4 Ocak 1934'te

genç bir adam ABD Kongresi'ne

80 yıl sonra, bugün hâlâ bu odadaki

herkesin hayatını şekillendiren,

hâlâ bu gezegendeki herkesin 
hayatını şekillendiren

bir rapor sundu.

Bu genç adam bir politikacı değildi,

bir iş adamı değildi,

bir insan hakları savunucusu

veya dini bir lider değildi.

Kahraman olması en az muhtemel olan

bir ekonomistti.

Adı Simon Kuznets'di

ve sunduğu raporun adı

"Millî Gelir, 1929-1932" idi.

Bu raporun yavan ve sıkıcı

olduğunu düşünebilirsiniz.

Gerçekten de haklısınız.

Bir kemik gibi kupkuru.

Ancak bu rapor bugün ülkelerin

başarısını değerlendirme 
yöntemimizin temelidir:

En çok bilinen adıyla 
Gayrisafi Yurt İçi Hasıla,

GSYİH.

GSYİH, son 80 yıldır

hayatımızı belirleyip şekillendirmiştir.

Bugün ise önümüzdeki 80 yıl boyunca

ülkelerin başarısını ölçmenin farklı 
bir yönteminden,

hayatlarımızı belirleyip şekillendirmenin 
farklı bir yönteminden

bahsetmek istiyorum.

Ancak öncelikle GSYİH'nın hayatlarımıza

nasıl egemen olduğunu anlamamız gerek.

Kuznets'in raporu bir kriz anında

sunulmuştu.

ABD ekonomisi Büyük Buhran'a

doğru gidiyordu

ve karar vericiler tepki 
vermekte zorlanıyorlardı.

Zorlanmalarının nedeni neler olup 
bittiğini bilmemeleriydi.

Veri ve istatistikleri yoktu.

Yani Kuznets'in raporu onlara

ABD ekonomisinin ne ürettiğiyle ilgili

her yıl güncellenen

güvenilir bir veri sağladı.

Bu bilgiyle donanan

karar alıcılar krizden

kurtulmanın yolunu 
sonunda bulabildiler.

Kuznets'in buluşu

öylesine yararlı bulundu ki

dünyanın her yanına yayıldı.

Bugün her ülke

GSYİH istatistikleri üretmektedir.

Ancak o ilk raporda Kuznets'in

bir uyarısı vardı.

Giriş bölümünde.

Sayfa 7'de diyor ki,

"Buna binaen, bir ülkenin refahı

yukarıda belirtildiği gibi

millî gelirin ölçümüyle çok zor

anlaşılır."

Bu dünyadaki en iyi söz öbeği değil

ve bir iktisatçının ihtiyatlı 
dili ile süslenmiş.

Ancak mesajı açık:

GSYİH, ekonomik performansı

ölçmemize yardımcı bir araç.

Refahımızın ölçüsü değil.

Bütün kararları almada da 
bir rehber olmamalı.

Ancak Kuznets'in uyarısını göz ardı ettik.

GSYİH'nın küresel ekonomide

başarının ölçüsü olduğu

bir dünyada yaşıyoruz.

Politikacılarımız GSYİH 
yükselince övünüyorlar.

Pazarların hareketliliği

ve trilyonlarca dolar sermayenin

tüm dünyadaki dolaşımı

ki bunlar hangi ülkelerin ilerleyip

hangi ülkelerin gerilediğine 
bağlıdır,

tüm bunların hepsi GSYİH 
tarafından ölçülür.

Toplumlarımız daha fazla

GSYİH yaratan motorlar hâline gelmiştir.

Ancak biliyoruz ki, GSYİH eksiktir.

Çevreyi göz ardı eder.

Bombaları ve hapishaneleri
ilerleme olarak sayar.

Mutluluğu veya toplumları hesaba katmaz.

Adalet ve hakla ilgili 
söyleyecek bir şeyi yoktur.

GSYİH'nın ritmine göre ilerleyen

dünyamızın çevresel felaketin eşiğinde

durması, öfke ve çatışmalarla dolu olması

bir sürpriz mi?

Toplumlarımızı ölçmek için daha 
iyi bir yola ihtiyacımız var,

gerçek insanlar için önemli 
gerçek şeylere dayalı bir ölçü.

