WEBVTT

00:00:01.436 --> 00:00:02.864
"Yıldızlararası" filminde

00:00:02.864 --> 00:00:06.791
süper büyük kara deliğe yakından bakalım.

00:00:06.791 --> 00:00:08.814
Parlak gazın zeminine karşı kurulmuş olan

00:00:08.838 --> 00:00:10.956
kara deliğin büyük çekimi kuvveti

00:00:10.980 --> 00:00:12.415
ışığı halka şeklinde büker.

00:00:12.439 --> 00:00:14.548
Buna rağmen, bu gerçek bir fotoğraf değil

00:00:14.572 --> 00:00:16.358
bilgisayar grafik uygulamasıdır -

00:00:16.382 --> 00:00:20.242
kara deliğin nasıl görülebileceğine
dair artistik bir yorumlama.

NOTE Paragraph

00:00:20.401 --> 00:00:21.567
Yüz yıl önce,

00:00:21.591 --> 00:00:25.192
Albert Einstein kendi teorisi olan
izafiyet teorisini ilk defa yayımladı.

00:00:25.216 --> 00:00:26.655
Ondan sonraki yıllarda

00:00:26.679 --> 00:00:29.652
bilim adamları teoriyi destekleyen
birçok kanıt sundular.

00:00:29.676 --> 00:00:32.760
Fakat bu teoriden tek
çıkarım yapılıyor, kara delik

00:00:32.784 --> 00:00:35.134
hâlen direkt olarak gözlemlenmedi.

00:00:35.158 --> 00:00:38.364
Kara deliğin nasıl görünebileceğine
dair bazı düşüncelerimiz olsa da

00:00:38.388 --> 00:00:40.967
daha önce bir fotoğrafı hiç çekilmedi.

00:00:41.191 --> 00:00:45.470
Buna rağmen, bunun sonunda
değişebileceğini bilmek sizi şaşırtabilir.

00:00:45.494 --> 00:00:49.658
Önümüzdeki birkaç yıl içerisinde 
kara deliğe ait ilk fotoğrafı görebiliriz.

00:00:49.682 --> 00:00:53.640
İlk resmi almak uluslararası
bilim adamları takımına,

00:00:53.664 --> 00:00:55.231
dünya büyüklüğünde teleskopa

00:00:55.255 --> 00:00:58.087
ve son fotoğrafı bir araya getirecek
algoritmaya düşecektir.

00:00:58.111 --> 00:01:01.639
Bugün size kara deliğin gerçek fotoğrafını
gösteremeyecek olmama rağmen

00:01:01.663 --> 00:01:05.334
ilk resmi almayı içeren çabalara
kısa bir bakış atmanızı

00:01:05.334 --> 00:01:06.561
sağlamak istiyorum.

NOTE Paragraph

00:01:07.477 --> 00:01:08.914
Benim adım Katie Bouman

00:01:08.938 --> 00:01:11.504
ve MIT'te PhD öğrencisiyim.

00:01:11.528 --> 00:01:14.275
Bir bilgisayar laboratuvarında,
fotoğraf ve videolarla

00:01:14.275 --> 00:01:16.877
gören bilgisayarlar üzerine çalışıyorum.

00:01:16.901 --> 00:01:19.063
Astronom olmamama rağmen

00:01:19.087 --> 00:01:21.742
mevcut projeye nasıl katkıda bulunduğumu

00:01:21.742 --> 00:01:23.299
size göstermek istiyorum.

NOTE Paragraph

00:01:23.323 --> 00:01:26.154
Eğer bu akşam parlak şehir
ışıklarının ötesine çıkarsanız,

00:01:26.178 --> 00:01:28.614
samanyolunun şaşırtıcı 
görüntüsünü görmek için

00:01:28.638 --> 00:01:30.131
yeterince şanslı olabilirsiniz.

