1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Ljudi žive duže

2
00:00:02,000 --> 00:00:04,000
i društva postaju sve više seda.

3
00:00:04,000 --> 00:00:06,000
Slušate o tome sve vreme.

4
00:00:06,000 --> 00:00:08,000
Čitate o tome u novinama.

5
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
Slušate o tome na televiziji.

6
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
Ponekad sam zabrinuta,

7
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
toliko slušamo o tome

8
00:00:14,000 --> 00:00:17,000
da smo počeli prihvatati duže živote

9
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
s dozom samozadovoljstva,

10
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
čak spokojstva.

11
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
Da ne bude zabune,

12
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
duži životi mogu

13
00:00:26,000 --> 00:00:28,000
i ja verujem da hoće

14
00:00:28,000 --> 00:00:30,000
poboljšati kvalitet života

15
00:00:30,000 --> 00:00:32,000
u svim životnim dobima.

16
00:00:32,000 --> 00:00:34,000
Da bismo ovo razmotrili,

17
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
dozvolite mi da prikažem širi kontekst.

18
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
Za više godina je produženo

19
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
trajanje prosečnog života

20
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
u 20. veku,

21
00:00:44,000 --> 00:00:47,000
nego tokom svih

22
00:00:47,000 --> 00:00:51,000
prethodnih milenijuma

23
00:00:51,000 --> 00:00:54,000
ljudske evolucije.

24
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
U treptaju oka

25
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
gotovo smo udvostručili trajanje

26
00:00:59,000 --> 00:01:01,000
životnog veka.

27
00:01:01,000 --> 00:01:04,000
Pa ako vam se čini da niste baš
shvatili sve ovo u vezi sa starenjem,

28
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
nemojte se zabrinjavati.

29
00:01:06,000 --> 00:01:08,000
To je sasvim nova stvar.

30
00:01:08,000 --> 00:01:10,000
Stope plodnosti su padale

31
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
istovremeno sa

32
00:01:12,000 --> 00:01:16,000
produživanjem prosečnog životnog veka

33
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
Ta piramida

34
00:01:18,000 --> 00:01:21,000
koja je uvek predstavljala
starosnu strukturu populacije,

35
00:01:21,000 --> 00:01:24,000
sa mnogo mladih na dnu

36
00:01:24,000 --> 00:01:27,000
i malim brojem starijih ljudi
na njenom vrhu

37
00:01:27,000 --> 00:01:29,000
koji su uspeli i preživeli do starosti,

38
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
promenila je oblik

39
00:01:31,000 --> 00:01:34,000
u pravougaonik.

40
00:01:34,000 --> 00:01:36,000
Ako spadate u one

41
00:01:36,000 --> 00:01:40,000
koji se ježe od statistika populacije,

42
00:01:40,000 --> 00:01:42,000
ovo su podaci koji bi trebalo
da vas naježe.

43
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Zato što to znači

44
00:01:44,000 --> 00:01:47,000
da po prvi put u istoriji čovečanstva,

45
00:01:47,000 --> 00:01:49,000
većina dece rođene

46
00:01:49,000 --> 00:01:51,000
u razvijenom svetu,

47
00:01:51,000 --> 00:01:54,000
ima priliku

48
00:01:54,000 --> 00:01:56,000
da ostari.

49
00:01:56,000 --> 00:01:59,000
Kako se to dogodilo?

50
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
Nismo genetički izdržljiviji
od naših predaka

51
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
pre 10.000 godina.

52
00:02:03,000 --> 00:02:05,000
Ovo produženje životnog veka

53
00:02:05,000 --> 00:02:08,000
je neverovatan proizvod kulture -

54
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
recept sadrži

55
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
nauku i tehnologiju,

56
00:02:12,000 --> 00:02:15,000
i rasprostranjene promene u ponašanju

57
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
koje su poboljšale zdravlje i blagostanje.