Yeterli yiyeceğim var mı?

Okuyup yazabiliyor muyum?

Güvende miyim?

Haklarım var mı?

Ayrımcılık yapılmadığım bir 
toplumda mı yaşıyorum?

Geleceğim ve çocuklarımın geleceği 
çevresel felaketlere karşı korunuyor mu?

Bu sorular, GSYİH'nın cevaplamadığı

ve cevaplayamayacağı sorular.

Elbette geçmişte

GSYİH'nın ötesine geçmek

için çabalar oldu.

Ancak inanıyorum ki,

ölçme devrimi için

hazır olduğumuz bir zamanda yaşıyoruz.

Hazırız, çünkü 2008'deki ekonomik krizde

ekonomik büyüme ile ilgili takıntımızın

bizi çok yanlış yerlere götürdüğünü

gördük.

Arap Baharı'nda Tunus gibi

ekonomi süperstarları olarak

varsayılan ülkelerin aslında hoşnutsuzluk

içinde olan toplumlar

olduğunu gördük.

Hazırız, çünkü bugün Kuznets'in 
hayal edemeyeceği

şekilde veri toplayabilecek ve 
analiz edebilecek

teknolojiye sahibiz.

Bugün size Sosyal İlerleme Endeksini 
tanıtmak istiyorum.

Toplumun refahının bir ölçüsü,

GSYİH'dan tamamıyla farklı.

Dünyaya tamamen yeni bir bakış açısı.

Sosyal İlerleme Endeksi,

üç boyuta dayanarak

iyi bir toplumun ne anlama

geldiğini tanımlamakla başlıyor.

İlki, herkes hayatta kalmak için 
gerekli temel ihtiyaçlara sahip mi:

Yiyecek, su, barınma, güvenlik?

İkincisi, herkes yaşamını iyileştirmek

için gerekli yapı taşlarına 
ulaşabiliyor mu:

Eğitim, bilgi, sağlık 
ve sürdürülebilir çevre?

Üçüncüsü de, her birey engeller olmadan

amaçlarını, hayallerini ve tutkularını

gerçekleştirebilecekleri

fırsatlara sahip mi?

Hakları,

seçme özgürlükleri,

ayrımcılığın olmadığı
bir özgürlük

ve dünyanın en ileri bilgisine 
erişimleri var mı?

Hepsi, bu 12 bileşen

Sosyal İlerleme Endeksini oluşturuyor.

Bu 12 bileşenin her biri için,

ülkelerin nasıl performans gösterdiğini 
ölçen göstergelerimiz var.

Çaba veya niyeti ölçen değil,

gerçek başarıyı ölçen göstergeler.

Bir ülkenin sağlık sektörüne ne kadar 
harcadığını değil,

insanlarının yaşam sürelerini
ve hayat kalitesini ölçüyoruz.

Hükümetlerin ayrımcılığa karşı yasalar 
kabul edip etmediğini değil,

insanların ayrımcılık yaşayıp 
yaşamadığını ölçüyoruz.

Ancak öğrenmek istediğiniz

kimin en tepede olduğu, değil mi?
(Gülüşmeler)

Biliyordum, biliyordum, biliyordum.

Tamam, size göstereceğim.

Bu grafikte göstereceğim.

İşte burada,

burada yaptığım şey, sosyal ilerlemeyi 
dikey eksene koymak.

Daha yukarıda olmak daha iyi.

Sonra, sadece karşılaştırmak için,

sadece eğlenmek için,

yatay eksende kişi başına düşen 
GSYİH bulunmakta.

Sağa gittikçe daha fazla artış var.

İşte dünyadaki en yüksek

sosyal ilerlemeye sahip ülke,

sosyal ilerlemede bir numaralı ülke

Yeni Zelanda.

(Alkış)

Bravo! Hiç gitmedim, gitmek lazım.

(Gülüşmeler)

En az sosyal ilerlemeye sahip ülke,

söylediğim için üzgünüm, Çad.

Hiç gitmedim, belki gelecek sene.

(Gülüşmeler)

Ya da bir sonraki sene.

Şimdi ne düşündüğünüzü biliyorum.

