WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
Ludzie żyją dłużej

00:00:02.000 --> 00:00:04.000
i społeczeństwa się starzeją.

00:00:04.000 --> 00:00:06.000
Ciągle o tym głośno.

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
Czytamy o tym w gazetach.

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
Oglądamy w telewizji.

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
Czasem niepokoi mnie,

00:00:12.000 --> 00:00:14.000
że słychać o tym tak dużo,

00:00:14.000 --> 00:00:17.000
że przyjmujemy dłuższe życie

00:00:17.000 --> 00:00:19.000
z zadufaniem,

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
a nawet łatwością.

00:00:21.000 --> 00:00:24.000
Ale nie dajcie się nabrać.

00:00:24.000 --> 00:00:26.000
Dzięki temu, że żyjemy dłużej,

00:00:26.000 --> 00:00:28.000
możemy podnieść jakość życia

00:00:28.000 --> 00:00:30.000
dla każdego wieku.

00:00:30.000 --> 00:00:32.000
dla każdego wieku.

NOTE Paragraph

00:00:32.000 --> 00:00:34.000
Żeby to zobrazować

00:00:34.000 --> 00:00:37.000
przedstawię dane.

00:00:37.000 --> 00:00:40.000
Średnia długość życia

00:00:40.000 --> 00:00:42.000
wzrosła w XX wieku

00:00:42.000 --> 00:00:44.000
o więcej lat,

00:00:44.000 --> 00:00:47.000
niż we wszystkich

00:00:47.000 --> 00:00:51.000
poprzednich tysiącleciach

00:00:51.000 --> 00:00:54.000
razem wziętych.

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
W mgnieniu oka

00:00:56.000 --> 00:00:59.000
prawie podwoiliśmy

00:00:59.000 --> 00:01:01.000
długość naszego życia.

00:01:01.000 --> 00:01:04.000
Nie obwiniajcie się,

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
jeśli nie całkiem rozumiecie sprawę starzenia.

00:01:06.000 --> 00:01:08.000
To nowość.

NOTE Paragraph

00:01:08.000 --> 00:01:10.000
Ponieważ płodność spadła

00:01:10.000 --> 00:01:12.000
w tym samym czasie,

00:01:12.000 --> 00:01:16.000
kiedy wzrastała długość życia,

00:01:16.000 --> 00:01:18.000
piramida,

00:01:18.000 --> 00:01:21.000
obrazująca strukturę wieku populacji,

00:01:21.000 --> 00:01:24.000
z dużą ilością młodych na dole,

00:01:24.000 --> 00:01:27.000
zwężająca się ku górze,

00:01:27.000 --> 00:01:29.000
z małą ilością ludzi którym udało się przetrwać,

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
przekształca się powoli

00:01:31.000 --> 00:01:34.000
w prostokąt.

NOTE Paragraph

00:01:34.000 --> 00:01:36.000
Jeśli statystyka przyprawia was o dreszcze,

00:01:36.000 --> 00:01:40.000
to właśnie

00:01:40.000 --> 00:01:42.000
powinno zadziałać.

00:01:42.000 --> 00:01:44.000
Oznacza to,

00:01:44.000 --> 00:01:47.000
że po raz pierwszy w historii naszego gatunku

00:01:47.000 --> 00:01:49.000
większość dzieci

00:01:49.000 --> 00:01:51.000
w świecie rozwiniętym

00:01:51.000 --> 00:01:54.000
ma możliwość

00:01:54.000 --> 00:01:56.000
dożyć starości.

NOTE Paragraph

00:01:56.000 --> 00:01:59.000
Jak to się stało?

00:01:59.000 --> 00:02:01.000
Nie przewyższamy odpornością

00:02:01.000 --> 00:02:03.000
naszych przodków sprzed 10 tys.lat.

00:02:03.000 --> 00:02:05.000
Wzrost długości życia

00:02:05.000 --> 00:02:08.000
to produkt kultury,

00:02:08.000 --> 00:02:10.000
tego tygla,

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
w którym miesza się naukę, technikę

00:02:12.000 --> 00:02:15.000
i zmiany w zachowaniu

00:02:15.000 --> 00:02:18.000
poprawiające zdrowie i samopoczucie.

