0:00:00.000,0:00:02.000
İnsanlar artık daha uzun yaşıyorlar

0:00:02.000,0:00:04.000
ve toplumlar ruhsuzlaşıyorlar.

0:00:04.000,0:00:06.000
Sürekli bunlardan bahsediliyor.

0:00:06.000,0:00:08.000
Gazetelerde,

0:00:08.000,0:00:10.000
televizyonda.

0:00:10.000,0:00:12.000
Bazen bunu çok sık duyduğumuz için

0:00:12.000,0:00:14.000
daha uzun yaşamayı

0:00:14.000,0:00:17.000
bir tür memnuniyet

0:00:17.000,0:00:19.000
hatta gönül rahatlığıyla

0:00:19.000,0:00:21.000
kabul ettiğimiz için endişeleniyorum.

0:00:21.000,0:00:24.000
Ama oldukça eminim ki

0:00:24.000,0:00:26.000
uzun bir hayat

0:00:26.000,0:00:28.000
kişinin yaşam kalitesini

0:00:28.000,0:00:30.000
her yaşta yükseltme şansına sahiptir;

0:00:30.000,0:00:32.000
ve inanıyorum ki yükseltecektir de.

0:00:32.000,0:00:34.000
Şimdi daha açık olmak için

0:00:34.000,0:00:37.000
olaya daha tepeden bakalım.

0:00:37.000,0:00:40.000
20. yüzyılda

0:00:40.000,0:00:42.000
ortalama insan ömrü

0:00:42.000,0:00:44.000
daha önceki

0:00:44.000,0:00:47.000
bütün

0:00:47.000,0:00:51.000
milenyumlarda olduğundan

0:00:51.000,0:00:54.000
daha fazla uzadı.

0:00:54.000,0:00:56.000
Çok kısa bir süre içeriside

0:00:56.000,0:00:59.000
yaşadığımız zamanı

0:00:59.000,0:01:01.000
neredeyse ikiye katladık.

0:01:01.000,0:01:04.000
Bu yüzden bu yaşlanma işini tam kavrayamadıysanız

0:01:04.000,0:01:06.000
kendinize kızmayın.

0:01:06.000,0:01:08.000
Bu daha çok yeni bir olay.

0:01:08.000,0:01:10.000
Ve yaşamdan beklenti artarken

0:01:10.000,0:01:12.000
aynı zamanda doğurganlık oranı düştüğünden,

0:01:12.000,0:01:16.000
yaş ortalaması dağılımının gösterildiği

0:01:16.000,0:01:18.000
ve en alttaki genç nüfusun

0:01:18.000,0:01:21.000
belli yaşa gelebilmeyi başarmış

0:01:21.000,0:01:24.000
ve bu yüzden piramidin ufacık tepesinde birikmiş

0:01:24.000,0:01:27.000
nüfustan ayrıldığı grafiği

0:01:27.000,0:01:29.000
artık

0:01:29.000,0:01:31.000
bir piramit değil de

0:01:31.000,0:01:34.000
bir dikdörtgen görselleştiriliyor.

0:01:34.000,0:01:36.000
Ve şimdi

0:01:36.000,0:01:40.000
eğer nüfus istatiklerinden etkilenebilecek bir insansanız

0:01:40.000,0:01:42.000
bu istatikler bunu başaracaktır.

0:01:42.000,0:01:44.000
Çünkü bu

0:01:44.000,0:01:47.000
türlerin tarihinde

0:01:47.000,0:01:49.000
modern dünyada doğan bebeklerin

0:01:49.000,0:01:51.000
ilk defa

0:01:51.000,0:01:54.000
yaşlanma fırsatını ellerinde bulundurdukları

0:01:54.000,0:01:56.000
anlamına geliyor.

0:01:56.000,0:01:59.000
Peki bu nası gerçekleşti?

