0:00:06.938,0:00:08.956
Với vài người, nó là một môn thể thao.

0:00:08.956,0:00:11.977
Với người khác, đó chỉ là trò giải trí.

0:00:11.977,0:00:15.438
Nhưng bất chấp việc ta coi[br]đó là môn giải trí dưới ánh mặt trời,

0:00:15.438,0:00:20.942
lướt sóng có lịch sử sâu sắc[br]hơn mọi người tưởng tượng.

0:00:20.942,0:00:22.742
Môn thể thao ta đang gọi là lướt sóng

0:00:22.742,0:00:26.822
bắt nguồn từ quần đảo Polinedi[br]ở Thái Bình Dương.

0:00:26.822,0:00:28.772
Ta biết được từ nhiều bản ghi chép

0:00:28.772,0:00:32.780
rằng lướt sóng khá phổ biến[br]ở vùng Polynesia thuộc Thái Bình Dương,

0:00:32.780,0:00:36.993
cũng như Tây Phi và Pê-ru.

0:00:36.993,0:00:39.691
Đặc biệt tại quần đảo Hawaii,

0:00:39.691,0:00:42.162
lướt sóng được phát triển mạnh mẽ nhất,

0:00:42.162,0:00:43.703
được ghi chép cẩn thận nhất,

0:00:43.703,0:00:48.045
và khác với bất kì đâu ở Polinedi, [br]môn thể thao đó vẫn tồn tại.

0:00:48.045,0:00:49.492
Và đối với người Hawaii,

0:00:49.492,0:00:52.822
lướt sóng không chỉ là[br]hoạt động tiêu khiển,

0:00:52.822,0:00:57.504
nó còn đóng vai trò quan trọng[br]trong đời sống tinh thần và xã hội.

0:00:57.504,0:00:59.024
Giống hầu hết xã hội Hawaii,

0:00:59.024,0:01:04.334
hầu như tất cả khía cạnh của lướt sóng[br]được quản lí bởi các bộ luật và lệnh cấm

0:01:04.334,0:01:07.295
được gọi là kapu.

0:01:07.295,0:01:10.615
Người Hawaii cúng biếu [br]lúc chọn một cây để khắc,

0:01:10.615,0:01:14.814
cầu sóng với sự trợ giúp của một kahuna,[br]hay một thầy tu chuyên nghiệp,

0:01:14.814,0:01:20.065
và cảm tạ sau khi sống sót [br]một trận lũ quét kinh khủng.

0:01:20.065,0:01:24.629
Những nơi có sóng lớn[br]chỉ dành cho người có địa vị cao.

0:01:24.629,0:01:27.155
Nhưng lướt sóng không chỉ là[br]một việc nghiêm túc

0:01:27.155,0:01:30.425
Những người lướt thi đua[br]và đánh cược xem ai có thể lướt xa nhất,

0:01:30.425,0:01:31.436
nhanh nhất,

0:01:31.436,0:01:34.966
hoặc lướt trên con sóng lớn nhất [br]với kĩ năng giỏi thượng thừa,

0:01:34.966,0:01:36.217
tạo dựng sự tôn trọng,

0:01:36.217,0:01:37.595
địa vị xã hội,

0:01:37.595,0:01:41.406
và thành công trong tình yêu.

0:01:41.406,0:01:43.855
Dù nó sau này được gọi là[br]môn thể thao của vua chúa,

0:01:43.855,0:01:48.167
đàn ông và phụ nữ Hawaii[br]ở mọi lứa tuổi và địa vị đều tham gia,

0:01:48.167,0:01:50.029
lướt trên những ván[br]làm bằng gỗ cây koa,

0:01:50.029,0:01:50.964
cây sa-kê,

0:01:50.964,0:01:54.031
hay cây wiliwili.

0:01:54.031,0:01:56.197
Nhiều người Hawaii dùng ván alaia,

0:01:56.197,0:02:01.227
mỏng, cỡ trung, và hơi giống [br]ván ngắn hiện nay.

0:02:01.227,0:02:03.036
Nhiều người dùng ván paipo,

0:02:03.036,0:02:08.767
ngắn, mũi tròn để người lướt [br]có thể nằm lên.

0:02:08.767,0:02:12.717
Nhưng chỉ có những tù trưởng[br]mới lướt ván olo lớn,

0:02:12.717,0:02:15.777
dài gấp hai lần ván dài hiện nay.

0:02:15.777,0:02:18.117
Không giống hầu hết ván trượt hiện đại,

0:02:18.117,0:02:19.989
tất cả ván đều không có rìa,

0:02:19.989,0:02:24.868
bắt người lướt phải lê tay[br]hoặc chân để xoay ván.

0:02:24.868,0:02:27.588
Ta không biết chính xác lướt sóng [br]được phát minh lúc nào,

0:02:27.588,0:02:31.989
nhưng ta biết nó đã tồn tại[br]ở Polynesia hàng thế kỉ

0:02:31.989,0:02:36.718
từ lúc nó được miêu tả vào năm 1777[br]bởi William Anderson,

0:02:36.718,0:02:41.668
bác sĩ phẫu thuật trên tàu "Resolution"[br]của thuyền trưởng Cook.

