WEBVTT

00:00:00.913 --> 00:00:03.110
Ik ben een neurochirurg

00:00:03.134 --> 00:00:07.462
en ik ben hier om je te vertellen
dat mensen zoals ik je hulp nodig hebben.

00:00:07.899 --> 00:00:10.143
Over enkele ogenblikken
zal ik je vertellen hoe.

NOTE Paragraph

00:00:10.167 --> 00:00:14.153
Ik zal beginnen met je te vertellen
over een patiënt van mij.

00:00:14.311 --> 00:00:16.954
Ze was een vrouw van in de 50,

00:00:16.978 --> 00:00:19.025
in redelijk goede conditie,

00:00:19.049 --> 00:00:21.437
die al een paar keer
in het ziekenhuis gelegen had

00:00:21.461 --> 00:00:24.584
voor curatieve behandeling
van borstkanker.

00:00:25.768 --> 00:00:28.641
Ze had een verzakking 
van een tussenwervelschijf opgelopen

00:00:28.665 --> 00:00:30.928
waardoor ze hevige pijn had

00:00:30.928 --> 00:00:34.307
die uitstraalde
naar haar rechterarm.

00:00:35.061 --> 00:00:37.823
Ik bekeek haar MRI-scan voor het consult

00:00:37.847 --> 00:00:39.776
en besloot een operatie voor te stellen.

00:00:40.411 --> 00:00:44.852
Nekoperaties als deze
zijn gestandaardiseerd en snel uitgevoerd.

00:00:45.279 --> 00:00:46.890
Maar ze hebben wel een risico.

00:00:46.914 --> 00:00:49.064
Je maakt hier een incisie

00:00:49.088 --> 00:00:51.945
en je ontleed voorzichtig
voorbij de luchtpijp,

00:00:51.969 --> 00:00:53.307
de slokdarm,

00:00:53.331 --> 00:00:56.568
en je probeert niet
in de halsslagader te snijden.

NOTE Paragraph

00:00:56.592 --> 00:00:57.855
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:00:57.879 --> 00:00:59.921
Dan pak je de microscoop

00:00:59.921 --> 00:01:02.348
en verwijdert voorzichtig
de wervel en de verzakking

00:01:02.348 --> 00:01:03.542
in het zenuwkanaal,

00:01:03.542 --> 00:01:05.835
zonder het merg en
de zenuwwortel te beschadigen

00:01:05.835 --> 00:01:08.209
die daar slechts millimeters onder liggen.

00:01:08.485 --> 00:01:11.085
In het slechtste geval
is er schade aan het ruggenmerg,

00:01:11.109 --> 00:01:15.267
wat kan leiden tot verlamming
vanaf de nek naar beneden.

NOTE Paragraph

00:01:16.673 --> 00:01:19.205
Toen ik dit uitlegde
aan de patiënt werd ze stil.

00:01:19.229 --> 00:01:20.300
En na een ogenblik

00:01:20.300 --> 00:01:24.244
sprak ze een paar belangrijke woorden,
voor mij en voor haar.

00:01:25.887 --> 00:01:29.371
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"

NOTE Paragraph

00:01:29.395 --> 00:01:30.883

(Gelach)

NOTE Paragraph

00:01:32.101 --> 00:01:35.034
Weet je wat ik me
op dat moment realiseerde?

00:01:35.418 --> 00:01:36.568
Dat was het niet.

00:01:37.561 --> 00:01:40.585
Sterker nog, als ik patiënten 
zoals deze vrouw zie,

00:01:40.609 --> 00:01:43.085
adviseer ik normaal geen operatie.

00:01:43.665 --> 00:01:45.798
Waarom deed ik dat deze keer wel?

00:01:47.153 --> 00:01:48.805
Het zit zo.

00:01:48.829 --> 00:01:51.065
Deze verzakking was zo kwetsbaar

00:01:51.089 --> 00:01:54.780
dat ik al voor me zag hoe ik het
uit het zenuwkanaal zou trekken

00:01:54.804 --> 00:01:57.280
voordat ze de spreekkamer binnenkwam.

00:01:57.907 --> 00:02:00.907
Ik moet toegeven 
dat ik haar wilde opereren.

00:02:01.359 --> 00:02:03.232
Ik zou haar heel graag willen opereren.

00:02:03.256 --> 00:02:06.873
Opereren is het leukste 
onderdeel van mijn baan.

NOTE Paragraph

00:02:06.897 --> 00:02:09.531
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:02:10.538 --> 00:02:12.612
Je kent dit gevoel vast wel.