0:01:59.000,0:02:01.000
Yani kalıtımsal olarak atalarımızın 10.000 yıl önceki hallerinden

0:02:01.000,0:02:03.000
daha dayanıklı değiliz.

0:02:03.000,0:02:05.000
Umulan yaşam süresindeki bu artış

0:02:05.000,0:02:08.000
bir yandan kültürün,

0:02:08.000,0:02:10.000
diğer yandan bilim ve teknolojinin birlikte eridiği

0:02:10.000,0:02:12.000
ve insan davranışındaki

0:02:12.000,0:02:15.000
sağlık ve refahı arttıran geniş çaplı gelişimleri de içinde barındıran potanın

0:02:15.000,0:02:18.000
olağanüstü bir ürünü.

0:02:18.000,0:02:20.000
Kültürel gelişimler sayesinde

0:02:20.000,0:02:22.000
atalarımız erken ölümleri büyük ölçüde elimine ederek

0:02:22.000,0:02:25.000
insanların doya doya ve uzunca yaşayabildikleri

0:02:25.000,0:02:28.000
bir düzen oluşturdular.

0:02:29.000,0:02:32.000
Ancak şimdi de yaşlanmayla ilgili problemler mevcut:

0:02:32.000,0:02:35.000
hastalıklar, yoksulluk ve sosyal statü kaybı gibi.

0:02:35.000,0:02:37.000
Geldiğimiz noktadan memnun olduğumuz zamanlar o kadar nadir ki.

0:02:37.000,0:02:39.000
Ancak yaşlanma hakkında ne kadar bilgi sahibi olursak,

0:02:39.000,0:02:41.000
yaşlanmanın kaçınılmaz bir düşüş olduğu fikri

0:02:41.000,0:02:43.000
göze o kadar

0:02:43.000,0:02:46.000
yanlış gelmeye başlıyor.

0:02:46.000,0:02:50.000
Aslında "yaşlanmak" daha ziyade bazı güzel özellikleri de yanında getiriyor.

0:02:50.000,0:02:53.000
Örneğin yüksek tecrübe, uzmanlık

0:02:53.000,0:02:59.000
ve en önemlisi; duygusal algımız.

0:02:59.000,0:03:01.000
Evet,

0:03:01.000,0:03:04.000
yaşlı insanlar mutlular.

0:03:04.000,0:03:06.000
Orta yaşlılardan

0:03:06.000,0:03:08.000
ve genç olanlardan kesinlikle daha mutlular.

0:03:08.000,0:03:10.000
Yapılan her araştırma

0:03:10.000,0:03:12.000
aynı sonuca varıyor.

0:03:12.000,0:03:15.000
CDC (Centers for Disease Control - Hastalık Gözetim Merkezleri) geçenlerde

0:03:15.000,0:03:18.000
bir anket yaptı.

0:03:18.000,0:03:20.000
Bu ankette katılımcılardan içinde bulundukları bir hafta içinde

0:03:20.000,0:03:22.000
kayda değer bir psikolojik sıkıntı yaşayıp yaşamadıklarını söylemeleri bekleniyordu.

0:03:22.000,0:03:25.000
Anket değerlendirmesine göre yaşlı insanların

0:03:25.000,0:03:27.000
gençlere ve orta yaşlılara göre

0:03:27.000,0:03:29.000
daha az psikolojik sıkıntı yaşadıkları sonucuna varıldı.

0:03:29.000,0:03:31.000
Bunun yanında yakınlarda yapılan bir Gallup anketi de

0:03:31.000,0:03:33.000
katılımcıların bir önceki gün

0:03:33.000,0:03:35.000
ne kadar sinir stres ve endişe

0:03:35.000,0:03:37.000
yaşadıklarıyla alakalıydı.

0:03:37.000,0:03:41.000
Ve anket sonuçları sinir, stres ve endişenin

0:03:41.000,0:03:44.000
yaşla azaldığına işaret ediyordu.

0:03:45.000,0:03:48.000
Sosyologlar bu durumu yaşlanma paradoksu olarak tanımlıyorlar.

