1
00:00:00,000 --> 00:00:13,000
(Muzika)

2
00:00:14,147 --> 00:00:16,000
Jedna od divnih stvari u nauci

3
00:00:16,000 --> 00:00:18,000
je i to što, kada naučnici nešto otkriju

4
00:00:18,451 --> 00:00:20,722
nije uvek na propisan način,

5
00:00:20,955 --> 00:00:24,000
kao u laboratoriji pod strogim uslovima,

6
00:00:24,861 --> 00:00:28,000
u belim mantilima
i preciznim spravicama

7
00:00:28,000 --> 00:00:29,000
koje kažu BIP!

8
00:00:29,495 --> 00:00:30,440
U stvarnosti,

9
00:00:30,440 --> 00:00:34,000
događaji i ljudi koji učestvuju
u nekim od najvećih naučnih otkrića

10
00:00:35,066 --> 00:00:37,000
su izuzetno čudni i različiti.

11
00:00:37,399 --> 00:00:38,660
Odličan primer ovoga:

12
00:00:38,660 --> 00:00:41,000
"Uvrnuta istorija ćelijske teorije".

13
00:00:42,698 --> 00:00:44,680
Postoje tri dela ćelijske teorije.

14
00:00:44,680 --> 00:00:48,000
Prvo: svi organizmi
se sastoje od jedne ili više ćelija.

15
00:00:49,037 --> 00:00:53,000
Drugo: ćelija je osnovna jedinica građe
i organizacije organizma.

16
00:00:53,415 --> 00:00:57,000
I treće: sve ćelije nastaju
iz već postojećih ćelija.

17
00:00:57,939 --> 00:01:01,000
Da budem iskrena,
ovo sve zvuči užasno dosadno,

18
00:01:01,079 --> 00:01:06,000
sve dok ne zakopate dublje u to
kako su nastali mikroskopski organizmi

19
00:01:06,000 --> 00:01:07,000
i ova teorija.

20
00:01:07,804 --> 00:01:10,870
Sve je krenulo početkom
17. veka u Holandiji,

21
00:01:10,932 --> 00:01:13,010
gde je proizvođač
optičkih instrumenata,

22
00:01:13,010 --> 00:01:16,000
po imenu Zakarias Jansen,
izumeo prvi optički mikroskop,

23
00:01:16,995 --> 00:01:19,010
u isto vreme,
kada je izumeo i teleskop.

24
00:01:19,010 --> 00:01:21,200
Ove tvrdnje su često osporavane,

25
00:01:21,200 --> 00:01:25,730
tj. da on nije jedini kom je bilo dosadno
i ko se u tada igrao sa gomilom sočiva.

26
00:01:25,730 --> 00:01:27,000
Uprkos tome,

27
00:01:27,000 --> 00:01:29,870
mikroskop je ubrzo postao popularan,

28
00:01:29,870 --> 00:01:33,000
i svaki naučnik toga vremena
želeo je da se igra sa njim,

29
00:01:33,000 --> 00:01:35,750
čime je postao nešto nalik na ajped danas.

30
00:01:35,750 --> 00:01:38,400
Jedan takav tip, Holanđanin

31
00:01:38,400 --> 00:01:41,200
po imenu Anton Van Luvenhuk,

32
00:01:41,200 --> 00:01:43,400
koji je čuo za ove mikroskopske spravice,

33
00:01:43,400 --> 00:01:45,410
umesto da prošeta i kupi mikroskop,

34
00:01:45,410 --> 00:01:47,460
doneo je odluku da ga sam napravi.

35
00:01:47,460 --> 00:01:50,000
I to je bila mala čudna sprava,

36
00:01:50,000 --> 00:01:54,000
izgledala je kao veslo
veličine stakla za naočari.

37
00:01:54,000 --> 00:01:58,000
Da je spojio dve takve sprave,
dobio bi neobičan par naočari,

38
00:01:58,406 --> 00:02:01,000
sa kojima ne bi mnogo video.

