0:00:06.953,0:00:09.856
Bạn đã bao giờ thử hình dung ra[br]một thế giới lí tưởng chưa?

0:00:09.856,0:00:12.676
Một nơi không có chiến tranh, nghèo đói [br]hay tội phạm?

0:00:12.676,0:00:14.636
Nếu có, không chỉ có mình bạn thôi đâu.

0:00:14.636,0:00:19.206
Plato đã hình dung ra một nền cộng hòa [br]tiên tiến cai trị bởi các vị vua triết gia

0:00:19.206,0:00:22.077
Nhiều tôn giáo hứa hẹn diễm phúc [br]ở thế giới bên kia

0:00:22.077,0:00:23.382
và trong suốt lịch sử,

0:00:23.382,0:00:27.447
nhiều nhóm người đã thử xây dựng [br]thiên đường trên mặt đất

0:00:27.447,0:00:32.926
Cuốn "Utopia" của Thomas More (1516)[br]đã tạo nên tên gọi cho lý tưởng này

0:00:32.926,0:00:35.317
theo tiếng Hy Lạp, nó có nghĩa là [br]"không nơi nào"

0:00:35.317,0:00:37.707
Mặc dù cái tên đã cho thấy [br]sự không tưởng của nó

0:00:37.707,0:00:40.077
nhưng những tiến bộ về khoa học [br]và chính trị

0:00:40.077,0:00:44.068
vẫn khơi lên hi vọng những mộng tưởng [br]này sẽ thành hiện thực.

0:00:44.068,0:00:48.007
Nhưng hết lần này đến lần khác[br]chúng đều biến thành những cơn ác mộng

0:00:48.007,0:00:50.837
về chiến tranh, nạn đói và áp bức.

0:00:50.837,0:00:53.988
Khi những nhà văn bắt đầu nghi ngờ về[br]một thế giới không tưởng,

0:00:53.988,0:00:58.768
thể loại dystopia - một thế giới suy tàn[br]được sinh ra

0:00:58.768,0:01:03.418
Trong số những tác phẩm dystopia đầu tiên[br]có "Gulliver's Travels" của Jonathan Swift

0:01:03.418,0:01:06.738
Trong suốt hành trình, Gulliver đã đến [br]những xã hội hư cấu,

0:01:06.738,0:01:11.728
một số nơi tưởng chừng như rất tốt đẹp[br]nhưng hóa ra lại thiếu sót trầm trọng

0:01:11.728,0:01:13.628
Trên hòn đảo bay Laputa

0:01:13.628,0:01:18.287
các nhà khoa học và nhà hoạch định xã hội[br]theo đuổi kế hoạch ngông cuồng và vô dụng

0:01:18.287,0:01:22.147
trong khi đó bỏ bê những nhu cầu [br]thiết thực của người dân

0:01:22.147,0:01:25.168
Và cả người Houyhnhnm [br]sống cực kì lí trí,

0:01:25.168,0:01:30.128
họ không cho phép bất kì sai sót nào[br]của con người.

0:01:30.128,0:01:33.488
Với cuốn tiểu thuyết này, [br]Swift đã tạo tiền đề cho dystopia

0:01:33.488,0:01:37.179
sáng tạo ra một thế giới nơi những[br]xu hướng nhất định của xã hội đương thời

0:01:37.179,0:01:38.928
được đẩy đến cực điểm

0:01:38.928,0:01:42.258
phơi bày những thiếu sót ẩn giấu.

0:01:42.258,0:01:46.952
Và những thế kỉ tiếp theo mang đến[br]nhiều chất liệu phong phú

0:01:46.952,0:01:50.129
Nền công nghiệp tiên tiến hứa hẹn [br]giải phóng người lao động

0:01:50.129,0:01:54.530
nhưng lại cầm tù họ trong những nhà máy,[br]khu ổ chuột.

0:01:54.530,0:01:57.858
trong khi những ông trùm tư bản trở nên [br]giàu có hơn cả những vị vua.

0:01:57.858,0:02:02.529
Vào cuối thế kỉ 17, nhiều người lo sợ điều[br]sẽ xảy ra nếu tình trạng này cứ tiếp tục.

0:02:02.529,0:02:06.489
Cuốn Cỗ Máy Thời Gian của H.G Wells vẽ ra [br]viễn cảnh giới thượng lưu và công nhân

0:02:06.489,0:02:09.209
tiến hóa thành những loài khác nhau,

0:02:09.209,0:02:13.840
trong khi The Iron Heel của Jack London [br]mô tả cảnh bọn chính trị đầu sỏ chuyên chế

0:02:13.840,0:02:17.399
nắm quyền cai trị số đông nghèo khổ.

0:02:17.399,0:02:22.609
Thế kỉ mới mang đến nhiều thay đổi thú vị[br]và cũng đáng sợ

0:02:22.609,0:02:26.680
Những tiến bộ y học có thể vượt qua [br]những giới hạn sinh học,

0:02:26.680,0:02:29.350
phương tiện truyền thông cho phép [br]trao đổi liên tục

0:02:29.350,0:02:31.980
giữa lãnh đạo và dân chúng.

0:02:31.980,0:02:36.159
Trong Brave New World của Aldous Huxley, [br]người dân bị biến đổi gen

0:02:36.159,0:02:39.280
và việc thực hiện [br]vai trò xã hội của họ bị điều khiển.

0:02:39.280,0:02:42.970
Trong khi đó chính sách tuyên truyền và [br]thuốc phiện khiến mọi người hạnh phúc

0:02:42.970,0:02:46.490
rõ ràng là nó thiếu đi một số [br]yếu tố nhân đạo quan trọng.

