[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.69,0:00:08.72,Default,,0000,0000,0000,,Aristoteles, ünlü sözünde şöyle der:
Dialogue: 0,0:00:08.75,0:00:11.00,Default,,0000,0000,0000,,"Doğa boşluktan korkar."
Dialogue: 0,0:00:11.00,0:00:14.33,Default,,0000,0000,0000,,Mutlak bir boşluğun, yani maddeden\Nyoksun bir boşluğun
Dialogue: 0,0:00:14.33,0:00:17.22,Default,,0000,0000,0000,,- onu çevreleyen bir maddeyle\Nhemen doldurulacağı için -
Dialogue: 0,0:00:17.22,0:00:19.42,Default,,0000,0000,0000,,var olamayacağını iddia ettiğinde
Dialogue: 0,0:00:19.42,0:00:22.30,Default,,0000,0000,0000,,neyse ki Aristoteles yanıldı.
Dialogue: 0,0:00:22.30,0:00:25.64,Default,,0000,0000,0000,,Boşluk, barometrenin\Nanahtar bir bileşenidir
Dialogue: 0,0:00:25.64,0:00:27.50,Default,,0000,0000,0000,,ve hava basıncını ölçen bir aygıttır.
Dialogue: 0,0:00:27.50,0:00:30.14,Default,,0000,0000,0000,,Hava basıncı, sıcaklıkla\Nilintili olduğundan
Dialogue: 0,0:00:30.14,0:00:33.06,Default,,0000,0000,0000,,ve içindeki hızlı değişiklikler\Nkasırgalara, hortumlara
Dialogue: 0,0:00:33.06,0:00:36.10,Default,,0000,0000,0000,,ve başka sıra dışı hava olaylarına\Nkatkıda bulunabileceğinden
Dialogue: 0,0:00:36.10,0:00:39.58,Default,,0000,0000,0000,,barometre, hem meteoroloji uzmanları\Nhem de bilim insanları için
Dialogue: 0,0:00:39.58,0:00:41.74,Default,,0000,0000,0000,,en elzem aygıtlardan biridir.
Dialogue: 0,0:00:41.74,0:00:44.92,Default,,0000,0000,0000,,Bir barometre nasıl çalışır\Nve nasıl icat edilmiştir?
Dialogue: 0,0:00:44.92,0:00:46.58,Default,,0000,0000,0000,,Bu biraz zaman aldı.
Dialogue: 0,0:00:46.58,0:00:49.61,Default,,0000,0000,0000,,Aristoteles ile diğer antik filozofların
Dialogue: 0,0:00:49.61,0:00:53.01,Default,,0000,0000,0000,,günlük yaşamda boşluğun\Nimkânsızlığını ilgilendiren teorileri
Dialogue: 0,0:00:53.01,0:00:55.02,Default,,0000,0000,0000,,geçerli gibi göründüğünden
Dialogue: 0,0:00:55.02,0:00:58.60,Default,,0000,0000,0000,,neredeyse 2 bin yıl boyunca\Nçok az kişi bunu ciddiyetle sorguladı.
Dialogue: 0,0:00:58.60,0:01:01.57,Default,,0000,0000,0000,,Ta ki bir gereklilik, bunu tartışma\Nkonusu hâline getirene dek.
Dialogue: 0,0:01:01.57,0:01:04.38,Default,,0000,0000,0000,,17. yüzyılın başlarında,\Nİtalyan madenciler
Dialogue: 0,0:01:04.38,0:01:08.45,Default,,0000,0000,0000,,pompalarının 10,3 metre yükseklikten\Nfazla su çekemediğini fark edince
Dialogue: 0,0:01:08.45,0:01:10.88,Default,,0000,0000,0000,,ciddi bir sorunla karşı karşıya kaldılar.
Dialogue: 0,0:01:10.88,0:01:14.60,Default,,0000,0000,0000,,Galileo Galilei gibi\No zamanın bazı bilim insanları
Dialogue: 0,0:01:14.60,0:01:17.25,Default,,0000,0000,0000,,borudan çıkıp havayı emen şeyin,
Dialogue: 0,0:01:17.25,0:01:20.21,Default,,0000,0000,0000,,boşluğun yerini almak için\Nsuyu yükselttiğini ileri sürdüler.
Dialogue: 0,0:01:20.21,0:01:25.59,Default,,0000,0000,0000,,Fakat bunun gücü sınırlıydı\Nve 10,3 metreden fazla suyu kaldıramazdı.