39
00:02:01,841 --> 00:02:04,530
I kada je Luvenhuk
napravio svoj mikroskop

40
00:02:04,530 --> 00:02:08,000
i krenuo da gleda kao besan,
i razgledao sve što je mogao sa njim,

41
00:02:08,000 --> 00:02:10,770
uključujući i prljavštinu
na svojim zubima.

42
00:02:10,770 --> 00:02:12,820
Da, dobro ste čuli.

43
00:02:12,820 --> 00:02:17,000
Otkrio je bakterije gledajući
u strugotine sa zuba,

44
00:02:17,000 --> 00:02:21,000
a s obzirom da znamo da ljudi u to vreme
nisu mnogo prali zube,

45
00:02:21,701 --> 00:02:23,830
ili ih nisu uopšte prali,

46
00:02:23,830 --> 00:02:27,000
zasigurno je gledao u puno bakterija.

47
00:02:27,700 --> 00:02:29,210
Kada je pisao o svom otkriću,

48
00:02:29,210 --> 00:02:31,900
nije ih zvao bakterije,
kako ih mi znamo.

49
00:02:31,900 --> 00:02:34,000
Nazivao ih je životinjicama,

50
00:02:34,000 --> 00:02:36,990
zato što su mu tako i izgledale.

51
00:02:36,990 --> 00:02:39,600
U isto vreme dok je Luvenhuk
gledao naslage na zubima,

52
00:02:39,600 --> 00:02:42,000
slao je pisma engleskom naučniku,

53
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
po imenu Robet Huk.

54
00:02:44,000 --> 00:02:47,457
Huk je bio momak koji je obožavao nauku,

55
00:02:48,878 --> 00:02:53,000
i bavio se svačim pomalo,
uključujući fiziku, hemiju i biologiju.

56
00:02:53,813 --> 00:02:57,000
Huku možemo da zahvalimo
za termin "ćelija",

57
00:02:57,421 --> 00:03:00,800
jer dok je gledao komad plute
pod mikroskopom,

58
00:03:00,800 --> 00:03:04,000
male komore su ga podsetile na ćelije,

59
00:03:04,954 --> 00:03:08,000
odnosno sobe u kojima monasi
spavaju u manastirima.

60
00:03:08,595 --> 00:03:14,000
Zamislite studentski dom, bez TV-a,
kompjutera i iritantnh cimera.

61
00:03:14,774 --> 00:03:17,760
Huk je bio potcenjen naučnik u to vreme,

62
00:03:17,760 --> 00:03:19,858
što je sam sebi učinio,

63
00:03:19,858 --> 00:03:23,900
kada je zaratio sa jednim
od najpoznatijih naučnika svih vremena,

64
00:03:23,910 --> 00:03:25,330
Isakom Njutnom.

65
00:03:25,330 --> 00:03:28,410
Sećate li se kada sam pomenula
da se Huk bavio različitim temama?

66
00:03:28,410 --> 00:03:30,540
Kada je Njutn objavio revolucinarnu knjigu

67
00:03:30,540 --> 00:03:32,430
o kretanju planeta i gravitaciji,

68
00:03:32,430 --> 00:03:34,000
Huk je tvrdio da je Njutn

69
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
bio inspirisan njegovim radom u fizici.

70
00:03:37,593 --> 00:03:40,000
Njutnu se to nimalo nije svidelo,

71
00:03:40,842 --> 00:03:45,000
zbog čega je njihov odnos bio loš,
čak i kada je Huk umro,

72
00:03:46,058 --> 00:03:48,170
nije mu se svidelo ni Hukovo istraživanje,

73
00:03:48,170 --> 00:03:52,594
ni Hukov portret,
sve se to "zagubilo" zbog Njutna.

74
00:03:52,594 --> 00:03:55,500
Većina je ponovo otkrivena, na sreću,
nakon Njutnovog vremena,

75
00:03:55,500 --> 00:04:00,000
ali nije otkriven Hukov portret,
i niko ne zna kako je izgledao.

76
00:04:00,698 --> 00:04:02,452
Ubrzajmo se do 1800-ih,

77
00:04:02,452 --> 00:04:07,728
gde su dva nemačka naučnika otkrila
nešto što je danas potpuno očigledno,

78
00:04:07,728 --> 00:04:11,160
ali je pomoglo da se zaokruži
ono što nazivamo ćelijskom terorijom.