00:01:30.155 --> 00:01:32.617
Milyonlarca yıldızın ötesine 
yakınlaştırma yapabilirseniz,

00:01:32.641 --> 00:01:36.396
samanyolunun kalbine
doğru 26.000 ışık yılı,

00:01:36.420 --> 00:01:39.941
en sonunda tam merkezdeki
yıldız kümesine ulaşacağız.

00:01:39.965 --> 00:01:43.171
Tüm galaktik toz bulutunun
ötesini kızıl ötesi teleskopla

00:01:43.195 --> 00:01:47.062
gözetleyen astronomlar bu
yıldızları 16 yıldır izliyorlar.

00:01:47.086 --> 00:01:50.675
Fakat onların görmediği,
bunun en muhteşem şey olması.

00:01:50.699 --> 00:01:53.765
Bu yıldızlar görünmeyen bir
objenin etrafında dönüyor gibi.

00:01:53.789 --> 00:01:55.682
Bu yıldızların yolunu izleyerek

00:01:55.696 --> 00:01:58.260
astronomlar, bu harekete sebep olan şeyin,

00:01:58.260 --> 00:02:02.607
yeterince küçük ve ağır, büyük bir
kara delik olduğu sonucuna vardılar-

00:02:02.607 --> 00:02:04.365
ışık dâhil, yanına çok yaklaşan

00:02:04.365 --> 00:02:07.857
herhangi bir şeyi içine çekebilecek
yoğunlukta olan bir obje.

NOTE Paragraph

00:02:08.275 --> 00:02:11.570
Eğer biz daha ötesine yakınlaştırma
yapabilseydik ne olurdu?

00:02:11.570 --> 00:02:15.867
Böyle bir şeyi görmek mümkün mü,
tanım olarak, görmek imkânsız mı?

00:02:16.499 --> 00:02:19.937
Peki, eğer biz radyo dalga
boylarında yakınlaştırma yapabilseydik,

00:02:19.937 --> 00:02:22.429
kara deliğin etrafında
sıkışmış sıcak plazmanın

00:02:22.429 --> 00:02:25.634
çekimsel mercekleşmesi oluşan
bir ışık halkası görmeyi beklerdik.

00:02:25.881 --> 00:02:27.141
Diğer bir deyişle,

00:02:27.165 --> 00:02:30.336
karanlık bir alan yaratan
parlak materyaller

00:02:30.360 --> 00:02:32.106
zeminine gölge oluşturuyor.

00:02:32.106 --> 00:02:35.495
Bu aydınlık halka çekim kuvvetinin,
ışığın dahi kaçamayacağı kadar büyük

00:02:35.495 --> 00:02:39.569
olduğu yerdeki kara deliğin
çevresindeki sınırları açığa çıkarır.

00:02:39.583 --> 00:02:42.692
Einstein denklemi bu halkanın
şeklini ve büyüklüğünü tahmin eder,

00:02:42.692 --> 00:02:45.754
bu sebeple bunun resmini çekmek
sadece mükemmel olmayacak,

00:02:45.778 --> 00:02:48.646
ayrıca denklemin, kara delikteki
olağanüstü durumlarda

00:02:48.646 --> 00:02:50.886
geçerliliğinin doğrulanmasına
yardım edecektir.

NOTE Paragraph

00:02:50.910 --> 00:02:53.468
Buna rağmen, bu kara delik 
bizden çok uzakta ki

00:02:53.492 --> 00:02:56.590
dünyadan bu halka
olağanüstü küçük görülüyor

00:02:56.614 --> 00:03:00.204
-ayın üzerindeki portakal gibi.

00:03:00.758 --> 00:03:03.582
Bu durum fotoğrafının çekilmesini 
çok zorlaştırmaktadır.

00:03:04.645 --> 00:03:05.947
Sebebi nedir?

00:03:06.512 --> 00:03:09.700
Peki, bunların hepsi basit
bir denkleme indirgeniyor.

00:03:09.724 --> 00:03:12.140
Difraksiyon olarak adlandırılan
fenomen nedeniyle,

00:03:12.164 --> 00:03:16.119
görebileceğimiz küçük objeler
için temel limitler vardır.

