0:00:00.000,0:00:13.000
(Âm nhạc)

0:00:13.000,0:00:16.000
Một trong những điều vĩ đại của khoa học

0:00:16.000,0:00:18.520
là khi các nhà khoa học[br]khám phá ra một điều gì đó,

0:00:18.520,0:00:21.480
nó không phải lúc nào cũng diễn ra[br]theo một quy trình định sẵn,

0:00:21.480,0:00:24.630
hay là chỉ trong phòng thí nghiệm [br]với những quy định nghiêm ngặt

0:00:24.630,0:00:28.000
với áo khoác trắng và [br]tất cả những thiết bị khoa học gọn gàng

0:00:28.000,0:00:29.000
và chỉ cần "Beep".

0:00:29.000,0:00:32.200
Thực tế thì những sự kiện và con người[br]

0:00:32.200,0:00:35.030
liên quan tới[br]các khám phá khoa học quan trọng

0:00:35.030,0:00:37.000
đều thật kỳ dị và đa dạng.

0:00:37.000,0:00:38.790
Ví dụ trong bài này là

0:00:38.790,0:00:42.470
Lịch sử kỳ lạ của Thuyết Tế bào

0:00:42.470,0:00:44.650
Thuyết này có 3 phần.

0:00:44.650,0:00:48.870
Phần 1: Tất cả sinh vật đều được tạo thành[br]từ một hay nhiều tế bào

0:00:48.870,0:00:53.000
Phần 2: Tế bào là đơn vị cơ bản[br]của cấu trúc và tổ chức trong sinh vật.

0:00:53.000,0:00:57.450
Và phần 3: Tất cả các tế bào[br]đều được sinh ra từ tế bào có từ trước.

0:00:57.450,0:01:01.000
Thật lòng mà nói,[br]lý thuyết này nghe có vẻ nhàm chán,

0:01:01.000,0:01:06.000
cho tới khi bạn đào sâu hơn[br]về thế giới sinh vật vi mô

0:01:06.000,0:01:08.040
và cũng là nguồn gốc của Thuyết Tế bào.

0:01:08.040,0:01:10.000
Tất cả bắt đầu từ đầu thập niên 1600s.

0:01:10.000,0:01:13.820
ở Hà Lan, nơi mà người sản xuất kính mắt[br]tên là Zacharias Jansen

0:01:13.820,0:01:17.190
đã sản xuất ra được[br]kính hiển vi tổng hợp đầu tiên

0:01:17.190,0:01:19.240
cùng với kính viễn vọng đầu tiên.

0:01:19.240,0:01:21.240
Những tuyên bố này thường gây tranh cãi,

0:01:21.240,0:01:25.920
vì hiển nhiên thời đó ông ấy không phải[br]người duy nhất có cả lô ống kính để vọc.

0:01:25.920,0:01:27.340
Mặc dù vậy,

0:01:27.340,0:01:30.230
kính hiển vi nhanh chóng trở nên nổi tiếng

0:01:30.230,0:01:33.440
mà tất cả các nhà thiên nhiên học[br]hay nhà khoa học đều muốn sử dụng,

0:01:33.440,0:01:35.000
giống như iPad hiện nay vậy.

0:01:35.000,0:01:37.000
Một trong những người đó

0:01:37.000,0:01:41.000
là một người Hà Lan[br]tên Anton van Leeuwenhoek,

0:01:41.000,0:01:43.000
người đã nghe về thiết bị kính viển vi

0:01:43.000,0:01:45.000
và thay vì ra ngoài mua một cái,

0:01:45.000,0:01:47.000
ông đã quyết định tự làm cho riêng mình.

0:01:47.000,0:01:50.000
Và nó trông khác hẳn,

0:01:50.000,0:01:54.000
nó giống như bản thu nhỏ của mắt kính râm.

0:01:54.000,0:01:58.000
Nếu ông ấy để hai bản cạnh nhau,[br]nó có thể tạo thành một phiên bản kính râm

0:01:58.000,0:02:01.000
mà hầu như bạn không nhìn thấy gì qua đó.

0:02:01.000,0:02:04.000
Khi Leeuwenhoek hoàn thành[br]kính hiển vi của mình,

0:02:04.000,0:02:08.000
ông đi vào thị trấn[br]và nhìn tất cả mọi thứ có thể,

0:02:08.000,0:02:10.000
bao gồm cả vết bẩn trên răng.

