katholiek? Nee, evangelisch. De vader had een speciale dienst aangevraagd. Om dank te betuigen. Omdat zijn kind, en ik herinner me dit geval omdat.. Toen Argentina en ik het kind wilden terugbrengen naar de school, zei de directeur: nee. Dat de kinderen bang voor hem waren. 'Nee, maar hij heeft het recht, hij heeft geen stuipen meer.' En de directeur zei: oké, we gaan met de docenten praten en kijken wat zij zeggen. Als zij alle andere kinderen willen instrueren wat ze moeten doen als hij stuiptrekkingen heeft.. en als ze niet meer bang zijn, dan accepteren we hem weer. Ik herinner me dat we een poppentheater hadden. We hadden een poppentheater opgezet en we verzonnen een liedje. En we gingen van klas tot klas om het uit te voeren. Toen hadden we een scenario hoe we het kind weer terug konden brengen naar zijn gewone school. Er gebeurden ons dingen waardoor we leerden hoe... Dat was het eerste keer dat we iemand hebben teruggebracht naar school. Want we wisten niet hoe we dat moesten doen, maar we leerden dat we de gemeenschap moesten voorbereiden.. voordat we het kind konden terugbrengen. En dit kind was al bekend in de school.. en de kinderen zeiden: hij heeft aanvallen. Ja misschien associëren ze dat met de duivel ofzo. Dat was mooi, want we zongen met de kinderen en deden een poppentheater. En het kind keerde terug naar zijn klas en is nooit meer bij ons geweest. We gaven hem alleen begeleiding naderhand. En hij moest dus nog zijn medicijnen nemen tot een zekere leeftijd? Hij nam drie of vier jaar medicijnen. Is dat gebruikelijk dat het na vijf jaar... In sommige gevallen, want in andere gevallen is het permanent. En weet je hoe dit kind hier bij ons kwam? Tegen de vader was gezegd dat het goed voor het kind was om eendeneieren te eten. Dat is de werkelijkheid. 'Je kind zal genezen als je hem eendeneieren geeft.' En hij begon overal eendeneieren te zoeken. En hij kwam bij een huis dat ver weg was en vroeg of ze eenden hadden. En dat hadden ze, en toen begonnen ze te praten over waarom hij eendeneieren zocht. 'Dat helpt niet. Weet je, ga naar Argentina, zij kan je helpen.' Zo kwam dat kind bij ons. Ze zeiden: ga naar Argentina, zij kan je helpen. Dus nu koopt hij geen eendeneieren meer, nu hij bij ons is. Zoals Francisco zegt, we hebben veel geleerd in die jaren. Het eerste was dat onze dochter de school was voor ons leven. En wij geven nu al 21 jaar workshops aan ouders. Dat doen we in twee dagen, we zetten de workshops op, Francisco en ik. We leerden van een Colombiaanse, die heet... Nouja, de Colombiaanse gaf ook de workshops en we leerden wat van haar. En nu geven we al meer dan 20 jaar de workshops aan de ouders. We doen dat door middel van spelletjes, we vermaken ze. En ik zeg altijd tegen de ouders dat je als ouder van een kind met een handicap.. veel geduld moet hebben, en sterk moet zijn.. omdat barrières worden doorbroken en doelen worden bereikt. Het leven gaat door en wat we nu doen voor onze kinderen.. zal leven en doodgaan met ons. Want het geeft ons tevredenheid. Wat kunnen we doen voor onze kinderen? Je kan gaan zitten en je afvragen: wie komt me helpen met mijn kind, nee. Dus de workshops zijn om ze energie en kracht te geven.. ze sterker te maken en ze beter te laten zorgen voor hun kinderen. Het is heel interessant. We hebben heel veel geleerd in al die jaren. We wisten niets over handicaps, niets. We moesten overal wat over leren, op allerlei plekken. Jullie bedankt. Nee, jullie