00:02:12.612 --> 00:02:16.177
Mijn buurman is architect en vertelt 
dat hij het liefste gewoon gaat zitten

00:02:16.177 --> 00:02:18.093
en huizen tekent en ontwerpt.

00:02:18.117 --> 00:02:19.490
Dat doet hij veel liever

00:02:19.514 --> 00:02:23.406
dan praten met de klant
die voor het huis betaalt

00:02:23.430 --> 00:02:26.374
en die hem misschien zelfs
beperkingen oplegt.

00:02:27.073 --> 00:02:28.348
Zoals elke architect

00:02:28.372 --> 00:02:31.358
moet elke chirurg
zijn patiënt in de ogen kijken.

00:02:31.382 --> 00:02:32.671
Samen met de patiënt

00:02:32.671 --> 00:02:36.865
moet hij beslissen wat het beste is
voor de persoon die de operatie ondergaat.

00:02:38.204 --> 00:02:39.684
Dat klinkt misschien makkelijk.

00:02:39.708 --> 00:02:42.329
Maar laten we eens naar de cijfers kijken.

NOTE Paragraph

00:02:44.009 --> 00:02:47.107
De amandelen zijn de twee bultjes
achterin je keel.

00:02:47.419 --> 00:02:49.569
Ze kunnen operatief verwijderd worden;

00:02:49.593 --> 00:02:51.649
dit heet een tonsillectomie.

00:02:51.673 --> 00:02:55.208
Op deze grafiek staat hoe vaak 
een tonsillectomie uitgevoerd wordt

00:02:55.208 --> 00:02:57.427
in verschillende regio's in Noorwegen.

00:02:57.451 --> 00:03:02.543
Het valt op dat de kans
twee keer zo groot is dat je kind --

00:03:02.543 --> 00:03:04.688
want dit gaat over kinderen --

00:03:04.712 --> 00:03:08.250
in Finnmark een tonsillectomie
krijgt dan in Trondheim.

00:03:08.862 --> 00:03:11.613
De indicaties zijn
in beide regio's hetzelfde.

00:03:12.196 --> 00:03:14.722
Er zou geen verschil moeten zijn,
maar dat is er wel.

NOTE Paragraph

00:03:14.759 --> 00:03:16.211
Hier is nog een grafiek.

00:03:16.235 --> 00:03:18.403
De meniscus helpt de knie stabiliseren

00:03:18.427 --> 00:03:20.683
en kan acuut scheuren of versplinteren,

00:03:20.707 --> 00:03:23.107
vaak tijdens sporten zoals voetbal.

00:03:23.625 --> 00:03:26.861
Hier zie je het aantal operaties
voor deze aandoening.

00:03:27.354 --> 00:03:31.125
Je ziet dat het aantal operaties
in Møre og Romsdal

00:03:31.149 --> 00:03:34.834
vijf keer hoger ligt dan
het aantal operaties in Stavanger.

00:03:35.427 --> 00:03:36.775
Vijf keer.

00:03:37.133 --> 00:03:38.302
Hoe kan dit voorkomen?

00:03:38.302 --> 00:03:40.048
Hebben de spelers in Møre og Romsdal

00:03:40.048 --> 00:03:42.599
ruwer gevoetbald dan elders in het land?

NOTE Paragraph

00:03:42.623 --> 00:03:44.265
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:03:44.815 --> 00:03:45.965
Waarschijnlijk niet.

00:03:47.109 --> 00:03:49.268
Ik heb wat informatie toegevoegd.

00:03:49.292 --> 00:03:51.442
Nu zie je het aantal operaties uitgevoerd

00:03:51.466 --> 00:03:53.498
in openbare ziekenhuizen in het blauw

00:03:53.522 --> 00:03:56.506
en in het lichtgroen
de operaties in privéklinieken.

00:03:56.530 --> 00:03:59.880
Er is veel activiteit in de privéklinieken

00:03:59.904 --> 00:04:01.837
in Møre og Romsdal, of niet?

00:04:02.363 --> 00:04:03.736
Wat toont dit aan?

00:04:03.760 --> 00:04:07.696
Een mogelijke economische motivatie
om de patiënten te behandelen.

00:04:08.522 --> 00:04:09.672
En er is meer.

NOTE Paragraph

00:04:11.577 --> 00:04:15.340
Recent onderzoek naar het verschil
in resultaat van de behandeling

00:04:15.364 --> 00:04:18.815
tussen reguliere fysiotherapie
en knie-operaties --

00:04:18.839 --> 00:04:20.363
er is geen verschil.

