0:00:08.480,0:00:11.420
Men sxemalar haqida topgan eng ajoyib narsalardan biri bu

0:00:11.780,0:00:18.440
elektron tizim san'at turi bo'lishi mumkinligidir, masalan, menda ijodiy[br]g'oya bo'lsa,  sxemalar bilan amalga oshirishim mumkin.

0:00:20.300,0:00:24.700
Shunday qilib, agar sizda g'oyalar bo'lsa, ularni hayotga [br]yetkazish uchun texnologiyadan foydalanishingiz mumkin.

0:00:26.860,0:00:32.340
Kompyuterning har qanday kirishi yoki chiqishi [br]aslida elektr signallarini yoqish yoki o'chirish

0:00:32.340,0:00:37.240
yoki bir va nol bilan ifodalanishi

0:00:37.240,0:00:39.060
mumkin bo'lgan axborot turidir.

0:00:39.400,0:00:46.360
Kiritilgan ma'lumotni qayta ishlash va aks ettiriladigan [br]ma'lumotlarni yaratish uchun,

0:00:46.360,0:00:49.920
kompyuter kirish signallarini o'zgartirishi va birlashtirishi [br]kerak.

0:00:50.540,0:00:58.520
Buning uchun kompyuter mikrosxemalarga birlashtirilgan millionlab[br]kichik elektron komponentlardan foydalanadi.

0:01:03.040,0:01:08.460
Keling, sxemalar birlik va nollarda ko'rsatilgan ma'lumotlarni [br]qanday o'zgartirishi va qayta ishlashi mumkinligini batafsil [br]ko'rib chiqamiz.

0:01:09.460,0:01:12.280
Bu juda oddiy sxema.

0:01:12.280,0:01:15.820
U elektr signalini yoqadi yoki o'chiradi hamda aylantiradi.

0:01:15.820,0:01:20.580
Shunday qilib, agar siz bergan signal 1 bo'lsa, sxema sizga 0 [br]qaytaradi,

0:01:20.580,0:01:23.620
agar siz sxemaga 0 bersangiz, u sizga 1 ni qaytaradi.

0:01:23.630,0:01:29.680
Kirish signali chiqish signali bilan bir xil emas, shuning uchun [br]biz ushbu sxemani "inkor" deb nomlaymiz.

0:01:30.040,0:01:36.580
Keyinchalik murakkab sxemalar bir nechta signallarni qabul [br]qilishi va ularni birlashtirib, sizga boshqacha natija berishi[br]mumkin.

0:01:36.580,0:01:43.480
Ushbu misolda sxema ikkita elektr signalini oladi, endi [br]ularning har biri 1 yoki 0 bo'lishi mumkin.

0:01:43.880,0:01:49.580
Agar kiruvchi signallarning birortasi 0 bo'lsa, unda natija ham [br]0 ga teng bo'ladi.

0:01:49.580,0:01:52.720
Agar birinchi signal ham, ikkinchi signal ham 1 bo'lsa,

0:01:52.780,0:02:00.760
ushbu sxema sizga faqat 1 beradi,[br]shuning uchun biz sxemani "va" deb nomlaymiz.

0:02:01.220,0:02:06.600
Oddiy mantiqiy hisob-kitoblarni amalga oshiradigan bunday kichik [br]sxemalar ko'p.

0:02:06.600,0:02:13.400
Ushbu sxemalarni bir-biriga bog'lab, biz yanada murakkab [br]hisob-kitoblarni amalga oshiradigan yanada murakkab sxemalarni [br]yaratishimiz mumkin.

0:02:13.940,0:02:19.760
Masalan, "qo'shuvchi" deb nomlangan hamda 2 ta bitni qo'shadigan sxemani [br]yaratishingiz mumkin.

0:02:19.840,0:02:27.040
Ushbu sxema har biri 1 yoki 0 qiymatiga ega bo'lgan 2 ta alohida[br]bitni oladi va yig'indini hisoblash uchun ularni birlashtiradi.

