1
00:00:00,600 --> 00:00:02,600
Ljudi žive duže

2
00:00:02,600 --> 00:00:04,600
i društva postaju sve više seda.

3
00:00:05,100 --> 00:00:06,844
Slušate o tome sve vreme.

4
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
Čitate o tome u novinama.

5
00:00:09,000 --> 00:00:11,000
Slušate o tome na televiziji.

6
00:00:11,200 --> 00:00:13,200
Ponekad sam zabrinuta,

7
00:00:13,200 --> 00:00:14,602
toliko slušamo o tome

8
00:00:14,648 --> 00:00:17,600
da smo počeli prihvatati duže živote

9
00:00:17,600 --> 00:00:19,600
s dozom samozadovoljstva,

10
00:00:19,600 --> 00:00:21,600
čak spokojstva.

11
00:00:21,900 --> 00:00:24,042
Da ne bude zabune,

12
00:00:24,122 --> 00:00:26,122
duži životi mogu

13
00:00:26,273 --> 00:00:28,110
i ja verujem da hoće

14
00:00:28,200 --> 00:00:30,200
poboljšati kvalitet života

15
00:00:30,600 --> 00:00:32,600
u svim životnim dobima.

16
00:00:33,700 --> 00:00:35,175
Da bismo ovo razmotrili,

17
00:00:35,200 --> 00:00:37,325
dozvolite mi da prikažem širi kontekst.

18
00:00:37,826 --> 00:00:40,367
Za više godina je produženo

19
00:00:40,392 --> 00:00:42,392
trajanje prosečnog života

20
00:00:42,417 --> 00:00:44,417
u 20. veku,

21
00:00:44,937 --> 00:00:47,937
nego tokom svih

22
00:00:48,105 --> 00:00:51,742
prethodnih milenijuma

23
00:00:51,800 --> 00:00:53,327
ljudske evolucije.

24
00:00:55,300 --> 00:00:56,783
U treptaju oka

25
00:00:56,852 --> 00:00:59,323
gotovo smo udvostručili trajanje

26
00:00:59,348 --> 00:01:00,783
životnog veka.

27
00:01:01,500 --> 00:01:04,769
Pa ako vam se čini da niste baš
shvatili sve ovo u vezi sa starenjem,

28
00:01:04,807 --> 00:01:06,358
nemojte se zabrinjavati.

29
00:01:06,383 --> 00:01:07,685
To je sasvim nova stvar.

30
00:01:08,600 --> 00:01:11,475
Stope plodnosti su padale

31
00:01:11,500 --> 00:01:13,500
istovremeno sa

32
00:01:13,500 --> 00:01:15,860
produživanjem prosečnog životnog veka.

33
00:01:16,600 --> 00:01:17,910
Ta piramida

34
00:01:17,935 --> 00:01:22,010
koja je uvek predstavljala
starosnu strukturu populacije,

35
00:01:22,575 --> 00:01:24,571
sa mnogo mladih na dnu

36
00:01:24,600 --> 00:01:27,600
i malim brojem starijih ljudi
na njenom vrhu

37
00:01:27,600 --> 00:01:29,600
koji su uspeli i preživeli do starosti,

38
00:01:29,600 --> 00:01:31,361
promenila je oblik

39
00:01:31,600 --> 00:01:33,687
u pravougaonik.

40
00:01:35,500 --> 00:01:37,277
Ako spadate u one

41
00:01:37,302 --> 00:01:39,858
koji se ježe od statistika populacije,

42
00:01:40,808 --> 00:01:42,876
ovo su podaci koji bi trebalo
da vas naježe.

43
00:01:42,901 --> 00:01:44,415
Zato što to znači

44
00:01:44,440 --> 00:01:47,440
da po prvi put u istoriji čovečanstva,

45
00:01:47,875 --> 00:01:49,875
većina dece rođene

46
00:01:49,900 --> 00:01:51,583
u razvijenom svetu,

47
00:01:51,608 --> 00:01:53,976
ima priliku

48
00:01:54,169 --> 00:01:56,169
da ostari.

