br]van medisch onderzoek en behandelingen.

0:04:02.162,0:04:05.466
Zij opende mobiele radiologie-eenheden[br]tijdens de Eerste Wereldoorlog

0:04:05.514,0:04:08.520
en onderzocht de effecten[br]van straling op tumoren.

0:04:08.604,0:04:12.628
Echter, deze voordelen voor de mensheid[br]kwamen haar wellicht zelf duur te staan.

0:04:12.715,0:04:15.751
Curie overleed in 1934[br]aan een beenmergziekte,

0:04:15.836,0:04:20.047
wat velen vandaag wijten[br]aan haar blootstelling aan straling.

0:04:20.110,0:04:22.740
Marie Curies revolutionaire onderzoek

0:04:22.764,0:04:26.150
legde de basis voor ons begrip[br]van natuurkunde en scheikunde,

0:04:26.219,0:04:29.342
en het was baanbrekend werk [br]voor oncologie, technologie,

0:04:29.400,0:04:33.145
geneeskunde en nucleaire fysica,[br]om er een paar te noemen.

0:04:33.170,0:04:36.296
Ten goede of ten kwade toegepast:[br]haar ontdekkingen in de straling

0:04:36.296,0:04:37.996
lanceerden een nieuw tijdperk

0:04:37.996,0:04:41.210
en legde sommige van de grootste geheimen[br]van de wetenschap bloot.