00:03:16.789 --> 00:03:20.461
Bu yönetici denklem, çok çok
küçük görmek için teleskobumuzu

00:03:20.485 --> 00:03:23.016
çok çok büyük yapmamız gerektiğini söyler.

00:03:23.016 --> 00:03:26.165
Fakat, dünyadaki en büyük teleskopla dahi,

00:03:26.189 --> 00:03:28.608
ayın yüzeyini resmetmek için

00:03:28.632 --> 00:03:30.830
gerekli çözünürlüğe yaklaşamadık.

00:03:30.854 --> 00:03:34.471
Aslında, burada size ayın dünyadan 
çekilen en yüksek çözünürlüklü

00:03:34.495 --> 00:03:35.892
fotoğrafını gösteriyorum.

00:03:35.916 --> 00:03:38.473
Yaklaşık olarak 13.000 piksel.

00:03:38.497 --> 00:03:42.547
ve her bir piksel 1,5 milyondan
fazla portakal içermektedir.

NOTE Paragraph

00:03:43.396 --> 00:03:45.368
Yani, ayın üzerindeki her bir portakalı

00:03:45.392 --> 00:03:48.157
ve ilave olarak bizim
kara deliği görmek için

00:03:48.181 --> 00:03:50.395
ne kadar büyük bir
teleskoba ihtiyacımız var?

00:03:50.419 --> 00:03:52.759
Büyük hesaplar yaparak,
bu, dünya büyüklüğünde

00:03:52.783 --> 00:03:56.363
teleskoba ihtiyacınız olduğunu kolayca
hesaplayabileceğinizi ortaya koyuyor.

NOTE Paragraph

00:03:56.444 --> 00:03:57.248
(Gülüşme)

NOTE Paragraph

00:03:57.248 --> 00:03:59.375
Eğer dünya büyüklüğünde
teleskop yapabilirsek

00:03:59.375 --> 00:04:02.574
kara deliğin ufuk sınırını gösteren 
bu belirgin ışık halkasını

00:04:02.574 --> 00:04:04.317
ancak fark etmeye başlayabiliriz.

00:04:04.431 --> 00:04:06.973
Bu fotoğraf bilgisayardaki
grafik görüntülerinde

00:04:06.973 --> 00:04:09.003
gördüğümüz tüm detayları içermese de,

00:04:09.003 --> 00:04:11.952
kara deliğin yakın çevresine 
güvenle ilk bakışı atmamıza

00:04:11.976 --> 00:04:13.903
imkân verecektir.

NOTE Paragraph

00:04:14.487 --> 00:04:16.100
Yine de, hayal ettiğiniz gibi,

00:04:16.124 --> 00:04:19.518
dünya boyutunda Single-Dish (Tek Tabaka) 
teleskop yapımı imkânsızdır.

00:04:19.592 --> 00:04:21.659
Fakat, Mick Jagger'ın
ünlü şarkısındaki gibi

00:04:21.683 --> 00:04:23.474
"Her zaman her istediğini alamazsın,

00:04:23.498 --> 00:04:25.685
fakat bazen denersen, istediğini almanın

00:04:25.709 --> 00:04:26.924
yolunu bulabilirsin."

00:04:26.948 --> 00:04:29.412
Dünyanın tüm teleskopları
birbirine bağlayarak,

00:04:29.436 --> 00:04:32.974
"Event Horizon Teleskop"u olarak
adlandırılan uluslararası işbirliği

00:04:32.998 --> 00:04:36.107
kara deliğin ufuk sınırının
büyüklüğünü çözebilecek

00:04:36.131 --> 00:04:38.008
yapıda dünya büyüklüğünde

00:04:38.008 --> 00:04:39.415
sanal teleskop yaratabiliyor.