58
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
Kroz kulturne promene,

59
00:02:20,000 --> 00:02:22,000
naši preci su

60
00:02:22,000 --> 00:02:25,000
u velikoj meri eliminisali ranu smrt,

61
00:02:25,000 --> 00:02:28,000
te ljudi sada mogu uživati
u životu do kraja.

62
00:02:29,000 --> 00:02:32,000
Postoje problemi povezani sa starenjem -

63
00:02:32,000 --> 00:02:35,000
bolesti, siromaštvo,
gubitak društvenog statusa.

64
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
Nije baš vreme za ležanje na lovorikama.

65
00:02:37,000 --> 00:02:39,000
Ipak, što više saznajemo o starenju,

66
00:02:39,000 --> 00:02:41,000
postaje sve jasnije

67
00:02:41,000 --> 00:02:43,000
da je kretanje nizbrdo

68
00:02:43,000 --> 00:02:46,000
vrlo netačan opis.

69
00:02:46,000 --> 00:02:50,000
Starenje donosi neka
izvanredna poboljšanja -

70
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
više znanja, stručnost -

71
00:02:53,000 --> 00:02:59,000
i emocionalni aspekti života
se poboljšavaju.

72
00:02:59,000 --> 00:03:01,000
Upravo tako,

73
00:03:01,000 --> 00:03:04,000
stariji ljudi su srećni.

74
00:03:04,000 --> 00:03:06,000
Srećniji su od sredovečnih ljudi,

75
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
a sigurno i od mladih.

76
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
Studija za studijom

77
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
dolazi do istog zaključka.

78
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
Centar za kontrolu bolesti
je nedavno sproveo anketu

79
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
u kojoj su pitali ispitanike

80
00:03:18,000 --> 00:03:20,000
da li su doživeli značajnu
psihološku uznemirenost

81
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
u protekloj nedelji.

82
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
Potvrdno je odgovorilo
manje starijih ljudi

83
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
nego sredovečnih ispitanika,

84
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
i mladih ljudi.

85
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Nedavna Galupova anketa

86
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
je pitala učesnike

87
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
koliko su stresa, brige i ljutnje

88
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
doživeli u proteklom danu.

89
00:03:37,000 --> 00:03:41,000
Stres, briga i ljutnja,

90
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
sve to opada sa godinama.

91
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
Društveni naučnici ovo nazivaju
paradoksom starenja.

92
00:03:48,000 --> 00:03:51,000
Ipak, ostariti nije lako.

93
00:03:51,000 --> 00:03:53,000
Postavljali smo razna pitanja

94
00:03:53,000 --> 00:03:57,000
da bismo videli možemo li
poništiti ovo saznanje.

95
00:03:57,000 --> 00:03:59,000
Pitali smo da li je moguće

96
00:03:59,000 --> 00:04:02,000
da su trenutne generacije starijih

97
00:04:02,000 --> 00:04:04,000
sada i ranije bile

98
00:04:04,000 --> 00:04:06,000
najbolje generacije.

99
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
Odnosno, da mlađi ljudi danas

100
00:04:08,000 --> 00:04:11,000
možda neće osetiti takva poboljšanja

101
00:04:11,000 --> 00:04:13,000
kad oni budu starili.

102
00:04:13,000 --> 00:04:15,000
Pitali smo da li možda

103
00:04:15,000 --> 00:04:18,000
stariji ljudi samo pokušavaju
pozitivnije predstaviti

104
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
egzistenciju koja je inače deprimirajuća.

105
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
(Smeh)

106
00:04:22,000 --> 00:04:25,000
Što smo više pokušavali
da poništimo ovo saznanje,

107
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
nalazili smo sve više dokaza

108
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
koji ga potvrđuju.

109
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
Pre mnogo godina, moje kolege i ja
smo pokrenuli istraživanje

110
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
u kome smo pratili istu grupu ljudi
tokom 10 godina.

111
00:04:34,000 --> 00:04:38,000
Originalni uzorak je bio
između 18 i 94 godine.

112
00:04:38,000 --> 00:04:41,000
Proučavali smo, da li se i kako
njihova emotivna iskustva menjanju

113
00:04:41,000 --> 00:04:43,000
u periodu starenja.