0:02:46.490,0:02:51.750
Nhưng những thế giới dystopia[br]không hề hư cấu.

0:02:51.750,0:02:55.101
Khi Châu Âu trải qua cuộc chiến tranh [br]công nghiệp chưa từng thấy,

0:02:55.101,0:02:57.673
những phong trào chính trị mới nổi lên.

0:02:57.673,0:03:00.920
Một số hứa sẽ xóa bỏ hết cách biệt [br]trong xã hội,

0:03:00.920,0:03:04.331
vài người khác thì cố đoàn kết mọi người[br]bằng những di sản huyễn hoặc.

0:03:04.331,0:03:07.621
Kết quả là những xã hội dystopia [br]ngoài đời thật

0:03:07.621,0:03:11.572
nơi đời sống bị giám sát bởi con mắt[br]canh chừng của Nhà nước

0:03:11.572,0:03:16.902
và cái chết tàn khốc đến với bất kì ai [br]không cùng lí tưởng,

0:03:16.902,0:03:19.812
Nhiều nhà văn không chỉ quan sát

0:03:19.812,0:03:22.231
mà còn trải nghiệm những điều [br]kinh khủng này.

0:03:22.231,0:03:26.782
Trong cuốn tiểu thuyết We, nhà văn Xô Viết[br]Yevgeny Zamyatin miêu tả một tương lai

0:03:26.782,0:03:30.582
nơi mà tự do ý chí và chủ nghĩa cá nhân [br]bị loại bỏ.

0:03:30.582,0:03:34.832
Cuốn sách bị cấm ở Sô Viết, nó đã truyền [br]cảm hứng cho các tác giả như George Orwell

0:03:34.832,0:03:39.453
- người đi đầu trong cuộc chiến [br]chống lại chủ nghĩa phát xít và cộng sản.

0:03:39.453,0:03:43.362
Trong khi cuốn Animal Farm của ông [br]thẳng thừng chế nhạo chính quyền Sô Viết,

0:03:43.362,0:03:50.342
tác phẩm kinh điển 1984 chỉ trích chế độ [br]độc tài, truyền thông và ngôn ngữ.

0:03:50.342,0:03:54.013
Ở Mỹ, cuốn "It Can't Happen Here"[br]Sinclair Lewis's

0:03:54.013,0:03:59.272
cho thấy khoảng cách từ dân chủ đến[br]phát xít gần như thế nào.

0:03:59.272,0:04:01.023
Những thập kỉ sau thế chiến thứ hai,

0:04:01.023,0:04:03.314
các nhà văn luôn tự hỏi rằng [br]những công nghệ mới

0:04:03.314,0:04:06.643
như năng lượng hạt nhân, trí tuệ nhân tạo,[br]và du hành vũ trụ [br]

0:04:06.643,0:04:09.303
có ý nghĩa như thế nào đối với tương lai[br]của loài người.

0:04:09.303,0:04:12.422
Ngược lại với những hình dung chung về [br]một hành trình hào nhoáng,

0:04:12.422,0:04:18.044
khoa học viễn tưởng về dystopia mở rộng [br]ra cả phim ảnh, truyện tranh và trò chơi.

0:04:18.044,0:04:21.403
Robot chống lại người chế tạo ra chúng

0:04:21.403,0:04:25.494
trong khi TV phát sóng những[br]chương trình giải trí vô hồn.

0:04:25.494,0:04:30.153
Công nhân bị bóc lột ở các thuộc địa ngoài[br]vũ trụ vì Trái đất đã cạn kiệt tài nguyên

0:04:30.153,0:04:34.003
dân số quá tải, những thành phố thì[br]ngập tràn tội phạm.

0:04:34.003,0:04:36.644
Nhưng chính trị thì không hề xa lạ.

0:04:36.644,0:04:42.064
"Dr. Strangelove" và "Watchmen" khám phá[br]mối nguy thật sự của chiến tranh hạt nhân

0:04:42.064,0:04:44.645
"V for Vendetta" và "The Handmaid's Tale"

0:04:44.645,0:04:49.184
cảnh báo rằng quyền của chúng ta có thể [br]biến mất dễ dàng trong cơn khủng hoảng.

0:04:49.184,0:04:53.494
Ngày nay những tác phẩm hư cấu về dystopia[br]vẫn tiếp tục phản ánh mối lo hiện đại

0:04:53.494,0:04:54.644
về sự mất công bằng,

0:04:54.644,0:04:55.634
biến đổi khí hậu,

0:04:55.634,0:04:56.785
quyền lực của chính phủ,

0:04:56.785,0:04:58.914
và những dịch bệnh toàn cầu.

0:04:58.914,0:05:01.565
Tại sao phải bận tâm đến những điều [br]bi quan này?

0:05:01.565,0:05:04.954
Vì từ cốt lõi của nó, [br]dystopia chính lời cảnh báo,

0:05:04.954,0:05:08.525
không ám chỉ về một chính quyền cụ thể[br]hay một sản phẩm công nghệ nào đó,

0:05:08.525,0:05:14.344
mà là ý tưởng cho rằng nhân loại có thể [br]được nhào nặn thành một hình mẫu lí tưởng.

0:05:14.344,0:05:17.665
Trở lại với thế giới hoàn hảo mà [br]bạn đã tưởng tượng đến.

0:05:17.665,0:05:20.936
Bạn có nghĩ đến việc cần những gì [br]để đạt được nó?

0:05:20.936,0:05:24.355
Làm sao khiến mọi người hợp tác với nhau?

0:05:24.355,0:05:28.065
Làm sao đảm bảo chúng có thể tồn tại?

0:05:28.065,0:05:31.875
Hãy nhìn lại lần nữa,[br]thế giới đó có còn hoàn hảo không?