00:04:39.415 --> 00:04:43.302
Bu teleskop ağı gelecek yıl 
kara deliğin ilk fotoğrafını

00:04:43.326 --> 00:04:44.721
çekmek için planlandı.

00:04:45.165 --> 00:04:48.503
Dünya çapındaki herbir
teleskop beraber çalışıyor.

00:04:48.527 --> 00:04:51.239
Atomik saat ile birbirlerine bağlandılar.

00:04:51.263 --> 00:04:53.920
Herbir yerdeki araştırma ekipleri binlerce

00:04:53.944 --> 00:04:56.616
terabayt veri toplayarak ışığı donduruyor.

00:04:56.930 --> 00:05:01.947
Bu veri daha sonra tam burada 
Massachusett'de işlemden geçiriliyor.

NOTE Paragraph

00:05:01.971 --> 00:05:03.765
Peki, bu nasıl çalışıyor?

00:05:03.789 --> 00:05:07.046
Hatırlayın, eğer galaksinin ortasında
kara delik görmek istiyorsak

00:05:07.046 --> 00:05:10.198
bu dünya büyüklüğünde teleskop
yapmamız gerekmektedir.

00:05:10.222 --> 00:05:13.904
Bir saniye, dünya büyüklüğünde
teleskop yapmış gibi davranalım.

00:05:14.144 --> 00:05:16.463
Bu biraz dünyayı büyük
dönen kocaman bir disko

00:05:16.463 --> 00:05:18.170
topuna dönüştürmeye benzeyecektir.

00:05:18.594 --> 00:05:20.794
Herbir ayna ışık toplayacak

00:05:20.818 --> 00:05:23.415
ki daha sonra biz bunları 
bir araya getirelim.

00:05:23.439 --> 00:05:26.100
Buna rağmen, biz bunları
birçoğunu attık dersek,

00:05:26.124 --> 00:05:27.806
sadece elimizde birkaç tane kalır.

00:05:28.120 --> 00:05:30.997
Hâlâ bunları bir araya
getirmeye çalışabiliriz,

00:05:31.021 --> 00:05:33.014
fakat şimdi çok fazla delik var.

00:05:33.038 --> 00:05:37.161
Kalan bu aynalar teleskoplarımızın
yerlerini temsil eder.

00:05:37.435 --> 00:05:41.514
Bu, fotoğraf elde etmek için
oldukça küçük sayı da ölçümlerdir.

00:05:41.538 --> 00:05:45.376
Fakat, sadece birkaç teleskop
konumundan ışık toplamamıza rağmen

00:05:45.400 --> 00:05:48.637
Dünya dönerken, diğer yeni
ölçümleri görmeye başlarız.

00:05:48.707 --> 00:05:52.666
Diğer bir değişle, disko topunun döndüğü
gibi, bu aynalar konumlarını değiştiriyor

00:05:52.690 --> 00:05:55.589
ve biz resmin değişik parçalarını 
gözlemlemeye başlıyoruz.

00:05:55.613 --> 00:05:59.631
Geliştirdiğimiz bu resim algoritması,
altta yatan kara delik resmini yeniden

00:05:59.655 --> 00:06:02.688
kurmak için disko topundaki 
boşlukları doldurur.

00:06:02.712 --> 00:06:05.348
Dünyada her yerde konuşlanmış
teleskobumuz olsa idi,

00:06:05.372 --> 00:06:07.237
yani, tam bir disko topu olsa idi

00:06:07.257 --> 00:06:08.621
bu çok önemsiz olurdu.

00:06:08.645 --> 00:06:11.967
Buna rağmen, sadece birkaç örnek
görüyoruz ve bu nedenle

00:06:11.991 --> 00:06:14.379
bizim teleskop ölçümlerimiz
ile tam olarak tutarlı

00:06:14.403 --> 00:06:17.367
sonsuz sayıda olası resim var.

00:06:17.391 --> 00:06:20.521
Buna rağmen, tüm resimler eşit yapılmadı.