49
00:01:57,400 --> 00:01:59,072
Kako se to dogodilo?

50
00:01:59,400 --> 00:02:01,875
Nismo genetički izdržljiviji
od naših predaka

51
00:02:01,900 --> 00:02:03,900
pre 10.000 godina.

52
00:02:03,900 --> 00:02:05,900
Ovo produženje životnog veka

53
00:02:05,900 --> 00:02:08,559
je neverovatan proizvod kulture -

54
00:02:08,900 --> 00:02:10,900
recept sadrži

55
00:02:10,900 --> 00:02:12,517
nauku i tehnologiju,

56
00:02:12,550 --> 00:02:15,875
i rasprostranjene promene u ponašanju

57
00:02:15,900 --> 00:02:18,637
koje su poboljšale zdravlje i blagostanje.

58
00:02:19,200 --> 00:02:21,200
Kroz kulturne promene,

59
00:02:21,600 --> 00:02:23,600
naši preci su

60
00:02:23,600 --> 00:02:25,520
u velikoj meri eliminisali ranu smrt,

61
00:02:25,545 --> 00:02:28,391
te ljudi sada mogu uživati
u životu do kraja.

62
00:02:29,500 --> 00:02:32,500
Postoje problemi povezani sa starenjem -

63
00:02:32,500 --> 00:02:35,003
bolesti, siromaštvo,
gubitak društvenog statusa.

64
00:02:35,028 --> 00:02:37,028
Nije baš vreme za ležanje na lovorikama.

65
00:02:37,800 --> 00:02:39,800
Ipak, što više saznajemo o starenju,

66
00:02:39,800 --> 00:02:41,507
postaje sve jasnije

67
00:02:41,532 --> 00:02:43,765
da je kretanje nizbrdo

68
00:02:43,800 --> 00:02:46,264
vrlo netačan opis.

69
00:02:46,944 --> 00:02:50,217
Starenje donosi neka
izvanredna poboljšanja -

70
00:02:50,242 --> 00:02:53,242
više znanja, stručnost -

71
00:02:54,100 --> 00:02:58,637
i emocionalni aspekti života
se poboljšavaju.

72
00:03:00,400 --> 00:03:01,581
Upravo tako,

73
00:03:01,606 --> 00:03:03,643
stariji ljudi su srećni.

74
00:03:04,500 --> 00:03:06,500
Srećniji su od sredovečnih ljudi,

75
00:03:06,500 --> 00:03:08,378
a sigurno i od mladih.

76
00:03:09,300 --> 00:03:10,483
Studija za studijom

77
00:03:10,508 --> 00:03:12,508
dolazi do istog zaključka.

78
00:03:12,533 --> 00:03:15,307
Centar za kontrolu bolesti
je nedavno sproveo anketu

79
00:03:15,332 --> 00:03:17,393
u kojoj su pitali ispitanike

80
00:03:17,418 --> 00:03:21,124
da li su doživeli značajnu
psihološku uznemirenost

81
00:03:21,400 --> 00:03:22,583
u protekloj nedelji.

82
00:03:22,608 --> 00:03:25,608
Potvrdno je odgovorilo
manje starijih ljudi

83
00:03:26,200 --> 00:03:27,544
nego sredovečnih ispitanika,

84
00:03:27,569 --> 00:03:29,036
i mladih ljudi.

85
00:03:29,900 --> 00:03:31,560
Nedavna Galupova anketa

86
00:03:31,600 --> 00:03:32,880
je pitala učesnike

87
00:03:32,900 --> 00:03:35,427
koliko su stresa, brige i ljutnje

88
00:03:35,500 --> 00:03:37,500
doživeli u proteklom danu.

89
00:03:37,700 --> 00:03:41,700
Stres, briga i ljutnja,

90
00:03:42,200 --> 00:03:44,299
sve to opada sa godinama.

91
00:03:45,900 --> 00:03:48,900
Društveni naučnici ovo nazivaju
paradoksom starenja.

92
00:03:49,400 --> 00:03:51,641
Ipak, ostariti nije lako.

