1
00:00:06,509 --> 00:00:09,461
(muzika)

2
00:00:09,591 --> 00:00:12,845
Jedna od baš kul stvari koju
sam otkrila o električnim kolima je

3
00:00:13,055 --> 00:00:16,170
da nam ona mogu pomoći
da nešto zaista stvorimo


4
00:00:16,170 --> 00:00:20,110
- kao kada imam neku kreativnu ideju i
onda je realizujem pomoću električnog kola.

5
00:00:20,670 --> 00:00:26,150
Dakle, ako imate ideje, možete primeniti
tehnologiju kako biste ih realizovali.

6
00:00:26,860 --> 00:00:32,060
Svaki unos ili izlaz podataka na računaru
u stvari je vrsta informacije,

7
00:00:32,860 --> 00:00:37,240
koja se može predstaviti putem električnog
signala "uključen" ili "isključen",

8
00:00:37,240 --> 00:00:39,380
ili putem jedinica i nula.

9
00:00:39,840 --> 00:00:45,910
Da bi obradio informaciju unetu na ulazu
i kreirao informaciju na izlazu,

10
00:00:46,270 --> 00:00:50,310
računar mora da modifikuje
i kombinuje ulazne signale.

11
00:00:50,780 --> 00:00:53,802
A kako bi to obavio, računar koristi


12
00:00:54,132 --> 00:00:59,650
milione malecnih elektronskih komponenti,
koje zajedno obrazuju električna kola.

13
00:01:03,040 --> 00:01:09,180
Hajde da izbliza pogledamo kako ta kola
modifikuju i obrađuju informacije
predstavljene kao 1 i 0.

14
00:01:09,730 --> 00:01:12,430
Ovo je jedno potpuno
jednostavno električno kolo.

15
00:01:12,750 --> 00:01:16,260
Ono primi električni signal "uključen" 
ili "isključen", a onda ga izmeni:

16
00:01:16,280 --> 00:01:20,580
ako ste mu predali 1 kao signal,
električno kolo će vam vratiti 0,

17
00:01:20,580 --> 00:01:23,640
a ako ste mu predali 0, 
kolo će vam vratiti 1.

18
00:01:23,870 --> 00:01:30,020
Signal koji ulazi NIJE isti kao signal koji
izlazi - tako ovo kolo zovemo NE-kolom.

19
00:01:30,550 --> 00:01:37,050
Složenija kola mogu primati višestruke
signale, kombinovati ih i potom vam dati
različit rezultat.

20
00:01:37,260 --> 00:01:43,480
U ovom primeru, električno kolo dobija dva
signala, od kojih svaki može biti 1 ili 0.

21
00:01:43,990 --> 00:01:49,370
Ako je bilo koji od tih ulaznih signala 0,
rezultat je takođe 0.

22
00:01:49,860 --> 00:01:52,950
Ovo električno kolo će na izlazu
dati 1 samo ako

23
00:01:53,200 --> 00:02:01,190
su i prvi I drugi signal jedinice -
takvo kolo zovemo I-kolom.

24
00:02:02,090 --> 00:02:06,600
Ima mnogo ovakvih malih električnih kola
koja izvršavaju jednostavne logičke operacije.

25
00:02:06,930 --> 00:02:10,460
Povezivanjem više ovakvih kola,
možemo dobiti složenija kola

26
00:02:10,700 --> 00:02:13,960
koja obavljaju složenije operacije.

27
00:02:14,520 --> 00:02:19,830
Na primer, možete napraviti kolo koje
sabira 2 bita - takvo kolo zovemo sabirač.

28
00:02:20,480 --> 00:02:25,910
Na ulazu ovog kola su 2 pojedinačna bita -
od kojih je svaki 1 ili 0 - kolo ih sabira


29
00:02:26,240 --> 00:02:27,790
kako bismo dobili zbir.

30
00:02:27,800 --> 00:02:30,749
Taj zbir može biti 0 (0 + 0)


31
00:02:30,749 --> 00:02:34,340
ili 1 (0 + 1) 
ili 2 (1 + 1).

