1
00:00:06,762 --> 00:00:11,233
Aristotle က သဘာ၀ဟာ ဗလာနယ်ကိုကြောက် 
တယ်လို့ အထင်ကရ ဆိုခဲ့ပြီး

2
00:00:11,233 --> 00:00:16,017
ရုပ်မဲ့ဟင်းလင်ပြင် ဝါ တကယ့်လေဟာနယ်ဟာ 
၎င်းကို ဘေးမှဝန်းရံတဲ့ ရုပ်ဒြပ်တွေက

3
00:00:16,017 --> 00:00:19,105
ချက်ခြင်း ၀င်ဖြည့်မှာကြောင့် မတည်ရှိ 
နိုင်လို့ အခိုင်မာဆိုခဲ့တယ်။

4
00:00:19,105 --> 00:00:21,994
ကံအကြောင်း မလှစွာပဲ
သူ မှားသွားခဲ့ပြန်တယ်။

5
00:00:21,994 --> 00:00:25,010
လေဟာနယ်ဟာ ဘရော်မီတာလို 
လေဖိအားတိုင်းကရိယာရဲ့

6
00:00:25,010 --> 00:00:27,492
အဓိကအစိတ်အပိုင်း တစ်ခုပါ။

7
00:00:27,492 --> 00:00:30,107
ပြီးတော့ မေကြာင်းက လေဖိအားက 
အပူချိန်နဲ့ နှီးနွယ်ပြီး

8
00:00:30,107 --> 00:00:31,690
၎င်းရဲ့ အပြောင်းလဲမြန်ဆန်ခြင်းဟာ

9
00:00:32,032 --> 00:00:35,643
လေမုန်တိုင်း၊ လေဆင်နှာမောင်းနဲ့ အခြား
ပြင်းထန်တဲ့ ရာသီဥတုတွေ ဖြစ်နိင်လို့ပါ။

10
00:00:35,643 --> 00:00:38,156
လေဖိအားတိုင်းကိရိယာဟာ 
မိုးဇလသမားများ နည်းတူ

11
00:00:38,156 --> 00:00:41,840
သိပ္ပံသမားများအတွက်လည်း 
မရှိမဖြစ် ကိရိယာတွေအနက် တစ်ခုပါ။

12
00:00:41,840 --> 00:00:44,766
လေဖိအားတိုင်းကိရိယာ ဘယ်လိုအလုပ်လဲ၊ 
ဒါကို ဘယ်လို တီထွင်ခဲ့လဲ။

13
00:00:44,766 --> 00:00:46,448
ဒါက အချိန်အတော်လေး ကြာခဲပါတယ်။

14
00:00:46,448 --> 00:00:49,741
အကြောင်းမှာ Aristotle သီအိုရီ နဲ့ 
လေဟာနယ်မဖြစ်နိုင်ဟု ယူဆနေတဲ့

15
00:00:49,741 --> 00:00:54,986
တခြားသော ရှေးဒဿနဆရာကြီးများဟာ
ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ်ကို အမှန်ထင်ခဲ့ပြီး

16
00:00:54,986 --> 00:00:59,040
အတွေးနယ်ချဲ့ကာ ဒါကို မေးခွန်းထုတ်ဖို့
မဖြစ်မနေ ကိစ္စပေါ်သည့်တိုင်

17
00:00:59,040 --> 00:01:01,541
နှစ် ၂၀၀၀ နီးပါ ကြာခဲ့ပါတယ်။

18
00:01:01,541 --> 00:01:05,550
၁၇ ရာစု အစောပိုင်းတွင် အီတလီမှ သတ္ထု
တူးဖော်ရေးသမားတွေရဲ့ ရေတွန်းစက်များဟာ

19
00:01:05,550 --> 00:01:08,442
ရေကို ၁၀.၃ မီတာ အမြင့်ထက်
ပိုမတင်နိုင်တာကို တွေ့ခဲ့ချိန်မှာ