93
00:03:52,100 --> 00:03:54,100
Postavljali smo razna pitanja

94
00:03:54,100 --> 00:03:56,674
da bismo videli možemo li
poništiti ovo saznanje.

95
00:03:57,392 --> 00:04:00,218
Pitali smo da li je moguće

96
00:04:00,400 --> 00:04:03,113
da su trenutne generacije starijih

97
00:04:03,300 --> 00:04:05,067
sada i ranije bile

98
00:04:05,092 --> 00:04:06,565
najbolje generacije.

99
00:04:06,590 --> 00:04:08,654
Odnosno, da mlađi ljudi danas

100
00:04:08,926 --> 00:04:11,275
možda neće osetiti takva poboljšanja

101
00:04:11,300 --> 00:04:12,932
kad oni budu starili.

102
00:04:13,400 --> 00:04:15,400
Pitali smo da li možda

103
00:04:15,400 --> 00:04:18,675
stariji ljudi samo pokušavaju
pozitivnije predstaviti

104
00:04:18,700 --> 00:04:21,075
egzistenciju koja je inače deprimirajuća.

105
00:04:21,100 --> 00:04:22,758
(Smeh)

106
00:04:22,783 --> 00:04:25,689
Što smo više pokušavali
da poništimo ovo saznanje,

107
00:04:25,714 --> 00:04:27,445
nalazili smo sve više dokaza

108
00:04:27,470 --> 00:04:28,852
koji ga potvrđuju.

109
00:04:29,600 --> 00:04:32,275
Pre mnogo godina, sa kolegama
sam pokrenula istraživanje

110
00:04:32,300 --> 00:04:35,300
u kome smo pratili istu grupu ljudi
tokom 10 godina.

111
00:04:35,300 --> 00:04:38,348
Originalni uzorak je bio
između 18 i 94 godine.

112
00:04:38,475 --> 00:04:41,875
Proučavali smo, da li se i kako
njihova emotivna iskustva menjanju

113
00:04:41,900 --> 00:04:43,490
u periodu starenja.

114
00:04:43,800 --> 00:04:46,851
Naši učesnici su nosili
elektronske pejdžere

115
00:04:47,100 --> 00:04:48,609
nedelju dana.

116
00:04:48,634 --> 00:04:52,075
Mi bismo im se nasumice javljali
tokom dana i večeri.

117
00:04:52,100 --> 00:04:53,757
Svaki put kad bismo im se javili

118
00:04:53,782 --> 00:04:55,782
pitali bismo ih nekoliko pitanja -

119
00:04:55,807 --> 00:04:58,807
Na skali od jedan do sedam,
koliko ste trenutno srećni?

120
00:04:59,000 --> 00:05:00,670
Koliko ste trenutno tužni?

121
00:05:00,695 --> 00:05:02,626
Koliko ste trenutno frustrirani? -

122
00:05:02,700 --> 00:05:04,700
kako bismo mogli dobiti osećaj

123
00:05:04,700 --> 00:05:06,793
o vrsti emocija i osećanja koje su imali

124
00:05:06,900 --> 00:05:08,900
u njihovoj svakodnevici.

125
00:05:09,100 --> 00:05:11,100
Koristeći ovo intenzivno istraživanje

126
00:05:11,100 --> 00:05:12,322
na pojedincima,

127
00:05:12,347 --> 00:05:16,061
otkrili smo da nije samo jedna generacija

128
00:05:16,086 --> 00:05:18,309
ta kojoj ide bolje od ostalih,

129
00:05:18,536 --> 00:05:22,075
već su isti pojedinci
tokom vremena postepeno

130
00:05:22,100 --> 00:05:23,836
prijavljivali relativno veće

131
00:05:23,861 --> 00:05:26,080
pozitivno iskustvo.

132
00:05:26,300 --> 00:05:28,714
Vidite ovaj blagi pad

133
00:05:28,739 --> 00:05:30,739
u poodmaklim godinama.

134
00:05:30,776 --> 00:05:32,563
Postoji blagi pad.

