0:00:00.000,0:00:02.000
Ludzie żyją dłużej

0:00:02.000,0:00:04.000
i społeczeństwa się starzeją.

0:00:04.000,0:00:06.000
Ciągle o tym głośno.

0:00:06.000,0:00:08.000
Czytamy o tym w gazetach.

0:00:08.000,0:00:10.000
Oglądamy w telewizji.

0:00:10.000,0:00:12.000
Czasem niepokoi mnie,

0:00:12.000,0:00:14.000
że słychać o tym tak dużo,

0:00:14.000,0:00:17.000
że przyjmujemy dłuższe życie

0:00:17.000,0:00:19.000
z zadufaniem,

0:00:19.000,0:00:21.000
a nawet łatwością.

0:00:21.000,0:00:24.000
Ale nie dajcie się nabrać.

0:00:24.000,0:00:26.000
Dzięki temu, że żyjemy dłużej,

0:00:26.000,0:00:28.000
możemy podnieść jakość życia

0:00:28.000,0:00:30.000
dla każdego wieku.

0:00:30.000,0:00:32.000
dla każdego wieku.

0:00:32.000,0:00:34.000
Żeby to zobrazować

0:00:34.000,0:00:37.000
przedstawię dane.

0:00:37.000,0:00:40.000
Średnia długość życia

0:00:40.000,0:00:42.000
wzrosła w XX wieku

0:00:42.000,0:00:44.000
o więcej lat,

0:00:44.000,0:00:47.000
niż we wszystkich

0:00:47.000,0:00:51.000
poprzednich tysiącleciach

0:00:51.000,0:00:54.000
razem wziętych.

0:00:54.000,0:00:56.000
W mgnieniu oka

0:00:56.000,0:00:59.000
prawie podwoiliśmy

0:00:59.000,0:01:01.000
długość naszego życia.

0:01:01.000,0:01:04.000
Nie obwiniajcie się,

0:01:04.000,0:01:06.000
jeśli nie całkiem rozumiecie sprawę starzenia.

0:01:06.000,0:01:08.000
To nowość.

0:01:08.000,0:01:10.000
Ponieważ płodność spadła

0:01:10.000,0:01:12.000
w tym samym czasie,

0:01:12.000,0:01:16.000
kiedy wzrastała długość życia,

0:01:16.000,0:01:18.000
piramida,

0:01:18.000,0:01:21.000
obrazująca strukturę wieku populacji,

0:01:21.000,0:01:24.000
z dużą ilością młodych na dole,

0:01:24.000,0:01:27.000
zwężająca się ku górze,

0:01:27.000,0:01:29.000
z małą ilością ludzi którym udało się przetrwać,

0:01:29.000,0:01:31.000
przekształca się powoli

0:01:31.000,0:01:34.000
w prostokąt.

0:01:34.000,0:01:36.000
Jeśli statystyka przyprawia was o dreszcze,

0:01:36.000,0:01:40.000
to właśnie

0:01:40.000,0:01:42.000
powinno zadziałać.

0:01:42.000,0:01:44.000
Oznacza to,

0:01:44.000,0:01:47.000
że po raz pierwszy w historii naszego gatunku

0:01:47.000,0:01:49.000
większość dzieci

0:01:49.000,0:01:51.000
w świecie rozwiniętym

0:01:51.000,0:01:54.000
ma możliwość

0:01:54.000,0:01:56.000
dożyć starości.

0:01:56.000,0:01:59.000
Jak to się stało?

0:01:59.000,0:02:01.000
Nie przewyższamy odpornością

0:02:01.000,0:02:03.000
naszych przodków sprzed 10 tys.lat.

0:02:03.000,0:02:05.000
Wzrost długości życia

0:02:05.000,0:02:08.000
to produkt kultury,

0:02:08.000,0:02:10.000
tego tygla,

0:02:10.000,0:02:12.000
w którym miesza się naukę, technikę

0:02:12.000,0:02:15.000
i zmiany w zachowaniu

0:02:15.000,0:02:18.000
poprawiające zdrowie i samopoczucie.

