WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
Ljudi žive duže

00:00:02.000 --> 00:00:04.000
i društva postaju sve više seda.

00:00:04.000 --> 00:00:06.000
Slušate o tome sve vreme.

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
Čitate o tome u novinama.

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
Slušate o tome na televiziji.

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
Ponekad sam zabrinuta,

00:00:12.000 --> 00:00:14.000
toliko slušamo o tome

00:00:14.000 --> 00:00:17.000
da smo počeli prihvatati duže živote

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
s dozom samozadovoljstva,

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
čak spokojstva.

00:00:21.000 --> 00:00:24.000
Da ne bude zabune,

00:00:24.000 --> 00:00:26.000
duži životi mogu

00:00:26.000 --> 00:00:28.000
i ja verujem da hoće

00:00:28.000 --> 00:00:30.000
poboljšati kvalitet života

00:00:30.000 --> 00:00:32.000
u svim životnim dobima.

NOTE Paragraph

00:00:32.000 --> 00:00:34.000
Da bismo ovo razmotrili,

00:00:34.000 --> 00:00:37.000
dozvolite mi da prikažem širi kontekst.

00:00:37.000 --> 00:00:40.000
Za više godina je produženo

00:00:40.000 --> 00:00:42.000
trajanje prosečnog života

00:00:42.000 --> 00:00:44.000
u 20. veku,

00:00:44.000 --> 00:00:47.000
nego tokom svih

00:00:47.000 --> 00:00:51.000
prethodnih milenijuma

00:00:51.000 --> 00:00:54.000
ljudske evolucije.

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
U treptaju oka

00:00:56.000 --> 00:00:59.000
gotovo smo udvostručili trajanje

00:00:59.000 --> 00:01:01.000
životnog veka.

00:01:01.000 --> 00:01:04.000
Pa ako vam se čini da niste baš shvatili sve ovo u vezi starenja

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
nemojte se zabrinjavati.

00:01:06.000 --> 00:01:08.000
To je sasvim nova stvar.

NOTE Paragraph

00:01:08.000 --> 00:01:10.000
Stope plodnosti su padale

00:01:10.000 --> 00:01:12.000
istovremeno sa

00:01:12.000 --> 00:01:16.000
produživanjem prosečnog životnog veka

00:01:16.000 --> 00:01:18.000
Ta piramida

00:01:18.000 --> 00:01:21.000
koja je uvek predstavljala starosnu strukturu populacije,

00:01:21.000 --> 00:01:24.000
sa mnogo mladih na dnu

00:01:24.000 --> 00:01:27.000
i malim brojem starijih ljudi na njenom vrhu

00:01:27.000 --> 00:01:29.000
koji su uspeli i preživeli do starosti,

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
promenila je oblik u

00:01:31.000 --> 00:01:34.000
pravougaonik.

NOTE Paragraph

00:01:34.000 --> 00:01:36.000
Ako spadate u one

00:01:36.000 --> 00:01:40.000
koji se ježe od statistika populacije,

00:01:40.000 --> 00:01:42.000
ovo su podaci koji bi trebalo da vas naježe.

00:01:42.000 --> 00:01:44.000
Zato što to znači da

00:01:44.000 --> 00:01:47.000
po prvi put u istoriji čovečanstva,

00:01:47.000 --> 00:01:49.000
većina dece rođene

00:01:49.000 --> 00:01:51.000
u razvijenom svetu,

00:01:51.000 --> 00:01:54.000
ima priliku

00:01:54.000 --> 00:01:56.000
da ostari.

NOTE Paragraph

00:01:56.000 --> 00:01:59.000
Kako se to dogodilo?

00:01:59.000 --> 00:02:01.000
Nismo genetički izdržljiviji od naših predaka

00:02:01.000 --> 00:02:03.000
pre 10.000 godina.

00:02:03.000 --> 00:02:05.000
Ovo produženje životnog veka

00:02:05.000 --> 00:02:08.000
je neverovatan proizvod kulture --

00:02:08.000 --> 00:02:10.000
recept sadrži

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
nauku i tehnologiju,

00:02:12.000 --> 00:02:15.000
i rasprostranjene promene u ponašanju

00:02:15.000 --> 00:02:18.000
koje su poboljšale zdravlje i blagostanje.

00:02:18.000 --> 00:02:20.000
Kroz kulturne promene,

00:02:20.000 --> 00:02:22.000
naši preci su

00:02:22.000 --> 00:02:25.000
u velikoj meri eliminisali ranu smrt,

00:02:25.000 --> 00:02:28.000
te ljudi sada mogu uživati u životu do kraja.