135
00:05:32,588 --> 00:05:34,588
Ali ni u jednom momentu se ne vraća

136
00:05:34,613 --> 00:05:36,230
na nivo koji vidimo

137
00:05:36,255 --> 00:05:38,255
u ranoj zrelosti.

138
00:05:39,300 --> 00:05:42,094
Bilo bi suviše pojednostavljeno

139
00:05:42,275 --> 00:05:45,820
reći da su stariji ljudi "srećni."

140
00:05:46,700 --> 00:05:49,456
Oni su u našem istraživanju pozitivniji,

141
00:05:49,800 --> 00:05:52,175
ali su i skloniji nego mlađe osobe

142
00:05:52,200 --> 00:05:54,045
da dožive pomešane emocije -

143
00:05:54,422 --> 00:05:57,051
tugu istovremeno kad doživljavate sreću;

144
00:05:57,076 --> 00:05:58,686
znate, suza u oku

145
00:05:58,711 --> 00:06:00,756
kad se smešite prijatelju.

146
00:06:01,600 --> 00:06:03,600
Drugo istraživanje je pokazalo

147
00:06:03,600 --> 00:06:06,275
da se stariji ljudi nose sa tugom

148
00:06:06,300 --> 00:06:07,762
komotnije.

149
00:06:07,787 --> 00:06:10,787
Lakše prihvataju tugu nego mlađi ljudi.

150
00:06:10,900 --> 00:06:13,285
Pretpostavljamo da bi ovo
moglo pomoći objašnjenju

151
00:06:13,310 --> 00:06:16,310
zašto stariji ljudi bolje od mlađih ljudi

152
00:06:16,335 --> 00:06:20,430
rešavaju žustre emotivne
konflikte i rasprave.

153
00:06:22,000 --> 00:06:24,629
Stariji ljudi mogu sagledati nepravdu

154
00:06:24,654 --> 00:06:26,654
sa saosećanjem,

155
00:06:26,952 --> 00:06:28,114
ali ne i očajanjem.

156
00:06:29,300 --> 00:06:31,004
Ako je sve ostalo jednako,

157
00:06:31,125 --> 00:06:33,750
stariji ljudi usmeravaju
svoje kognitivne resurse,

158
00:06:33,775 --> 00:06:35,256
poput pažnje i pamćenja,

159
00:06:35,281 --> 00:06:38,281
rađe prema pozitivnoj informaciji
nego negativnoj.

160
00:06:38,625 --> 00:06:41,975
Ako pokažemo starijim,
mlađim i sredovečnim ljudima slike,

161
00:06:42,000 --> 00:06:44,053
kao ove koje vidite na ekranu

162
00:06:44,700 --> 00:06:46,347
i kasnije ih pitamo

163
00:06:46,372 --> 00:06:49,372
da se prisete svih slika koje mogu,

164
00:06:49,900 --> 00:06:52,900
stariji ljudi, za razliku od mlađih,

165
00:06:52,900 --> 00:06:54,712
pamte više pozitivnih slika

166
00:06:54,737 --> 00:06:56,193
nego negativnih.

167
00:06:56,600 --> 00:06:58,600
Upitali smo starije i mlađe ljude

168
00:06:58,600 --> 00:07:01,075
da pogledaju lica
u laboratorijskim istraživanjima,

169
00:07:01,100 --> 00:07:03,075
neka koja se mršte, a neka koja se smeju.

170
00:07:03,100 --> 00:07:05,299
Stariji ljudi gledaju
prema nasmešenim licima

171
00:07:05,324 --> 00:07:08,106
i sklanjaju pogled
sa namrštenih, ljutih lica.

172
00:07:09,200 --> 00:07:10,677
U svakodnevnom životu,

173
00:07:10,702 --> 00:07:12,702
ovo se odražava kroz više radosti

174
00:07:13,096 --> 00:07:14,674
i zadovoljstva.

175
00:07:16,500 --> 00:07:18,973
Kao društveni naučnici,
nastavljamo da ispitujemo

176
00:07:19,200 --> 00:07:21,200
moguće alternative.

