WEBVTT 00:00:02.719 --> 00:00:07.360 Ang Internet: HTTP at HTML 00:00:07.360 --> 00:00:11.740 Ako si Jasmine at ako ang program manager sa XBOX One engineering 00:00:11.759 --> 00:00:18.700 team. Isa sa aming napakalaking tampok ay tinatawag na XBOX Live. Isa itong online na serbisyo na nagkokonekta 00:00:18.700 --> 00:00:24.099 sa mga gamer sa lahat ng panig ng mundo, at umaasa tayo sa internet upang mangyari ito. Hindi ito 00:00:24.099 --> 00:00:30.500 madaling gawain at may maraming bagay na nangyayari sa likod ng mga eksena. Ang internet 00:00:30.500 --> 00:00:36.280 ay ganap na bumabago kung paano nakikitungo at kumokonekta ang mga tao. Pero paano ito gumagana? Paano 00:00:36.280 --> 00:00:43.489 totoong nakikipag-usap ang mga computer sa buong mundo sa isa't isa? Tingnan natin ang pag-browse sa web. 00:00:43.489 --> 00:00:50.199 Una, magbukas ng web browser. Ito ang app na ginagamit mo upang i-access ang mga web page. Sunod, i- 00:00:50.199 --> 00:00:55.899 type mo ang web address, o URL, na tumatayo sa Uniform Resource Locator ng website 00:00:55.899 --> 00:01:06.810 na gusto mong bisitahin tulad ng tumblr.com. Kumusta, ako si David Karp, pundador ng Tumblr at narito 00:01:06.810 --> 00:01:12.560 kami ngayon upang pag-usapan kung paano ang mga web browser na ito na ginagamit natin ay tunay na gumagana. Kaya malamang na nagtataka 00:01:12.560 --> 00:01:16.350 ka kung ano ang tunay na nangyayari kapag ita-type mo ang isang address sa web browser at saka 00:01:16.350 --> 00:01:21.020 tamaan ang enter. At talaga itong nakababaliw na tulad ng maiisip mo. Kaya sa sandaling magsimula 00:01:21.020 --> 00:01:25.930 ang computer mo na makipag-usap sa isa pang computer, na tinatawag na server, madalas iyan na libo-libong 00:01:25.930 --> 00:01:32.450 milya ang layo. At sa mga millisecond humihingi ang computer mo sa server na iyan ng website, at ang server na iyan 00:01:32.450 --> 00:01:39.530 ay nagsisimulang makipag-usap sa computer mo sa isang wika na tinatawag na HTTP. Tumatayo ang HTTP sa Hyper Text 00:01:39.530 --> 00:01:43.680 Transfer Protocol. Maaari mong isipin ito bilang ang wika na ginagamit ng isang computer 00:01:43.680 --> 00:01:48.009 upang humingi sa isa pang computer ng dokumento. At ito ay totoong talagang medyo malinaw. 00:01:48.009 --> 00:01:52.540 Kung haharangin mo ang pag-uusap sa pagitan ng computer mo at web server sa 00:01:52.540 --> 00:01:56.670 internet, pangunahin itong binubuo ng ilang bagay na tinatawag na mga hiling na "GET". Ang mga iyon ay ang talagang 00:01:56.670 --> 00:02:01.590 napakasimpleng salitang KUNIN at ang pangalan ng dokumento na hinihiling mo. Kaya kung sinusubukan mong mag-log 00:02:01.590 --> 00:02:06.360 sa Tumblr at i-load ang aming login page, ang ginagawa mo lang ay ipinapadala ang GET na hiling sa server ng 00:02:06.360 --> 00:02:14.290 server na nagsasabi GET /login. At sinasabi niyan sa server ng Tumblr na gusto mo ang lahat ng HTML 00:02:14.290 --> 00:02:21.800 code para sa login page ng Tumblr. Siyanga pala tumatayo ang HTML sa Hyper Text Markup Language at maiisip mo 00:02:21.800 --> 00:02:26.470 iyan bilang ang wika na magagamit mo upang sabihin sa web browser kung paano