114
00:04:43,000 --> 00:04:46,000
Naši učesnici su nosili
elektronske pejdžere

115
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
nedelju dana.

116
00:04:48,000 --> 00:04:51,000
Mi bismo im se nasumice javljali
tokom dana i večeri.

117
00:04:51,000 --> 00:04:53,000
Svaki put kad bismo im se javili

118
00:04:53,000 --> 00:04:55,000
pitali bismo ih nekoliko pitanja -

119
00:04:55,000 --> 00:04:58,000
Na skali od jedan do sedam,
koliko ste trenutno srećni?

120
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
Koliko ste trenutno tužni?

121
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
Koliko ste trenutno frustrirani? -

122
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
kako bismo mogli dobiti osećaj

123
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
o vrsti emocija i osećanja koje su imali

124
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
u njihovoj svakodnevici.

125
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
Koristeći ovo intenzivno istraživanje

126
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
na pojedincima,

127
00:05:12,000 --> 00:05:16,000
otkrili smo da nije samo jedna generacija

128
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
ta kojoj ide bolje od ostalih,

129
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
već su isti pojedinci
tokom vremena postepeno

130
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
prijavljivali relativno veće

131
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
pozitivno iskustvo.

132
00:05:25,000 --> 00:05:28,000
Vidite ovaj blagi pad

133
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
u poodmaklim godinama.

134
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
Postoji blagi pad.

135
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
Ali ni u jednom momentu se ne vraća

136
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
na nivo koji vidimo

137
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
u ranoj zrelosti.

138
00:05:38,000 --> 00:05:42,000
Bilo bi suviše pojednostavljeno

139
00:05:42,000 --> 00:05:46,000
reći da su stariji ljudi "srećni."

140
00:05:46,000 --> 00:05:49,000
Oni su u našem istraživanju pozitivniji,

141
00:05:49,000 --> 00:05:51,000
ali su i skloniji nego mlađe osobe

142
00:05:51,000 --> 00:05:54,000
da dožive pomešane emocije --

143
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
tugu istovremeno kad doživljavate sreću;

144
00:05:56,000 --> 00:05:58,000
znate, suza u oku

145
00:05:58,000 --> 00:06:01,000
kad se smešite prijatelju.

146
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
Drugo istraživanje je pokazalo

147
00:06:03,000 --> 00:06:05,000
da se stariji ljudi nose sa tugom

148
00:06:05,000 --> 00:06:07,000
komotnije.

149
00:06:07,000 --> 00:06:10,000
Lakše prihvataju tugu nego mlađi ljudi.

150
00:06:10,000 --> 00:06:13,000
Pretpostavljamo da bi ovo
moglo pomoći objašnjenju

151
00:06:13,000 --> 00:06:16,000
zašto stariji ljudi bolje od mlađih ljudi

152
00:06:16,000 --> 00:06:21,000
rešavaju žustre emotivne
konflikte i rasprave.

153
00:06:21,000 --> 00:06:24,000
Stariji ljudi mogu sagledati nepravdu

154
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
sa saosećanjem,

155
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
ali ne i očajanjem.

156
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
Ako je sve ostalo jednako,

157
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
stariji ljudi usmeravaju
svoje kognitivne resurse,

158
00:06:33,000 --> 00:06:35,000
poput pažnje i pamćenja,

159
00:06:35,000 --> 00:06:38,000
rađe prema pozitivnoj informaciji
nego negativnoj.

160
00:06:38,000 --> 00:06:41,000
Ako pokažemo starijim,
mlađim i sredovečnim ljudima slike,

161
00:06:41,000 --> 00:06:44,000
kao ove koje vidite na ekranu

162
00:06:44,000 --> 00:06:46,000
i kasnije ih pitamo

163
00:06:46,000 --> 00:06:49,000
da se prisete svih slika koje mogu,

164
00:06:49,000 --> 00:06:52,000
stariji ljudi, za razliku od mlađih,

165
00:06:52,000 --> 00:06:54,000
pamte više pozitivnih slika

166
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
nego negativnih.