79
00:04:11,160 --> 00:04:13,880
Prvi naučnik je bio Matias Šlajden,

80
00:04:13,880 --> 00:04:16,780
botaničar koji je voleo da posmatra
biljke mikroskopom.

81
00:04:16,780 --> 00:04:20,000
Nakon dugogodišnjeg proučavanja
različitih biljnih vrsta,

82
00:04:20,000 --> 00:04:23,900
sinulo mu je da je svaka
biljka koju je gledao

83
00:04:23,900 --> 00:04:26,000
sastavljena od ćelija.

84
00:04:27,042 --> 00:04:29,570
U isto vreme na drugom kraju Nemačke,

85
00:04:29,570 --> 00:04:30,620
je Teodor Švan,

86
00:04:30,620 --> 00:04:34,000
naučnik koji nije samo proučavao
mikroskopom životinjske ćelije,

87
00:04:34,708 --> 00:04:37,760
i po kome je nazvana jedna nervna ćelija,

88
00:04:37,760 --> 00:04:41,000
koji je izumeo maske za disanje
za vatrogasce,

89
00:04:41,000 --> 00:04:42,690
i imao velike zulufe.

90
00:04:42,690 --> 00:04:45,650
Nakon dužeg proučavanja
životinjskih ćelija,

91
00:04:45,650 --> 00:04:49,000
zaključio je da su sve životinje
sastavljene od njih.

92
00:04:49,517 --> 00:04:51,710
Odmah je poslao pismo sporom poštom,

93
00:04:51,710 --> 00:04:54,000
jer Tviter tada još nije izmišljen,

94
00:04:54,000 --> 00:04:56,680
drugim naučnim
istraživačima na istom polju

95
00:04:56,680 --> 00:05:01,000
i Šlajdenu, koji mu je odgovorio, pa su
zajedno počeli da se bave teorijom ćelija.

96
00:05:01,906 --> 00:05:03,590
Predmet spora između njih dvojice

97
00:05:03,590 --> 00:05:05,470
je poslednji deo teorije ćelija,

98
00:05:05,470 --> 00:05:08,000
koji kaže da ćelije potiču
od već postojećih ćelija.

99
00:05:08,692 --> 00:05:11,000
Šlajden nije podržavao tu ideju,

100
00:05:11,000 --> 00:05:14,430
on se zaklinjao da ćelije nastaju
slobodnim formiranjem,

101
00:05:14,430 --> 00:05:18,000
jednostavno se spontano
kristališu u postojanje.

102
00:05:18,903 --> 00:05:21,630
Tada je još jedan naučnik, Rudolf Virčov,

103
00:05:21,630 --> 00:05:25,260
objavio istraživanje, koje je pokazalo
da ćelije nastaju od drugih ćelija,

104
00:05:25,260 --> 00:05:29,890
istraživanje je, hmm kako da vam kažem,
pozajmio bez pitanja,

105
00:05:29,890 --> 00:05:32,780
od jevrejskog naučnika Roberta Remaka,

106
00:05:32,780 --> 00:05:35,730
zbog čega su se još dva
naučnika posvađala.

107
00:05:35,730 --> 00:05:38,910
Od zubne prljavštine do svađe sa Njutnom,

108
00:05:38,910 --> 00:05:41,730
kristalizacija Švanove ćelije,

109
00:05:41,730 --> 00:05:45,280
teorija ćelija je postala važan
deo današnje biologije.

110
00:05:45,280 --> 00:05:48,710
Neke naučne činjenice koje danas znamo,
izgledaju dosadno

111
00:05:48,710 --> 00:05:53,120
ali kako smo za njih saznali
je neverovatno zanimljivo.

112
00:05:53,120 --> 00:05:55,000
Ako ti je nešto dosadno,

113
00:05:55,000 --> 00:05:56,000
kopaj dublje.

114
00:05:56,313 --> 00:06:00,000
Postoji sigurno uvrnuta priča
negde u pozadini.