00:04:20.387 --> 00:04:24.142
Wat betekent dat de meeste
van de uitgevoerde operaties

00:04:24.166 --> 00:04:26.372
op de grafiek die ik zojuist liet zien,

00:04:26.396 --> 00:04:29.047
vermeden hadden kunnen worden,
zelfs in Stavanger.

00:04:29.785 --> 00:04:32.222
Wat probeer ik je te vertellen?

00:04:32.246 --> 00:04:36.363
Zelfs al zijn de meeste indicaties
voor behandelingen

00:04:36.363 --> 00:04:38.541
wereldwijd gestandaardiseerd,

00:04:38.585 --> 00:04:42.879
dan nog is er onnodig veel variatie
in beslissingen over behandelingen,

00:04:42.903 --> 00:04:44.736
vooral in de westerse wereld.

00:04:45.572 --> 00:04:48.748
Sommige mensen krijgen niet
de behandeling die ze nodig hebben,

00:04:49.493 --> 00:04:52.556
maar nog veel meer van jullie

00:04:52.580 --> 00:04:54.167
worden overbehandeld.

NOTE Paragraph

00:04:56.649 --> 00:04:59.434
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"

00:04:59.458 --> 00:05:02.450
Die vraag heb ik maar een keer 
in mijn carrière gehoord.

00:05:02.474 --> 00:05:06.332
Mijn collega's zeggen dat nog geen patiënt
hen dit heeft gevraagd.

00:05:07.331 --> 00:05:08.679
Laten we dit eens omdraaien.

00:05:08.679 --> 00:05:11.558
Hoe vaak denk je dat je 
'nee' krijgt te horen van een arts

00:05:11.558 --> 00:05:13.588
als je deze vraag stelt?

00:05:14.487 --> 00:05:16.196
Onderzoekers hebben dit bestudeerd

00:05:16.220 --> 00:05:18.973
en hebben even vaak 'nee' gehoord

00:05:18.997 --> 00:05:20.164
waar ze ook waren.

00:05:20.188 --> 00:05:21.895
Ongeveer 30 procent.

00:05:21.919 --> 00:05:25.886
Wat betekent dat drie van de 10 keer

00:05:25.910 --> 00:05:29.449
je arts iets voorschrijft of voorstelt

00:05:29.473 --> 00:05:32.147
dat compleet overbodig is.

00:05:34.545 --> 00:05:37.434
Weet je wat ze aangeven
dat hier de reden voor is?

00:05:38.117 --> 00:05:39.267
Druk vanuit de patiënt.

00:05:40.832 --> 00:05:42.165
Met andere woorden: jij.

00:05:42.943 --> 00:05:44.943
Jij wilt dat er iets gedaan wordt.

NOTE Paragraph

00:05:46.665 --> 00:05:49.061
Een vriend kwam naar me toe
voor medisch advies.

00:05:49.085 --> 00:05:50.237
Dit is een sportieve man

00:05:50.261 --> 00:05:53.815
die vaak gaat langlaufen in de winter

00:05:53.839 --> 00:05:55.545
en hardlopen in de zomer.

00:05:55.569 --> 00:05:59.569
Hij had nu heel veel rugpijn
als hij ging hardlopen.

00:05:59.593 --> 00:06:01.786
Zoveel dat hij ermee gestopt is.

00:06:03.053 --> 00:06:06.181
Ik deed een medisch onderzoek 
en stelde uitgebreide vragen.

00:06:06.181 --> 00:06:09.575
Ik kwam erachter dat hij waarschijnlijk
slijtage in een ruggenwervel had

00:06:09.575 --> 00:06:11.606
in zijn onderrug.

00:06:12.087 --> 00:06:14.450
Als er spanning op kwam, deed het zeer.

00:06:16.165 --> 00:06:18.437
Hij was al gaan zwemmen
in plaats van hardlopen.

00:06:18.437 --> 00:06:20.656
Er was niets aan te doen,
dus vertelde ik hem:

00:06:20.656 --> 00:06:23.361
"Je moet selectiever zijn
wat betreft je training.

00:06:23.361 --> 00:06:25.184
Sommige activiteiten zijn goed voor je

00:06:25.188 --> 00:06:26.827
en sommige niet."

00:06:27.665 --> 00:06:28.957
Zijn reactie was:

00:06:29.919 --> 00:06:31.719
"Ik wil een MRI van mijn rug."

00:06:33.776 --> 00:06:35.155
"Waarom wil je een MRI?"