Şöyle düşünüyorsunuz, "İşte,

ama Yeni Zelanda'nın Çad'dan daha yüksek

GSYİH'sı var!"

İyi bir nokta, doğru.

Ancak sizlere iki ülkeyi daha

göstermeme izin verin.

İşte Amerika Birleşik Devletleri;

Yeni Zelanda'dan oldukça zengin,

ancak sosyal ilerleme seviyesi daha düşük.

Ardından işte Senegal;

Çad'dan daha yüksek bir sosyal 
ilerleme seviyesi var,

ancak GSYİH seviyesi aynı.

Bakalım neler oluyor? İşte bakın.

Dünyanın geri kalan ülkelerini 
getirmeme izin verin,

ölçebildiğimiz 132 ülke,

her biri bir nokta ile temsil ediliyor.

İşte burada. Bir sürü nokta.

Açıkçası hepsini yapamam, bu yüzden

size birkaç dikkat çekici nokta:

En üst sırada olan G7 ülkesi Kanada.

Benim ülkem, Birleşik Krallık

bir nevi ortalarda, biraz sönük,

ancak kimin umrunda,

en azından Fransızları yendik.

(Gülüşmeler)

Gelişmekte olan ekonomilere bakınca,

BRICS'in tepesinde, bunu söylediğime 
memnunum, Brezilya var.

(Alkış)

Hadi alkış!

Devam et Brezilya!

Güney Afrika'yı geçiyor,

sonra Rusya'yı,

sonra Çin'i

ve sonra da Hindistan'ı.

Sağ tarafta gizlenmiş

fazlaca GSYİH'sı olan, ama çok fazla 
sosyal ilerlemesi olmayan

bir ülkenin noktasını göreceksiniz-

o da Kuveyt.

Brezilya'nın tam üstünde

bir sosyal ilerleme süper gücü var-

o da Kosta Rika.

Çok daha az GSYİH ile bazı 
Batı Avrupa ülkeleri ile

aynı sosyal ilerleme seviyesine sahip.

Artık yansım biraz karışık hâle geliyor

ve biraz azaltmak istiyorum.

Bu ülkeleri almama

ve sonra da regresyon doğrusuna
yerleştirmeme izin verin.

İşte bu GSYİH ile sosyal ilerleme

arasındaki ortalama ilişkiyi gösteriyor.

İlk önce fark edilen şey,

eğilim çizgisi etrafında

çok fazla parazit olduğu.

Bunun gösterdiği şey,

bunun ampirik olarak gösterdiği şey

GSYİH'nın kader olmadığı.

Kişi başına düşen 
GSYİH'nın her seviyesinde

daha fazla sosyal ilerleme için fırsat,

daha azı için riskler var.

Fark edilen ikinci şey,

fakir ülkeler için eğimin

gerçekten dik olduğu.

Bunun bize söylediği şey,

eğer fakir ülkeler

biraz daha fazla GSYİH alabilseler

ve bunu doktorlara, hemşirelere,

su kaynaklarına, sanitasyona vb.

tekrar yatırsalar,

GSYİH'nız karşılığında bir sürü

sosyal ilerleme olur.

Bu da iyi bir haber ve son 20-30 yılda
daha fakir ülkelerde

ekonomik büyüme ve iyi politikalarla

birçok insanın yoksulluktan

böyle kurtarıldığını gördük.

Ancak eğimin üzerinde biraz 
daha ilerlediğimizde

düzleştiğini görüyoruz.

Her ekstra GSYİH doları

daha az sosyal ilerleme satın alıyor.

Dünya nüfusunun giderek daha fazla

eğimin bu tarafında yaşamaya başlaması,

GSYİH'nın gelişimimize

rehber olamayacak şekilde
giderek

daha az yararlı olduğunu gösteriyor.

Size Brezilya örneğini göstereceğim.

İşte Brezilya:

Sosyal ilerleme 100 üzerinden 70,

kişi başına düşen GSYİH yılda 
yaklaşık 14.000 dolar.

Bakın, Brezilya çizginin üzerinde.

Brezilya GSYİH'nin sosyal gelişme

yönünde ilerlemesinde
oldukça iyi bir iş başarıyor.

Ama Brezilya daha sonra ne yapacak?