0:03:48.000,0:03:51.000
Yine de yaşlanmak o kadar da basit bir şey değil.

0:03:51.000,0:03:53.000
Bu buluşları geri alabilmek için

0:03:53.000,0:03:57.000
çok çeşitli sorular sorduk.

0:03:57.000,0:03:59.000
Bu durumun yaşlı insanların

0:03:59.000,0:04:02.000
şu anki popülasyonlarının

0:04:02.000,0:04:04.000
her zaman en iyi popülasyon olup olmadığını

0:04:04.000,0:04:06.000
sorduk.

0:04:06.000,0:04:08.000
Yani geç popülasyon

0:04:08.000,0:04:11.000
somut olarak yaşlı popülasyonun deneyimlediği gelişmeleri

0:04:11.000,0:04:13.000
yaşlandıklarında deneyimlemiş olmayacaklar.

0:04:13.000,0:04:15.000
Aynı zamanda yaşlı insanların

0:04:15.000,0:04:18.000
genelde depresif olan yaşlanmayı

0:04:18.000,0:04:20.000
hissettiklerinden daha güzel yansıtmaya çalıştıklarını düşündük; ve bunu da sorduk.

0:04:20.000,0:04:22.000
(Gülüşmeler)

0:04:22.000,0:04:25.000
Ancak bu gerçeği ne kadar gözardı etmeye çalıştıysak

0:04:25.000,0:04:27.000
onu kanıtlayan

0:04:27.000,0:04:29.000
o kadar çok kanıt bulduk.

0:04:29.000,0:04:31.000
Yıllar önce bir iş arkadaşımla birlikte aynı grup insanı

0:04:31.000,0:04:34.000
10 yıl boyunca gözlemlediğimiz bir çalışma yürüttük.

0:04:34.000,0:04:38.000
Deneklerimiz 18 ile 94 yaş aralığındandılar.

0:04:38.000,0:04:41.000
Deneklerimizin duygusal deneyimlemelerinin yaşlandıkça

0:04:41.000,0:04:43.000
nasıl değiştiğini gözlemledik.

0:04:43.000,0:04:46.000
Katılımcılarımız bir haftalığına eletkronik alıcılar taşıdılar.

0:04:46.000,0:04:48.000
Gün içinde ve akşam üstü

0:04:48.000,0:04:51.000
onları rastgele zamanlarda alıcılarından aradık.

0:04:51.000,0:04:53.000
Ve onları her aradığımızda

0:04:53.000,0:04:55.000
1 ile 7 arası bir ölçekte

0:04:55.000,0:04:58.000
o anda ne kadar mutlu olduklarını soruyorduk.

0:04:58.000,0:05:00.000
Ya da ne kadar üzgün olduklarını.

0:05:00.000,0:05:02.000
Ne kadar yılmış olduklarını.

0:05:02.000,0:05:04.000
Böylelikle günlük yaşantılarında

0:05:04.000,0:05:06.000
ne çeşit duygular

0:05:06.000,0:05:08.000
hissettiklerini kaydedebiliyoduk.

0:05:08.000,0:05:10.000
Ve bu yoğun çalışmadan yola çıkarak

0:05:10.000,0:05:12.000
gördük ki; daha mutlu veya başarılı olan

0:05:12.000,0:05:16.000
belli bir nesil yok.

0:05:16.000,0:05:18.000
Ancak bireyler teker teker incelendiğinde

0:05:18.000,0:05:21.000
zaman ilerledikçe verdikleri sonuçlar

0:05:21.000,0:05:23.000
deney başında verdikleri sonuçlara göre

0:05:23.000,0:05:25.000
daha pozitif.

0:05:25.000,0:05:28.000
Burada gördüğümüz gibi çok ileri yaşlarda

0:05:28.000,0:05:30.000
hafif bir düşüş var.