0:02:41.668,0:02:43.629
Dù Anderson rất thích môn thể thao này,

0:02:43.629,0:02:47.360
hầu hết những nhà truyền giáo Cơ Đốc[br]từ Mỹ đến Hawaii

0:02:47.360,0:02:48.960
nhiều thập kỉ sau

0:02:48.960,0:02:51.048
coi lướt sóng là sai trái,

0:02:51.048,0:02:55.919
và họ bác bỏ nó, cùng với [br]những khía cạnh văn hóa bản xứ khác.

0:02:55.919,0:03:00.211
Nhưng mối đe dọa lớn nhất với lướt sóng[br]cũng là mối đe dọa với người bản xứ.

0:03:00.211,0:03:04.828
Từ 1890, những căn bệnh mới[br]do người châu Âu và Mỹ mang tới

0:03:04.828,0:03:08.910
đã tàn sát người Hawaii,[br]chỉ còn lại ít hơn 40.000 người

0:03:08.910,0:03:14.353
từ dân số hơn 800.000[br]được ước tính từ trước đó.

0:03:14.353,0:03:16.757
Vào lúc đó, ảnh hưởng ngoài nước tăng lên

0:03:16.757,0:03:22.054
với việc người định cư da trắng lật đổ[br]nền quân chủ bản xứ vào năm 1893,

0:03:22.054,0:03:25.828
và việc Mỹ sáp nhập nơi này năm năm sau.

0:03:25.828,0:03:31.730
Sự kết thúc nền độc lập Hawaii trùng với[br]sự phục hưng môn lướt sóng bản xứ,

0:03:31.730,0:03:37.296
một sự phục hưng bị lợi dụng[br]bởi những người Mỹ xâm lược sau này.

0:03:37.296,0:03:40.775
Nhưng đầu tiên, một số người Hawaii [br]đã đem lướt sóng ra nước ngoài.

0:03:40.775,0:03:45.566
Năm 1907, George Freeth, người [br]được gọi là thần đồng Hawaii,

0:03:45.566,0:03:47.166
đến bờ biển phía tây

0:03:47.166,0:03:51.783
và thực hiện các buổi biểu diển lướt sóng[br]ở nam California.

0:03:51.783,0:03:55.586
Rồi vào 1914, vận động viên Olympic[br]Duke Kahanamoku

0:03:55.586,0:03:58.776
đến Úc và New Zealand,

0:03:58.776,0:04:00.807
lướt trên sóng Tây Thái Bình Dương

0:04:00.807,0:04:05.176
và hấp dẫn khán giả[br]tại bất cứ đâu anh tới.

0:04:05.176,0:04:07.246
Không lâu sau khi Freeth tới California,

0:04:07.246,0:04:12.916
một người Nam Carolina[br]tên Alexander Hume Ford tới Hawaii.

0:04:12.916,0:04:17.838
Sau khi học lướt sóng, anh [br]thành một nhà vô địch của môn này.

0:04:17.838,0:04:20.437
Nhưng Ford có thể[br]có những lý do "không tốt đẹp"

0:04:20.437,0:04:25.027
cho những cố gắng đầy hăng hái của anh [br]trong việc khuyến khích môn này.

0:04:25.027,0:04:28.878
Như nhiều người định cư, anh muốn Hawaii [br]thành một bang của Mỹ,

0:04:28.878,0:04:34.010
nhưng lo lắng về số đông người bản xứ[br]không phải da trắng và những người châu Á.

0:04:34.010,0:04:38.808
Do vậy Ford quảng bá lướt sóng [br]để hấp dẫn người Mỹ trắng đến Hawaii,

0:04:38.808,0:04:42.158
trước hết với tư cách khách du lịch,[br]rồi thành người định cư.

0:04:42.158,0:04:45.549
Anh được trợ giúp[br]bởi nhiều nhà văn và nhà làm phim.

0:04:45.549,0:04:49.655
Kế hoạch đổi nhân khẩu của Ford[br]thất bại thảm hại.

0:04:49.655,0:04:52.279
Hawaii thành một bang vào năm 1959

0:04:52.279,0:04:56.889
và vẫn là bang đa dạng [br]chủng tộc nhất trong nước.

0:04:56.889,0:05:00.569
Nhưng việc quảng bá lướt sóng [br]là một thành công lớn hơn.

0:05:00.569,0:05:04.270
Ngày nay, lướt sóng trên toàn cầu[br]là một ngành kinh doanh tiền tỷ,

0:05:04.270,0:05:08.500
với hàng chục triệu người hâm mộ[br]quanh thế giới.

0:05:08.500,0:05:13.260
Và dù khá ít những người lướt sóng này [br]biết những bài cầu sóng trong quá khứ,

0:05:13.260,0:05:15.171
hay những nghi thức đẽo ván,

0:05:15.171,0:05:17.920
người Hawaii vẫn tiếp tục bảo tồn[br]những truyền thống này,

0:05:17.932,0:05:21.642
gần như đã bị rửa trôi bởi [br]những làn sóng thời gian.