00:02:18.000 --> 00:02:20.000
Dzięki zmianom w kulturze

00:02:20.000 --> 00:02:22.000
nasi przodkowie

00:02:22.000 --> 00:02:25.000
wyeliminowali wczesną śmierć,

00:02:25.000 --> 00:02:28.000
dzięki czemu możemy teraz żyć dłużej.

NOTE Paragraph

00:02:29.000 --> 00:02:32.000
Starzenie się wiąże się z pewnymi problemami:

00:02:32.000 --> 00:02:35.000
choroby, bieda, utrata statusu.

00:02:35.000 --> 00:02:37.000
Nie czas spocząć na laurach.

00:02:37.000 --> 00:02:39.000
Im więcej uczymy się o starzeniu,

00:02:39.000 --> 00:02:41.000
tym jaśniejsze staje się,

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
że nie jest to tylko

00:02:43.000 --> 00:02:46.000
równia pochyła.

00:02:46.000 --> 00:02:50.000
Starzenie wiąże się też z korzyściami,

00:02:50.000 --> 00:02:53.000
jak wiedza, doświadczenie.

00:02:53.000 --> 00:02:59.000
Zyskujemy także ze strony uczuciowej.

00:02:59.000 --> 00:03:01.000
To prawda,

00:03:01.000 --> 00:03:04.000
starsi ludzie są szczęśliwi.

00:03:04.000 --> 00:03:06.000
Szczęśliwsi niż ci w średnim wieku,

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
i na pewno niż młodzi.

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
Wszystkie badania

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
pokazują te same rezultaty.

NOTE Paragraph

00:03:12.000 --> 00:03:15.000
W ankiecie Centrum Kontroli Chorób (CDC)

00:03:15.000 --> 00:03:18.000
spytano respondentów,

00:03:18.000 --> 00:03:20.000
czy doświadczyli większych zmartwień

00:03:20.000 --> 00:03:22.000
w ciągu poprzedniego tygodnia.

00:03:22.000 --> 00:03:25.000
Twierdząco odpowiedziało mniej starszych osób,

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
niż tych w średnim wieku,

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
oraz młodych.

00:03:29.000 --> 00:03:31.000
W ankiecie Gallupa

00:03:31.000 --> 00:03:33.000
pytano uczestników,

00:03:33.000 --> 00:03:35.000
ile stresu, zmartwień i gniewu

00:03:35.000 --> 00:03:37.000
doświadczyli poprzedniego dnia.

00:03:37.000 --> 00:03:41.000
Poziom stresu, jak i zmartwień i gniewu

00:03:41.000 --> 00:03:44.000
zmniejsza się z wiekiem.

NOTE Paragraph

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
Nauki społecznie nazywają to paradoksem starzenia.

00:03:48.000 --> 00:03:51.000
Starzenie to nie bułka z masłem.

00:03:51.000 --> 00:03:53.000
Zadaliśmy wiele pytań, by sprawdzić,

00:03:53.000 --> 00:03:57.000
czy można podważyć te wyniki.

00:03:57.000 --> 00:03:59.000
Zapytaliśmy czy to możliwe,

00:03:59.000 --> 00:04:02.000
że dzisiejsze pokolenia starszych ludzi

00:04:02.000 --> 00:04:04.000
są i zawsze były

00:04:04.000 --> 00:04:06.000
najlepszymi pokoleniami.

00:04:06.000 --> 00:04:08.000
Czyli, że obecnie młode osoby,

00:04:08.000 --> 00:04:11.000
mogą nie doświadczyć takiej poprawy,

00:04:11.000 --> 00:04:13.000
kiedy się zestarzeją.

00:04:13.000 --> 00:04:15.000
Myśleliśmy, że może starsi ludzie

00:04:15.000 --> 00:04:18.000
próbują nadać jakiś kolor

00:04:18.000 --> 00:04:20.000
swojej smutnej egzystencji.

00:04:20.000 --> 00:04:22.000
(Śmiech)

00:04:22.000 --> 00:04:25.000
Im bardziej chcieliśmy to podważyć,

00:04:25.000 --> 00:04:27.000
tym więcej zbieraliśmy dowodów

00:04:27.000 --> 00:04:29.000
na poparcie wyników.

NOTE Paragraph

00:04:29.000 --> 00:04:31.000
Dawno temu zaczęliśmy badanie,

00:04:31.000 --> 00:04:34.000
gdzie przez 10 lat obserwowaliśmy

00:04:34.000 --> 00:04:38.000
grupę ludzi w wieku 18-94 lat.

