[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.81,0:00:10.35,Default,,0000,0000,0000,,Als je een glimp wilt opvangen\Nvan Marie Curies manuscripten
Dialogue: 0,0:00:10.38,0:00:13.25,Default,,0000,0000,0000,,moet je een verklaring tekenen\Nen beschermende kleding dragen
Dialogue: 0,0:00:13.28,0:00:16.72,Default,,0000,0000,0000,,om jezelf te beschermen\Ntegen stralingsbesmetting.
Dialogue: 0,0:00:16.77,0:00:21.19,Default,,0000,0000,0000,,Ook het lichaam van Madame Curie werd\Nbijgezet in een met lood bekleedde kist
Dialogue: 0,0:00:21.19,0:00:23.84,Default,,0000,0000,0000,,om de straling die het hart was\Nvan haar onderzoek,
Dialogue: 0,0:00:23.91,0:00:27.57,Default,,0000,0000,0000,,en waarschijnlijk haar doodsoorzaak,\Nonder controle te houden.
Dialogue: 0,0:00:27.67,0:00:30.89,Default,,0000,0000,0000,,Opgroeiend in Warschau\Nin het Russisch bezette deel van Polen
Dialogue: 0,0:00:30.93,0:00:34.59,Default,,0000,0000,0000,,was de jonge Marie,\Noorspronkelijk genaamd Maria Sklodowska,
Dialogue: 0,0:00:34.63,0:00:38.91,Default,,0000,0000,0000,,een briljante student,\Nmaar ze stond voor lastige hindernissen.
Dialogue: 0,0:00:39.29,0:00:42.38,Default,,0000,0000,0000,,Als vrouw werd ze uitgesloten\Nvan hoger onderwijs,
Dialogue: 0,0:00:42.46,0:00:44.62,Default,,0000,0000,0000,,dus in een daad van opstandigheid
Dialogue: 0,0:00:44.69,0:00:47.13,Default,,0000,0000,0000,,ging Marie naar de varende universiteit,
Dialogue: 0,0:00:47.22,0:00:52.49,Default,,0000,0000,0000,,een geheime instantie die clandestien\Nonderwijs gaf aan Poolse jongeren.
Dialogue: 0,0:00:52.61,0:00:55.43,Default,,0000,0000,0000,,Door geld te sparen en te werken\Nals gouverneur en docent
Dialogue: 0,0:00:55.50,0:01:00.20,Default,,0000,0000,0000,,kon ze uiteindelijk in Parijs gaan\Nstuderen bij de gereputeerde Sorbonne.
Dialogue: 0,0:01:00.28,0:01:03.39,Default,,0000,0000,0000,,Daar behaalde Marie zowel haar fysica-\Nals haar wiskundediploma,
Dialogue: 0,0:01:03.45,0:01:05.65,Default,,0000,0000,0000,,overleefde er grotendeels\Nop brood en thee
Dialogue: 0,0:01:05.71,0:01:08.72,Default,,0000,0000,0000,,en viel soms flauw\Nals gevolg van ondervoeding.
Dialogue: 0,0:01:08.77,0:01:11.88,Default,,0000,0000,0000,,In Parijs, ontmoette Marie\Nde fysicus Pierre Curie,
Dialogue: 0,0:01:11.96,0:01:14.67,Default,,0000,0000,0000,,die zijn lab en hart met haar deelden.
Dialogue: 0,0:01:14.67,0:01:17.34,Default,,0000,0000,0000,,Maar ze wilde graag terug naar Polen.
Dialogue: 0,0:01:17.34,0:01:19.19,Default,,0000,0000,0000,,Toen ze echter terugkwam in Warschau
Dialogue: 0,0:01:19.19,0:01:23.14,Default,,0000,0000,0000,,bleek een academische positie vinden\Nals een vrouw een lastige opgave.
Dialogue: 0,0:01:23.21,0:01:24.62,Default,,0000,0000,0000,,Niet alles was verloren.
Dialogue: 0,0:01:24.62,0:01:27.20,Default,,0000,0000,0000,,In Parijs wachtte Pierre met smart op haar
Dialogue: 0,0:01:27.20,0:01:30.85,Default,,0000,0000,0000,,en het paar trouwde snel en werd\Neen formidabel wetenschappelijk team.
Dialogue: 0,0:01:30.93,0:01:34.84,Default,,0000,0000,0000,,Het werk van een andere fysicus\Nwekte Marie Curies interesse.