20
00:01:08,442 --> 00:01:10,822
သူတို့ ဆိုးရွားတဲ့ ပြဿနာတစ်ခု ကြုံခဲ့တယ်

21
00:01:10,822 --> 00:01:14,883
Galileo Galilei အပါအဝင် 
ထိုခေတ် သိပ္ပံပညာရှင်အချို့က ပိုက်အပြင်ဘက်

22
00:01:14,883 --> 00:01:20,310
စုပ်ထုတ်တဲ့ လေနေရာ၊ ဟာကွက်ကို အစားထိုးဖို့
ရေဟာ တက်လာရတယ်လို့ အဆိုပြုခဲ့တယ်။

23
00:01:20,310 --> 00:01:25,606
ဒါပေမဲ့ ဒါဟာ အားကန့်သတ်ချက်ရှိလို့
ရေကို ၁၀.၃ မီတာ ထက်ပို မတင်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။

24
00:01:25,606 --> 00:01:28,523
သို့သော်လည်း လေဟာနယ် 
လုံး၀တည်ရှိတဲ့ စိတ်ကူးဟာ

25
00:01:28,523 --> 00:01:30,728
အငြင်းပွားဖွယ် ဖြစ်ဆဲပါပဲ။

26
00:01:30,728 --> 00:01:33,647
Galileo ရဲ့ သံသယမှတ်ကျောက်
သဘောတရား နှိုးဆွချက်ဟာ၊

27
00:01:33,647 --> 00:01:38,231
Gasparo Berti ကို လေဟာနယ်ဖြစ်နိုင်ကြောင်း
သရုပ်ပြဖို့ရာ..... ရိုးပေမဲ့ သိပ်စွမ်းတဲ့

28
00:01:38,231 --> 00:01:40,213
စမ်းသပ်ချက် ဆောင်ရွက်ဖို့ ဖြစ်စေခဲ့တယ်။

29
00:01:40,213 --> 00:01:42,402
ပြွန်ရှည်တစ်ချောင်းကို ရေအပြည့်ဖြည့်၊

30
00:01:42,402 --> 00:01:46,321
အစွန်းတွေကိုပိတ်၊ 
ရေဇလားထဲထောင် ထားခဲ့ပြီး

31
00:01:46,321 --> 00:01:48,948
ဒီနောက် ပြွန်အောက်ပေါက်ကို ဖွင့်လို့

32
00:01:48,948 --> 00:01:51,429
ရေကို ရေဆေးဇလုံထဲ လျောဆင်းစေခဲ့ရာ

33
00:01:51,429 --> 00:01:56,096
ပြွန်အတွင်းကျန်ရစ်တဲ့ ရေရဲ့ အမြင့်ဟာ
၁၀.၃ မီတာ ဖြစ်သည့်တိုင်ပါပဲ။

34
00:01:56,096 --> 00:02:00,017
ထိပ်မှာ 'အဟ' ကျန်နေပြီး
လေဟာ ပြွန်ထဲမဝင်သည်မို့၊

35
00:02:00,017 --> 00:02:04,401
Bertiဟာ တည်ငြိမ်တဲ့ လေဟာနယ်ကို
တိုက်ရိုက် ဖန်တီးမှု အောင်မြင်ခဲ့တယ်။

36
00:02:04,401 --> 00:02:08,497
သို့သော် ဒီလေဟာနယ် ဖြစ်နိုင်ခြင်းကို 
သရုပ်ဖော်ထုတ်ခဲ့တာတောင်

37
00:02:08,497 --> 00:02:11,411
ဒီ ဗလာဟင်းလင်းပွင့်က ရေပေါ်ကို 
အနည်းငယ်ထူးဆန်းတဲ့

38
00:02:11,411 --> 00:02:14,463
ကန့်သတ် အားတစ်ခု သက်ရောက်ဆဲ
ဆိုတဲ့ Galileo ရဲ့စိတ်ကူးနဲ့တော့

