0:00:00.720,0:00:05.416
Cdo verë, së bashku me familjen[br]udhëtojmë rreth botës,

0:00:05.440,0:00:07.296
3000 milje larg

0:00:07.320,0:00:09.920
në vendin e diversitetit kulturor të[br]Indisë.

0:00:10.760,0:00:15.120
Sic dihet India njihet për vapën[br]dhe lagështinë.

0:00:15.760,0:00:20.200
Personalisht gjej lehtësi nga kjo nxehtësi[br]vetëm duke pirë shumë ujë.

0:00:20.920,0:00:22.416
Në Indi,

0:00:22.440,0:00:26.920
prindërit gjithmonë me kujtojnë të pi ujë[br]të zjerë ose të mbyllur në shishe,

0:00:27.400,0:00:29.656
sepse ndryshe nga Amerika,

0:00:29.680,0:00:33.880
ku mund të hap rubinetin dhe lehtësisht[br]uji që marrim është i pijshëm,

0:00:34.480,0:00:37.000
në Indi, shpesh uji është i ndotur.

0:00:37.440,0:00:39.336
Kështu që, duhet të sigurohemi

0:00:39.360,0:00:41.320
që uji që pijmë të jetë i pastër.

0:00:42.480,0:00:44.856
Sidoqoftë, pashë

0:00:44.880,0:00:47.536
se jo të gjithë atje janë me fat

0:00:47.560,0:00:50.000
që të pijnë ujë të pastër si ne.

0:00:51.160,0:00:55.376
Në rrugët e mbipopulluara jashtë[br]shtëpisë së gjyshërve të mi

0:00:55.400,0:00:58.056
pashë rradhë të gjata njerëzish[br]që qëndronin

0:00:58.080,0:00:59.776
në të nxehtë

0:00:59.800,0:01:02.080
për të mbushur kovat me ujë nga një cezmë.

0:01:03.360,0:01:05.336
Pashë fëmijë

0:01:05.360,0:01:08.016
që dukeshin moshatarë të mi

0:01:08.040,0:01:10.416
që mbushnin shishe plastike

0:01:10.440,0:01:13.520
me ujë të pisët nga rrjedha e ujit[br]buzë rrugës.

0:01:14.880,0:01:16.576
Të shikoja këta fëmijë

0:01:16.600,0:01:18.736
të detyruar të pinë ujë

0:01:18.760,0:01:21.776
i cili ishte shumë i pisët vetëm po ta[br]prekje

0:01:21.800,0:01:23.960
ndryshoi mendimin tim për botën.

0:01:25.040,0:01:28.576
Kjo padrejtësi e papranueshme sociale

0:01:28.600,0:01:31.656
më detyroi që të gjeja një zgjidhje

0:01:31.680,0:01:33.640
për problemin e botës për ujin e pastër.

0:01:34.840,0:01:38.096
Doja të dija pse fëmijëve atje[br]u mungonte uji,

0:01:38.120,0:01:40.560
që është substanca thelbësore për[br]vazhdimin e jetës.

0:01:41.000,0:01:43.256
Ajo që mësova është se po përballemi

0:01:43.280,0:01:45.640
me një krizë botërore për ujë.

0:01:46.720,0:01:48.536
Tani, kjo mund t'ju duket e cuditshme

0:01:49.155,0:01:52.656
ku 75 përqind e planetit[br]është e mbuluar në ujë

0:01:52.847,0:01:56.547
por vetëm 2.5 përqind e saj[br]është ujë i ëmbël,

0:01:56.797,0:02:00.696
dhe më pak se një përqind e rezervave[br]të Tokës me ujë të ëmbël

0:02:00.720,0:02:02.680
është i përdorshëm për konsumim.

0:02:03.760,0:02:05.456
Me rritjen e popullsisë,

0:02:05.480,0:02:08.455
zhvillimin industrial,[br]dhe rritjen ekonomike,

0:02:08.479,0:02:11.256
kërkesat për ujë të pastër janë[br]duke u rritur,

0:02:11.280,0:02:14.480
ndërsa resurset me ujë po shterojnë[br]me shpejtësi.

0:02:15.840,0:02:18.456
Sipas Organizatës [br]Botërore të Shëndetësisë,

0:02:18.480,0:02:22.376
660 milion njerëz në të gjithë botën

0:02:22.400,0:02:25.000
nuk kanë një burim me ujë të pastër.

0:02:25.960,0:02:29.256
Mungesa e ujit të pastër është një nga[br]shkaktarët kryesorë të vdekjeve

0:02:29.280,0:02:32.296
të fëmijëve nën moshën 5-vjecare[br]në vendet në zhvillim,

0:02:32.320,0:02:35.776
dhe UNICEF-i përllogarit se 3,000 fëmijë

0:02:35.800,0:02:38.520
vdesin cdo ditë nga sëmundje të lidhura[br]me ujin.