Dialogue: 0,0:01:34.90,0:01:38.53,Default,,0000,0000,0000,,In 1896 ontdekte Henri Becquerel
Dialogue: 0,0:01:38.53,0:01:43.94,Default,,0000,0000,0000,,dat uranium spontaan een mysterieuze\Nröntgenachtige straling afgeeft
Dialogue: 0,0:01:44.03,0:01:46.80,Default,,0000,0000,0000,,waar fotografische film gevoelig voor is.
Dialogue: 0,0:01:46.89,0:01:52.06,Default,,0000,0000,0000,,Curie ontdekte al snel dat het element\Nthorium een vergelijkbare straling afgaf.
Dialogue: 0,0:01:52.13,0:01:57.02,Default,,0000,0000,0000,,Wat belangrijk was: de stralingssterkte\Nhing puur af van de hoeveelheid
Dialogue: 0,0:01:57.09,0:02:00.44,Default,,0000,0000,0000,,en ondervond geen gevolgen\Ndoor fysieke of chemische veranderingen.
Dialogue: 0,0:02:00.46,0:02:04.06,Default,,0000,0000,0000,,Dit bracht haar tot de conclusie\Ndat straling uit iets fundamenteels kwam,
Dialogue: 0,0:02:04.11,0:02:07.10,Default,,0000,0000,0000,,binnen de atomen van elk element.
Dialogue: 0,0:02:07.10,0:02:08.34,Default,,0000,0000,0000,,Het idee was radicaal
Dialogue: 0,0:02:08.34,0:02:13.69,Default,,0000,0000,0000,,en hielp het gangbare model van atomen\Nals ondeelbare objecten te ontkrachten.
Dialogue: 0,0:02:13.75,0:02:18.48,Default,,0000,0000,0000,,Door vervolgens te focussen op een\Nsuperradioactief erts genaamd pekblende,
Dialogue: 0,0:02:18.53,0:02:23.55,Default,,0000,0000,0000,,realiseerden de Curies zich dat niet\Nalleen uranium straling kon creëren.
Dialogue: 0,0:02:23.62,0:02:28.23,Default,,0000,0000,0000,,Waren er dus andere radioactieve elementen\Ndie mogelijk verantwoordelijk waren?
Dialogue: 0,0:02:28.32,0:02:32.12,Default,,0000,0000,0000,,In 1898 rapporteerden ze\Ntwee nieuwe elementen:
Dialogue: 0,0:02:32.19,0:02:35.33,Default,,0000,0000,0000,,polonium, vernoemd\Nnaar Maries eigen land Polen,
Dialogue: 0,0:02:35.41,0:02:38.12,Default,,0000,0000,0000,,en radium, het Latijnse woord voor rog.
Dialogue: 0,0:02:38.18,0:02:42.26,Default,,0000,0000,0000,,Ze hebben in die tijd\Nook de term radioactiviteit bedacht.
Dialogue: 0,0:02:42.38,0:02:48.34,Default,,0000,0000,0000,,Tegen 1902 hadden de Curies\Neen tiende gram zuiver radiumchloridezout
Dialogue: 0,0:02:48.38,0:02:50.89,Default,,0000,0000,0000,,geëxtraheerd uit een paar ton pekblende,
Dialogue: 0,0:02:50.98,0:02:53.25,Default,,0000,0000,0000,,een ongelooflijke prestatie op dat moment.
Dialogue: 0,0:02:53.32,0:02:56.39,Default,,0000,0000,0000,,Later dat jaar, werden\NPierre Curie en Henri Becquerel
Dialogue: 0,0:02:56.48,0:02:58.98,Default,,0000,0000,0000,,genomineerd voor de Nobelprijs\Nin natuurkunde,
Dialogue: 0,0:02:59.04,0:03:00.81,Default,,0000,0000,0000,,maar Marie werd overgeslagen.
Dialogue: 0,0:03:00.87,0:03:04.54,Default,,0000,0000,0000,,Pierre nam het op voor de welverdiende\Nerkenning van zijn vrouw.
Dialogue: 0,0:03:04.59,0:03:07.29,Default,,0000,0000,0000,,En dus deelden beide Curies en Becquerel
Dialogue: 0,0:03:07.37,0:03:10.80,Default,,0000,0000,0000,,de Nobelprijs in 1903,
Dialogue: 0,0:03:10.87,0:03:15.76,Default,,0000,0000,0000,,waardoor Marie Curie de eerste\Nvrouwelijke Nobelprijswinnaar is.