NOTE Paragraph

00:02:29.000 --> 00:02:32.000
Postoje problemi povezani sa starenjem --

00:02:32.000 --> 00:02:35.000
bolesti, siromaštvo, gubitak društvenog statusa.

00:02:35.000 --> 00:02:37.000
Nije baš vreme za ležanje na lovorikama.

00:02:37.000 --> 00:02:39.000
Ipak, što više saznajemo o starenju,

00:02:39.000 --> 00:02:41.000
postaje sve jasnije

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
da je kretanje nizbrdo

00:02:43.000 --> 00:02:46.000
vrlo netačan opis.

00:02:46.000 --> 00:02:50.000
Starenje donosi neka izvanredna poboljšanja --

00:02:50.000 --> 00:02:53.000
više znanja, stručnost --

00:02:53.000 --> 00:02:59.000
i emocionalni aspekti života se poboljšavaju.

00:02:59.000 --> 00:03:01.000
Upravo tako,

00:03:01.000 --> 00:03:04.000
stariji ljudi su srećni.

00:03:04.000 --> 00:03:06.000
Srećniji su od sredovečnih ljudi,

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
a sigurno i od mladih.

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
Studija za studijom

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
dolazi do istog zaključka.

NOTE Paragraph

00:03:12.000 --> 00:03:15.000
Centar za kontrolu bolesti je nedavno sproveo anketu

00:03:15.000 --> 00:03:18.000
u kojoj su pitali ispitanike

00:03:18.000 --> 00:03:20.000
da li su doživeli značajnu psihološku uznemirenost

00:03:20.000 --> 00:03:22.000
u protekloj nedelji.

00:03:22.000 --> 00:03:25.000
Potvrdno je odgovorilo manje starijih ljudi

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
nego sredovečnih ispitanika,

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
i mladih ljudi.

00:03:29.000 --> 00:03:31.000
Nedavna Galupova anketa je

00:03:31.000 --> 00:03:33.000
pitala učesnike

00:03:33.000 --> 00:03:35.000
koliko su stresa, brige i ljutnje

00:03:35.000 --> 00:03:37.000
doživeli u proteklom danu.

00:03:37.000 --> 00:03:41.000
Stres, briga i ljutnja,

00:03:41.000 --> 00:03:44.000
sve to opada sa godinama.

NOTE Paragraph

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
Društveni naučnici ovo nazivaju paradoksom starenja.

00:03:48.000 --> 00:03:51.000
Ipak, ostariti nije lako.

00:03:51.000 --> 00:03:53.000
Postavljali smo razna pitanja

00:03:53.000 --> 00:03:57.000
da bismo videli možemo li poništiti ovo saznanje.

00:03:57.000 --> 00:03:59.000
Pitali smo da li je moguće

00:03:59.000 --> 00:04:02.000
da su trenutne generacije starijih

00:04:02.000 --> 00:04:04.000
sada i ranije bile

00:04:04.000 --> 00:04:06.000
najbolje generacije.

00:04:06.000 --> 00:04:08.000
Odnosno, da mlađi ljudi danas

00:04:08.000 --> 00:04:11.000
možda neće osetiti takva poboljšanja

00:04:11.000 --> 00:04:13.000
kad oni budu starili.

00:04:13.000 --> 00:04:15.000
Pitali smo da li možda

00:04:15.000 --> 00:04:18.000
stariji ljudi samo pokušavaju pozitivnije predstaviti

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
egzistenciju koja je inače deprimirajuća.

00:04:20.000 --> 00:04:22.000
(smeh)

00:04:22.000 --> 00:04:25.000
Što smo više pokušavali poništiti ovo saznanje,

00:04:25.000 --> 00:04:27.000
nalazili smo sve više dokaza

00:04:27.000 --> 00:04:29.000
koji ga potvrđuju.

NOTE Paragraph

00:04:29.000 --> 00:04:31.000
Pre mnogo godina, moje kolege i ja smo pokrenuli istraživanje

00:04:31.000 --> 00:04:34.000
u kome smo pratili istu grupu ljudi tokom 10 godina.

00:04:34.000 --> 00:04:38.000
Originalni uzorak je bio između 18 i 94 godine.

