0:00:00.000,0:00:13.000
(Muzyka)

0:00:13.000,0:00:16.000
Jednym z atutów nauki jest to,

0:00:16.000,0:00:18.000
że odkrycia naukowców,

0:00:18.000,0:00:20.000
nie zawsze trzymają się zasad,

0:00:20.000,0:00:24.000
pod kontrolą w laboratorium,

0:00:24.000,0:00:28.000
z białymi fartuchami, przy pomocy urządzeń,

0:00:28.000,0:00:29.000
które robią "pii".

0:00:29.000,0:00:30.000
W rzeczywistości

0:00:30.000,0:00:34.000
niektóre wielkie odkrycia

0:00:34.000,0:00:37.000
są nietuzinkowe i nietypowe.

0:00:37.000,0:00:38.000
Konkretny przykład:

0:00:38.000,0:00:42.250
niezwykła historia teorii komórkowej.

0:00:42.250,0:00:44.930
Są trzy części teorii.

0:00:44.930,0:00:48.890
1. Organizmy są zbudowane [br]z jednej lub wielu komórek.

0:00:48.890,0:00:53.000
2. Komórka to podstawowa[br]struktura i jednostka organizmów.

0:00:53.000,0:00:57.910
3. Komórki powstają z istniejących komórek.

0:00:57.910,0:01:01.000
Nie brzmi to interesująco

0:01:01.000,0:01:06.000
zanim nie poznamy świata mikroogranizmów,

0:01:06.000,0:01:08.070
od których zaczęła się teoria.

0:01:08.070,0:01:10.670
Na początku XVII wieku,

0:01:10.670,0:01:13.680
w Niderlandach, optyk Zacharias Jansen

0:01:13.680,0:01:16.990
skonstruował pierwszy mikroskop

0:01:16.990,0:01:18.890
i pierwszy teleskop.

0:01:18.890,0:01:21.340
Prawa do pierwszeństwa są często podważane,

0:01:21.340,0:01:26.750
bo wielu innych "bawiło się" soczewkami.

0:01:26.750,0:01:27.880
Pomimo tego

0:01:27.880,0:01:30.550
mikroskop szybko stał się hitem.

0:01:30.550,0:01:33.000
Każdy naturalista i naukowiec chciał go mieć,

0:01:33.000,0:01:35.960
czyniąc go iPadem tamtych czasów.

0:01:35.960,0:01:39.580
Jednym z nich był Holender,

0:01:39.580,0:01:41.000
Anton van Leeuwenhoek,

0:01:41.000,0:01:44.170
który usłyszał o tym wihajstrze,

0:01:44.170,0:01:46.050
ale zamiast kupić,

0:01:46.050,0:01:48.230
postanowił go zrobić sam.

0:01:48.230,0:01:51.100
Była to nietypowa konstrukcja,

0:01:51.100,0:01:54.000
podobna do wiosła,[br]wielkości soczewki okularowej.

0:01:54.000,0:01:58.000
Połączenie dwóch dałoby niezłe okulary,

0:01:58.000,0:02:01.970
przez które niewiele widać.

0:02:01.970,0:02:05.290
Kiedy Leeuwenhoek skonstruował mikroskop

0:02:05.290,0:02:08.000
zaczął się wszystkiemu przyglądać,

0:02:08.000,0:02:10.000
łącznie z własnym osadem nazębnym.

0:02:10.000,0:02:12.000
Właśnie tak.

0:02:12.000,0:02:17.000
Odkrył bakterie na płytce nazębnej,

0:02:17.000,0:02:21.000
w czasach, kiedy rzadko myto zęby,

0:02:21.000,0:02:23.000
jeśli w ogóle,

0:02:23.000,0:02:27.000
więc było na co popatrzeć.

0:02:27.000,0:02:29.000
Kiedy opisał to odkrycie,

0:02:29.000,0:02:31.000
nie użył nazwy bakterie.

0:02:31.000,0:02:34.000
Nazwał je "animalcules",

0:02:34.000,0:02:37.080
ponieważ wyglądały jak zwierzątka.

0:02:37.080,0:02:39.660
Kiedy Leeuwenhoek oglądał płytkę nazębną,

0:02:39.660,0:02:42.000
wysyłał też listy do znajomego naukowca w Anglii,

0:02:42.000,0:02:44.000
Roberta Hooke´a.

0:02:44.000,0:02:48.000
Hooke był pasjonatem nauki.

0:02:48.000,0:02:53.890
Interesował się wszystkim,[br]łącznie z fizyką, chemią i biologią.