0:02:10.000,0:02:12.000
Đúng đó, bạn không nghe nhầm đâu.

0:02:12.000,0:02:17.000
Ông ấy thực sự đã phát hiện ra vi khuẩn[br]sau khi quan sát mảng bám trên răng,

0:02:17.000,0:02:21.000
hãy nhớ rằng thời đó[br]người ta không đánh răng nhiều lắm,

0:02:21.000,0:02:23.000
thậm chí là chẳng bao giờ đánh,

0:02:23.000,0:02:27.000
ông ấy hẳn đã có[br]một đống vi khuẩn thú vị để quan sát.

0:02:27.000,0:02:29.000
Khi ông ấy viết về phát hiện của mình,

0:02:29.000,0:02:31.740
ông không gọi chúng là[br]vi khuẩn (bacteria) như ngày nay.

0:02:31.740,0:02:34.000
Mà ông ấy gọi chúng là[br]vi động vật (animalcule),

0:02:34.000,0:02:36.740
vì nghĩ rằng chúng trông giống[br]những loài động vật bé nhỏ.

0:02:36.740,0:02:39.180
Trong lúc Leeuwenhoek đang ngắm nghía[br]các mẩu răng,

0:02:39.180,0:02:42.000
ông cũng gửi thư [br]tới một đồng nghiệp ở Anh,

0:02:42.000,0:02:44.000
tên là Robert Hooke.

0:02:44.000,0:02:48.000
Hooke là người rất thích[br]tất cả mọi lĩnh vực của khoa học,

0:02:48.000,0:02:53.000
vì vậy ông ấy đã nghiên cứu[br]mỗi thứ một ít, bao gồm lý, hóa và sinh.

0:02:53.000,0:02:57.000
Vì vậy Hooke là người[br]đã đưa ra khái niệm "tế bào"

0:02:57.000,0:03:00.000
khi ông nhìn một tiêu bản[br]dưới kính hiển vi,

0:03:00.000,0:03:04.000
và một khoang nhỏ mà ông nhìn thấy[br]đã khiến ông liên tưởng tới

0:03:04.000,0:03:08.000
các căn phòng (cell) mà tu sĩ ngủ[br]trong tu viện.

0:03:08.000,0:03:14.000
Giống như phòng kí túc không có máy tính,[br]TV và những người cùng phòng khó chiu.

0:03:14.000,0:03:18.320
Hooke là một nhà khoa học[br]bị đánh giá thấp ở thời đó,

0:03:18.320,0:03:20.200
ông luôn mang theo định kiến đó,

0:03:20.200,0:03:23.590
vì ông đã gây sự nhầm với[br]một trong những nhà khoa học vĩ đại nhất,

0:03:23.590,0:03:24.900
Ngài Isaac Newton.

0:03:24.900,0:03:27.750
Bạn có nhớ rằng Hooke quan tâm[br]tới rất nhiều lĩnh vực không?

0:03:27.750,0:03:30.240
Sau khi Newton phát hành[br]một cuốn sách gây chấn động

0:03:30.240,0:03:32.810
về quy luật chuyển động của các hành tinh[br]do trọng lực,

0:03:32.810,0:03:34.210
Hooke đã tuyên bố rằng Newton

0:03:34.210,0:03:37.710
đã lấy cảm hứng từ nghiên cứu của Hooke[br]trong vật lí.

0:03:37.710,0:03:41.030
Newton thực sự không thích điều này,

0:03:41.030,0:03:46.100
nó gây ra căng thẳng trong mối quan hệ[br]giữa hai người, cho tới khi Hooke qua đời.

0:03:46.100,0:03:48.000
Một phần nghiên cứu của Hooke,

0:03:48.000,0:03:52.000
cũng như tấm chân dung duy nhất của ông, [br]đã bị đặt sai, là do Newton.

0:03:52.000,0:03:56.030
Phần lớn đã được tìm lại,[br]sau thời Newton,

0:03:56.030,0:04:00.000
nhưng chân dung của ông thì không,[br]không ai biết Robert Hooke trông thế nào.