0:02:18.000,0:02:20.000
Dzięki zmianom w kulturze

0:02:20.000,0:02:22.000
nasi przodkowie

0:02:22.000,0:02:25.000
wyeliminowali wczesną śmierć,

0:02:25.000,0:02:28.000
dzięki czemu możemy teraz żyć dłużej.

0:02:29.000,0:02:32.000
Starzenie się wiąże się z pewnymi problemami:

0:02:32.000,0:02:35.000
choroby, bieda, utrata statusu.

0:02:35.000,0:02:37.000
Nie czas spocząć na laurach.

0:02:37.000,0:02:39.000
Im więcej uczymy się o starzeniu,

0:02:39.000,0:02:41.000
tym jaśniejsze staje się,

0:02:41.000,0:02:43.000
że nie jest to tylko

0:02:43.000,0:02:46.000
równia pochyła.

0:02:46.000,0:02:50.000
Starzenie wiąże się też z korzyściami,

0:02:50.000,0:02:53.000
jak wiedza, doświadczenie.

0:02:53.000,0:02:59.000
Zyskujemy także ze strony uczuciowej.

0:02:59.000,0:03:01.000
To prawda,

0:03:01.000,0:03:04.000
starsi ludzie są szczęśliwi.

0:03:04.000,0:03:06.000
Szczęśliwsi niż ci w średnim wieku,

0:03:06.000,0:03:08.000
i na pewno niż młodzi.

0:03:08.000,0:03:10.000
Wszystkie badania

0:03:10.000,0:03:12.000
pokazują te same rezultaty.

0:03:12.000,0:03:15.000
W ankiecie Centrum Kontroli Chorób (CDC)

0:03:15.000,0:03:18.000
spytano respondentów,

0:03:18.000,0:03:20.000
czy doświadczyli większych zmartwień

0:03:20.000,0:03:22.000
w ciągu poprzedniego tygodnia.

0:03:22.000,0:03:25.000
Twierdząco odpowiedziało mniej starszych osób,

0:03:25.000,0:03:27.000
niż tych w średnim wieku,

0:03:27.000,0:03:29.000
oraz młodych.

0:03:29.000,0:03:31.000
W ankiecie Gallupa

0:03:31.000,0:03:33.000
pytano uczestników,

0:03:33.000,0:03:35.000
ile stresu, zmartwień i gniewu

0:03:35.000,0:03:37.000
doświadczyli poprzedniego dnia.

0:03:37.000,0:03:41.000
Poziom stresu, jak i zmartwień i gniewu

0:03:41.000,0:03:44.000
zmniejsza się z wiekiem.

0:03:45.000,0:03:48.000
Nauki społecznie nazywają to paradoksem starzenia.

0:03:48.000,0:03:51.000
Starzenie to nie bułka z masłem.

0:03:51.000,0:03:53.000
Zadaliśmy wiele pytań, by sprawdzić,

0:03:53.000,0:03:57.000
czy można podważyć te wyniki.

0:03:57.000,0:03:59.000
Zapytaliśmy czy to możliwe,

0:03:59.000,0:04:02.000
że dzisiejsze pokolenia starszych ludzi

0:04:02.000,0:04:04.000
są i zawsze były

0:04:04.000,0:04:06.000
najlepszymi pokoleniami.

0:04:06.000,0:04:08.000
Czyli, że obecnie młode osoby,

0:04:08.000,0:04:11.000
mogą nie doświadczyć takiej poprawy,

0:04:11.000,0:04:13.000
kiedy się zestarzeją.

0:04:13.000,0:04:15.000
Myśleliśmy, że może starsi ludzie

0:04:15.000,0:04:18.000
próbują nadać jakiś kolor

0:04:18.000,0:04:20.000
swojej smutnej egzystencji.

0:04:20.000,0:04:22.000
(Śmiech)

0:04:22.000,0:04:25.000
Im bardziej chcieliśmy to podważyć,

0:04:25.000,0:04:27.000
tym więcej zbieraliśmy dowodów

0:04:27.000,0:04:29.000
na poparcie wyników.