00:04:38.000 --> 00:04:41.000
Proučavali smo, da li se i kako se njihova emotivna iskustva menjanju

00:04:41.000 --> 00:04:43.000
u periodu starenja.

00:04:43.000 --> 00:04:46.000
Naši učesnici su nosili elektronske pejdžere

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
nedelju dana.

00:04:48.000 --> 00:04:51.000
Mi bismo im se nasumice javljali tokom dana i večeri.

00:04:51.000 --> 00:04:53.000
Svaki put kad bismo im se javili

00:04:53.000 --> 00:04:55.000
pitali bismo ih nekoliko pitanja --

00:04:55.000 --> 00:04:58.000
Na skali od jedan do sedam, koliko ste trenutno srećni?

00:04:58.000 --> 00:05:00.000
Koliko ste trenutno tužni?

00:05:00.000 --> 00:05:02.000
Koliko ste trenutno frustrirani? --

00:05:02.000 --> 00:05:04.000
kako bismo mogli dobiti osećaj

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
o vrsti emocija i osećanja koje su imali

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
u njihovoj svakodnevici.

NOTE Paragraph

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
Koristeći ovo intenzivno istraživanje

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
na pojedincima,

00:05:12.000 --> 00:05:16.000
otkrili smo da nije samo jedna generacija

00:05:16.000 --> 00:05:18.000
ta kojoj ide bolje od ostalih,

00:05:18.000 --> 00:05:21.000
već su isti pojedinci tokom vremena postepeno

00:05:21.000 --> 00:05:23.000
prijavljivali relativno veće

00:05:23.000 --> 00:05:25.000
pozitivno iskustvo.

00:05:25.000 --> 00:05:28.000
Vidite ovaj blagi pad

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
u poodmaklim godinama.

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
Postoji blagi pad.

00:05:32.000 --> 00:05:34.000
Ali ni u jednom momentu se ne vraća

00:05:34.000 --> 00:05:36.000
na nivo koji vidimo

00:05:36.000 --> 00:05:38.000
u ranoj zrelosti.

NOTE Paragraph

00:05:38.000 --> 00:05:42.000
Bilo bi suviše pojednostavljeno

00:05:42.000 --> 00:05:46.000
reći da su stariji ljudi "srećni."

00:05:46.000 --> 00:05:49.000
Oni su u našem istraživanju pozitivniji,

00:05:49.000 --> 00:05:51.000
ali su i skloniji nego mlađe osobe

00:05:51.000 --> 00:05:54.000
da dožive pomešane emocije --

00:05:54.000 --> 00:05:56.000
tugu istovremeno kad doživljavate sreću;

00:05:56.000 --> 00:05:58.000
znate, suza u oku

00:05:58.000 --> 00:06:01.000
kad se smešite prijatelju.

00:06:01.000 --> 00:06:03.000
Drugo istraživanje je pokazalo

00:06:03.000 --> 00:06:05.000
da se stariji ljudi nose sa tugom

00:06:05.000 --> 00:06:07.000
komotnije.

00:06:07.000 --> 00:06:10.000
Lakše prihvataju tugu nego mlađi ljudi.

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
Pretpostavljamo da bi ovo moglo pomoći objašnjenju

00:06:13.000 --> 00:06:16.000
zašto stariji ljudi bolje od mlađih ljudi

00:06:16.000 --> 00:06:21.000
rešavaju žustre emotivne konflikte i rasprave.

00:06:21.000 --> 00:06:24.000
Stariji ljudi mogu sagledati nepravdu

00:06:24.000 --> 00:06:26.000
sa saosećanjem,

00:06:26.000 --> 00:06:29.000
ali ne i očajanjem.

NOTE Paragraph

00:06:29.000 --> 00:06:31.000
Ako je sve ostalo jednako,

00:06:31.000 --> 00:06:33.000
stariji ljudi usmeravaju svoje kognitivne resurse,

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
poput pažnje i pamćenja,

00:06:35.000 --> 00:06:38.000
rađe prema pozitivnoj informaciji nego negativnoj.

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
Ako pokažemo starijim, mlađim i sredovečnim ljudima slike,

00:06:41.000 --> 00:06:44.000
kao ove koje vidite na ekranu

00:06:44.000 --> 00:06:46.000
i kasnije ih pitamo

00:06:46.000 --> 00:06:49.000
da se prisete svih slika koje mogu,

00:06:49.000 --> 00:06:52.000
stariji ljudi, za razliku od mlađih,

00:06:52.000 --> 00:06:54.000
pamte više pozitivnih slika

00:06:54.000 --> 00:06:56.000
nego negativnih.

