WEBVTT

00:00:08.480 --> 00:00:11.420
सर्किट्सबद्दल मला सापडलेली एक मस्त
गोष्ट म्हणजे

00:00:11.780 --> 00:00:18.440
सर्किटरी हा एक कलाप्रकार असू शकतो. माझ्याकडे सर्जनात्मक कल्पना असेल तर मी सर्किट्स वापरून ती प्रत्यक्षात आणू शकते.

00:00:20.300 --> 00:00:24.700
जर तुमच्याकडं कल्पना असतील, तर तुम्ही 
तंत्रज्ञान वापरून त्या प्रत्यक्षात आणू शकता.

00:00:26.860 --> 00:00:32.340
कॉम्प्युटरचं प्रत्येक इनपुट आणि आऊटपुट म्हणजे
एक प्रकारची माहितीच असते.

00:00:32.340 --> 00:00:37.240
ती ऑन किंवा ऑफ विद्युत सिग्नल्सनी किंवा

00:00:37.240 --> 00:00:39.060
एक किंवा शून्याच्या स्वरूपात दाखवता येते.

00:00:39.400 --> 00:00:46.360
इनपुट म्हणून येणाऱ्या माहितीवर प्रक्रिया करण्यासाठी,
आणि माहिती आऊटपुट करण्यासाठी,

00:00:46.360 --> 00:00:49.920
कॉम्प्युटरला इनपुट सिग्नल्स बदलावे लागतात आणि 
एकत्र आणावे लागतात.

00:00:50.540 --> 00:00:58.520
ते करण्यासाठी, कॉम्प्युटर अतिशय लहान लक्षावधी इलेक्ट्रॉनिक भाग वापरतो, ते एकत्र येऊन सर्किट तयार होतं.

00:01:03.040 --> 00:01:08.460
एक आणि शून्य रूपातील माहितीमध्ये सर्किट्स कसे बदल करतात आणि तिच्यावर प्रक्रिया करतात, हे समजून घेऊया.

00:01:09.460 --> 00:01:12.280
हे एक अतिशय सोपं सर्किट आहे.

00:01:12.280 --> 00:01:15.820
ते ऑन किंवा ऑफ प्रकारचे विद्युत सिग्नल्स घेतं
आणि त्याच्या उलटा सिग्नल देतं.

00:01:15.820 --> 00:01:20.580
त्यामुळं जर तुम्ही दिलेला सिग्नल 1 असेल, तर सर्किट तुम्हाला 0 देतं.

00:01:20.580 --> 00:01:23.620
आणि जर तुम्ही सर्किटला 0 दिलेत, तर ते 
तुम्हाला 1 देतं.

00:01:23.630 --> 00:01:29.680
आत जाणारा सिग्नल आणि बाहेर येणारा सिग्नल हे सारखे नसतात, त्यामुळं आपण या सर्किटला 'नॉट' म्हणतो.

00:01:30.040 --> 00:01:36.580
यापेक्षा गुंतागुंतीची सर्किट्स अनेक सिग्नल्स घेऊन ते एकत्रित करू शकतात, आणि आपल्याला वेगळा रिझल्ट देतात.

00:01:36.580 --> 00:01:43.480
या उदाहरणात, सर्किट दोन विद्युत सिग्नल्स घेईल, प्रत्येक सिग्नल 1 किंवा 0 असेल.

00:01:43.880 --> 00:01:49.580
जर येणाऱ्या सिग्नल्सपैकी कोणताही 0 असेल,
तर रिझल्टसुद्धा 0 च असेल.

00:01:49.580 --> 00:01:52.720
जर पहिला आणि दुसरा दोन्ही सिग्नल्स 1 असतील

00:01:52.780 --> 00:02:00.760
तरच हे सर्किट तुम्हाला 1 देईल, म्हणून याला 
अँड सर्किट म्हणतात.

00:02:01.220 --> 00:02:06.600
यासारखी अनेक लहान सर्किट्स असतात. 
ती साधी लॉजिकल कॅलक्युलेशन्स करतात.

00:02:06.600 --> 00:02:13.400
ही सर्किट्स एकत्र जोडून, आपण अधिक गुंतागुंतीची कॅलक्युलेशन्स करणारी अधिक गुंतागुंतीची सर्किट्स बनवू शकतो.

00:02:13.940 --> 00:02:19.760
उदाहरणार्थ, तुम्ही 2 बीट्स एकत्र करणारे अॅडर 
नावाचे सर्किट तयार करू शकता.

00:02:19.840 --> 00:02:27.040
हे सर्किट 2 बीट्स घेतं, प्रत्येक बीट 1 किंवा 0 असतं,
आणि सर्किट बीट्स एकत्र करून बेरीज करतं.