00:06:20.689 --> 00:06:21.951
Bu resimlerden bazıları,

00:06:21.951 --> 00:06:25.331
diğerlerine nazaran resim olduğunu
düşündüğümüz şeyler gibi görünüyor.

00:06:25.331 --> 00:06:28.553
Kara deliğin ilk resminin
alınmasındaki benim rolüm

00:06:28.577 --> 00:06:31.313
mümkün olan en makul resmi 
bulacak ve aynı zamanda

00:06:31.313 --> 00:06:34.105
teleskop ölçülerine uyduracak 
algoritmayı dizayn etmektir.

NOTE Paragraph

00:06:34.627 --> 00:06:38.669
Olay yeri incelemecinin, yüz yapısına
ilişkin kendi bilgilerini kullanarak

00:06:38.693 --> 00:06:42.207
resmin parçalarını birleştirmek
için kısıtlı tanımlama kullanması gibi

00:06:42.231 --> 00:06:45.696
geliştirdiğim bu resim algoritması da
evrende madde gibi görünen resme

00:06:45.696 --> 00:06:49.892
bizi yönlendirmesi için bizim kısıtlı 
teleskop verilerini kullanmaktadır.

00:06:49.916 --> 00:06:53.567
Bu algoritmayı kullanarak,
seyrek ve gürültülü veriden


00:06:53.591 --> 00:06:55.771
resmi bir araya getirebiliriz.

00:06:55.795 --> 00:06:58.398
Burada, evrenin merkezindeki 
kara deliğe doğru

00:06:58.398 --> 00:07:01.735
teleskobumuzu doğrultmuş
gibi yaptığımızdaki taklit veriyi

00:07:01.735 --> 00:07:04.460
kullanarak yapılan örnek
rekonstrüksiyonu gösteriyorum.

00:07:04.824 --> 00:07:06.943
Bu yalnızca bir taklit olmasına rağmen,

00:07:06.943 --> 00:07:09.083
bu tür bir rekonstrüksiyon
bize umut veriyor,

00:07:09.083 --> 00:07:12.846
eninde sonunda kara deliğin güvenilir 
bir şekilde ilk resmini alacağız

00:07:12.870 --> 00:07:15.625
ve bundan, çemberin
büyüklüğüne karar vereceğiz.

00:07:16.118 --> 00:07:19.317
Algoritmanın detayları hakkında
devam etmek istememe rağmen,

00:07:19.341 --> 00:07:21.515
şanslısınız ki, bunun için zamanım yok.

NOTE Paragraph

00:07:21.539 --> 00:07:24.130
Evrenimizin neye benzediğini,
nasıl tanımladığımıza

00:07:24.130 --> 00:07:26.996
ve yeniden inşa etmek ve 
sonuçlarımızı doğrulamak için

00:07:27.020 --> 00:07:30.136
bunu nasıl kullandığımıza dair
kısa bir fikir vermek istiyorum.

00:07:30.380 --> 00:07:33.490
Teleskobumuzun ölçümlerini
mükemmel şekilde açıklayan

00:07:33.490 --> 00:07:35.219
sonsuz sayıda resim olduğundan

00:07:35.219 --> 00:07:37.894
bir şekilde bunların arasından
seçim yapmak zorundayız..

00:07:37.918 --> 00:07:40.346
Ne kadar kara delik resmine benzediği 


00:07:40.346 --> 00:07:42.674
çerçevesinde resimleri
sıralayarak bunu yapıyoruz

00:07:42.674 --> 00:07:44.910
ve en muhtemel olanı seçiyoruz.

NOTE Paragraph

00:07:45.250 --> 00:07:47.669
Peki, bununla tam olarak
neyi kastediyorum?

00:07:47.809 --> 00:07:51.030
Bize Facebook'ta bir resmin ne kadar
ihtimalle görüneceğini anlatan

00:07:51.030 --> 00:07:53.047
modeli yapmak için çalışıyoruz diyelim.