00:06:36.236 --> 00:06:39.036
"Het wordt vergoed 
door de verzekering via mijn werk."

00:06:39.807 --> 00:06:42.926
"Kom op," zei ik --
hij was tenslotte ook mijn vriend.

00:06:42.950 --> 00:06:44.832
"Dat is niet de echte reden."

00:06:44.856 --> 00:06:49.356
"Ik denk dat het goed is 
om te kijken hoe slecht het er uit ziet."

00:06:51.094 --> 00:06:54.039
"Sinds wanneer kan jij
MRI-scans lezen?" zei ik.

NOTE Paragraph

00:06:54.063 --> 00:06:56.113
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:06:56.137 --> 00:06:57.589
"Vertrouw me maar.

00:06:58.026 --> 00:07:00.086
Je gaat geen scan nodig hebben."

00:07:00.780 --> 00:07:02.533
"OK," zei hij,

00:07:02.557 --> 00:07:05.538
en na een tijdje ging hij verder:
"Het zou kanker kunnen zijn."

NOTE Paragraph

00:07:05.869 --> 00:07:08.073
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:07:08.097 --> 00:07:09.897
Hij kreeg natuurlijk de scan.

00:07:10.827 --> 00:07:14.455
Dankzij de verzekering van zijn werk
kon hij een van mijn collega's zien

00:07:14.469 --> 00:07:16.806
die hem vertelde
over de slijtage aan zijn wervel,

00:07:16.806 --> 00:07:18.196
dat er niets aan te doen was

00:07:18.220 --> 00:07:21.605
en dat hij moest blijven zwemmen
en stoppen met hardlopen.

00:07:23.946 --> 00:07:25.944
Ik sprak hem weer
na een tijdje en hij zei:

00:07:25.944 --> 00:07:28.237
"Nu weet ik ten minste wat het is."

NOTE Paragraph

00:07:28.712 --> 00:07:30.331
Ik wil jullie een vraag stellen.

00:07:30.355 --> 00:07:34.474
Wat als jullie allemaal deze symptomen 
hadden en een MRI kregen?

00:07:34.498 --> 00:07:37.188
Wat als alle inwoners van Noorwegen

00:07:37.212 --> 00:07:40.822
een MRI kregen als ze
af en toe rugpijn hadden?

00:07:42.061 --> 00:07:45.673
De wachtlijst voor een MRI 
zou op zijn minst verviervoudigen.

00:07:46.180 --> 00:07:48.945
Jullie zouden de plaats 
op die wachtlijst innemen

00:07:48.969 --> 00:07:51.302
van iemand die wel echt kanker had.

00:07:51.919 --> 00:07:55.491
Een goede arts zegt soms 'nee'.

00:07:55.515 --> 00:08:00.684
Een verstandige patiënt slaat soms 
ook de mogelijkheid af

00:08:00.684 --> 00:08:03.116
om een diagnose of behandeling te krijgen.

NOTE Paragraph

00:08:04.782 --> 00:08:08.083
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"

00:08:08.472 --> 00:08:11.789
Dit kan een moeilijke 
vraag zijn om te stellen.

00:08:12.377 --> 00:08:16.650
50 jaar geleden zou men dit zelfs 
onbeleefd gevonden hebben.

NOTE Paragraph

00:08:16.677 --> 00:08:17.793
(Gelach)

NOTE Paragraph

00:08:17.793 --> 00:08:20.269
Als de dokter had besloten 
wat hij met je ging doen,

00:08:20.293 --> 00:08:21.627
dan was dat wat er gebeurde.

00:08:23.574 --> 00:08:25.819
Een collega van me die nu huisarts is,

00:08:25.819 --> 00:08:31.091
heeft als kind zes maanden lang
in een tuberculosesanatorium gewoond.

00:08:31.091 --> 00:08:33.248
Dit was zeer traumatisch voor haar.

00:08:33.703 --> 00:08:36.044
Ze kwam er als volwassene achter

00:08:36.068 --> 00:08:39.609
dat haar tuberculosetests 
al die tijd negatief waren.

00:08:40.403 --> 00:08:43.942
De arts had haar daar slechts op basis van
een vermoeden naartoe gestuurd.

00:08:44.419 --> 00:08:48.823
Niemand had gedurfd of zelfs overwogen
om hem daarmee te confronteren.

00:08:49.268 --> 00:08:50.668
Zelfs haar ouders niet.