00:02:27.350 --> 00:02:29.829
बेरीज 0 अधिक 0 बरोबर 0 असू शकेल किंवा,

00:02:30.340 --> 00:02:34.340
0 अधिक 1 बरोबर 1, किंवा 1 अधिक 1 बरोबर 2 
असू शकेल.

00:02:34.360 --> 00:02:39.440
तुम्हाला बाहेर येणाऱ्या 2 वायर्स लागतील कारण बेरीज दर्शवण्यासाठी 2 बायनरी आकड्यांची गरज असू शकते.

00:02:40.060 --> 00:02:44.500
एकदा तुमच्याकडे माहितीच्या 2 बीट्स अॅड करणारं एक अॅडर सर्किट असलं की

00:02:44.500 --> 00:02:50.340
तुम्ही अशी अनेक अॅडर सर्किट्स एकत्र करून बऱ्याच मोठ्या संख्यांची बेरीज करू शकता.

00:02:51.170 --> 00:02:56.229
उदा., 8-बीट अॅडर 25 आणि 50 या संख्यांची बेरीज
कशी करतं ते इथं दाखवलं आहे.

00:02:57.260 --> 00:03:03.730
प्रत्येक संख्या 8 बीट्सने दाखवली आहे, त्यातून 16 वेगवेगळे सिग्नल्स तयार होतात आणि सर्किटमध्ये जातात.

00:03:04.920 --> 00:03:10.760
8-बीट अॅडरमध्ये अनेक लहान अॅडर्स असतात,
ते एकत्रितपणे बेरीज करतात.

00:03:12.500 --> 00:03:17.340
वेगवेगळी विद्युत सर्किट्स वजाबाकी किंवा गुणाकार यासारखी इतर सोपी कॅलक्युलेशन्स करू शकतात.

00:03:17.340 --> 00:03:24.720
प्रत्यक्षात, आपला कॉम्प्युटर माहितीवर करत असलेली प्रक्रिया म्हणजे खूप लहान सोप्या प्रक्रिया एकत्रितपणे करणे.

00:03:24.720 --> 00:03:30.520
कॉम्प्युटर करत असलेली प्रत्येक क्रिया इतकी सोपी असते की ती माणूससुद्धा करू शकतो.

00:03:30.520 --> 00:03:34.100
पण कॉम्प्युटरमधली ही सर्किट्स खूपच वेगवान असतात.

00:03:34.820 --> 00:03:38.660
पूर्वी, ही सर्किट्स मोठी आणि ओबडधोबड होती,

00:03:38.660 --> 00:03:44.780
आणि 8-बीट अॅडर फ्रीजएवढा मोठासुद्धा असायचा. साधं कॅलक्युलेशन करायला त्याला काही मिनिटं लागायची.

00:03:45.100 --> 00:03:50.060
आज, कॉम्प्युटर सर्किट्स सूक्ष्म आकाराची आहेत आणि खूपच जास्त वेगवान आहेत.

00:03:50.580 --> 00:03:53.200
लहान आकाराचे कॉम्प्युटर्ससुद्धा अधिक वेगवान 
का असतात?

00:03:53.200 --> 00:03:58.140
कारण, सर्किट जितकं लहान असतं, तितकं कमी
अंतर विद्युत सिग्नलला जावं लागतं.

00:03:58.360 --> 00:04:04.340
वीज जवळजवळ प्रकाशाच्या वेगानं प्रवास करते, त्यामुळे आधुनिक सर्किट्स एका सेकंदाला लक्षावधी कॅलक्युलेशन्स करू शकतात.

00:04:05.320 --> 00:04:10.720
त्यामुळं तुम्ही गेम खेळत असलात, व्हिडीओ रेकॉर्ड 
करत असलात किंवा विश्वाचा वेध घेत असलात तरी,

00:04:11.860 --> 00:04:18.019
तंत्रज्ञानानं होणाऱ्या प्रत्येक गोष्टीसाठी भरपूर माहितीवर अतिशय वेगानं प्रक्रिया करावी लागते.

00:04:18.860 --> 00:04:24.900
या सगळ्या गुंतागुंतीच्या मुळाशी फक्त अनेक लहान सर्किट्स आहेत, ती बायनरी सिग्नलचं

00:04:24.900 --> 00:04:27.720
वेबसाईट्स, व्हिडीओ, संगीत आणि गेम्समध्ये
रूपांतर करतात.

00:04:27.720 --> 00:04:31.960
ही सर्किट्स आपल्याला अगदी डीएनएचं डीकोडिंग करून रोगनिदान करण्यासाठी आणि रोग बरा करण्यासाठी मदत करू शकतात.

00:04:31.960 --> 00:04:34.920
मग, ही सगळी सर्किट्स वापरून तुम्हाला काय करायचंय?