0:04:29.000,0:04:31.000
Dawno temu zaczęliśmy badanie,

0:04:31.000,0:04:34.000
gdzie przez 10 lat obserwowaliśmy

0:04:34.000,0:04:38.000
grupę ludzi w wieku 18-94 lat.

0:04:38.000,0:04:41.000
Badaliśmy, czy ich emocje

0:04:41.000,0:04:43.000
zmieniały się z wiekiem.

0:04:43.000,0:04:46.000
Nosili ze sobą przez tydzień pagery

0:04:46.000,0:04:48.000
i kontaktowaliśmy się z nimi

0:04:48.000,0:04:51.000
w losowo wybranych godzinach.

0:04:51.000,0:04:53.000
Za każdym razem

0:04:53.000,0:04:55.000
zadawaliśmy kilka pytań:

0:04:55.000,0:04:58.000
Na skali 1-7, jak szczęśliwy teraz jesteś?

0:04:58.000,0:05:00.000
Jak smutny?

0:05:00.000,0:05:02.000
Jak bardzo sfrustrowany?

0:05:02.000,0:05:04.000
Po to by zrozumieć,

0:05:04.000,0:05:06.000
jakie emocje i uczucia

0:05:06.000,0:05:08.000
towarzyszą im na co dzień.

0:05:08.000,0:05:10.000
Na podstawie tych badań

0:05:10.000,0:05:12.000
doszliśmy do wniosku,

0:05:12.000,0:05:16.000
że to nie konkretne pokolenie ma się lepiej,

0:05:16.000,0:05:18.000
ale te same osoby

0:05:18.000,0:05:21.000
z upływem czasu

0:05:21.000,0:05:23.000
informują o większej ilości

0:05:23.000,0:05:25.000
pozytywnych doświadczeń.

0:05:25.000,0:05:28.000
Widać niewielki spadek

0:05:28.000,0:05:30.000
u ludzi bardzo starych.

0:05:30.000,0:05:32.000
Owszem to spadek,

0:05:32.000,0:05:34.000
ale w żadnym wieku

0:05:34.000,0:05:36.000
nie powraca to do poziomu

0:05:36.000,0:05:38.000
z wczesnej dorosłości.

0:05:38.000,0:05:42.000
To oczywiście zbytnie uproszczenie powiedzieć,

0:05:42.000,0:05:46.000
że starsi ludzie są szczęśliwi.

0:05:46.000,0:05:49.000
Wg badań mają pozytywniejsze podejście niż młodzi,

0:05:49.000,0:05:51.000
ale także częściej

0:05:51.000,0:05:54.000
doświadczają mieszanych uczuć.

0:05:54.000,0:05:56.000
Smutku wraz z radością,

0:05:56.000,0:05:58.000
łzy w oku

0:05:58.000,0:06:01.000
razem z uśmiechem do przyjaciela.

0:06:01.000,0:06:03.000
Inne badanie pokazało,

0:06:03.000,0:06:05.000
że starsi ludzie

0:06:05.000,0:06:07.000
lepiej radzą sobie ze smutkiem.

0:06:07.000,0:06:10.000
Potrafią go łatwiej zaakceptować, niż młodzi.

0:06:10.000,0:06:13.000
To chyba wyjaśnia,

0:06:13.000,0:06:16.000
czemu starsi ludzie lepiej rozwiązują

0:06:16.000,0:06:21.000
burzliwe dyskusje i konflikty emocjonalne.

0:06:21.000,0:06:24.000
Stasi patrzą na niesprawiedliwość

0:06:24.000,0:06:26.000
ze współczuciem,

0:06:26.000,0:06:29.000
a nie z desperacją.

0:06:29.000,0:06:31.000
Zwykle też starsi ludzie

0:06:31.000,0:06:33.000
koncentrują swoje zasoby poznawcze,

0:06:33.000,0:06:35.000
czyli uwagę i pamięć,

0:06:35.000,0:06:38.000
na pozytywnych, a nie negatywnych bodźcach.