39
00:02:14,463 --> 00:02:16,943
ပြေလည်မှု မရခဲ့ပါ။

40
00:02:16,943 --> 00:02:20,973
လူငယ် Evangelista Torricelli ဟာ
ဂယ်လီလီယိုရဲ့ တပည့်၊ မိတ်ဆွေ ဖြစ်ပြီး

41
00:02:20,973 --> 00:02:23,676
ပြဿနာကို မတူတဲ့ထောင့်မှ ရှု့မြင်ဖို့ 
ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။

42
00:02:23,676 --> 00:02:27,017
ပြွန်ထဲက လေဟာနယ်ကို အာရုံစိုက်မဲ့ အစား

43
00:02:27,017 --> 00:02:30,390
ရေကိုလွှမ်းမိုးနေတာ တခြားဘာဖြစ်နိုင်မလဲ 
လို့ ..သူ့ဘာသာသူ ပြန်မေးခဲ့တယ်။

44
00:02:30,390 --> 00:02:34,328
ရေနှင့် ထိနေတဲ့အရာဟာ ကန်ကို 
လွှမ်းထားတဲ့ လေ ဖြစ်တာကြောင့်

45
00:02:34,328 --> 00:02:38,159
သူက၊ ဒီလေဖိအားဟာ ပြွန်ထဲက ရေအမြင့်ကို 
ထပ်လျော့မကျအောင် တားဆီးနေတဲ့

46
00:02:38,159 --> 00:02:41,247
အရာသာဖြစ်တယ်လို့...ယုံကြည်ခဲ့တယ်။

47
00:02:41,247 --> 00:02:45,151
ဒီစမ်းသပ်ချက်ဟာ လေဟာနယ် 
ဖန်တီးယုံသာမက၊ မျှခြေတစ်ခုအဖြစ်လည်း

48
00:02:45,151 --> 00:02:47,288
လုပ်ဆောင်ခဲ့တာ သူသဘောပေါက်ခဲ့တယ်။

49
00:02:47,288 --> 00:02:50,681
ဒါက ပြွန်အပြင်ဘက် ရေပေါ်ရှိ လေထုဖိအားနဲ့

50
00:02:50,681 --> 00:02:53,895
ပြွန်အတွင်း ရေတိုင်ဖိအားရဲ့ 
မျှခြေဖြစ်ပါတယ်။

51
00:02:53,895 --> 00:02:58,534
ဖိအားနှစ်ရပ် ညီသည်အထိ
ပြွန်အတွင်း ရေအမြင့်ဟာ ကျဆင်းရင်း

52
00:02:58,534 --> 00:03:02,342
ရေဟာ ၁၀.၃ မီတာ 
အမြင့်မှာတည် ရှိလာပါတယ်။

53
00:03:02,342 --> 00:03:04,655
ဒီစိတ်ကူးကိုလည်း လွယ်ကူစွာ
လက်ခံသည် မဟုတ်ပါ။

54
00:03:04,655 --> 00:03:07,553
Galileo နဲ့ အခြားသူတွေက 
လေထုမှာ အလေးချိန်မရှိလို့

55
00:03:07,553 --> 00:03:12,064
ဖိအားမသက်ရောက်ဘူးလို့ 
ရှေးရိုးနည်းအတိုင်း တွေးပြန်တယ်။

56
00:03:12,064 --> 00:03:14,898
Torricelli က Bertiရဲ့ စမ်းသပ်ချက်ကို 
နောက်ထပ်လုပ်ဖို့

57
00:03:14,898 --> 00:03:16,851
ဆုံးဖြတ်ပြီး..ဒီအကြိမ်တော့
ရေအစား ပြဒါးပါ။

58
00:03:16,851 --> 00:03:20,168
ပြဒါးဟာ ပိုသိပ်သည်းတယ်၊
ရေထက်လည်း ပိုနိမ့်ဆင်;ပါတယ်

59
00:03:20,168 --> 00:03:23,994
ပြီးတော့ ပြဒါးတိုင်ဟာ ၇၆ စင်တီမီတာ
အမြင့်မှာသာ ရပ်တန့်နေခဲ့တယ်