00:06:56.000 --> 00:06:58.000
Upitali smo starije i mlađe ljude

00:06:58.000 --> 00:07:00.000
da pogledaju lica u laboratorijskim istraživanjima,

00:07:00.000 --> 00:07:02.000
neka koja se mršte, a neka koja se smeju.

00:07:02.000 --> 00:07:05.000
Stariji ljudi gledaju prema nasmešenim licima

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
i sklanjaju pogled sa namrštenih, ljutih lica.

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
U svakodnevnom životu,

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
ovo se odražava kroz više radosti

00:07:12.000 --> 00:07:14.000
i zadovoljstva.

NOTE Paragraph

00:07:16.000 --> 00:07:18.000
Kao društveni naučnici, nastavljamo ispitivati

00:07:18.000 --> 00:07:20.000
moguće alternative.

00:07:20.000 --> 00:07:22.000
Rekli smo, stariji ljudi možda

00:07:22.000 --> 00:07:24.000
govore o više pozitivnih emocija

00:07:24.000 --> 00:07:27.000
zato što su kognitivno oštećeni.

00:07:27.000 --> 00:07:30.000
(smeh)

00:07:30.000 --> 00:07:32.000
Rekli smo, da nisu moža

00:07:32.000 --> 00:07:35.000
te pozitivne emocije samo jednostavnije za obradu nego negativne emocije,

00:07:35.000 --> 00:07:38.000
pa se prebacujete na pozitivne emocije?

00:07:38.000 --> 00:07:40.000
Možda su nervni centri u našem mozgu

00:07:40.000 --> 00:07:42.000
oštećeni tako

00:07:42.000 --> 00:07:45.000
da više ne možemo da obrađujemo negativne emocije.

00:07:45.000 --> 00:07:47.000
To ipak nije u pitanju.

00:07:47.000 --> 00:07:50.000
Većina mentalno jakih starijih osoba

00:07:50.000 --> 00:07:54.000
su oni koji najčešće pokazuju ovaj efekt pozitivnosti.

00:07:54.000 --> 00:07:57.000
U uslovima gde je to zaista važno,

00:07:57.000 --> 00:07:59.000
stariji ljudi obrađuju negativnu informaciju

00:07:59.000 --> 00:08:02.000
podjednako dobro kao i pozitivnu informaciju.

NOTE Paragraph

00:08:02.000 --> 00:08:05.000
Kako je to moguće?

00:08:05.000 --> 00:08:07.000
U našem istraživanju,

00:08:07.000 --> 00:08:09.000
otkrili smo da su te promene

00:08:09.000 --> 00:08:11.000
bitno utemeljene

00:08:11.000 --> 00:08:14.000
u jedinstvenoj ljudskoj sposobnosti da posmatra vreme --

00:08:14.000 --> 00:08:16.000
ne samo kao vreme na satu i kalendaru,

00:08:16.000 --> 00:08:19.000
već kao vreme života.

00:08:19.000 --> 00:08:21.000
I ako postoji paradoks starenja,

00:08:21.000 --> 00:08:24.000
to je da saznanje da nećemo živeti zauvek

00:08:24.000 --> 00:08:26.000
menja naš pogled na svet

00:08:26.000 --> 00:08:29.000
u pozitivnom smislu.

00:08:29.000 --> 00:08:32.000
Kad su vremenski okviri dugi i nejasni,

00:08:32.000 --> 00:08:34.000
kao što obično i jesu u mladosti,

00:08:34.000 --> 00:08:37.000
ljudi se stalno pripremaju,

00:08:37.000 --> 00:08:40.000
pokušavajući da upiju sve informacije koje mogu

00:08:40.000 --> 00:08:42.000
rizikujući, istražujući.

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
Možemo provoditi vreme sa ljudima koji nam se ni ne sviđaju,

00:08:45.000 --> 00:08:48.000
jer je to na neki način zanimljivo.

00:08:48.000 --> 00:08:50.000
Možemo naučiti nešto neočekivano.

00:08:50.000 --> 00:08:52.000
(smeh)

00:08:52.000 --> 00:08:54.000
Idemo na sastanke na slepo.

00:08:54.000 --> 00:08:56.000
(smeh)

00:08:56.000 --> 00:08:58.000
Znate, na kraju krajeva,

00:08:58.000 --> 00:09:01.000
ako ne uspe, uvek postoji sutra.