Dialogue: 0,0:01:25.59,0:01:28.26,Default,,0000,0000,0000,,Yine de, boşluğun var olduğuna dair fikir,
Dialogue: 0,0:01:28.26,0:01:31.02,Default,,0000,0000,0000,,hâlâ tamamen tartışmalı\Nolarak nitelendiriliyordu
Dialogue: 0,0:01:31.02,0:01:34.06,Default,,0000,0000,0000,,ve Galileo'nun alışılmışın dışındaki\Nteorisi üzerindeki coşku,
Dialogue: 0,0:01:34.06,0:01:36.15,Default,,0000,0000,0000,,bunun mümkün olduğunu göstermek için
Dialogue: 0,0:01:36.15,0:01:39.96,Default,,0000,0000,0000,,Gasparo Berti'nin basit ama harika\Nbir deney yapmasına sebep oldu.
Dialogue: 0,0:01:39.96,0:01:42.36,Default,,0000,0000,0000,,Uzun bir tüp suyla doldurulmuştu
Dialogue: 0,0:01:42.36,0:01:46.19,Default,,0000,0000,0000,,ve iki ucu tıpalı olarak sığ bir havuza\Ndik biçimde yerleştirilmişti.
Dialogue: 0,0:01:46.19,0:01:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Sonra, tüpün alt ucu açıldı
Dialogue: 0,0:01:49.00,0:01:53.92,Default,,0000,0000,0000,,ve tüpteki su seviyesi\N10,3 metre olana dek
Dialogue: 0,0:01:53.92,0:01:56.01,Default,,0000,0000,0000,,su havuza doğru aktı.
Dialogue: 0,0:01:56.14,0:02:00.35,Default,,0000,0000,0000,,Üstte bir boşluk kaldı\Nve tüpe hava girişi olmadı.
Dialogue: 0,0:02:00.35,0:02:04.83,Default,,0000,0000,0000,,Berti doğrudan sabit bir\Nboşluk yaratmayı başardı.
Dialogue: 0,0:02:04.83,0:02:08.04,Default,,0000,0000,0000,,Fakat boşluğun var olma\Nolasılığı kanıtlansa da
Dialogue: 0,0:02:08.04,0:02:11.50,Default,,0000,0000,0000,,Galileo'nun fikrinden\Nherkes memnun değildi,
Dialogue: 0,0:02:11.50,0:02:14.16,Default,,0000,0000,0000,,bu fikir, boşluğun su üzerinde
Dialogue: 0,0:02:14.16,0:02:16.100,Default,,0000,0000,0000,,gizemli fakat sınırlı\Nbir güç ortaya koymasıydı.
Dialogue: 0,0:02:16.100,0:02:20.94,Default,,0000,0000,0000,,Galileo'nun genç öğrencisi ve arkadaşı\Nolan Evangelista Torricelli,
Dialogue: 0,0:02:20.94,0:02:23.82,Default,,0000,0000,0000,,soruna farklı bir bakış açısından\Nbakmaya karar verdi.
Dialogue: 0,0:02:23.82,0:02:27.39,Default,,0000,0000,0000,,Tüpün içindeki boş alana\Nodaklanmak yerine,
Dialogue: 0,0:02:27.39,0:02:30.51,Default,,0000,0000,0000,,kendine şunu sordu:\N"Suyu başka ne etkiliyor olabilir?"
Dialogue: 0,0:02:30.51,0:02:34.47,Default,,0000,0000,0000,,Suyla bağlantısı olan tek şey\Nhavuzu çevreleyen hava olduğu için
Dialogue: 0,0:02:34.47,0:02:36.64,Default,,0000,0000,0000,,bu havadan gelen basıncın,
Dialogue: 0,0:02:36.64,0:02:41.31,Default,,0000,0000,0000,,tüpteki su seviyesini daha çok düşürmesini\Nengelleyen tek şey olduğuna inandı.
Dialogue: 0,0:02:41.31,0:02:45.61,Default,,0000,0000,0000,,Deneyin sadece boşluk\Nyaratan bir araç olmadığını,
Dialogue: 0,0:02:45.61,0:02:48.50,Default,,0000,0000,0000,,tüpün dışındaki su üzerindeki\Natmosferik basınç ile
Dialogue: 0,0:02:48.50,0:02:51.31,Default,,0000,0000,0000,,tüpün içindeki su sütunundan\Ngelen basınç arasında
Dialogue: 0,0:02:51.31,0:02:53.77,Default,,0000,0000,0000,,bir denge olduğunu fark etti.
Dialogue: 0,0:02:53.77,0:02:58.16,Default,,0000,0000,0000,,Tüpün içindeki su seviyesi\Niki basınç eşit oluncaya dek düşer,
Dialogue: 0,0:02:58.16,0:03:02.64,Default,,0000,0000,0000,,bu da su seviyesi 10,3 metre\Nolduğunda gerçekleşir.