60
00:03:23,994 --> 00:03:28,245
ဒါက Torricelliဖို့ ပိုပြီး
ကိုင်တွယ်ရလွယ်တဲ့ ကိရိယာဖြစ်စေရုံမက

61
00:03:28,245 --> 00:03:32,341
အလေးချိန်ဟာ အဆုံးအဖြတ်ပေးတဲ့အရာဆိုတဲ့
သူ့စိတ်ကူးကို ထောက်ကူခဲ့တယ်။

62
00:03:32,341 --> 00:03:37,891
ပြောင်းလဲစမ်းသပ်မှုမှာ ပြွန်နှစ်ခုသုံးပြီး
ပြွန်တစ်ခုထိပ်မှာ ဖန်သီးကြီးပါဝင်လာတယ်။

63
00:03:37,891 --> 00:03:42,136
Galileo အဓိပ္ပါယ်ကောက်ယူချက်သာ မှန်လျင်
ဒုတိယပြွန်ရှိ ပိုကြီးတဲ့ လေဟာနယ်ဟာ

64
00:03:42,136 --> 00:03:45,805
ပိုစုပ်နိုင်လို့ ပြဒါးကို ပိုမြင့်မြင့် 
ပင့်တင်ထား သင့်ပါတယ်။

65
00:03:45,805 --> 00:03:48,840
ဒါပေမဲ့... ပြွန်နှစ်ခုလုံးမှာ
အမြင့် တူဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

66
00:03:48,840 --> 00:03:53,085
Torricelli သီအိုရီအတွက် အပြီးသတ် 
ထောက်ခံချက်ဟာ ပြဒါးပြွန်ကို

67
00:03:53,085 --> 00:03:56,308
တောင်တစ်ခုပေါ် ယူဆောင်ခဲ့တဲ့
Blaise Pascal မှတဆင့် ဖြစ်ပေါ်လာပြီး၊

68
00:03:56,308 --> 00:03:58,278
မြင့်လာတဲ့အခါ လေထုဖိအား လျော့နည်းလို့

69
00:03:58,278 --> 00:04:02,031
ပြဒါးအမြင့်ဟာ တရိပ်ရိပ်ကျဆင်းကြောင်း
သက်သေပြခဲ့ပါတယ်။

70
00:04:02,031 --> 00:04:05,451
ပြဒါး လေဖိအားတိုင်းကိရိယာဟာ Torricelliရဲ့ 
မူလပုံစံကိုအခြေခံထားပြီး

71
00:04:05,451 --> 00:04:10,366
၂၀၀၇ ခုနှစ်တိုင် လေထုဖိအားတိုင်းတာရာတွင်
အသုံးတွင်နည်းများအနက် တစ်ခုဖြစ်ခဲ့တယ်။

72
00:04:10,366 --> 00:04:13,623
အဆိပ်ကြောင့် ပြဒါး
အသုံးပြုမှု ကန့်သတ်လိုက်တဲ့အခါ

73
00:04:13,623 --> 00:04:16,853
ဥရောပတိုက်မှာ ဒါတွေကို
ဆက်မထုတ် ဖြစ်တော့ပါ။

74
00:04:16,853 --> 00:04:18,932
သို့သော်လည်း Torricelli တည်ထွင်မှုဟာ

75
00:04:18,932 --> 00:04:22,076
လေဟာနယ်နှင့် လေရဲ့အလေးချိန်လို
တရားသေ လက်ခံထားတဲ့ဝါဒတွေပေါ်

76
00:04:22,076 --> 00:04:25,802
စစ်ကြောဖို့ရာ၊ ပြွန်အပြင်ဘက်က(သို့)
ဖောက်ထွက်စဉ်းစားပုံအကြောင်း

77
00:04:25,802 --> 00:04:29,077
ပြောင်မြောက်လှတဲ့ သာဓက
တစ်ခုဖြစ်ပြီး ကြီးမားတဲ့

78
00:04:29,077 --> 00:04:30,589
အကျိုးသက်ရောက်ရှိစေနိုင်ပါတယ်။