00:07:53.071 --> 00:07:54.772
Muhtemelen modelden,

00:07:54.796 --> 00:07:58.017
birinin bu gürültü resmini sola
koymuş olmasını biraz ihtimal dışı

00:07:58.017 --> 00:08:00.270
ve birinin sağdakine
benzer özçekim koymasının

00:08:00.270 --> 00:08:02.154
olası olduğunu söylemesini isteriz.

00:08:02.178 --> 00:08:03.817
Ortadaki resim flu,

00:08:03.841 --> 00:08:06.350
gürültü resmi ile
kaşılaştırıldığında Facebook'ta

00:08:06.350 --> 00:08:07.648
görecek olmamıza rağmen

00:08:07.648 --> 00:08:10.462
özçekim ile kaşılaştırıldığında
muhtemelen daha az göreceğiz.

NOTE Paragraph

00:08:10.462 --> 00:08:13.162
Fakat kara delikten gelen
resme sıra geldiğinde

00:08:13.186 --> 00:08:16.688
gerçek bir muamma ile karşılaştık:
Kara deliği daha önce hiç görmemiştik.

00:08:16.712 --> 00:08:19.003
Bu durumda, kara delik nasıl bir şey

00:08:19.027 --> 00:08:21.739
ve kara deliğin yapısı hakkında
neyi farz kabul etmeliyiz?

00:08:21.739 --> 00:08:24.621
"Yıldızlararası"ndaki kara delik
resmi gibi yapmış olduğumuz

00:08:24.645 --> 00:08:26.999
simulasyondaki resimleri
kullanmayı deneyebiliriz,

00:08:26.999 --> 00:08:30.137
fakat eğer bunu yaparsak bu,
önemli problemlere sebep olabilir.

00:08:30.161 --> 00:08:33.541
Eğer Einstein'nin teorileri
tutmasaydı ne olurdu?

00:08:33.565 --> 00:08:37.276
Hâlâ ne olduğu hakkında kesin fotoğrafı 
yeniden ortaya çıkartmak istiyoruz.

00:08:37.550 --> 00:08:40.921
Eğer Einstein'in denklemini bizim
algoritmamız içinde çok ısıtırsak

00:08:40.945 --> 00:08:43.700
ne görmek istiyorsak onu göreceğiz.

00:08:43.724 --> 00:08:45.824
Diğer bir deyişle, evrenimizin merkezinde

00:08:45.824 --> 00:08:48.667
koca bir fil olabilmesi opsiyonunu
açık bırakmak istiyoruz.

NOTE Paragraph

00:08:48.671 --> 00:08:50.028
(Gülüşme)

NOTE Paragraph

00:08:50.052 --> 00:08:53.041
Değişik tipteki resimler
farklı özelliklere sahiptir.

00:08:53.065 --> 00:08:57.003
Kolayca kara delik similasyon resmiyle
bizim her gün dünyadan aldığımız resim

00:08:57.003 --> 00:08:58.913
arasındaki farkı söyleyebiliriz.

00:08:58.937 --> 00:09:02.041
Çok fazla tek tipte resmin
özelliklerini empoze etmeksizin

00:09:02.065 --> 00:09:05.554
resmin neye benzediğini bizim
algoritmamıza söylemeye ihtiyacımız var.

00:09:05.865 --> 00:09:07.758
Bu işi halletmeye çalışmanın bir yolu


00:09:07.782 --> 00:09:10.678
değişik çeşitteki resimlerin
özelliklerini empoze etmek

00:09:10.678 --> 00:09:12.952
ve varsaydığımız resmin tipinin

00:09:12.952 --> 00:09:15.302
rekonstrüksiyonumuzu
nasıl etkilediğini görmek.

00:09:15.712 --> 00:09:19.203
Eğer tüm resim tipleri birbirine
çok benzeyen resimler üretirse

00:09:19.227 --> 00:09:21.284
biz daha güvenilir
olmaya başlayabiliriz ki

00:09:21.308 --> 00:09:25.281
bizim yaptığımız resim varsayımları
bu resimden çok fazla sapmaz.