ang magiging itsura ng page. Kung 00:02:26.470 --> 00:02:30.540 naiisip mo ang ilang bagay na tulad ng Wikipedia, na talaga lang isang malaking simpleng dokumento 00:02:30.540 --> 00:02:35.630 at ang HTML ay ang wika na ginagamit mo upang gawin ang titulo na malaki at makapal, upang gawin ang font 00:02:35.630 --> 00:02:42.690 na tamang font, upang i-link tiyak na teksto sa mga tiyak na ibang page, upang gawin ang ilang teksto na makapal, upang gawin ang ilang 00:02:42.690 --> 00:02:46.740 teksto na italiko, upang ilagay ang isang imahen sa gitna ng page, upang i-align ang imahen sa kanan, 00:02:46.740 --> 00:02:52.990 upang i-align ang imahen sa kaliwa. Ang teksto ng isang web page ay kasamang direkta sa HTML, 00:02:52.990 --> 00:02:58.380 pero ang iba pang bahagi tulad ng mga imahen o video ay mga hiwalay na file na mayroon ng kanilang mga URL na kailangang 00:02:58.380 --> 00:03:04.540 hilingin. Nagpapadala ang browser ng mga hiwalay na HTTP na hiling para sa bawat isa sa mga ito at nagpapakita 00:03:04.540 --> 00:03:11.670 sa kanila sa pagdating nila. Kung ang isang web page ay may maraming iba't ibang imahen, bawat isa sa kanila ay nagdudulot 00:03:11.670 --> 00:03:20.780 ng hiwalay na HTTP na hiling at naglo-load ang page nang mas mabagal. Ngayon minsan kapag nagba-browse ka ng web, hindi ka 00:03:20.780 --> 00:03:25.880 lang humihiling sa mga pages na may mga hiling na GET. Minsan nagpapadala ka ng impormasyon tulad kapag 00:03:25.880 --> 00:03:32.300 sumasagot ka ng isang form o nagta-type ka ng tanong sa paghahanap. Ipinapadala ng browser mo ang impormasyong ito sa malinaw na teksto 00:03:32.300 --> 00:03:39.090 sa web server gamit ang HTTP POST na hiling. Sabihin nating nag-log in ka Tumbler. Buweno ang unang 00:03:39.090 --> 00:03:45.360 bagay na gagawin mo ay gagawa ka ng POST na hiling, na isang POST sa login page ng Tumblr na may 00:03:45.360 --> 00:03:49.680 ilang datos na nakalakip dito. Mayroon itong email address mo, may password mo ito. Na pumupunta sa 00:03:49.680 --> 00:03:55.350 server ng Tumblr. Inaalam ng server ng Tumblr na okey, ikaw si David. Nagpapadala ito ng web page 00:03:55.350 --> 00:04:00.480 pabalik sa browser mo na nagsasabi, Tagumpay! Naka-log in bilang David. Pero kaalinsabay ng web page na iyan, 00:04:00.480 --> 00:04:07.000 naglalakip din ito ng kaunting invisible na cookie data na nakikita at alam ng browser mo na i-save. 00:04:07.000 --> 00:04:11.360 At talagang mahalaga dahil talaga ito ang tanging paraan na matatandaan ng website kung sino 00:04:11.360 --> 00:04:16.940 ka. Ang lahat ng cookie data ay talagang isang ID card ng Tumblr. Numero ito na 00:04:16.940 --> 00:04:21.790 kumikilala sa iyo bilang David. At hinahawakan ng web browser mo ang numerong iyan at sa susunod na pagkakataon 00:04:21.790 --> 00:04:26.660 na i-refresh mo ang Tumblr, sa susunod na pagkakataon na pumunta sa Tumblr.com, ang web browser mo ay alam na awtomatikong 00:04:26.660 --> 00:04:30.930 ilakip ang ID number na iyan gamit ang hiling na ipinapadala nito sa mga server ng Tumblr. Kaya ngayon 00:04:30.930 --> 00:04:35.970 nakikita ng mga server ng Tumblr ang hiling na galing sa browser mo, nakikita ang ID number, at