177
00:07:21,200 --> 00:07:23,200
Rekli smo, stariji ljudi možda

178
00:07:23,200 --> 00:07:25,021
govore o više pozitivnih emocija

179
00:07:25,046 --> 00:07:27,293
zato što su kognitivno oštećeni.

180
00:07:27,936 --> 00:07:30,292
(Smeh)

181
00:07:30,900 --> 00:07:32,129
Rekli smo, da nisu moža

182
00:07:32,154 --> 00:07:35,875
te pozitivne emocije samo jednostavnije
za obradu nego negativne emocije,

183
00:07:35,900 --> 00:07:38,754
pa se prebacujete na pozitivne emocije?

184
00:07:38,961 --> 00:07:41,000
Možda su nervni centri u našem mozgu

185
00:07:41,000 --> 00:07:42,464
oštećeni tako

186
00:07:42,489 --> 00:07:45,365
da više ne možemo
da obrađujemo negativne emocije.

187
00:07:45,600 --> 00:07:47,600
To ipak nije u pitanju.

188
00:07:47,600 --> 00:07:51,075
Većina mentalno jakih starijih osoba

189
00:07:51,100 --> 00:07:54,389
su oni koji najčešće pokazuju
ovaj efekat pozitivnosti.

190
00:07:54,875 --> 00:07:57,089
U uslovima gde je to zaista važno,

191
00:07:57,114 --> 00:07:59,651
stariji ljudi obrađuju
negativnu informaciju

192
00:07:59,812 --> 00:08:02,154
podjednako dobro
kao i pozitivnu informaciju.

193
00:08:03,300 --> 00:08:05,138
Kako je to moguće?

194
00:08:06,500 --> 00:08:07,945
U našem istraživanju,

195
00:08:07,970 --> 00:08:09,812
otkrili smo da su te promene

196
00:08:09,837 --> 00:08:11,837
bitno utemeljene

197
00:08:12,000 --> 00:08:15,000
u jedinstvenoj ljudskoj sposobnosti
da posmatra vreme -

198
00:08:15,175 --> 00:08:17,175
ne samo kao vreme na satu i kalendaru,

199
00:08:17,200 --> 00:08:18,751
već kao vreme života.

200
00:08:19,200 --> 00:08:21,200
I ako postoji paradoks starenja,

201
00:08:21,600 --> 00:08:24,600
to je da saznanje da nećemo živeti zauvek

202
00:08:24,700 --> 00:08:26,700
menja naš pogled na svet

203
00:08:26,900 --> 00:08:29,052
u pozitivnom smislu.

204
00:08:30,200 --> 00:08:32,940
Kad su vremenski okviri dugi i nejasni,

205
00:08:32,965 --> 00:08:34,965
kao što obično i jesu u mladosti,

206
00:08:35,080 --> 00:08:37,347
ljudi se stalno pripremaju,

207
00:08:37,373 --> 00:08:40,813
pokušavaju da upiju
sve informacije koje mogu

208
00:08:40,839 --> 00:08:42,809
rizikuju, istražuju.

209
00:08:43,000 --> 00:08:46,000
Možemo provoditi vreme
sa ljudima koji nam se ni ne sviđaju,

210
00:08:46,000 --> 00:08:48,122
jer je to na neki način zanimljivo.

211
00:08:48,147 --> 00:08:50,200
Možemo naučiti nešto neočekivano.

212
00:08:50,200 --> 00:08:52,200
(Smeh)

213
00:08:52,400 --> 00:08:54,400
Idemo na sastanke na slepo.

214
00:08:54,400 --> 00:08:57,121
(Smeh)

215
00:08:57,300 --> 00:08:58,622
Znate, na kraju krajeva,

216
00:08:58,647 --> 00:09:00,532
ako ne uspe, uvek postoji sutra.

217
00:09:02,117 --> 00:09:03,537
Ljudi iznad 50.

218
00:09:03,562 --> 00:09:04,934
ne idu na sastanke ne slepo.

219
00:09:07,300 --> 00:09:11,677
(Smeh)

220
00:09:12,069 --> 00:09:13,469
Kako starimo,

221
00:09:13,494 --> 00:09:15,536
naši vremenski okviri se smanjuju

222
00:09:15,900 --> 00:09:18,037
i naši ciljevi se menjaju.