NOTE Paragraph

00:09:25.505 --> 00:09:28.495
Dünyadaki 3 ayrı eskiz ressamına

00:09:28.519 --> 00:09:31.215
aynı tanımlamayı vermek gibi bir şey.

00:09:31.539 --> 00:09:34.399
Eğer hepsi birbirine benzeyen
yüzler çiziyorlarsa

00:09:34.423 --> 00:09:37.966
onların kendi kültürel önyargılarını
resme empoze etmediklerinden

00:09:37.966 --> 00:09:39.476
emin olmaya başlayabiliriz.

00:09:39.880 --> 00:09:43.195
Değişik resim özelliklerini empoze 
etmeyi denememizin bir yolu

00:09:43.219 --> 00:09:45.660
mevcut resmin parçalarını kullanmaktır.

00:09:46.214 --> 00:09:48.374
Yani, geniş bir resim koleksiyonu alırız

00:09:48.398 --> 00:09:51.116
ve bunları küçük resim
parçalarına ayırırız.

00:09:51.140 --> 00:09:55.425
Her bir resim parçasını yapbozun
bir parçası gibi değerlendirebiliriz.

00:09:55.449 --> 00:09:59.401
Genelde parçaları bir araya getirmek için
görünen yapboz parçalarını kullanırız

00:09:59.401 --> 00:10:01.943
ki bu parçalar bizim teleskop
ölçeğimize uymaktadır.

NOTE Paragraph

00:10:03.040 --> 00:10:06.783
Değişik tipteki resimler farklı
yapboz parçası setlerine sahiptir.

00:10:06.807 --> 00:10:11.593
Peki farklı yapboz parçası setini resmi
yeniden oluşturmak için kullandığımızda

00:10:11.593 --> 00:10:13.767
fakat aynı veriyi aldığımızda ne olur?

00:10:13.791 --> 00:10:18.557
Kara deliğin resim simülasyon
yapboz parçaları ile başlayalım

00:10:18.581 --> 00:10:20.172
Peki, bu mantıklı görünüyor.

00:10:20.196 --> 00:10:22.890
Kara deliğin benzemesini 
umduğumuz şekilde görünüyor.

00:10:22.914 --> 00:10:26.247
Ama sadece kara deliğin simülasyon
resimlerini sağladığımız için mi

00:10:26.247 --> 00:10:27.445
bunu elde ettik ?

00:10:27.469 --> 00:10:29.999
Haydi kara deliğe ailt olmayan 
astronomik nesnelerden

00:10:29.999 --> 00:10:32.012
diğer yapboz parçalarının
setini deneyelim.

00:10:32.832 --> 00:10:35.004
Peki. Benzer şekilde
görünen resmi elde ettik.

00:10:35.004 --> 00:10:37.400
Günlük resimlerden elde
edilen parçalar nasıl olur?

00:10:37.400 --> 00:10:39.879
Kendi şahsi kameranla
çektiğin resimler gibi.

00:10:41.312 --> 00:10:43.427
Güzel, aynı resmi görüyoruz.

00:10:43.451 --> 00:10:46.817
Aynı resmi farklı yapboz parçaları 
setinden elde ettiğimizde

00:10:46.841 --> 00:10:48.887
daha güvenilir olmaya başlayabiliriz

00:10:48.911 --> 00:10:50.877
ki yaptığımız resim kabulü,

00:10:50.901 --> 00:10:53.822
çok fazla aldığımız son
resimle karşıtlık oluşturmaz.

NOTE Paragraph

00:10:53.846 --> 00:10:57.099
Yapabileceğimiz diğer bir şey
günlük resimlerden türetilende

00:10:57.123 --> 00:10:59.612
olduğu gibi aynı set
yapboz parçalarını almak

00:10:59.636 --> 00:11:03.236
ve onları birçok farklı resim kaynağını
yeniden inşa için kullanmaktır.