alam na 00:04:35.970 --> 00:04:43.940 "Okey, ito ay isang hiling mula kay David." Ngayon, ang internet ay ganap na bukas. Lahat 00:04:43.940 --> 00:04:49.350 ng mga koneksiyon nito ay ibinahagi at ang impormasyon ay ipinapadala sa malinaw na teksto. Ginagawa nitong posible 00:04:49.350 --> 00:04:55.630 para sa mga hacker na magbutingting sa anumang personal na impormasyon na ipinapadala mo sa internet. Pero ang mga ligtas 00:04:55.630 --> 00:05:00.970 na website ay iniiwasan ito sa pamamagitan ng paghingi sa web browser na makipag-usap sa isang matatag na paraan 00:05:00.970 --> 00:05:07.630 gamit ang ilang bagay na tinatawag na Secure Sockets Layer at kahalili nito Transport Layer Security. 00:05:07.630 --> 00:05:14.000 Maaari mong isipin ang SSL at TLS bilang isang layer ng seguridad na nakabalot sa iyong mga pag-uusap 00:05:14.000 --> 00:05:20.530 upang protektahan sila sa pagbubutingting o pangingialam. Ang SSL at TLS ay aktibo kapag nakita mo ang maliit na 00:05:20.530 --> 00:05:27.440 kandado na lumilitaw sa browser address bar mo, kasunod ng HTTPS. Sinisiguro ng mga HTTPS 00:05:27.440 --> 00:05:33.840 protocol na ang mga HTTP na hiling mo ay matatag at protektado. Kapag hiningi ng isang website sa browser mo 00:05:33.840 --> 00:05:39.500 na makisangkot sa isang matatag na koneksiyon, nagbibigay muna ito ng digital na sertipiko. Na tulad ng 00:05:39.500 --> 00:05:45.140 isang opisyal na ID card na nagpapatunay na ito ang website na inaangkin nitong maging. Ang mga digital na sertipiko 00:05:45.140 --> 00:05:49.900 ay inilalathala ng mga awtoridad sa sertipiko, na mga pinagkakatiwalaang entidad na nagbeberipika sa 00:05:49.900 --> 00:05:55.280 mga pagkakakilanlan ng mga website at naglalabas ng mga sertipiko para sa kanila. Tulad lang na maaaring maglabas ang pamahalaan 00:05:55.280 --> 00:06:01.030 ng mga ID o pasaporte. Ngayon kung sinusubukan ng isang website na simulan ang matatag na koneksiyon nang walang 00:06:01.030 --> 00:06:09.590 tamang inilabas na digital na sertipiko, bababalaan ka ng browser mo. Iyan ang mga basics ng pagba-browse sa web! 00:06:09.590 --> 00:06:17.010 Ang bahagi ng internet na nakikita natin sa araw-araw. Upang buurin, pinapangasiwaan ng HTTP at DNS ang pagpapadala 00:06:17.010 --> 00:06:23.450 at pagtanggap ng HTML, mga media file, o anuman sa web. Ang gumagawa nitong posible sa ilalim 00:06:23.450 --> 00:06:30.370 ng hood ay TCP/IP at mga router network na naghahati-hati at naglilipat sa impormasyon sa mga maliit 00:06:30.370 --> 00:06:36.670 na packet. Ang mga packet na iyon mismo ay gawa sa binary, mga pagkakasunod-sunod ng mga 1 at 0 na 00:06:36.670 --> 00:06:42.550 pisikal na naipadala sa pamamagitan ng mga kawad na may kuryente, kableng fiber optic, at mga network na wireless. 00:06:42.550 --> 00:06:47.440 Sa kabutihang palad, sa sandaling natuto ka kung paano gumagana ang isang layer ng internet, maaasahan mo ito 00:06:47.440 --> 00:06:52.070 nang hindi tinatandaan ang lahat ng detalye. At maaari nating pagkatiwalaan na ang lahat ng mga layer na iyon ay gaganang 00:06:52.070 --> 00:06:59.090 magkasama upang matagumpay na maghatid ng impormasyon ayon sa laki at na may pagiging maaasahan.