0:02:40.280,0:02:43.656
Kështu pasi u ktheva në shtëpi në[br]klasën e tetë

0:02:43.680,0:02:46.776
vendosa se do kombinoja pasionin tim

0:02:46.800,0:02:48.936
për të zgjidhur problemin botëror me ujin

0:02:48.960,0:02:50.960
me interesin tim në shkencë.

0:02:51.440,0:02:53.576
Pra vendosa se gjëja më e mirë për të bërë

0:02:53.600,0:02:57.520
do të ishte të ktheja garazhin në një [br]laborator.

0:02:59.160,0:03:01.136
(Të qeshura)

0:03:01.160,0:03:05.016
Në të vërtetë, fillimisht ktheva kuzhinën[br]në një laborator,

0:03:05.040,0:03:07.880
por prindërve nuk u pëlqeu shumë ideja[br]dhe më hoqën nga aty.

0:03:09.400,0:03:13.856
Gjithashtu lexova shumë gazeta në[br]lidhje me kërkimet për ujin

0:03:13.880,0:03:16.736
dhe mësova se aktualisht në[br]vendet në zhvillim,

0:03:16.760,0:03:19.176
dicka e quajtur dezinfektim solar

0:03:19.200,0:03:22.160
ose SODIS, përdoret pë të pastruar ujin.

0:03:23.000,0:03:27.816
Në SODIS, shishe plastike të pastra[br]mbushen me ujë të ndotur

0:03:27.840,0:03:30.760
dhe vihen të ekspozohen ndaj dritës[br]së diellit për 6-8 orë.

0:03:31.520,0:03:33.536
Rrezet UltraViolet nga dielli

0:03:33.560,0:03:37.016
shkatërrojnë bërthamën e këtyre[br]patogjenëve të dëmshëm

0:03:37.040,0:03:39.000
dhe pastrojnë ujin.

0:03:39.880,0:03:43.616
Por, edhe pse SODIS është i lehtë për tu[br]përdorur dhe kursen energji,

0:03:43.640,0:03:45.936
sepse përdor energji diellore,

0:03:45.960,0:03:47.336
është shumë i ngadalshëm,

0:03:47.360,0:03:50.120
sepse mund të duhen deri në dy ditë[br]kur koha është me re.

0:03:50.960,0:03:54.056
Në mënyrë që procesi i SODIS të jetë[br]më i shpejtë,

0:03:54.080,0:03:57.376
një metodë e re e quajtur fotokatalizë

0:03:57.400,0:03:59.040
është përdorur kohët e fundit.

0:03:59.640,0:04:02.496
Cfarë është ekzaktësisht fotokataliza?

0:04:02.520,0:04:03.736
Le ta zbërthejmë:

0:04:03.760,0:04:05.416
"foto" do të thotë nga dielli,

0:04:05.440,0:04:08.480
dhe një katalizator është dicka që[br]përshpejton reaksionin.

0:04:09.040,0:04:11.216
Pra ajo që bën një fotokatalizator

0:04:11.240,0:04:14.400
është thjesht shpejtimi i procesit solar[br]të dezinfektimit.

0:04:15.400,0:04:18.736
Kur rrezet e diellit godasin[br]fotokatalizatorin

0:04:18.760,0:04:22.376
si TiO2, apo dioksidi titaniumit,

0:04:22.400,0:04:25.816
krijon përbërës oksigjeni shumë aktivë,

0:04:25.840,0:04:30.120
si superoksidi, peroksidi hidrogjenit[br]dhe radikalet hidroksile.

0:04:30.920,0:04:32.816
Këto përbërës oksigjeni reaktivë

0:04:32.840,0:04:35.736
mund të largojnë bakteriet, organiket

0:04:35.760,0:04:38.720
dhe shumë ndotës nga uji i pijshëm.

0:04:39.920,0:04:43.136
Por fatkeqësisht ka disa disavantazhe

0:04:43.160,0:04:47.040
në mënyrën se si fotokatalizatori SODIS[br]shpërndahet.

0:04:47.640,0:04:50.776
Shikoni, ajo cfarë bëhet është marrja e[br]shishes plastike të pastër

0:04:50.800,0:04:54.240
dhe i vendosin brenda një shtresë[br]fotokatalizatori.

0:04:55.200,0:04:58.496
Por fotokatalizatorë si dioksidi[br]i titaniumit

0:04:58.520,0:05:01.216
janë zakonisht të përdorura në kremëra

0:05:01.240,0:05:02.880
për të ndaluar rrezet UltraViolet.

0:05:03.320,0:05:06.176
Pra kur futen brenda shisheve

0:05:06.200,0:05:08.976
ato bllokojnë disa nga rrezet UltraViolet

0:05:09.000,0:05:11.560
dhe zvogëlojnë prodhimtarinë e procesit.