bedankt. Wat ik vroeg... Welk voordeel hebben de kinderen van het transport? Ik denk dat er voordelen zijn die je niet meteen ziet.. maar die wij wel kennen. Bijvoorbeeld kinderen die nooit naar school gingen, gaan nu wel. Dat is een belangrijke... We hebben het over gezondheid, maar het gaat uiteindelijk ook om 'schoolinclusie', sociale inclusie. Kinderen die nooit naar de kerk van hun ouders gingen, gaan nu wel met hun ouders. Het is door het werk van veel mensen dat dit kan gebeuren. Vroeger moesten we de deuren langsgaan om kinderen te zoeken. Nu niet, als er een gehandicapt kind wordt geboren horen we dat soms al na één dag. Als het is geïdentificeerd, neemt de verloskundige het kind mee met de moeder. We hoeven niet meer op pad, zij gaan automatisch al op zoek naar hulp. Hiervoor gebeurde dat niet, dan moesten wij altijd op zoek. We hebben kinderen gevonden die opgesloten zaten. Weet je nog van dat meisje dat we vonden in een vat? Daar liet de moeder haar achter als ze naar de markt ging. Of kinderen... Of kinderen die vastgebonden werden aan bed, omdat de moeder naar het meer moest om kleding moest wassen. Dan is het heel moeilijk wat je moet doen. Geef ik de moeder aan, of wat doe ik? Maar als ik weet dat dat de manier van de moeder is om voor haar te zorgen, hoe ga ik dat doen. Het is heel ingewikkeld, maar nu heb ik het gevoel dat er al veel kinderen op de gewone school zitten die naar school gaan, die vriendjes hebben, dat gebeurde vroeger niet. Nu zijn er op het speciaal onderwijs minder kinderen, en meer op het reguliere onderwijs. Beetje bij beetje is er een transitie gaande. De school had zijn moment, en nu is het tijd om meer kinderen naar reguliere scholen te brengen. Dat gebeurt nu. Nu zijn er kinderen op wielen (fietsen?) te zien, of kinderen die zo alleen reizen.. iets dat vroeger niet gebeurde. Of ze doen mee met een activiteit waar iedereen aan meedoet daar zijn nu ook kinderen met een handicap te zien, vroeger zag je dat niet. Dat was ondenkbaar. Er waren momenten, er was strijd.. onze dochter had een heel groot hoofd. Ze werd aangekeken want het was indrukwekkend. Ik herinner me dat we haar na lange tijd in het ziekenhuis mee namen de straat op in een rolstoel.. op de hoofdstraat, waar veel beweging is. Ik herinner me dat er heel veel mensen en kinderen keken naar het hoofd van onze dochter. Argentina zei: laten we teruggaan, ik kan dit niet aan. Ik zei: nee we kunnen niet terug, want als we nu teruggaan, gaan we nooit meer de straat op. En dat is niet alleen ons gebeurd, maar ook andere jongeren, andere ouders. Zonder de strijd van die ouders zou dit niet gebeuren. Nu zijn ze een park en een school aan het bouwen in Santiago en ze denken daarbij aan personen met een handicap. En ze denken aan toegankelijkheid. Een burgemeester heeft vier parken aangelegd, en heeft ze allemaal toegankelijk gemaakt. Er is een strijd gaande. Nu zijn er plekken waar iedereen kan meedoen, hiervoor bestond dit alles niet. Maar het is een strijd van veel mensen, veel ouders, of mensen met een handicap.. die de blikken van mensen moesten negeren, de woorden die soms pijn doen. Dat gebeurt niet meer. Maar het is een constante strijd geweest van veel mensen, waardoor het vooruit is gegaan. Ik droom ervan dat Sololá en Santiago Atitlán de eerste 'inclusieve' gemeenschap wordt van Guatemala. Daar droom ik van. Misschien blijft het een droom, maar misschien gaan we het op den duur wel bereiken.