0:00:00.625,0:00:01.658
Đó là sự thật,

0:00:01.658,0:00:03.008
hay đó là quan điểm?

0:00:03.058,0:00:04.059
Có quan trọng không?

0:00:04.230,0:00:05.231
Có chứ.

0:00:05.331,0:00:06.383
Cả hai đều quan trọng.

0:00:06.693,0:00:09.281
Nhưng phân biệt được sự thật và quan điểm

0:00:09.541,0:00:12.751
có thể giúp hiểu rõ [br]những gì ta đọc và nghe,

0:00:12.751,0:00:14.665
và cách ta hình thành quan điểm.

0:00:15.088,0:00:16.318
Hãy cùng theo dõi nhé.

0:00:17.356,0:00:19.970
Sự thật là một tuyên bố [br]có thể được chứng minh là đúng.

0:00:20.342,0:00:21.726
Sự thật mang tính khách quan,

0:00:21.726,0:00:25.201
tức là không bị ảnh hưởng [br]bởi những gì ai đó nghĩ hoặc tin.

0:00:25.450,0:00:28.303
Sự thật không thể chối cãi [br]và không thể thay đổi.

0:00:28.714,0:00:30.878
Một số câu hỏi sau sẽ[br]giúp nhận biết sự thật.

0:00:31.294,0:00:35.073
1. Nó có thể được đo lường hoặc xác định [br]bằng các phép tính hoặc dữ liệu không?

0:00:36.383,0:00:39.395
Chẳng hạn hai cộng hai bằng bốn.

0:00:39.680,0:00:42.929
Ta có thể cộng các số [br]và chứng minh tuyên bố này đúng.

0:00:43.603,0:00:46.804
2. Có quan sát được không?[br]Ta có thể thấy nó xảy ra không?

0:00:48.607,0:00:52.133
Ví dụ, 99% dân số không thể [br]liếm khuỷu tay của mình.

0:00:53.183,0:00:54.201
Đây là sự thật.

0:00:54.201,0:00:55.989
Đây là sự thật có thể quan sát được.

0:00:56.349,0:00:57.556
Nghiên cứu đã xác định

0:00:57.556,0:01:01.347
chỉ có một trên 100 người [br]có thể làm việc này.

0:01:02.094,0:01:06.052
3. Nó có được xác minh [br]bởi các nguồn chính thống,

0:01:06.052,0:01:09.921
như bài nghiên cứu, ảnh, [br]báo và hiện vật không?

0:01:10.314,0:01:11.453
Đây là một ví dụ.

0:01:12.062,0:01:14.080
Nintendo thành lập năm 1889.

0:01:14.436,0:01:17.564
Đây là một sự thật, [br]vì được nhiều nguồn xác minh.

0:01:17.777,0:01:20.315
Một người đàn ông Nhật Bản[br]tên là Fusajiro Yamauchi

0:01:20.315,0:01:23.706
thành lập Nintendo với tư cách [br]là công ty sản xuất bài lá vào năm 1889,

0:01:23.706,0:01:26.606
và giờ đây là một trong [br]những công ty game lớn nhất thế giới.

0:01:27.178,0:01:29.054
Bây giờ hãy chuyển sang quan điểm,

0:01:29.054,0:01:31.644
đôi lúc có thể có chút phức tạp.

0:01:31.846,0:01:34.369
Quan điểm là sự diễn giải [br]về niềm tin hoặc phán đoán.

0:01:34.846,0:01:37.603
Quan điểm cho thấy [br]suy nghĩ hoặc cảm nhận của ai đó.

0:01:37.772,0:01:39.335
Một quan điểm có thể thay đổi.

0:01:39.618,0:01:41.135
Hãy cùng xem một số ví dụ nhé.

0:01:41.590,0:01:43.421
Kem rất ngon.

0:01:43.841,0:01:46.108
Có người đồng ý, có người thì không.

0:01:46.378,0:01:48.747
Đây là một sự đánh giá, [br]do đó đây là quan điểm.

0:01:49.424,0:01:51.492
Khi chúng ta đánh giá cái gì hoặc ai đó,

0:01:51.492,0:01:56.200
chúng ta thường sử dụng tính từ như [br]quan trọng, đẹp đẽ, vui vẻ hay khó khăn.

0:01:56.753,0:01:58.901
Một tính từ dùng để đánh giá cái gì đó

0:01:58.901,0:02:01.198
là dấu hiệu cho thấy đó là quan điểm.

0:02:01.935,0:02:05.189
Một từ khác báo hiệu quan điểm là "nên".

0:02:05.380,0:02:06.408
Đây là ví dụ.

0:02:06.721,0:02:08.915
Mọi người nên học nhiều hơn một ngôn ngữ.

0:02:09.312,0:02:12.567
Trong khi có nhiều lý do tốt [br]cho việc học nhiều hơn ngôn ngữ,

0:02:12.650,0:02:15.651
nhưng đâu phải ai cũng đồng ý [br]với giá trị cá nhân của việc đó.

0:02:16.624,0:02:18.676
Những ý kiến chính trị [br]cũng là quan điểm.

0:02:18.935,0:02:22.017
Mỗi người có ý kiến khác nhau [br]về những vấn đề xã hội

0:02:22.017,0:02:23.770
và cách giải quyết tốt nhất.

0:02:23.906,0:02:26.330
Vì quan điểm không thể [br]được chứng minh hoặc bác bỏ.

0:02:26.330,0:02:28.067
nên không phân biệt đúng hay sai:

0:02:28.067,0:02:29.703
chỉ là bất đồng quan điểm thôi.