Dialogue: 0,0:03:02.64,0:03:04.77,Default,,0000,0000,0000,,Bilindiği üzere, Galileo ve diğerleri
Dialogue: 0,0:03:04.77,0:03:07.44,Default,,0000,0000,0000,,atmosferik havanın ağırlığının olmadığını
Dialogue: 0,0:03:07.44,0:03:10.51,Default,,0000,0000,0000,,ve basınç uygulamadığını düşündükleri için
Dialogue: 0,0:03:10.51,0:03:12.17,Default,,0000,0000,0000,,bu fikir kolaylıkla kabul edilmedi.
Dialogue: 0,0:03:12.17,0:03:16.88,Default,,0000,0000,0000,,Torricelli, Berti'nin deneyini su yerine\Ncıvayla tekrar yapmaya karar verdi.
Dialogue: 0,0:03:16.88,0:03:20.52,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü cıva daha yoğundu,\Nsudan daha fazla çöküyordu
Dialogue: 0,0:03:20.52,0:03:24.62,Default,,0000,0000,0000,,ve cıva sütunu sadece\N76 santimetre uzunluğunda idi.
Dialogue: 0,0:03:24.62,0:03:28.01,Default,,0000,0000,0000,,Bu, Torricelli'nin aygıtı sadece\Ntek parça yapmasını değil,
Dialogue: 0,0:03:28.01,0:03:32.40,Default,,0000,0000,0000,,ağırlığın belirleyici faktör\Nolduğu fikrini de destekledi.
Dialogue: 0,0:03:32.40,0:03:34.38,Default,,0000,0000,0000,,Deneyde bir farklılık yaparak
Dialogue: 0,0:03:34.38,0:03:37.45,Default,,0000,0000,0000,,iki tüpün birinin üstünde\Ngeniş bir baloncuk kullandı.
Dialogue: 0,0:03:37.45,0:03:40.11,Default,,0000,0000,0000,,Galileo'nun yorumu doğru olsaydı
Dialogue: 0,0:03:40.11,0:03:42.38,Default,,0000,0000,0000,,ikinci tüpteki daha büyük olan boşluk
Dialogue: 0,0:03:42.38,0:03:45.77,Default,,0000,0000,0000,,daha çok emme gücü uygulardı\Nve cıvayı daha yukarı kaldırırdı.
Dialogue: 0,0:03:45.77,0:03:48.98,Default,,0000,0000,0000,,Fakat iki tüpteki seviye de aynıydı.
Dialogue: 0,0:03:48.98,0:03:53.30,Default,,0000,0000,0000,,Torricelli'nin teorisine son destek\NBlaise Pascal'dan geldi,
Dialogue: 0,0:03:53.30,0:03:56.08,Default,,0000,0000,0000,,Pascal, cıva tüpünü bir dağa götürmüş
Dialogue: 0,0:03:56.08,0:03:59.48,Default,,0000,0000,0000,,ve yükseklik arttıkça\Natmosferik basınç azaldığı için
Dialogue: 0,0:03:59.48,0:04:02.29,Default,,0000,0000,0000,,cıva seviyesinin düştüğünü göstermişti.
Dialogue: 0,0:04:02.29,0:04:05.78,Default,,0000,0000,0000,,2007’ye kadar, atmosferik basıncı ölçmenin
Dialogue: 0,0:04:05.78,0:04:09.07,Default,,0000,0000,0000,,en yaygın yöntemlerinden biri\Nolarak kalan cıvalı barometreler,
Dialogue: 0,0:04:09.07,0:04:11.55,Default,,0000,0000,0000,,Torricelli'nin orijinal\Nmodelini esas aldı,
Dialogue: 0,0:04:11.55,0:04:14.64,Default,,0000,0000,0000,,cıvanın zehirliliği yüzünden\Nkullanımına getirilen kısıtlamalar,
Dialogue: 0,0:04:14.64,0:04:16.67,Default,,0000,0000,0000,,artık Avrupa’da\Nüretilmemesine sebep oldu.
Dialogue: 0,0:04:16.67,0:04:18.97,Default,,0000,0000,0000,,Yine de, Torricelli'nin buluşu,
Dialogue: 0,0:04:18.97,0:04:22.21,Default,,0000,0000,0000,,uzun süreler kabul edilen dogmaları\Nsorgulama isteğini doğurdu,
Dialogue: 0,0:04:22.21,0:04:25.83,Default,,0000,0000,0000,,boşluklar ve havanın ağırlığı\Nile ilgili olan bu dogmalar,
Dialogue: 0,0:04:25.83,0:04:30.95,Default,,0000,0000,0000,,farklı açıdan düşünmenin büyük bir\Netkisi olabileceğinin sıra dışı örneği.