223
00:09:18,300 --> 00:09:21,300
Kad uvidimo da nemamo sve vreme sveta,

224
00:09:21,300 --> 00:09:23,889
jasnije vidimo svoje prioritete.

225
00:09:24,200 --> 00:09:26,829
Manje marimo za trivijalne stvari.

226
00:09:27,000 --> 00:09:28,548
Uživamo u životu.

227
00:09:29,200 --> 00:09:30,702
Zahvalniji smo,

228
00:09:30,800 --> 00:09:32,982
pomirljiviji.

229
00:09:33,400 --> 00:09:36,400
Ulažemo u emotivno važnije delove života,

230
00:09:36,400 --> 00:09:38,807
i život postaje bolji,

231
00:09:39,400 --> 00:09:41,919
pa smo iz dana u dan srećniji.

232
00:09:42,300 --> 00:09:44,300
Ali ta ista promena perspektive

233
00:09:44,300 --> 00:09:47,300
čini nas manje tolerantnim nego ikad

234
00:09:47,300 --> 00:09:48,952
prema nepravdi.

235
00:09:50,000 --> 00:09:51,685
Do 2015.

236
00:09:52,200 --> 00:09:54,732
u SAD-u će biti više ljudi

237
00:09:54,757 --> 00:09:56,648
koji su stariji od 60 godina,

238
00:09:56,673 --> 00:09:58,486
nego onih ispod 15 godina.

239
00:09:59,975 --> 00:10:01,975
Šta će se dogoditi sa društvima

240
00:10:02,000 --> 00:10:04,258
koja su prepuna starijih ljudi?

241
00:10:05,400 --> 00:10:08,489
Brojevi neće odrediti ishod.

242
00:10:09,201 --> 00:10:10,886
Kultura hoće.

243
00:10:12,177 --> 00:10:15,374
Ako uložimo u nauku i tehnologiju,

244
00:10:15,399 --> 00:10:17,876
te pronađemo rešenja za stvarne probleme

245
00:10:17,901 --> 00:10:20,055
sa kojima se stariji ljudi suočavaju

246
00:10:20,177 --> 00:10:22,549
i usredsredimo se

247
00:10:22,916 --> 00:10:24,916
na stvarne snage

248
00:10:25,300 --> 00:10:26,699
starijih ljudi,

249
00:10:26,800 --> 00:10:28,800
onda dodate godine života

250
00:10:28,800 --> 00:10:31,247
mogu dramatično poboljšati kvalitet života

251
00:10:31,426 --> 00:10:33,181
za sva životna doba.

252
00:10:34,000 --> 00:10:35,956
Društva sa milionima

253
00:10:35,981 --> 00:10:38,579
talentovanih, emotivno stabilnih građana

254
00:10:38,604 --> 00:10:41,395
koji su zdraviji i školovaniji

255
00:10:41,420 --> 00:10:43,330
od bilo koje generacije pre njih,

256
00:10:43,355 --> 00:10:44,910
koji su potkovani znanjem

257
00:10:44,935 --> 00:10:46,935
o praktičnim stvarima života

258
00:10:47,253 --> 00:10:48,627
i motivisani

259
00:10:48,793 --> 00:10:51,558
da reše velike stvari,

260
00:10:52,300 --> 00:10:54,221
mogu biti bolja društva

261
00:10:54,564 --> 00:10:57,125
nego ikada.

262
00:10:59,300 --> 00:11:02,677
Moj otac, koji ima 92 godine voli da kaže:

263
00:11:03,784 --> 00:11:05,299
"Prestanimo pričati samo

264
00:11:05,324 --> 00:11:07,146
o tome kako spasiti starce

265
00:11:07,458 --> 00:11:09,217
i počnimo da pričamo o tome

266
00:11:09,242 --> 00:11:12,272
kako da oni spasu sve nas."

267
00:11:13,974 --> 00:11:15,658
Hvala vam.

268
00:11:15,683 --> 00:11:17,683
(Aplauz)