0:02:30.189,0:02:32.872
Dù chân lý và bằng chứng [br]có xác minh cho những ý kiến,

0:02:33.060,0:02:35.877
thì vấn đề ta quan tâm [br]vẫn có thể được đưa ra tranh luận.

0:02:36.317,0:02:37.521
Ví dụ, tôi có thể nói

0:02:37.521,0:02:40.246
việc đi học cả năm có lợi cho học sinh.

0:02:40.936,0:02:43.582
Có nhiều lí do để ủng hộ quan điểm này,

0:02:43.752,0:02:45.959
có người lập luận rằng [br]thời gian nghỉ ngắn hơn

0:02:45.959,0:02:48.390
sẽ ngăn học sinh bị trôi kiến thức,

0:02:48.390,0:02:51.197
hay cho rằng học sinh thường[br]cảm thấy buồn chán suốt mùa hè,

0:02:51.197,0:02:54.145
hay có những quốc gia áp dụng [br]chương trình học kéo dài cả năm.

0:02:55.283,0:02:58.266
Tuy nhiên ta không thể [br]chứng minh tuyên bố đó đúng.

0:02:58.379,0:03:01.569
Có nhiều lý do đáng cân nhắc cho [br]việc lịch học 10 tháng là tốt hơn.

0:03:01.802,0:03:04.279
Bạn có thể lập luận rằng[br]học sinh cần một kỳ nghỉ dài

0:03:04.375,0:03:08.081
và nên được phép tham gia cắm trại [br]hoặc các hoạt động mùa hè khác,

0:03:08.081,0:03:09.982
hay vì thiếu điều hòa

0:03:09.982,0:03:12.726
nên chúng không nên ở trường vào mùa hè.

0:03:13.386,0:03:15.100
Nếu ta xem lại tuyên bố này,

0:03:15.100,0:03:18.144
ta có thể xác định một từ khác [br]báo hiệu quan điểm:

0:03:18.593,0:03:19.916
từ "tốt hơn".

0:03:20.276,0:03:21.806
Khi so sánh hai sự vật

0:03:21.806,0:03:24.766
hay thấy những từ như "tuyệt nhất", [br]"tốt nhất" hay "tốt hơn",

0:03:24.986,0:03:27.933
Điều đó chứng tỏ ta đang [br]xem xét một quan điểm.

0:03:28.769,0:03:31.023
Một kiểu quan điểm khác là sự dự đoán.

0:03:31.634,0:03:35.307
Các dự đoán thường dựa trên [br]kinh nghiệm, kiến thức hoặc nghiên cứu,

0:03:35.546,0:03:37.779
nhưng vì chúng hướng đến tương lai,

0:03:37.889,0:03:39.887
nên ta không thể [br]xác minh được ở hiện tại.

0:03:40.236,0:03:41.552
Hãy theo dõi một ví dụ.

0:03:41.931,0:03:46.209
Ô tô không người lái sẽ chiếm 10% [br]tổng số ô tô tham gia giao thông năm 2026.

0:03:47.028,0:03:48.909
Nghe vừa thú vị vừa đáng sợ.

0:03:49.225,0:03:52.965
Mặc dù nhiều nhà sản xuất ô tô [br]đang phát triển công nghệ xe tự lái,

0:03:53.055,0:03:55.436
nhưng hiện tại ta không thể [br]xác minh tuyên bố này.

0:03:55.785,0:03:57.536
Vì vậy đây là quan điểm.

0:03:58.193,0:04:01.589
Một điều cần nhớ là chỉ vì [br]chúng ta tin điều gì đó là đúng,

0:04:01.589,0:04:03.655
không có nghĩa đó là sự thật.

0:04:05.188,0:04:07.068
Hãy tóm tắt lại [br]những gì ta đã biết.

0:04:08.189,0:04:11.207
Sự thật là một tuyên bố [br]được chứng minh là đúng.

0:04:11.417,0:04:13.992
Liệu có được đo lường, [br]hay được xác minh bằng dữ liệu?

0:04:14.171,0:04:15.224
Liệu có quan sát được?

0:04:15.833,0:04:18.116
Liệu các nguồn chuẩn[br]có xác minh được sự thật đó?

0:04:18.522,0:04:19.762
Liệu nó có thay đổi được?

0:04:20.462,0:04:23.072
Chỉ cần một câu trả lời "có",

0:04:23.072,0:04:24.799
thì tuyên bố đó là sự thật.

0:04:25.443,0:04:27.729
Quan điểm là sự diễn giải [br]niềm tin hay đánh giá

0:04:27.729,0:04:29.478
không thể chứng minh là đúng.

0:04:29.478,0:04:31.310
Nó đó đánh giá ai đó hay cái gì đó?

0:04:31.489,0:04:32.591
Ta có tranh luận không?

0:04:32.924,0:04:34.240
Nó có đưa ra dự đoán không?

0:04:34.589,0:04:35.742
Có thể thay đổi nó chứ?

0:04:36.141,0:04:38.151
Nếu trả lời "có"với tất cả câu hỏi này,

0:04:38.191,0:04:39.221
thì đó là quan điểm.

0:04:40.171,0:04:42.717
Phân biệt được sự thật và quan điểm

0:04:42.964,0:04:44.614
giúp ta hiểu được thông tin

0:04:44.614,0:04:46.699
và hình thành quan điểm về thế giới.

0:04:46.876,0:04:49.261
Hãy thử xem liệu bạn có thể [br]dùng những câu hỏi này

0:04:49.261,0:04:51.411
để nói sự khác biệt [br]trong cuộc sống bạn.

0:04:51.411,0:04:53.611
Phụ đề bởi Trang Pham[br]Đánh giá bởi Trinh Nguyễn