00:11:03.260 --> 00:11:04.601
Bu nedenle similasyonumuzda

00:11:04.601 --> 00:11:08.330
kara deliği, evrenin merkezindeki file
benzer günlük resimlerde olduğu gibi

00:11:08.354 --> 00:11:12.203
astronomik olmayan kara delik nesnelere
benziyormuş gibi değerlendiriyoruz.

00:11:12.227 --> 00:11:15.395
En alttaki algoritma sonuçlarımız 
en üstteki simülasyonumuzun

00:11:15.419 --> 00:11:17.515
gerçek resmiyle benzer göründüğünde,

00:11:17.539 --> 00:11:20.345
algoritmamızda daha güvenilir
olmaya başlayabiliriz.

00:11:20.909 --> 00:11:22.776
Burada gerçekten vurgulamak istediğim,

00:11:22.800 --> 00:11:23.908
tüm bu resimler

00:11:23.908 --> 00:11:27.578
kişisel kameranızla çektiğiniz 
fotoğraflar gibi olan günlük fotoğrafların

00:11:27.578 --> 00:11:29.933
parçalarının bir araya
getirilmesiyle oluşturuldu.

00:11:29.957 --> 00:11:33.233
Bu nedenle daha önce
görmediğimiz kara delik resmi

00:11:33.257 --> 00:11:37.200
her an gördüğümüz insanların, binaların,
ağaçların, kedilerin ve köpeklerin

00:11:37.224 --> 00:11:39.863
resimlerinin bir araya
getirilmesiyle oluşturulabilir.

00:11:39.863 --> 00:11:43.358
Bu tarz bir fotoğraflama düşüncesi,
ilk kara delik resmimizi çekmemizi


00:11:43.358 --> 00:11:45.281
bizim için mümkün kılabilir

00:11:45.305 --> 00:11:47.752
ve inşallah bilim adamlarının günlük 


00:11:47.776 --> 00:11:50.197
bazda dayandığı teoriyi doğrulayacağız.

NOTE Paragraph

00:11:50.221 --> 00:11:53.879
Fakat, çalışma ayrıcalığına eriştiğim 
araştırma takımım olmasaydı

00:11:53.879 --> 00:11:56.175
bunun gibi çalışan 
resimleme fikrini edinmek

00:11:56.199 --> 00:11:58.086
hiçbir zaman gerçekleşemezdi.

00:11:58.110 --> 00:12:01.853
Herhangi bir astronomi alt yapım 
olmadan bu projeye başlamama rağmen,

00:12:01.853 --> 00:12:05.401
bu eşsiz işbirliğinin daha ilk kara delik
resminde sonuç verebilmesiyle

00:12:05.401 --> 00:12:07.814
başardığımız şey beni hâlen şaşırtıyor.

00:12:08.354 --> 00:12:10.796
Fakat "Event Horizon Telescope"
gibi büyük projeler

00:12:10.820 --> 00:12:15.364
disiplinler arası uzman farklı insanların 
masaya getirilmesi nedeniyle başarılıdır.

00:12:15.472 --> 00:12:19.398
Biz, aynı potada eriyen astronom, fizikçi,
matematikçi ve mühendisleriz.

00:12:19.458 --> 00:12:22.012
Bu, imkânsız olduğu
düşünülen şeyi başarmak için

00:12:22.036 --> 00:12:24.889
eninde sonunda yapılacak olan şeydir.

NOTE Paragraph

00:12:24.913 --> 00:12:27.169
İlk bakışta kara delik
kadar gizemli gelse de

00:12:27.193 --> 00:12:31.909
sizi dışarı çıkmaya, bilimin sınırlarının
genişletilmesine yardım etmeye

00:12:31.909 --> 00:12:33.214
davet ediyorum.

NOTE Paragraph

00:12:33.238 --> 00:12:34.412
Teşekkür ederim

NOTE Paragraph

00:12:34.436 --> 00:12:36.833
(Alkış)