00:04:38.000 --> 00:04:41.000
Badaliśmy, czy ich emocje

00:04:41.000 --> 00:04:43.000
zmieniały się z wiekiem.

00:04:43.000 --> 00:04:46.000
Nosili ze sobą przez tydzień pagery

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
i kontaktowaliśmy się z nimi

00:04:48.000 --> 00:04:51.000
w losowo wybranych godzinach.

00:04:51.000 --> 00:04:53.000
Za każdym razem

00:04:53.000 --> 00:04:55.000
zadawaliśmy kilka pytań:

00:04:55.000 --> 00:04:58.000
Na skali 1-7, jak szczęśliwy teraz jesteś?

00:04:58.000 --> 00:05:00.000
Jak smutny?

00:05:00.000 --> 00:05:02.000
Jak bardzo sfrustrowany?

00:05:02.000 --> 00:05:04.000
Po to by zrozumieć,

00:05:04.000 --> 00:05:06.000
jakie emocje i uczucia

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
towarzyszą im na co dzień.

NOTE Paragraph

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
Na podstawie tych badań

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
doszliśmy do wniosku,

00:05:12.000 --> 00:05:16.000
że to nie konkretne pokolenie ma się lepiej,

00:05:16.000 --> 00:05:18.000
ale te same osoby

00:05:18.000 --> 00:05:21.000
z upływem czasu

00:05:21.000 --> 00:05:23.000
informują o większej ilości

00:05:23.000 --> 00:05:25.000
pozytywnych doświadczeń.

00:05:25.000 --> 00:05:28.000
Widać niewielki spadek

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
u ludzi bardzo starych.

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
Owszem to spadek,

00:05:32.000 --> 00:05:34.000
ale w żadnym wieku

00:05:34.000 --> 00:05:36.000
nie powraca to do poziomu

00:05:36.000 --> 00:05:38.000
z wczesnej dorosłości.

NOTE Paragraph

00:05:38.000 --> 00:05:42.000
To oczywiście zbytnie uproszczenie powiedzieć,

00:05:42.000 --> 00:05:46.000
że starsi ludzie są szczęśliwi.

00:05:46.000 --> 00:05:49.000
Wg badań mają pozytywniejsze podejście niż młodzi,

00:05:49.000 --> 00:05:51.000
ale także częściej

00:05:51.000 --> 00:05:54.000
doświadczają mieszanych uczuć.

00:05:54.000 --> 00:05:56.000
Smutku wraz z radością,

00:05:56.000 --> 00:05:58.000
łzy w oku

00:05:58.000 --> 00:06:01.000
razem z uśmiechem do przyjaciela.

00:06:01.000 --> 00:06:03.000
Inne badanie pokazało,

00:06:03.000 --> 00:06:05.000
że starsi ludzie

00:06:05.000 --> 00:06:07.000
lepiej radzą sobie ze smutkiem.

00:06:07.000 --> 00:06:10.000
Potrafią go łatwiej zaakceptować, niż młodzi.

00:06:10.000 --> 00:06:13.000
To chyba wyjaśnia,

00:06:13.000 --> 00:06:16.000
czemu starsi ludzie lepiej rozwiązują

00:06:16.000 --> 00:06:21.000
burzliwe dyskusje i konflikty emocjonalne.

00:06:21.000 --> 00:06:24.000
Stasi patrzą na niesprawiedliwość

00:06:24.000 --> 00:06:26.000
ze współczuciem,

00:06:26.000 --> 00:06:29.000
a nie z desperacją.

NOTE Paragraph

00:06:29.000 --> 00:06:31.000
Zwykle też starsi ludzie

00:06:31.000 --> 00:06:33.000
koncentrują swoje zasoby poznawcze,

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
czyli uwagę i pamięć,

00:06:35.000 --> 00:06:38.000
na pozytywnych, a nie negatywnych bodźcach.

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
Jeśli pokażemy te zdjęcia osobom starszym,

00:06:41.000 --> 00:06:44.000
w średnim wieku i młodym,

00:06:44.000 --> 00:06:46.000
i poprosimy potem,

00:06:46.000 --> 00:06:49.000
by przypomnieli sobie ich jak najwięcej,

00:06:49.000 --> 00:06:52.000
starsi ludzie, ale nie młodsi,

00:06:52.000 --> 00:06:54.000
pamiętają więcej pozytywnych,

00:06:54.000 --> 00:06:56.000
niż negatywnych zdjęć.

