1
00:00:00,625 --> 00:00:01,658
Đó là sự thật,

2
00:00:01,658 --> 00:00:03,008
hay đó là quan điểm?

3
00:00:03,058 --> 00:00:04,059
Có quan trọng không?

4
00:00:04,230 --> 00:00:05,231
Có chứ.

5
00:00:05,331 --> 00:00:06,383
Cả hai đều quan trọng.

6
00:00:06,693 --> 00:00:09,281
Nhưng phân biệt được sự thật và quan điểm

7
00:00:09,541 --> 00:00:12,751
có thể giúp hiểu rõ 
những gì ta đọc và nghe,

8
00:00:12,751 --> 00:00:14,665
và cách ta hình thành quan điểm.

9
00:00:15,088 --> 00:00:16,318
Hãy cùng theo dõi nhé.

10
00:00:17,356 --> 00:00:19,970
Sự thật là một tuyên bố 
có thể được chứng minh là đúng.

11
00:00:20,342 --> 00:00:21,726
Sự thật mang tính khách quan,

12
00:00:21,726 --> 00:00:25,201
tức là không bị ảnh hưởng 
bởi những gì ai đó nghĩ hoặc tin.

13
00:00:25,450 --> 00:00:28,303
Sự thật không thể chối cãi 
và không thể thay đổi.

14
00:00:28,714 --> 00:00:30,878
Một số câu hỏi sau sẽ
giúp nhận biết sự thật.

15
00:00:31,294 --> 00:00:35,073
1. Nó có thể được đo lường hoặc xác định 
bằng các phép tính hoặc dữ liệu không?

16
00:00:36,383 --> 00:00:39,395
Hai cộng hai bằng bốn, chẳng hạn.

17
00:00:39,680 --> 00:00:42,929
Ta có thể cộng các số 
và chứng minh tuyên bố này đúng.

18
00:00:43,603 --> 00:00:46,804
2. Có quan sát được không?
Ta có thể thấy nó xảy ra không?

19
00:00:48,607 --> 00:00:52,133
Ví dụ, 99% dân số không thể 
liếm khuỷu tay của mình.

20
00:00:53,183 --> 00:00:54,201
Đây là sự thật.

21
00:00:54,201 --> 00:00:55,989
Đây là sự thật có thể quan sát được.

22
00:00:56,349 --> 00:00:57,556
Nghiên cứu đã xác định

23
00:00:57,556 --> 00:01:01,347
chỉ có một trên 100 người 
có thể làm việc này.

24
00:01:02,094 --> 00:01:06,052
3. Nó có được xác minh 
bởi các nguồn chính thống,

25
00:01:06,052 --> 00:01:09,921
như bài nghiên cứu, ảnh, 
báo và hiện vật không?

26
00:01:10,314 --> 00:01:11,453
Đây là một ví dụ.

27
00:01:12,062 --> 00:01:14,080
Nintendo thành lập năm 1889.

28
00:01:14,436 --> 00:01:17,564
Đây là một sự thật, 
vì được nhiều nguồn xác minh.

29
00:01:17,777 --> 00:01:20,315
Một người đàn ông Nhật Bản
tên là Fusajiro Yamauchi

30
00:01:20,315 --> 00:01:23,706
thành lập Nintendo với tư cách 
là công ty sản xuất bài lá vào năm 1889,

31
00:01:23,706 --> 00:01:26,606
và giờ đây là một trong 
những công ty game lớn nhất thế giới.

32
00:01:27,178 --> 00:01:29,054
Bây giờ hãy chuyển sang quan điểm,

33
00:01:29,054 --> 00:01:31,644
đôi lúc có thể có chút phức tạp.

34
00:01:31,846 --> 00:01:34,369
Quan điểm là sự diễn giải 
về niềm tin hoặc phán đoán.

35
00:01:34,846 --> 00:01:37,603
Quan điểm cho thấy 
suy nghĩ hoặc cảm nhận của ai đó.

36
00:01:37,772 --> 00:01:39,335
Một quan điểm có thể thay đổi.

37
00:01:39,618 --> 00:01:41,135
Hãy cùng xem một số ví dụ nhé.

38
00:01:41,590 --> 00:01:43,421
Kem rất ngon.