32
00:02:34,840 --> 00:02:40,030
Zatim su vam potrebna 2 izlaza - zato što je
za predstavljanje zbira potrebno do 2 bita.

33
00:02:40,600 --> 00:02:44,500
Jednom kada imate jedno kolo-sabirač
za sabiranje 2-bitne informacije,

34
00:02:45,120 --> 00:02:48,980
možete poređati mnoštvo takvih kola
jedno pored drugog

35
00:02:49,290 --> 00:02:52,240
kako biste sabirali i mnogo veće brojeve.

36
00:02:53,220 --> 00:02:58,690
Na primer, evo kako jedno 8-bitno kolo
sabira brojeve 25 i 50:

37
00:02:59,050 --> 00:03:05,480
svaki broj je predstavljen pomoću 8 bitova
- tako da 16 različitih signala dospeva do
električnog kola.

38
00:03:06,330 --> 00:03:13,150
Kolo-sabirač od 8 bitova sastoji se od
mnoštva malih sabirača koji zajedno
izračunavaju zbir.

39
00:03:13,580 --> 00:03:17,870
Različita električna kola mogu izvršavati 
ostale jednostavne operacije,
kao oduzimanje ili množenje.

40
00:03:18,290 --> 00:03:22,070
U stvari, sve ono što vaš računar izvršava
dok obrađuje informacije - 


41
00:03:22,280 --> 00:03:25,870
sve je to samo mnogo, mnogo malih 
i jednostavnih operacija zajedno.

42
00:03:26,280 --> 00:03:30,220
Svaka pojedina operacija koju računar
izvršava je tako, ali tako jednostavna


43
00:03:30,220 --> 00:03:31,910
da bi je i čovek mogao obaviti,

44
00:03:31,910 --> 00:03:34,630
ali električna kola unutar računara 
su mnogo, mnogo brža.

45
00:03:35,880 --> 00:03:40,200
Nekada su električna kola bila
stvarno velika i nezgrapna - toliko velika

46
00:03:40,570 --> 00:03:45,600
da je 8-bitno kolo moglo biti kao frižider,
a obavljanje jednostavne operacije je 
trajalo više minuta.

47
00:03:46,050 --> 00:03:50,440
Danas su električna kola 
mikroskopske veličine i mnogo, mnogo brža.

48
00:03:51,120 --> 00:03:53,890
Zašto su manji računari takođe i brži?

49
00:03:54,360 --> 00:03:59,040
Evo zašto: što je manje električno kolo, to je
kraće rastojanje koje električni signal prelazi.

50
00:03:59,380 --> 00:04:03,790
Elektricitet se kreće negde brzinom svetlosti
zbog čega moderna kola mogu izvršavati


51
00:04:03,820 --> 00:04:05,530
milijarde operacija u sekundi.

52
00:04:06,660 --> 00:04:11,890
Bez obzira da li igrate omiljenu igricu, 
snimate video ili istražujete kosmos -


53
00:04:13,050 --> 00:04:16,860
sve što biste ikada mogli raditi putem
tehnologije zahteva izuzetno brzu obradu


54
00:04:17,000 --> 00:04:18,460
gomile informacija.

55
00:04:20,430 --> 00:04:23,590
A negde ispod sve te kompleksnosti
leži mnogo nekih malecnih kola

56
00:04:24,050 --> 00:04:28,130
koja pretvaraju binarne signale u 
veb sajtove, video klipove, muziku i igrice.

57
00:04:28,690 --> 00:04:31,040
Ta električna kola nam čak mogu pomoći
u dešifrovanju DNK

58
00:04:31,210 --> 00:04:33,070
kako bismo postavljali dijagnoze 
i lečili bolesne.

59
00:04:33,600 --> 00:04:37,784
A šta je to što biste vi želeli
da uradite uz pomoć električnih kola?

60
00:04:38,474 --> 00:04:41,764
(muzika)