00:06:56.000 --> 00:06:58.000
Poprosiliśmy starszych i młodszych,

00:06:58.000 --> 00:07:00.000
by oglądali twarze.

00:07:00.000 --> 00:07:02.000
Zmarszczone lub z uśmiechem.

00:07:02.000 --> 00:07:05.000
Starsi patrzą raczej

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
w stronę uśmiechniętych.

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
W codziennym życiu

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
przekłada się to

00:07:12.000 --> 00:07:14.000
na więcej radości i satysfakcji.

NOTE Paragraph

00:07:16.000 --> 00:07:18.000
Jako naukowcy społeczni,

00:07:18.000 --> 00:07:20.000
rozważamy też alternatywy.

00:07:20.000 --> 00:07:22.000
Może starsi ludzie

00:07:22.000 --> 00:07:24.000
mają więcej pozytywnych emocji,

00:07:24.000 --> 00:07:27.000
bo są poznawczo upośledzeni.

00:07:27.000 --> 00:07:30.000
(Śmiech)

00:07:30.000 --> 00:07:32.000
Może po prostu

00:07:32.000 --> 00:07:35.000
pozytywne emocje

00:07:35.000 --> 00:07:38.000
łatwiej przetwarzać niż negatywne?

00:07:38.000 --> 00:07:40.000
Być może neurony

00:07:40.000 --> 00:07:42.000
są tak zniszczone,

00:07:42.000 --> 00:07:45.000
że nie możemy doświadczyć negatywnych emocji.

00:07:45.000 --> 00:07:47.000
Ale to nie prawda.

00:07:47.000 --> 00:07:50.000
Najbystrzejsze starsze osoby to te,

00:07:50.000 --> 00:07:54.000
które są najbardziej pozytywne.

00:07:54.000 --> 00:07:57.000
W warunkach kiedy ma to znaczenie,

00:07:57.000 --> 00:07:59.000
starsi ludzie doświadczają negatywnych bodźców

00:07:59.000 --> 00:08:02.000
tak samo jak i pozytywnych.

NOTE Paragraph

00:08:02.000 --> 00:08:05.000
Jak to możliwe?

00:08:05.000 --> 00:08:07.000
Badania pokazały,

00:08:07.000 --> 00:08:09.000
że te zmiany mają źródło

00:08:09.000 --> 00:08:11.000
w wyłącznie ludzkiej zdolności

00:08:11.000 --> 00:08:14.000
rozumienia czasu.

00:08:14.000 --> 00:08:16.000
Nie tylko zegarowego czy kalendarzowego,

00:08:16.000 --> 00:08:19.000
ale życiowego.

00:08:19.000 --> 00:08:21.000
Paradoks starzenia to zrozumienie,

00:08:21.000 --> 00:08:24.000
że nie będziemy żyć wiecznie,

00:08:24.000 --> 00:08:26.000
i zmiana spojrzenia na życie

00:08:26.000 --> 00:08:29.000
na pozytywne.

00:08:29.000 --> 00:08:32.000
Kiedy granice czasu są daleko i we mgle,

00:08:32.000 --> 00:08:34.000
jak to bywa w młodości,

00:08:34.000 --> 00:08:37.000
ludzie się przygotowują,

00:08:37.000 --> 00:08:40.000
starają się zebrać jak najwięcej informacji,

00:08:40.000 --> 00:08:42.000
ryzykują, poznają.

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
Spędzają czas z kimś, kogo nie lubią,

00:08:45.000 --> 00:08:48.000
bo to w jakiś sposób ciekawe.

00:08:48.000 --> 00:08:50.000
Można się czegoś nauczyć.

00:08:50.000 --> 00:08:52.000
(Śmiech)

00:08:52.000 --> 00:08:54.000
Randki w ciemno.

00:08:54.000 --> 00:08:56.000
(Śmiech)

00:08:56.000 --> 00:08:58.000
W końcu jak się nie uda,

00:08:58.000 --> 00:09:01.000
zawsze jest następny dzień.

00:09:01.000 --> 00:09:03.000
Ludzie po 50-tce

00:09:03.000 --> 00:09:06.000
nie chodzą na randki w ciemno.