0:06:38.000,0:06:41.000
Jeśli pokażemy te zdjęcia osobom starszym,

0:06:41.000,0:06:44.000
w średnim wieku i młodym,

0:06:44.000,0:06:46.000
i poprosimy potem,

0:06:46.000,0:06:49.000
by przypomnieli sobie ich jak najwięcej,

0:06:49.000,0:06:52.000
starsi ludzie, ale nie młodsi,

0:06:52.000,0:06:54.000
pamiętają więcej pozytywnych,

0:06:54.000,0:06:56.000
niż negatywnych zdjęć.

0:06:56.000,0:06:58.000
Poprosiliśmy starszych i młodszych,

0:06:58.000,0:07:00.000
by oglądali twarze.

0:07:00.000,0:07:02.000
Zmarszczone lub z uśmiechem.

0:07:02.000,0:07:05.000
Starsi patrzą raczej

0:07:05.000,0:07:08.000
w stronę uśmiechniętych.

0:07:08.000,0:07:10.000
W codziennym życiu

0:07:10.000,0:07:12.000
przekłada się to

0:07:12.000,0:07:14.000
na więcej radości i satysfakcji.

0:07:16.000,0:07:18.000
Jako naukowcy społeczni,

0:07:18.000,0:07:20.000
rozważamy też alternatywy.

0:07:20.000,0:07:22.000
Może starsi ludzie

0:07:22.000,0:07:24.000
mają więcej pozytywnych emocji,

0:07:24.000,0:07:27.000
bo są poznawczo upośledzeni.

0:07:27.000,0:07:30.000
(Śmiech)

0:07:30.000,0:07:32.000
Może po prostu

0:07:32.000,0:07:35.000
pozytywne emocje

0:07:35.000,0:07:38.000
łatwiej przetwarzać niż negatywne?

0:07:38.000,0:07:40.000
Być może neurony

0:07:40.000,0:07:42.000
są tak zniszczone,

0:07:42.000,0:07:45.000
że nie możemy doświadczyć negatywnych emocji.

0:07:45.000,0:07:47.000
Ale to nie prawda.

0:07:47.000,0:07:50.000
Najbystrzejsze starsze osoby to te,

0:07:50.000,0:07:54.000
które są najbardziej pozytywne.

0:07:54.000,0:07:57.000
W warunkach kiedy ma to znaczenie,

0:07:57.000,0:07:59.000
starsi ludzie doświadczają negatywnych bodźców

0:07:59.000,0:08:02.000
tak samo jak i pozytywnych.

0:08:02.000,0:08:05.000
Jak to możliwe?

0:08:05.000,0:08:07.000
Badania pokazały,

0:08:07.000,0:08:09.000
że te zmiany mają źródło

0:08:09.000,0:08:11.000
w wyłącznie ludzkiej zdolności

0:08:11.000,0:08:14.000
rozumienia czasu.

0:08:14.000,0:08:16.000
Nie tylko zegarowego czy kalendarzowego,

0:08:16.000,0:08:19.000
ale życiowego.

0:08:19.000,0:08:21.000
Paradoks starzenia to zrozumienie,

0:08:21.000,0:08:24.000
że nie będziemy żyć wiecznie,

0:08:24.000,0:08:26.000
i zmiana spojrzenia na życie

0:08:26.000,0:08:29.000
na pozytywne.

0:08:29.000,0:08:32.000
Kiedy granice czasu są daleko i we mgle,

0:08:32.000,0:08:34.000
jak to bywa w młodości,

0:08:34.000,0:08:37.000
ludzie się przygotowują,

0:08:37.000,0:08:40.000
starają się zebrać jak najwięcej informacji,

0:08:40.000,0:08:42.000
ryzykują, poznają.

0:08:42.000,0:08:45.000
Spędzają czas z kimś, kogo nie lubią,

0:08:45.000,0:08:48.000
bo to w jakiś sposób ciekawe.

0:08:48.000,0:08:50.000
Można się czegoś nauczyć.

0:08:50.000,0:08:52.000
(Śmiech)

0:08:52.000,0:08:54.000
Randki w ciemno.

0:08:54.000,0:08:56.000
(Śmiech)

0:08:56.000,0:08:58.000
W końcu jak się nie uda,

0:08:58.000,0:09:01.000
zawsze jest następny dzień.