39
00:01:43,841 --> 00:01:46,108
Có người đồng ý, có người thì không.

40
00:01:46,378 --> 00:01:48,747
Đây là một sự đánh giá, 
do đó đây là quan điểm.

41
00:01:49,424 --> 00:01:51,492
Khi chúng ta đánh giá cái gì hoặc ai đó,

42
00:01:51,492 --> 00:01:56,200
chúng ta thường sử dụng tính từ như 
quan trọng, đẹp đẽ, vui vẻ hay khó khăn.

43
00:01:56,753 --> 00:01:58,901
Một tính từ dùng để đánh giá cái gì đó

44
00:01:58,901 --> 00:02:01,198
là dấu hiệu cho thấy đó là quan điểm.

45
00:02:01,935 --> 00:02:05,189
Một từ khác báo hiệu quan điểm là "nên".

46
00:02:05,380 --> 00:02:06,408
Đây là ví dụ.

47
00:02:06,721 --> 00:02:08,915
Mọi người nên học nhiều hơn một ngôn ngữ.

48
00:02:09,312 --> 00:02:12,567
Trong khi có nhiều lý do tốt 
cho việc học nhiều hơn ngôn ngữ,

49
00:02:12,650 --> 00:02:15,651
nhưng đâu phải ai cũng đồng ý 
với giá trị cá nhân của việc đó.

50
00:02:16,624 --> 00:02:18,676
Những ý kiến chính trị 
cũng là quan điểm.

51
00:02:18,935 --> 00:02:22,017
Mỗi người có ý kiến khác nhau 
về những vấn đề xã hội

52
00:02:22,017 --> 00:02:23,770
và cách giải quyết tốt nhất.

53
00:02:23,906 --> 00:02:26,330
Vì quan điểm không thể 
được chứng minh hoặc bác bỏ.

54
00:02:26,330 --> 00:02:28,067
nên không phân biệt đúng hay sai:

55
00:02:28,067 --> 00:02:29,703
chỉ là bất đồng quan điểm thôi.

56
00:02:30,189 --> 00:02:32,872
Dù chân lý và bằng chứng 
có xác minh cho những ý kiến,

57
00:02:33,060 --> 00:02:35,877
thì vấn đề ta quan tâm 
vẫn có thể được đưa ra tranh luận.

58
00:02:36,317 --> 00:02:37,521
Ví dụ, tôi có thể nói

59
00:02:37,521 --> 00:02:40,246
việc đi học cả năm có lợi cho học sinh.

60
00:02:40,936 --> 00:02:43,582
Có nhiều lí do để ủng hộ quan điểm này,

61
00:02:43,752 --> 00:02:45,959
có người lập luận rằng 
thời gian nghỉ ngắn hơn

62
00:02:45,959 --> 00:02:48,390
sẽ ngăn học sinh bị trôi kiến thức,

63
00:02:48,390 --> 00:02:51,197
hay cho rằng học sinh thường
cảm thấy buồn chán suốt mùa hè,

64
00:02:51,197 --> 00:02:54,145
hay có những quốc gia áp dụng 
chương trình học kéo dài cả năm.

65
00:02:55,283 --> 00:02:58,266
Tuy nhiên ta không thể 
chứng minh tuyên bố đó đúng.

66
00:02:58,379 --> 00:03:01,569
Có nhiều lý do đáng cân nhắc cho 
việc lịch học 10 tháng là tốt hơn.

67
00:03:01,802 --> 00:03:04,279
Bạn có thể lập luận rằng
học sinh cần một kỳ nghỉ dài

68
00:03:04,375 --> 00:03:08,081
và nên được phép tham gia cắm trại 
hoặc các hoạt động mùa hè khác,

69
00:03:08,081 --> 00:03:09,982
hay vì thiếu điều hòa

70
00:03:09,982 --> 00:03:12,726
nên chúng không nên ở trường vào mùa hè.

71
00:03:13,386 --> 00:03:15,100
Nếu ta xem lại tuyên bố này,

72
00:03:15,100 --> 00:03:18,144
ta có thể xác định một từ khác 
báo hiệu quan điểm:

73
00:03:18,593 --> 00:03:19,916
từ "tốt hơn".