0:05:30.000,0:05:32.000
Bu düşüş gerçekten var.

0:05:32.000,0:05:34.000
Ancak hiç bir zaman

0:05:34.000,0:05:36.000
yetişkinlik başlangıcındaki seviyeye kadar

0:05:36.000,0:05:38.000
uzanmıyor.

0:05:38.000,0:05:42.000
Yaşlı insanlar "mutludur" demek de

0:05:42.000,0:05:46.000
çok basit kaçacak.

0:05:46.000,0:05:49.000
Çalışmalarımızda daha pozitifler

0:05:49.000,0:05:51.000
ancak gençlere göre farklı duyguları bir arada yaşamaya

0:05:51.000,0:05:54.000
daha yatkınlar--

0:05:54.000,0:05:56.000
mutlulukla hüznü bir arada yaşamak gibi.

0:05:56.000,0:05:58.000
Hani olur ya, arkadaşınıza gülümserken

0:05:58.000,0:06:01.000
gözünüzdeki bir yaş.

0:06:01.000,0:06:03.000
Başka bir araştırma da

0:06:03.000,0:06:05.000
yaşlı insanların hüzünle daha rahat başa çıkabildiklerini

0:06:05.000,0:06:07.000
gösterdi.

0:06:07.000,0:06:10.000
Gençlere göre üzüntüyü daha kolay kabulleniyorlar.

0:06:10.000,0:06:13.000
Ve sanıyoruz ki bu durum yaşlıların

0:06:13.000,0:06:16.000
hararetli duygusal çatışmaları ve tartışmaları

0:06:16.000,0:06:21.000
gençlere göre neden daha rahat çözebildiklerini açıklıyor.

0:06:21.000,0:06:24.000
Yaşlı insanlar adaletsizlikleri

0:06:24.000,0:06:26.000
umutsuzlukla değil de

0:06:26.000,0:06:29.000
merhametle değerlendirebiliyorlar.

0:06:29.000,0:06:31.000
Aynı şartlar altında yaşlı insanlar

0:06:31.000,0:06:33.000
dikkat ve hafıza gibi bilişsel algılarını

0:06:33.000,0:06:35.000
olumsuzdan ziyade

0:06:35.000,0:06:38.000
olumluya yöneltiyorlar.

0:06:38.000,0:06:41.000
Genç, orta yaşlı ve yaşlı insanlara ekrandaki gibi

0:06:41.000,0:06:44.000
fotoğraflar gösterdiğimizde

0:06:44.000,0:06:46.000
ve sonrasında

0:06:46.000,0:06:49.000
bu fotoğrafları hatırlamalarını istediğimizde

0:06:49.000,0:06:52.000
yaşlı insanlar, genç değil yaşlı olanlar,

0:06:52.000,0:06:54.000
olumsuzlardan çok

0:06:54.000,0:06:56.000
olumluları hatırladılar.

0:06:56.000,0:06:58.000
Genç ve yaşlı insanlara laboratuvar ortamında

0:06:58.000,0:07:00.000
gülümseyen ve somurtan insan yüzlerine

0:07:00.000,0:07:02.000
bakmalarını istedik.

0:07:02.000,0:07:05.000
Yaşlı insanlar gülen yüzlere baktılar.

0:07:05.000,0:07:08.000
Somurtan yüzlerden uzak durdular.

0:07:08.000,0:07:10.000
Bu, günlük hayatta

0:07:10.000,0:07:12.000
daha fazla keyif ve tatmine

0:07:12.000,0:07:14.000
karşılık geliyor.

0:07:16.000,0:07:18.000
Ama sosyal bilimciler olarak,

0:07:18.000,0:07:20.000
olası alternatifler arayışındayız.

0:07:20.000,0:07:22.000
Aslında belki de yaşlı insanların

0:07:22.000,0:07:24.000
iyi hissettiklerini belirtmeleri

0:07:24.000,0:07:27.000
etraflarındaki şeyleri zor idrak ettiklerinden kaynaklanıyordur.