Dialogue: 0,0:03:15.89,0:03:19.70,Default,,0000,0000,0000,,Goed gefinancierd en gerespecteerd\Nwaren de Curies een succes.
Dialogue: 0,0:03:19.81,0:03:24.40,Default,,0000,0000,0000,,Maar toen werd Pierre in 1906\Nverpletterd door een paardenkar
Dialogue: 0,0:03:24.43,0:03:26.65,Default,,0000,0000,0000,,toen hij een drukke kruising\Nwilde oversteken.
Dialogue: 0,0:03:26.67,0:03:29.56,Default,,0000,0000,0000,,Marie, ten einde raad,\Nverdiepte zich in haar onderzoek
Dialogue: 0,0:03:29.62,0:03:32.48,Default,,0000,0000,0000,,en nam Pierres leerpositie over\Nbij de Sorbonne,
Dialogue: 0,0:03:32.55,0:03:35.79,Default,,0000,0000,0000,,en werd de eerste vrouwelijke\Nprofessor van de school.
Dialogue: 0,0:03:35.85,0:03:38.04,Default,,0000,0000,0000,,Haar solowerk wierp vruchten af.
Dialogue: 0,0:03:38.09,0:03:40.68,Default,,0000,0000,0000,,In 1911 won ze nog een Nobelprijs,
Dialogue: 0,0:03:40.73,0:03:44.56,Default,,0000,0000,0000,,deze keer in scheikunde voor haar eerdere\Nontdekking van radium en polonium,
Dialogue: 0,0:03:44.64,0:03:48.97,Default,,0000,0000,0000,,en haar extractie en analyse\Nvan pure radium en zijn verbindingen.
Dialogue: 0,0:03:48.97,0:03:52.38,Default,,0000,0000,0000,,Dit maakte haar de eerste,\Nen tot deze datum enige persoon
Dialogue: 0,0:03:52.38,0:03:56.37,Default,,0000,0000,0000,,die twee Nobelprijzen won\Nin twee verschillende wetenschappen.
Dialogue: 0,0:03:56.37,0:03:58.76,Default,,0000,0000,0000,,Professor Curies ontdekkingen\Nwerden toegepast
Dialogue: 0,0:03:58.80,0:04:02.11,Default,,0000,0000,0000,,en veranderden het landschap\Nvan medisch onderzoek en behandelingen.
Dialogue: 0,0:04:02.16,0:04:05.47,Default,,0000,0000,0000,,Zij opende mobiele radiologie-eenheden\Ntijdens de Eerste Wereldoorlog
Dialogue: 0,0:04:05.51,0:04:08.52,Default,,0000,0000,0000,,en onderzocht de effecten\Nvan straling op tumoren.
Dialogue: 0,0:04:08.60,0:04:12.63,Default,,0000,0000,0000,,Echter, deze voordelen voor de mensheid\Nkwamen haar wellicht zelf duur te staan.
Dialogue: 0,0:04:12.72,0:04:15.75,Default,,0000,0000,0000,,Curie overleed in 1934\Naan een beenmergziekte,
Dialogue: 0,0:04:15.84,0:04:20.05,Default,,0000,0000,0000,,wat velen vandaag wijten\Naan haar blootstelling aan straling.
Dialogue: 0,0:04:20.11,0:04:22.74,Default,,0000,0000,0000,,Marie Curies revolutionaire onderzoek
Dialogue: 0,0:04:22.76,0:04:26.15,Default,,0000,0000,0000,,legde de basis voor ons begrip\Nvan natuurkunde en scheikunde,
Dialogue: 0,0:04:26.22,0:04:29.34,Default,,0000,0000,0000,,en het was baanbrekend werk \Nvoor oncologie, technologie,
Dialogue: 0,0:04:29.40,0:04:33.14,Default,,0000,0000,0000,,geneeskunde en nucleaire fysica,\Nom er een paar te noemen.
Dialogue: 0,0:04:33.17,0:04:36.30,Default,,0000,0000,0000,,Ten goede of ten kwade toegepast:\Nhaar ontdekkingen in de straling
Dialogue: 0,0:04:36.30,0:04:37.100,Default,,0000,0000,0000,,lanceerden een nieuw tijdperk
Dialogue: 0,0:04:37.100,0:04:41.21,Default,,0000,0000,0000,,en legde sommige van de grootste geheimen\Nvan de wetenschap bloot.