0:04:00.660,0:04:04.290
Quay lại những năm 1800,[br]khi hai nhà khoa học Đức

0:04:04.290,0:04:07.000
khám phá ra những thứ[br]mà ngày nay được coi là hiển nhiên,

0:04:07.000,0:04:11.290
nhưng đã tổng hợp lại những gì[br]mà ngày nay gọi là học thuyết tế bào.

0:04:11.290,0:04:14.000
Nhà khoa học đầu tiên[br]là Matthias Schleiden,

0:04:14.000,0:04:17.070
một nhà thực vật học thích nghiên cứu[br]thực vật dưới kính hiển vi.

0:04:17.070,0:04:20.000
Từ những kinh nghiệm tìm hiểu[br]về các loài cây khác nhau,

0:04:20.000,0:04:23.000
cuối cùng ông nhận ra rằng từng loại cây

0:04:23.000,0:04:26.000
đều được cấu tạo từ tế bào.

0:04:26.640,0:04:29.490
Cùng lúc đó, phía bên kia nước Đức,

0:04:29.490,0:04:30.920
là Theodor Schwann,

0:04:30.920,0:04:34.990
nhà khoa học không chỉ nghiên cứu[br]tế bào động vật dưới kính hiển vi

0:04:34.990,0:04:38.160
và có một loại tế bào thần kinh[br]đặt theo tên ông,

0:04:38.160,0:04:41.000
mà đồng thời còn phát minh ra[br]ống dưỡng khí cho lính cứu hỏa

0:04:41.000,0:04:43.350
và có một bộ râu quai nón.

0:04:43.350,0:04:45.000
Sau khi tìm hiểu tế bào động vật,

0:04:45.000,0:04:49.000
ông cũng đi tới kết luận rằng tất cả[br]động vật đều được cấu tạo từ tế bào.

0:04:49.000,0:04:51.000
Ngay lập tức, ông công bố qua thư

0:04:51.000,0:04:54.000
vì khi đó Twitter chưa được phát minh,

0:04:54.000,0:04:57.480
gửi thư tới các nhà khoa học khác[br]trong cùng lĩnh vực, gặp mặt Schleiden,

0:04:57.480,0:05:01.000
và hai người bắt tay vào xây dựng[br]học thuyết tế bào.

0:05:01.000,0:05:03.510
Một sự tranh cãi đã xảy ra giữa họ

0:05:03.510,0:05:05.790
về phần cuối của học thuyết tế bào

0:05:05.790,0:05:08.000
rằng tế bào sinh ra từ[br]tế bào tồn tại trước đó.

0:05:08.000,0:05:11.000
Schleiden không hoàn toàn[br]ủng hộ suy nghĩ đó,

0:05:11.000,0:05:14.000
và ông kiên quyết rằng tế bào[br]được hình thành tự do

0:05:14.000,0:05:18.000
xuất hiện một cách bất kì trong tự nhiên.

0:05:18.000,0:05:21.000
Đó là khi một nhà khoa học khác[br]tên là Rudolph Virchow,

0:05:21.000,0:05:25.000
bắt tay vào nghiên cứu chứng minh rằng[br]tế bào được sinh ra từ tế bào trước đó

0:05:25.000,0:05:29.970
nghiên cứu mà thực chất là- nói sao nhỉ-[br]vay mượn mà chưa xin phép

0:05:29.970,0:05:32.940
từ một nhà khoa học Do Thái[br]tên là Robert Remak,

0:05:32.940,0:05:36.080
dẫn tới mối bất hòa nữa[br]giữa hai nhà khoa học.

0:05:36.080,0:05:38.470
Do đó, từ mảng bám răng[br]cho tới Mô-men Newton,

0:05:38.470,0:05:41.870
kết thành tinh thể tới tế bào Schwann,

0:05:41.870,0:05:45.420
học thuyết tế bào đã trở thành một phần[br]quan trọng trong sinh học ngày nay.

0:05:45.420,0:05:49.050
Những thứ ta biết về khoa học[br]có thể nhàm chán,

0:05:49.050,0:05:53.110
nhưng cách mà ta phát hiện ra chúng[br]thật là thú vị.

0:05:53.110,0:05:55.000
Nếu điều gì đó khiến bạn thấy chán,

0:05:55.000,0:05:56.590
hãy đào sâu hơn.

0:05:56.590,0:06:00.000
Có thể sẽ có một câu chuyện thực sự kì lạ[br]đâu đó phía sau đấy.