00:09:01.000 --> 00:09:03.000
Ljudi iznad 50.

00:09:03.000 --> 00:09:06.000
ne idu na sastanke ne slepo.

NOTE Paragraph

00:09:06.000 --> 00:09:11.000
(smeh)

NOTE Paragraph

00:09:11.000 --> 00:09:13.000
Kako starimo,

00:09:13.000 --> 00:09:15.000
naši vremenski okviri se smanjuju

00:09:15.000 --> 00:09:18.000
i naši ciljevi se menjaju.

00:09:18.000 --> 00:09:21.000
Kad uvidimo da nemamo sve vreme sveta,

00:09:21.000 --> 00:09:23.000
jasnije vidimo svoje prioritete.

00:09:23.000 --> 00:09:26.000
Manje marimo za trivijalne stvari.

00:09:26.000 --> 00:09:28.000
Uživamo u životu.

00:09:28.000 --> 00:09:30.000
Zahvalniji smo,

00:09:30.000 --> 00:09:33.000
pomirljiviji.

00:09:33.000 --> 00:09:36.000
Ulažemo u emotivno važnije delove života,

00:09:36.000 --> 00:09:39.000
i život postaje bolji,

00:09:39.000 --> 00:09:42.000
pa smo iz dana u dan srećniji.

00:09:42.000 --> 00:09:44.000
Ali ta ista promena perspektive

00:09:44.000 --> 00:09:47.000
čini nas manje tolerantnim nego ikad

00:09:47.000 --> 00:09:49.000
prema nepravdi.

NOTE Paragraph

00:09:49.000 --> 00:09:51.000
Do 2015.

00:09:51.000 --> 00:09:54.000
u SAD-u će biti više ljudi

00:09:54.000 --> 00:09:56.000
koji su stariji od 60 godina,

00:09:56.000 --> 00:09:59.000
nego onih ispod 15 godina.

00:09:59.000 --> 00:10:01.000
Šta će se dogoditi sa društvima

00:10:01.000 --> 00:10:04.000
koja su prepuna starijih ljudi?

00:10:04.000 --> 00:10:07.000
Brojevi neće odrediti

00:10:07.000 --> 00:10:09.000
ishod.

00:10:09.000 --> 00:10:12.000
Kultura hoće.

00:10:12.000 --> 00:10:15.000
Ako uložimo u nauku i tehnologiju,

00:10:15.000 --> 00:10:17.000
te pronađemo rešenja za stvarne probleme

00:10:17.000 --> 00:10:20.000
sa kojima se stariji ljudi suočavaju

00:10:20.000 --> 00:10:22.000
i usredsredimo se

00:10:22.000 --> 00:10:24.000
na stvarne snage

00:10:24.000 --> 00:10:26.000
starijih ljudi,

00:10:26.000 --> 00:10:28.000
onda dodate godine života

00:10:28.000 --> 00:10:31.000
mogu dramatično poboljšati kvalitet života

00:10:31.000 --> 00:10:33.000
za sva životna doba.

00:10:33.000 --> 00:10:36.000
Društva sa milionima

00:10:36.000 --> 00:10:38.000
talentovanih, emotivno stabilnih građana

00:10:38.000 --> 00:10:41.000
koji su zdraviji i školovaniji

00:10:41.000 --> 00:10:43.000
od bilo koje generacije pre njih,

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
koji su potkovani znanjem

00:10:45.000 --> 00:10:47.000
o praktičnim stvarima života

00:10:47.000 --> 00:10:49.000
i motivisani

00:10:49.000 --> 00:10:51.000
da reše velike stvari,

00:10:51.000 --> 00:10:54.000
mogu biti bolja društva

00:10:54.000 --> 00:10:58.000
nego ikada.

NOTE Paragraph

00:10:58.000 --> 00:11:01.000
Moj otac, koji ima 92 godine

00:11:01.000 --> 00:11:03.000
voli da kaže:

00:11:03.000 --> 00:11:05.000
"Prestanimo pričati samo o

00:11:05.000 --> 00:11:07.000
tome kako spasiti starce

00:11:07.000 --> 00:11:09.000
i počnimo da pričamo o tome

00:11:09.000 --> 00:11:13.000
kako da oni spasu sve nas."

NOTE Paragraph

00:11:13.000 --> 00:11:15.000
Hvala vam.

NOTE Paragraph

00:11:15.000 --> 00:11:17.000
(aplauz)