0:09:01.000,0:09:03.000
Ludzie po 50-tce

0:09:03.000,0:09:06.000
nie chodzą na randki w ciemno.

0:09:06.000,0:09:11.000
(Śmiech)

0:09:11.000,0:09:13.000
Wraz z wiekiem

0:09:13.000,0:09:15.000
horyzont czasu się zwęża,

0:09:15.000,0:09:18.000
zmieniają się cele.

0:09:18.000,0:09:21.000
Kiedy rozumiemy, że czas jest skończony,

0:09:21.000,0:09:23.000
ustalamy swoje priorytety.

0:09:23.000,0:09:26.000
Nie przejmujemy się głupotami.

0:09:26.000,0:09:28.000
Cenimy życie.

0:09:28.000,0:09:30.000
Mamy więcej zrozumienia,

0:09:30.000,0:09:33.000
łatwiej się godzimy.

0:09:33.000,0:09:36.000
Poświęcamy się uczuciowym aspektom życia

0:09:36.000,0:09:39.000
i staje się ono lepsze,

0:09:39.000,0:09:42.000
jesteśmy szczęśliwsi.

0:09:42.000,0:09:44.000
Lecz ta zmiana perspektywy sprawia,

0:09:44.000,0:09:47.000
że mamy mniej tolerancji

0:09:47.000,0:09:49.000
dla niesprawiedliwości.

0:09:49.000,0:09:51.000
Przed 2015 rokiem,

0:09:51.000,0:09:54.000
w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,

0:09:54.000,0:09:56.000
w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,

0:09:56.000,0:09:59.000
niż poniżej 15 lat.

0:09:59.000,0:10:01.000
Co się stanie,

0:10:01.000,0:10:04.000
kiedy społeczeństwa będą pełne starszych?

0:10:04.000,0:10:07.000
To nie liczby przesądzą

0:10:07.000,0:10:09.000
o rezultacie,

0:10:09.000,0:10:12.000
ale kultura.

0:10:12.000,0:10:15.000
Jeśli z pomocą nauki i techniki

0:10:15.000,0:10:17.000
rozwiążemy problemy

0:10:17.000,0:10:20.000
stojące przed starszymi ludźmi

0:10:20.000,0:10:22.000
i wykorzystamy

0:10:22.000,0:10:24.000
zdolności starszych ludzi,

0:10:24.000,0:10:26.000
zdolności starszych ludzi,

0:10:26.000,0:10:28.000
te dodatkowe lata życia

0:10:28.000,0:10:31.000
mogą polepszyć jego jakość

0:10:31.000,0:10:33.000
niezależnie od wieku.

0:10:33.000,0:10:36.000
Społeczeństwa z milionami utalentowanych,

0:10:36.000,0:10:38.000
stabilnych emocjonalnie obywateli,

0:10:38.000,0:10:41.000
zdrowszych i lepiej wykształconych

0:10:41.000,0:10:43.000
niż wszystkie wcześniejsze pokolenia,

0:10:43.000,0:10:45.000
uzbrojonych w wiedzę

0:10:45.000,0:10:47.000
i doświadczenie życiowe,

0:10:47.000,0:10:49.000
pełnych motywacji

0:10:49.000,0:10:51.000
do rozwiązania ważnych kwestii,

0:10:51.000,0:10:54.000
mogą być lepszymi społeczeństwami,

0:10:54.000,0:10:58.000
niż jakiekolwiek przedtem.

0:10:58.000,0:11:01.000
Mój 92-letni ojciec mawia:

0:11:01.000,0:11:03.000
Mój 92-letni ojciec mawia:

0:11:03.000,0:11:05.000
"Przestańmy mówić tylko o tym,

0:11:05.000,0:11:07.000
jak uratować starszych,

0:11:07.000,0:11:09.000
a zacznijmy zajmować się tym,

0:11:09.000,0:11:13.000
jak oni mogą uratować nas".

0:11:13.000,0:11:15.000
Dziękuję.

0:11:15.000,0:11:17.000
(Brawa)