167
00:06:56,000 --> 00:06:58,000
Upitali smo starije i mlađe ljude

168
00:06:58,000 --> 00:07:00,000
da pogledaju lica
u laboratorijskim istraživanjima,

169
00:07:00,000 --> 00:07:02,000
neka koja se mršte, a neka koja se smeju.

170
00:07:02,000 --> 00:07:05,000
Stariji ljudi gledaju
prema nasmešenim licima

171
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
i sklanjaju pogled
sa namrštenih, ljutih lica.

172
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
U svakodnevnom životu,

173
00:07:10,000 --> 00:07:12,000
ovo se odražava kroz više radosti

174
00:07:12,000 --> 00:07:14,000
i zadovoljstva.

175
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
Kao društveni naučnici,
nastavljamo da ispitujemo

176
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
moguće alternative.

177
00:07:20,000 --> 00:07:22,000
Rekli smo, stariji ljudi možda

178
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
govore o više pozitivnih emocija

179
00:07:24,000 --> 00:07:27,000
zato što su kognitivno oštećeni.

180
00:07:27,000 --> 00:07:30,000
(Smeh)

181
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
Rekli smo, da nisu moža

182
00:07:32,000 --> 00:07:35,000
te pozitivne emocije samo jednostavnije
za obradu nego negativne emocije,

183
00:07:35,000 --> 00:07:38,000
pa se prebacujete na pozitivne emocije?

184
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
Možda su nervni centri u našem mozgu

185
00:07:40,000 --> 00:07:42,000
oštećeni tako

186
00:07:42,000 --> 00:07:45,000
da više ne možemo
da obrađujemo negativne emocije.

187
00:07:45,000 --> 00:07:47,000
To ipak nije u pitanju.

188
00:07:47,000 --> 00:07:50,000
Većina mentalno jakih starijih osoba

189
00:07:50,000 --> 00:07:54,000
su oni koji najčešće pokazuju
ovaj efekat pozitivnosti.

190
00:07:54,000 --> 00:07:57,000
U uslovima gde je to zaista važno,

191
00:07:57,000 --> 00:07:59,000
stariji ljudi obrađuju
negativnu informaciju

192
00:07:59,000 --> 00:08:02,000
podjednako dobro
kao i pozitivnu informaciju.

193
00:08:02,000 --> 00:08:05,000
Kako je to moguće?

194
00:08:05,000 --> 00:08:07,000
U našem istraživanju,

195
00:08:07,000 --> 00:08:09,000
otkrili smo da su te promene

196
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
bitno utemeljene

197
00:08:11,000 --> 00:08:14,000
u jedinstvenoj ljudskoj sposobnosti
da posmatra vreme -

198
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
ne samo kao vreme na satu i kalendaru,

199
00:08:16,000 --> 00:08:19,000
već kao vreme života.

200
00:08:19,000 --> 00:08:21,000
I ako postoji paradoks starenja,

201
00:08:21,000 --> 00:08:24,000
to je da saznanje da nećemo živeti zauvek

202
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
menja naš pogled na svet

203
00:08:26,000 --> 00:08:29,000
u pozitivnom smislu.

204
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
Kad su vremenski okviri dugi i nejasni,

205
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
kao što obično i jesu u mladosti,

206
00:08:34,000 --> 00:08:37,000
ljudi se stalno pripremaju,

207
00:08:37,000 --> 00:08:40,000
pokušavajući da upiju
sve informacije koje mogu

208
00:08:40,000 --> 00:08:42,000
rizikujući, istražujući.

209
00:08:42,000 --> 00:08:45,000
Možemo provoditi vreme
sa ljudima koji nam se ni ne sviđaju,

210
00:08:45,000 --> 00:08:48,000
jer je to na neki način zanimljivo.

211
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
Možemo naučiti nešto neočekivano.

212
00:08:50,000 --> 00:08:52,000
(Smeh)

213
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
Idemo na sastanke na slepo.