0:07:27.000,0:07:30.000
(Gülüşmeler)

0:07:30.000,0:07:32.000
Belki de olumlu hisleri işlemek

0:07:32.000,0:07:35.000
olumsuzları sindirmekten çok daha kolay olduğu için

0:07:35.000,0:07:38.000
direkt olarak olumlu hislere eğilimliyizdir.

0:07:38.000,0:07:40.000
Ya da beynimizdeki sinirsel merkezler

0:07:40.000,0:07:42.000
olumsuz hisleri sindiremez hale geldiklerinden

0:07:42.000,0:07:45.000
bu böyledir.

0:07:45.000,0:07:47.000
Ama asıl sebep bu değil.

0:07:47.000,0:07:50.000
Zihinsel olarak hala dinç olan yetişkinler

0:07:50.000,0:07:54.000
deneylerimizde daha çok olumlu geri dönüş yaptılar.

0:07:54.000,0:07:57.000
Ve gerçekten gerektiğinde,

0:07:57.000,0:07:59.000
yaşlı insanlar olumsuz bilgiyi de olumlu bilgiyi işleyebildikleri gibi

0:07:59.000,0:08:02.000
işleyebiliyorlar.

0:08:02.000,0:08:05.000
Peki bu nasıl olabilir?

0:08:05.000,0:08:07.000
Araştırmalar bu değişimlerin

0:08:07.000,0:08:09.000
esasen insanın zamanı gözlemleme yeteneği

0:08:09.000,0:08:11.000
üzerine kurulu olduğunu gösterdi.

0:08:11.000,0:08:14.000
Bahsedilen zaman sınırları belli olan, saatlerimizde okuduğumuz

0:08:14.000,0:08:16.000
ya da takvimsel zaman değil.

0:08:16.000,0:08:19.000
Bir ömür boyu bize eşlik eden zaman.

0:08:19.000,0:08:21.000
Ve eğer yaşlanmayla ilgili bir paradoks varsa o da şudur ki:

0:08:21.000,0:08:24.000
yaşlandıkça ölümsüz olmadığımızın daha da bilincine varıyoruz

0:08:24.000,0:08:26.000
ve bu hayata bakışımızı

0:08:26.000,0:08:29.000
olumlu yönde değiştiriyor.

0:08:29.000,0:08:32.000
Zaman ufkumuz gençlikte olduğu gibi

0:08:32.000,0:08:34.000
uzun ve dumanlıyken

0:08:34.000,0:08:37.000
sürekli bir şekilde etrafımızı keşfederek, risk alarak

0:08:37.000,0:08:40.000
mümkün olan bütün bilgiyi

0:08:40.000,0:08:42.000
emmeye çalışıyoruz.

0:08:42.000,0:08:45.000
Mesela hiç sevmediğimiz insanlarla

0:08:45.000,0:08:48.000
bir şekilde ilginç olduğu için zaman geçirebiliriz.

0:08:48.000,0:08:50.000
Belki beklenmedik bir şey öğreniriz diye.

0:08:50.000,0:08:52.000
(Gülüşmeler)

0:08:52.000,0:08:54.000
Önceden tanımadığımız insanlarla çıkarız mesela.

0:08:54.000,0:08:56.000
(Gülüşmeler)

0:08:56.000,0:08:58.000
Bilirsiniz, en nihayetinde

0:08:58.000,0:09:01.000
bu sefer olmazsa başka sefer olur.

0:09:01.000,0:09:03.000
50 yaşın üstündekiler

0:09:03.000,0:09:06.000
tanımadığı insanlarla çıkmaz.

0:09:06.000,0:09:11.000
(Gülüşmeler)

0:09:11.000,0:09:13.000
Yaşlandıkça zaman ufkumuz kısalır

0:09:13.000,0:09:15.000
ve hayattaki hedeflerimiz

0:09:15.000,0:09:18.000
değişir.