Diyelim ki Brezilya GSYİH'yı

gelecek on yılda iki katına çıkarmak

için iddialı bir ekonomik plan benimsiyor.

Ancak bu sadece planın yarısı.

Planın yarısından daha az,

çünkü Brezilya'nın sosyal ilerlemede 
gitmek istediği yer neresi?

Brezilya, sosyal ilerlemede

yerinde sayarken

veya geri giderken

büyümenizi artırmanız,

GSYİH'nızı artırmanız mümkün.

Brezilya'nın Rusya gibi

olmasını istemiyoruz.

Brezilya için gerçekten istediğiniz şey,

GSYİH'sını kullanarak sosyal gelişimi 
daha etkin bir şekilde oluşturması,

böylece daha çok Yeni Zelanda'ya benzer.

Bunun anlamı şu,

Brezilya'nın kalkınma planında

sosyal ilerlemeye öncelik verip,

tek başına büyümek değil, 
sosyal gelişmeyle

beraber büyüyebileceğini anlaması lazım.

İşte Sosyal İlerleme Endeksi'nin 
yaptığı şey şu:

Kalkınmayla ilgili olan çekişmeye
yeni bir açıyla bakar

yani bunun tek başına 
GSYİH'la ilgili olmadığı

aksine insanların yaşamlarına 
gerçek bir reform getiren

kapsamlı, daimi büyümeyle 
ilgili olduğuna dair bir bakış açısı ile.

Sadece ülkelerle ilgili de değil.

Bu senenin başında, 
burada Brezilya'da

kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan 
Imazon'dan arkadaşlarımızla

ilk ulusaltı Sosyal İlerleme
Endeksi'ni başlattık.

Bunu Amazon bölgesi için yaptık.

Avrupa'nın büyüklüğü kadar bir alan, 
24 milyon insan,

ülkenin en yoksul bölgelerinden biri.

İşte sonuçlar,

yaklaşık 800 farklı belediyeye

bölünmüş durumda.

Ülkenin bu bölgesindeki

gerçek yaşam kalitesiyle ilgili

bu detaylı bilgiyle,

Imazon ve devletten, işletmelerden

ve sivil toplumdan diğer
ortaklar, insanların

yaşamlarını gerçekten iyileştirmeye

yardımcı olacak bir kalkınma planı

hazırlamak için birlikte çalışabilirler,

aynı zamanda kıymetli bir 
küresel varlığı korumuş olurlar,

yani Amazon yağmur ormanlarını.

Bu sadece bir başlangıç.

Herhangi bir eyalet, bölge, 
şehir veya belediye

için Sosyal İlerleme 
Endeksi yaratabilirsiniz.

Hepimiz TEDx'i biliyor ve seviyoruz;

işte bu Sosyal İlerleme-x.

Herkesin gelip kullanması
için bir araç.

Bazen onun hakkında 
söylediklerimizin aksine,

GSYİH, Tanrı tarafından taş tabletlerle
indirilmedi. (Gülüşmeler)

20. yüzyılın sorunlarını ele almak üzere,

20. yüzyılda bulunan bir ölçüm aracı.

21. yüzyılda,

yeni sorunlarla karşı karşıyayız:

Yaşlanma, obezite, iklim 
değişikliği ve benzeri.

Bu sorunlarla başa çıkmak için,

yeni ölçüm araçlarına,

ilerlemeyi değerlendirmek için yeni 
yollara ihtiyacımız var.

Kâr amacı gütmeyen kuruluşların, 
hayır kurumlarının,

gönüllülerin, sivil toplum örgütlerinin

toplumumuza gerçekten ne kadar katkısı

olduğunu ölçebildiğimizi düşünün.

İşletmelerin sadece ekonomik katkı

temeline göre değil, aynı zamanda 
sosyal ilerlemeye

katkıları ile de rekabet 
ettiklerini düşünün.

Politikacıları, insanların yaşamlarını 
gerçekten iyileştirmek

konusunda sorumlu tutabildiğimizi düşünün.

Hep beraber çalıştığımızı-

devlet, işletmeler, 
sivil toplum, ben, siz-

ve bu yüzyılı sosyal ilerleme 
yüzyılı yaptığımızı düşünün.

Teşekkürler.

(Alkış)