NOTE Paragraph

00:08:51.506 --> 00:08:54.752
Tegenwoordig spreekt de Minister
van Gezondheid van Noorwegen

00:08:54.776 --> 00:08:58.156
over de gezondheidszorg voor patiënten.

00:08:58.680 --> 00:09:03.086
De patiënt moet advies krijgen
van de arts over wat hij kan doen.

00:09:04.340 --> 00:09:06.181
Dit duidt op een grote vooruitgang.

00:09:06.205 --> 00:09:09.586
Maar het legt ook meer 
verantwoordelijkheid bij jou.

00:09:09.919 --> 00:09:12.760
Jij moet naast de arts gaan zitten

00:09:12.760 --> 00:09:15.427
en samen met hem beslissen
welke richting jullie uitgaan.

NOTE Paragraph

00:09:15.427 --> 00:09:18.983
De volgende keer
dat je in de spreekkamer zit,

00:09:19.007 --> 00:09:20.896
wil ik dat je vraagt:

00:09:20.920 --> 00:09:23.983
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"

00:09:24.315 --> 00:09:26.624
In het geval van mijn vrouwelijke patiënt

00:09:26.648 --> 00:09:28.958
zou het antwoord 'nee' zijn,

00:09:28.982 --> 00:09:31.649
al zou een operatie wel verdedigbaar zijn.

NOTE Paragraph

00:09:32.165 --> 00:09:36.886
"Dokter, wat zijn de risico's 
die aan deze operatie kleven?"

00:09:37.488 --> 00:09:42.942
Bij vijf tot tien procent van de patiënten
zullen de pijnklachten verergeren.

00:09:43.207 --> 00:09:45.161
Bij een tot twee procent van de patiënten

00:09:45.165 --> 00:09:48.180
zal de wond gaan ontsteken 
of zelfs opnieuw gaan bloeden

00:09:48.204 --> 00:09:50.604
waardoor nog een operatie nodig is.

00:09:52.069 --> 00:09:55.520
0,5 procent van de patiënten 
zal permanent schor zijn

00:09:55.520 --> 00:09:57.474
en een aantal, 
maar nog steeds een aantal

00:09:57.498 --> 00:10:01.867
zal hun armen of zelfs hun benen
minder goed kunnen gebruiken.

00:10:03.163 --> 00:10:05.615
"Dokter, zijn er andere mogelijkheden?"

00:10:06.131 --> 00:10:09.509
Ja, door een periode 
van rust en fysiotherapie

00:10:09.533 --> 00:10:11.559
zou je helemaal beter kunnen worden.

00:10:13.105 --> 00:10:15.835
"En wat gebeurt er
als ik helemaal niets doe?"

00:10:15.859 --> 00:10:17.034
Dat raad ik niet aan,

00:10:17.058 --> 00:10:20.089
maar zelfs dan is er
een kleine kans dat je beter wordt.

00:10:21.002 --> 00:10:22.152
Vier vragen.

00:10:22.780 --> 00:10:24.297
Simpele vragen.

00:10:24.321 --> 00:10:28.678
Zie deze maar als je nieuwe 
gereedschapskist om ons te helpen.

00:10:28.702 --> 00:10:30.313
Is dit echt noodzakelijk?

00:10:30.337 --> 00:10:32.130
Wat zijn de risico's?

00:10:32.154 --> 00:10:33.710
Zijn er andere mogelijkheden?

00:10:33.734 --> 00:10:36.894
Wat gebeurt er als ik niets doe?

00:10:37.334 --> 00:10:41.381
Stel deze vragen als je arts
een MRI wil laten maken,

00:10:41.405 --> 00:10:43.698
als hij antibiotica voorschrijft

00:10:43.722 --> 00:10:45.825
of een operatie voorstelt.

NOTE Paragraph

00:10:46.282 --> 00:10:47.990
We weten dankzij onderzoek

00:10:48.014 --> 00:10:51.204
dat een op de vijf van jullie, 20 procent,

00:10:51.228 --> 00:10:53.759
je mening daardoor aan zal aanpassen.

00:10:54.624 --> 00:10:57.966
Daardoor wordt je leven niet alleen

00:10:57.990 --> 00:11:01.552
een heel stuk makkelijker 
en waarschijnlijk zelfs beter,

00:11:01.576 --> 00:11:03.532
maar de hele gezondheidszorg

00:11:03.556 --> 00:11:06.616
zal baat hebben bij jouw beslissing.

NOTE Paragraph

00:11:07.354 --> 00:11:08.536
Dank je wel.

NOTE Paragraph

00:11:08.560 --> 00:11:12.246
(Applaus)