0:05:12.560,0:05:14.696
Gjithashtu, këto shtresa me[br]fotokatalizatorë

0:05:14.720,0:05:17.576
nuk janë të lidhura ngushtë[br]në shishen plastike

0:05:17.600,0:05:21.520
që do të thotë se shkëputen dhe njerëzit[br]përfundojnë duke pirë katalizatorët.

0:05:22.520,0:05:25.176
Ndërsa TiO2 është i sigurtë dhe[br]i palëvizshëm,

0:05:25.200,0:05:27.936
është gati e kotë nëse vazhdon[br]të pish katalizatorët,

0:05:27.960,0:05:30.336
sepse duhet të vazhdosh ta rimbushësh

0:05:30.360,0:05:31.840
pas shumë pak përdorimeve.

0:05:32.440,0:05:35.696
Pra qëllimi im ishte të kaloja[br]disavantazhet

0:05:35.720,0:05:37.736
e këtyre metodave

0:05:37.760,0:05:40.016
dhe të krijoj një metodë të sigurtë,

0:05:40.040,0:05:43.960
të qëndrueshme, pakushtueshme dhe[br]ekologjike pë të patur ujë të pastër.

0:05:45.120,0:05:48.176
Ajo që nisi si një projekt kalimtar[br]shkencor në klasën e tetë

0:05:48.200,0:05:52.600
tani është përbërësi im fotokatalizator[br]për pastrimin e ujit.

0:05:53.440,0:05:57.080
Përzierja përbëhet nga dioksidi[br]i titaniumit me cimenton.

0:05:57.840,0:06:01.816
Cimentoja mund të formohet në disa forma[br]të ndryshme,

0:06:01.840,0:06:05.520
që con në një gamë të gjërë të metodave të[br]shpërndarjes.

0:06:06.160,0:06:08.216
Për shembull, ti mund të krijosh[br]një shufër

0:06:08.240,0:06:11.920
që mund të vendoset lehtësisht brenda[br]shishes plastike për përdorim individual

0:06:12.560,0:06:17.080
ose mund të krijoni një filter poroz që të[br]filtrojë ujin për familjet.

0:06:17.800,0:06:21.216
Mund ta shtroni brenda një rezervuari uji

0:06:21.240,0:06:23.096
për të pastruar sasi më të mëdha uji

0:06:23.120,0:06:26.080
për komunitetet në kohë shumë të gjatë.

0:06:27.640,0:06:29.576
Epo, për të qenë e sinqertë,

0:06:29.600,0:06:32.056
udhëtimi im nuk ka qenë shumë i lehtë.

0:06:32.080,0:06:35.456
E kuptoni, unë nuk kam[br]patur akses një laborator të sofistikuar.

0:06:35.480,0:06:38.976
Isha 15 vjec kur ia nisa kërkimeve,

0:06:39.000,0:06:41.336
dhe nuk e lejova moshën të më frenonte

0:06:41.360,0:06:44.216
në interesat e mia, në ndjekjen e[br]kërkimeve shkencore

0:06:44.240,0:06:46.720
e në dëshirën për të zgjidhur krizën[br]globale për ujin

0:06:47.800,0:06:51.616
Kuptojeni që uji nuk është thjesht tretës.

0:06:51.640,0:06:54.440
Uji është e drejtë universale e njeriut.

0:06:55.160,0:06:56.416
Dhe për këtë arsye,

0:06:56.440,0:07:00.616
kam vazhduar të punoj në këtë projekt[br]shkencor që nga 2012

0:07:00.640,0:07:03.816
për ta sjellë nga laboratori e drejt në[br]botën reale.

0:07:03.840,0:07:07.296
Këtë verë krijova Catalyst for World Water[br](Katalizatori për Ujin në Botë),

0:07:07.320,0:07:12.600
një ndërmarrje shoqërore që ka qëllim[br]zgjidhje për krizën globale të ujit.

0:07:13.280,0:07:15.160
(Duartrokitje)

0:07:20.240,0:07:24.216
Vetëm një pikë e vetme uji nuk mund[br]të bëjë shumë,

0:07:24.240,0:07:26.656
por kur shumë pika ujë mblidhen bashkë,

0:07:26.680,0:07:29.160
mund të mbështesin jetën në planetin tonë.

0:07:30.280,0:07:33.616
Ashtu sic pikat e ujit bashkohen dhe[br]formojnë oqeane,

0:07:33.640,0:07:36.176
besoj se ne duhet të mblidhemi së bashku

0:07:36.200,0:07:38.320
për ta mposhtur këtë problem botëror.

0:07:39.080,0:07:40.296
Faleminderit.

0:07:40.320,0:07:42.320
(Duartrokitje)

0:07:43.840,0:07:45.176
Faleminderit.

0:07:46.698,0:07:50.698
(Duartrokitje)