Men sxemalar haqida topgan eng ajoyib narsalardan biri bu
elektron tizim san'at turi bo'lishi mumkinligidir, masalan, menda ijodiy
g'oya bo'lsa, sxemalar bilan amalga oshirishim mumkin.
Shunday qilib, agar sizda g'oyalar bo'lsa, ularni hayotga
yetkazish uchun texnologiyadan foydalanishingiz mumkin.
Kompyuterning har qanday kirishi yoki chiqishi
aslida elektr signallarini yoqish yoki o'chirish
yoki bir va nol bilan ifodalanishi
mumkin bo'lgan axborot turidir.
Kiritilgan ma'lumotni qayta ishlash va aks ettiriladigan
ma'lumotlarni yaratish uchun,
kompyuter kirish signallarini o'zgartirishi va birlashtirishi
kerak.
Buning uchun kompyuter mikrosxemalarga birlashtirilgan millionlab
kichik elektron komponentlardan foydalanadi.
Keling, sxemalar birlik va nollarda ko'rsatilgan ma'lumotlarni
qanday o'zgartirishi va qayta ishlashi mumkinligini batafsil
ko'rib chiqamiz.
Bu juda oddiy sxema.
U elektr signalini yoqadi yoki o'chiradi hamda aylantiradi.
Shunday qilib, agar siz bergan signal 1 bo'lsa, sxema sizga 0
qaytaradi,
agar siz sxemaga 0 bersangiz, u sizga 1 ni qaytaradi.
Kirish signali chiqish signali bilan bir xil emas, shuning uchun
biz ushbu sxemani "inkor" deb nomlaymiz.
Keyinchalik murakkab sxemalar bir nechta signallarni qabul
qilishi va ularni birlashtirib, sizga boshqacha natija berishi
mumkin.
Ushbu misolda sxema ikkita elektr signalini oladi, endi
ularning har biri 1 yoki 0 bo'lishi mumkin.
Agar kiruvchi signallarning birortasi 0 bo'lsa, unda natija ham
0 ga teng bo'ladi.
Agar birinchi signal ham, ikkinchi signal ham 1 bo'lsa,
ushbu sxema sizga faqat 1 beradi,
shuning uchun biz sxemani "va" deb nomlaymiz.
Oddiy mantiqiy hisob-kitoblarni amalga oshiradigan bunday kichik
sxemalar ko'p.
Ushbu sxemalarni bir-biriga bog'lab, biz yanada murakkab
hisob-kitoblarni amalga oshiradigan yanada murakkab sxemalarni
yaratishimiz mumkin.
Masalan, "qo'shuvchi" deb nomlangan hamda 2 ta bitni qo'shadigan sxemani
yaratishingiz mumkin.
Ushbu sxema har biri 1 yoki 0 qiymatiga ega bo'lgan 2 ta alohida
bitni oladi va yig'indini hisoblash uchun ularni birlashtiradi.
Yig'indi 0 + 0 = 0,
0 + 1 = 1 yoki 1 + 1 = 2 bo'lishi mumkin.
Sizga ikkita chiqish simlari kerak, chunki yig'indini ko'rsatish
uchun ikkita ikkitomonlama raqam bo'lishi mumkin.
Agar sizda ikkita bit ma'lumot qo'shadigan bitta qo'shimchangiz
bo'lsa,
juda ko'p sonlarni qo'shish uchun ushbu qo'shimchalarning bir
nechta sxemasini yonma-yon ulashingiz mumkin.
Masalan, mana 8-bitli qo'shuvchi 25 va 50 raqamlarini qanday
qo'shgani kabi.
Har bir raqam 8 bit bilan ifodalanadi, natijada sxemaga 16 xil
elektr signallari kiradi.
8-bitli qo'shimchalar sxemasi ichida summani hisoblab chiqadigan
ko'plab kichik qo'shimchalar mavjud.
Turli xil elektr zanjirlari olib tashlash yoki ko'paytirish kabi
boshqa oddiy hisob-kitoblarni amalga oshirishi mumkin.
Darhaqiqat, sizning kompyuteringiz amalga oshiradigan barcha amallar
juda ko'p oddiy va sodda axborotni qayta ishlash operatsiyalaridir.
Kompyuter tomonidan amalga oshiriladigan har qanday operatsiya
shunchalik soddaki, uni odam bajarishi mumkin,
ammo kompyuterlar ichidagi ushbu sxemalar juda juda tez bajaradi.
Bir vaqtlar bu sxemalar katta va noqulay edi
va 8-bitli sxemalar muzlatgichdek katta bo'lishi mumkin edi
hamda oddiy hisoblashni bajarish uchun bir necha daqiqa vaqt ketardi.
Hozirgi kunda kompyuter sxemalari mikroskopik hajmga ega va juda
tez.
Nima uchun kichik kompyuterlar ham tez?
Chunki elektron kichikroq bo'lsa, elektr signali bosib
o'tadigan masofa ham kichik bo'ladi.
Elektr energiyasi yorug'lik tezligida harakat qiladi, shuning
uchun zamonaviy sxemalar soniyada milliardlab hisob-kitoblarni
amalga oshirishi mumkin.
Shunday qilib, xoh o'yin o'ynasangiz, xoh videoni yozsangiz
yoki kosmosni o'rgansangiz,
texnologiya bilan qila oladigan har qanday narsa
axborotni juda tez qayta ishlashni talab qiladi.
Ushbu murakkablikning ostida faqat ikkilik signallarni yoqadigan
bir nechta kichik sxemalar yashiringan,
veb-saytlarda, videolar, musiqa va o'yinlarda ham.
Ushbu sxemalar kasalliklarni aniqlash va davolash uchun
DNKni aniqlashda yordam beradi.
Xo'sh, bu barcha sxemalar bilan nima qilishni xohlardingiz?