214
00:08:54,000 --> 00:08:56,000
(Smeh)

215
00:08:56,000 --> 00:08:58,000
Znate, na kraju krajeva,

216
00:08:58,000 --> 00:09:01,000
ako ne uspe, uvek postoji sutra.

217
00:09:01,000 --> 00:09:03,000
Ljudi iznad 50.

218
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
ne idu na sastanke ne slepo.

219
00:09:06,000 --> 00:09:11,000
(Smeh)

220
00:09:11,000 --> 00:09:13,000
Kako starimo,

221
00:09:13,000 --> 00:09:15,000
naši vremenski okviri se smanjuju

222
00:09:15,000 --> 00:09:18,000
i naši ciljevi se menjaju.

223
00:09:18,000 --> 00:09:21,000
Kad uvidimo da nemamo sve vreme sveta,

224
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
jasnije vidimo svoje prioritete.

225
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
Manje marimo za trivijalne stvari.

226
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
Uživamo u životu.

227
00:09:28,000 --> 00:09:30,000
Zahvalniji smo,

228
00:09:30,000 --> 00:09:33,000
pomirljiviji.

229
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
Ulažemo u emotivno važnije delove života,

230
00:09:36,000 --> 00:09:39,000
i život postaje bolji,

231
00:09:39,000 --> 00:09:42,000
pa smo iz dana u dan srećniji.

232
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
Ali ta ista promena perspektive

233
00:09:44,000 --> 00:09:47,000
čini nas manje tolerantnim nego ikad

234
00:09:47,000 --> 00:09:49,000
prema nepravdi.

235
00:09:49,000 --> 00:09:51,000
Do 2015.

236
00:09:51,000 --> 00:09:54,000
u SAD-u će biti više ljudi

237
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
koji su stariji od 60 godina,

238
00:09:56,000 --> 00:09:59,000
nego onih ispod 15 godina.

239
00:09:59,000 --> 00:10:01,000
Šta će se dogoditi sa društvima

240
00:10:01,000 --> 00:10:04,000
koja su prepuna starijih ljudi?

241
00:10:04,000 --> 00:10:07,000
Brojevi neće odrediti

242
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
ishod.

243
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
Kultura hoće.

244
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
Ako uložimo u nauku i tehnologiju,

245
00:10:15,000 --> 00:10:17,000
te pronađemo rešenja za stvarne probleme

246
00:10:17,000 --> 00:10:20,000
sa kojima se stariji ljudi suočavaju

247
00:10:20,000 --> 00:10:22,000
i usredsredimo se

248
00:10:22,000 --> 00:10:24,000
na stvarne snage

249
00:10:24,000 --> 00:10:26,000
starijih ljudi,

250
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
onda dodate godine života

251
00:10:28,000 --> 00:10:31,000
mogu dramatično poboljšati kvalitet života

252
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
za sva životna doba.

253
00:10:33,000 --> 00:10:36,000
Društva sa milionima

254
00:10:36,000 --> 00:10:38,000
talentovanih, emotivno stabilnih građana

255
00:10:38,000 --> 00:10:41,000
koji su zdraviji i školovaniji

256
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
od bilo koje generacije pre njih,

257
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
koji su potkovani znanjem

258
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
o praktičnim stvarima života

259
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
i motivisani

260
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
da reše velike stvari,

261
00:10:51,000 --> 00:10:54,000
mogu biti bolja društva

262
00:10:54,000 --> 00:10:58,000
nego ikada.

263
00:10:58,000 --> 00:11:01,000
Moj otac, koji ima 92 godine

264
00:11:01,000 --> 00:11:03,000
voli da kaže:

265
00:11:03,000 --> 00:11:05,000
"Prestanimo pričati samo

266
00:11:05,000 --> 00:11:07,000
o tome kako spasiti starce

267
00:11:07,000 --> 00:11:09,000
i počnimo da pričamo o tome

268
00:11:09,000 --> 00:11:13,000
kako da oni spasu sve nas."

269
00:11:13,000 --> 00:11:15,000
Hvala vam.

270
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
(Aplauz)