NOTE Paragraph

00:09:06.000 --> 00:09:11.000
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:09:11.000 --> 00:09:13.000
Wraz z wiekiem

00:09:13.000 --> 00:09:15.000
horyzont czasu się zwęża,

00:09:15.000 --> 00:09:18.000
zmieniają się cele.

00:09:18.000 --> 00:09:21.000
Kiedy rozumiemy, że czas jest skończony,

00:09:21.000 --> 00:09:23.000
ustalamy swoje priorytety.

00:09:23.000 --> 00:09:26.000
Nie przejmujemy się głupotami.

00:09:26.000 --> 00:09:28.000
Cenimy życie.

00:09:28.000 --> 00:09:30.000
Mamy więcej zrozumienia,

00:09:30.000 --> 00:09:33.000
łatwiej się godzimy.

00:09:33.000 --> 00:09:36.000
Poświęcamy się uczuciowym aspektom życia

00:09:36.000 --> 00:09:39.000
i staje się ono lepsze,

00:09:39.000 --> 00:09:42.000
jesteśmy szczęśliwsi.

00:09:42.000 --> 00:09:44.000
Lecz ta zmiana perspektywy sprawia,

00:09:44.000 --> 00:09:47.000
że mamy mniej tolerancji

00:09:47.000 --> 00:09:49.000
dla niesprawiedliwości.

NOTE Paragraph

00:09:49.000 --> 00:09:51.000
Przed 2015 rokiem,

00:09:51.000 --> 00:09:54.000
w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,

00:09:54.000 --> 00:09:56.000
w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,

00:09:56.000 --> 00:09:59.000
niż poniżej 15 lat.

00:09:59.000 --> 00:10:01.000
Co się stanie,

00:10:01.000 --> 00:10:04.000
kiedy społeczeństwa będą pełne starszych?

00:10:04.000 --> 00:10:07.000
To nie liczby przesądzą

00:10:07.000 --> 00:10:09.000
o rezultacie,

00:10:09.000 --> 00:10:12.000
ale kultura.

00:10:12.000 --> 00:10:15.000
Jeśli z pomocą nauki i techniki

00:10:15.000 --> 00:10:17.000
rozwiążemy problemy

00:10:17.000 --> 00:10:20.000
stojące przed starszymi ludźmi

00:10:20.000 --> 00:10:22.000
i wykorzystamy

00:10:22.000 --> 00:10:24.000
zdolności starszych ludzi,

00:10:24.000 --> 00:10:26.000
zdolności starszych ludzi,

00:10:26.000 --> 00:10:28.000
te dodatkowe lata życia

00:10:28.000 --> 00:10:31.000
mogą polepszyć jego jakość

00:10:31.000 --> 00:10:33.000
niezależnie od wieku.

00:10:33.000 --> 00:10:36.000
Społeczeństwa z milionami utalentowanych,

00:10:36.000 --> 00:10:38.000
stabilnych emocjonalnie obywateli,

00:10:38.000 --> 00:10:41.000
zdrowszych i lepiej wykształconych

00:10:41.000 --> 00:10:43.000
niż wszystkie wcześniejsze pokolenia,

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
uzbrojonych w wiedzę

00:10:45.000 --> 00:10:47.000
i doświadczenie życiowe,

00:10:47.000 --> 00:10:49.000
pełnych motywacji

00:10:49.000 --> 00:10:51.000
do rozwiązania ważnych kwestii,

00:10:51.000 --> 00:10:54.000
mogą być lepszymi społeczeństwami,

00:10:54.000 --> 00:10:58.000
niż jakiekolwiek przedtem.

NOTE Paragraph

00:10:58.000 --> 00:11:01.000
Mój 92-letni ojciec mawia:

00:11:01.000 --> 00:11:03.000
Mój 92-letni ojciec mawia:

00:11:03.000 --> 00:11:05.000
"Przestańmy mówić tylko o tym,

00:11:05.000 --> 00:11:07.000
jak uratować starszych,

00:11:07.000 --> 00:11:09.000
a zacznijmy zajmować się tym,

00:11:09.000 --> 00:11:13.000
jak oni mogą uratować nas".

NOTE Paragraph

00:11:13.000 --> 00:11:15.000
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:11:15.000 --> 00:11:17.000
(Brawa)