0:02:27.350,0:02:29.829
Yig'indi 0 + 0 = 0,

0:02:30.340,0:02:34.340
0 + 1 = 1 yoki 1 + 1 = 2 bo'lishi mumkin.

0:02:34.360,0:02:39.440
Sizga ikkita chiqish simlari kerak, chunki yig'indini ko'rsatish [br]uchun ikkita ikkitomonlama raqam bo'lishi mumkin.

0:02:40.060,0:02:44.500
Agar sizda ikkita bit ma'lumot qo'shadigan bitta qo'shimchangiz [br]bo'lsa,

0:02:44.500,0:02:50.340
juda ko'p sonlarni qo'shish uchun ushbu qo'shimchalarning bir [br]nechta sxemasini yonma-yon ulashingiz mumkin.

0:02:51.170,0:02:56.229
Masalan, mana 8-bitli qo'shuvchi 25 va 50 raqamlarini qanday [br]qo'shgani kabi.

0:02:57.260,0:03:03.730
Har bir raqam 8 bit bilan ifodalanadi, natijada sxemaga 16 xil [br]elektr signallari kiradi.

0:03:04.920,0:03:10.760
8-bitli qo'shimchalar sxemasi ichida summani hisoblab chiqadigan [br]ko'plab kichik qo'shimchalar mavjud.

0:03:12.500,0:03:17.340
Turli xil elektr zanjirlari olib tashlash yoki ko'paytirish kabi[br]boshqa oddiy hisob-kitoblarni amalga oshirishi mumkin.

0:03:17.340,0:03:24.720
Darhaqiqat, sizning kompyuteringiz amalga oshiradigan barcha amallar[br]juda ko'p oddiy va sodda axborotni qayta ishlash operatsiyalaridir.

0:03:24.720,0:03:30.520
Kompyuter tomonidan amalga oshiriladigan har qanday operatsiya [br]shunchalik soddaki, uni odam bajarishi mumkin,

0:03:30.520,0:03:34.100
ammo kompyuterlar ichidagi ushbu sxemalar juda juda tez bajaradi.

0:03:34.820,0:03:38.660
Bir vaqtlar bu sxemalar katta va noqulay edi

0:03:38.660,0:03:44.780
va 8-bitli sxemalar muzlatgichdek katta bo'lishi mumkin edi[br]hamda oddiy hisoblashni bajarish uchun bir necha daqiqa vaqt ketardi.

0:03:45.100,0:03:50.060
Hozirgi kunda kompyuter sxemalari mikroskopik hajmga ega va juda[br]tez.

0:03:50.580,0:03:53.200
Nima uchun kichik kompyuterlar ham tez?

0:03:53.200,0:03:58.140
Chunki elektron kichikroq bo'lsa, elektr signali bosib[br]o'tadigan masofa ham kichik bo'ladi.

0:03:58.360,0:04:04.340
Elektr energiyasi yorug'lik tezligida harakat qiladi, shuning [br]uchun zamonaviy sxemalar soniyada milliardlab hisob-kitoblarni [br]amalga oshirishi mumkin.

0:04:05.320,0:04:10.720
Shunday qilib, xoh o'yin o'ynasangiz, xoh videoni yozsangiz[br]yoki kosmosni o'rgansangiz,

0:04:11.860,0:04:18.019
texnologiya bilan qila oladigan har qanday narsa [br]axborotni juda tez qayta ishlashni talab qiladi.

0:04:18.860,0:04:24.900
Ushbu murakkablikning ostida faqat ikkilik signallarni yoqadigan [br]bir nechta kichik sxemalar yashiringan,

0:04:24.900,0:04:27.720
veb-saytlarda, videolar, musiqa va o'yinlarda ham.

0:04:27.720,0:04:31.960
Ushbu sxemalar kasalliklarni aniqlash va davolash uchun [br]DNKni aniqlashda yordam beradi.

0:04:31.960,0:04:34.920
Xo'sh, bu barcha sxemalar bilan nima qilishni xohlardingiz?