74
00:03:20,276 --> 00:03:21,806
Khi so sánh hai sự vật

75
00:03:21,806 --> 00:03:24,766
hay thấy những từ như "tuyệt nhất", 
"tốt nhất" hay "tốt hơn",

76
00:03:24,986 --> 00:03:27,933
Điều đó chứng tỏ ta đang 
xem xét một quan điểm.

77
00:03:28,769 --> 00:03:31,023
Một kiểu quan điểm khác là sự dự đoán.

78
00:03:31,634 --> 00:03:35,307
Các dự đoán thường dựa trên 
kinh nghiệm, kiến thức hoặc nghiên cứu,

79
00:03:35,546 --> 00:03:37,779
nhưng vì chúng hướng đến tương lai,

80
00:03:37,889 --> 00:03:39,887
nên ta không thể 
xác minh được ở hiện tại.

81
00:03:40,236 --> 00:03:41,552
Hãy theo dõi một ví dụ.

82
00:03:41,931 --> 00:03:46,209
Ô tô không người lái sẽ chiếm 10% 
tổng số ô tô tham gia giao thông năm 2026.

83
00:03:47,028 --> 00:03:48,909
Nghe vừa thú vị vừa đáng sợ.

84
00:03:49,225 --> 00:03:52,965
Mặc dù nhiều nhà sản xuất ô tô 
đang phát triển công nghệ xe tự lái,

85
00:03:53,055 --> 00:03:55,436
nhưng hiện tại ta không thể 
xác minh tuyên bố này.

86
00:03:55,785 --> 00:03:57,536
Vì vậy đây là quan điểm.

87
00:03:58,193 --> 00:04:01,589
Một điều cần nhớ là chỉ vì 
chúng ta tin điều gì đó là đúng,

88
00:04:01,589 --> 00:04:03,655
không có nghĩa đó là sự thật.

89
00:04:05,188 --> 00:04:07,068
Hãy tóm tắt lại 
những gì ta đã biết.

90
00:04:08,189 --> 00:04:11,207
Sự thật là một tuyên bố 
được chứng minh là đúng.

91
00:04:11,417 --> 00:04:13,992
Liệu có được đo lường, 
hay được xác minh bằng dữ liệu?

92
00:04:14,171 --> 00:04:15,224
Liệu có quan sát được?

93
00:04:15,833 --> 00:04:18,116
Liệu các nguồn chuẩn
có xác minh được sự thật đó?

94
00:04:18,522 --> 00:04:19,762
Liệu nó có thay đổi được?

95
00:04:20,462 --> 00:04:23,072
Chỉ cần một câu trả lời "có",

96
00:04:23,072 --> 00:04:24,799
thì tuyên bố đó là sự thật.

97
00:04:25,443 --> 00:04:27,729
Quan điểm là sự diễn giải 
niềm tin hay đánh giá

98
00:04:27,729 --> 00:04:29,478
không thể chứng minh là đúng.

99
00:04:29,478 --> 00:04:31,310
Nó đó đánh giá ai đó hay cái gì đó?

100
00:04:31,489 --> 00:04:32,591
Ta có tranh luận không?

101
00:04:32,924 --> 00:04:34,240
Nó có đưa ra dự đoán không?

102
00:04:34,589 --> 00:04:35,742
Có thể thay đổi nó chứ?

103
00:04:36,141 --> 00:04:38,151
Nếu trả lời "có' với tất cả câu hỏi này,

104
00:04:38,191 --> 00:04:39,221
thì đó là 
quan điểm.

105
00:04:40,171 --> 00:04:42,717
Phân biệt được sự thật và quan điểm

106
00:04:42,964 --> 00:04:44,614
giúp ta hiểu được thông tin

107
00:04:44,614 --> 00:04:46,699
và hình thành quan điểm về thế giới.

108
00:04:46,876 --> 00:04:49,261
Hãy thử xem liệu bạn có thể 
dùng những câu hỏi này

109
00:04:49,261 --> 00:04:51,411
để nói sự khác biệt 
trong cuộc sống bạn.

110
00:04:51,411 --> 00:04:53,611
Phụ đề bởi Carol Wang
Đánh giá ởi IIona vd Tang