0:09:18.000,0:09:21.000
Dünyanın bütün zamanına sahip olmadığımızı farkettiğimizde

0:09:21.000,0:09:23.000
önceliklerimizi daha net bir şekilde görmeye başlarız.

0:09:23.000,0:09:26.000
Önemsiz olaylara daha az dikkate alırız.

0:09:26.000,0:09:28.000
Yaşamın tadını çıkarırız.

0:09:28.000,0:09:30.000
Daha minnettarızdır,

0:09:30.000,0:09:33.000
ve uzlaşmaya daha açığızdır.

0:09:33.000,0:09:36.000
Yaşamın duygusal açıdan önemli olan alanlarına yatırım yaparız.

0:09:36.000,0:09:39.000
Ve yaşam iyileşir.

0:09:39.000,0:09:42.000
Böylece günden güne daha da mutluyuzdur.

0:09:42.000,0:09:44.000
Fakat bakış açımızdaki bu değişiklik

0:09:44.000,0:09:47.000
adaletsizliğe karşı toleransımızı

0:09:47.000,0:09:49.000
çok büyük ölçüde düşürür.

0:09:49.000,0:09:51.000
2015 yılında Amerika'da

0:09:51.000,0:09:54.000
60 yaş üstündeki popülasyon

0:09:54.000,0:09:56.000
15 yaş altındakilerden

0:09:56.000,0:09:59.000
daha az olacak.

0:09:59.000,0:10:01.000
Peki bu yaşlılarla dolu toplumlara

0:10:01.000,0:10:04.000
ne olacak?

0:10:04.000,0:10:07.000
Sonucu

0:10:07.000,0:10:09.000
rakamlar belirlemeyecek.

0:10:09.000,0:10:12.000
Sonucu kültür belirleyecek.

0:10:12.000,0:10:15.000
Eğer bilim ve teknolojiye yönlenip

0:10:15.000,0:10:17.000
yaşlı insanların yüzleştikleri asıl problemlere

0:10:17.000,0:10:20.000
çözüm bulursak

0:10:20.000,0:10:22.000
ve yaşlı insanların

0:10:22.000,0:10:24.000
yaşamlarına eklenen yıllardansa

0:10:24.000,0:10:26.000
dayanıklılıklarına ve dayanma güçlerine

0:10:26.000,0:10:28.000
yatırım yaparsak,

0:10:28.000,0:10:31.000
yaşam kalitesini her yaş için

0:10:31.000,0:10:33.000
arttırabiliriz.

0:10:33.000,0:10:36.000
Milyonlarca yetenekli ve duygusal istikrar gösteren,

0:10:36.000,0:10:38.000
sağlıklı ve kendisinden önceki toplumlara göre

0:10:38.000,0:10:41.000
daha iyi eğitim görmüş,

0:10:41.000,0:10:43.000
hayatın gerçekçi hususlarıyla yüzleşmek için

0:10:43.000,0:10:45.000
bilgiyle zırhlanmış

0:10:45.000,0:10:47.000
ve büyük sorunları çözmek için

0:10:47.000,0:10:49.000
motive bireylere sahip toplulıklar

0:10:49.000,0:10:51.000
görüp görebileceğimiz

0:10:51.000,0:10:54.000
en iyi toplum

0:10:54.000,0:10:58.000
olabilirler.

0:10:58.000,0:11:01.000
92 yaşındaki babam

0:11:01.000,0:11:03.000
şöyle der:

0:11:03.000,0:11:05.000
Yaşlıları nasıl kurtaracağımızı

0:11:05.000,0:11:07.000
düşünmeyi bırakıp

0:11:07.000,0:11:09.000
onların bizi nasıl kurtaracaklarını

0:11:09.000,0:11:13.000
düşünmeye başlayalım.

0:11:13.000,0:11:15.000
Teşekkür ederim.

0:11:15.000,0:11:17.000
(Alkış)