0:02:53.890,0:02:57.000
Wprowadził termin komórka

0:02:57.000,0:03:00.920
po mikroskopowej obserwacji korka.

0:03:00.920,0:03:04.000
Przegródki przypominały mu cele więzienne

0:03:04.000,0:03:09.360
lub cele klasztorne.

0:03:09.360,0:03:11.950
Takie pokoje bez telewizji,

0:03:11.950,0:03:15.350
komputerów i współlokatorów.

0:03:15.350,0:03:18.080
Hooke nie był doceniany,

0:03:18.080,0:03:20.670
czemu sam był winien,

0:03:20.670,0:03:24.000
bo zadarł z jednym z największych naukowców,

0:03:24.000,0:03:26.190
sir Izaakiem Newtonem.

0:03:26.190,0:03:28.420
Hooke interesował się wieloma [br]dziedzinami nauki.

0:03:28.420,0:03:30.640
Kiedy Newton opublikował[br]przełomowe dzieło

0:03:30.640,0:03:32.640
o prawie powszechnego ciążenia,

0:03:32.640,0:03:35.640
Hooke oskarżył Newtona

0:03:35.640,0:03:38.640
o wykorzystanie jego badań z zakresu fizyki.

0:03:38.640,0:03:41.400
Newton nie był z tego zadowolony,

0:03:41.400,0:03:44.690
co wywołało między nimi napięte relacje.

0:03:44.690,0:03:48.400
Nawet po śmierci Hooke´a część jego badań

0:03:48.400,0:03:50.560
a nawet jego jedyny portret,

0:03:50.560,0:03:52.930
zostały "zgubione" przez Newtona.

0:03:52.930,0:03:55.960
Większą część odnaleziono po śmierci Newtona,

0:03:55.960,0:03:57.890
za wyjątkiem portretu.

0:03:57.890,0:04:00.490
Nie wiadomo, jak Hooke wyglądał.

0:04:00.490,0:04:02.763
Przenieśmy się do XIX wieku.

0:04:02.763,0:04:05.216
Dwaj niemieccy naukowcy dokonali odkrycia,

0:04:05.216,0:04:07.669
które dziś wydaje się oczywiste,

0:04:07.669,0:04:11.124
ale które pomogło w powstaniu teorii komórkowej.

0:04:11.124,0:04:14.065
Pierwszy to Matthias Schleiden,

0:04:14.065,0:04:17.298
botanik badający rośliny pod mikroskopem.

0:04:17.298,0:04:20.301
Po latach badań

0:04:20.301,0:04:24.414
odkrył, że każda roślina

0:04:24.414,0:04:27.458
składa się z komórek.

0:04:27.458,0:04:29.897
W tym czasie na drugim końcu Niemiec

0:04:29.897,0:04:31.230
Theodor Schwann

0:04:31.230,0:04:34.520
nie tylko badał komórki zwierzęce,

0:04:34.520,0:04:38.606
ale odkrył komórkę nerwową, [br]nazwaną jego imieniem,

0:04:38.606,0:04:41.197
wynalazł aparat oddechowy dla strażaków

0:04:41.197,0:04:43.870
i nosił odjazdowe bokobrody.

0:04:43.870,0:04:47.000
Badając komórki zwierzęce, odkrył,

0:04:47.000,0:04:49.862
że zwierzęta zbudowane są z komórek.

0:04:49.862,0:04:52.316
Natychmiast wysłał list,

0:04:52.316,0:04:54.249
bo nie było jeszcze Twittera,

0:04:54.249,0:04:56.217
do innych naukowców.

0:04:56.217,0:04:58.606
Rozpoczął współpracę z Schleidenem

0:04:58.606,0:05:00.995
nad teorią komórkową.

0:05:00.995,0:05:03.384
Kością niezgody

0:05:03.384,0:05:06.849
była trzecia część teorii,

0:05:06.849,0:05:09.032
według której komórki [br]powstają z istniejących komórek.

0:05:09.032,0:05:11.372
Schleiden nie podzielał tej opinii.

0:05:11.372,0:05:14.691
Uważał, że komórki powstają spontanicznie

0:05:14.691,0:05:18.470
z materii nieożywionej.

0:05:18.470,0:05:22.335
Dopiero Rudolph Virchow udowodnił,

0:05:22.335,0:05:25.834
że komórki powstają z istniejących komórek.

0:05:25.834,0:05:29.731
Odkrycie "pożyczył" bez zgody

0:05:29.731,0:05:33.503
od żydowskiego naukowca, Roberta Remaka,

0:05:33.503,0:05:35.199
z czego wynikła waśń

0:05:35.199,0:05:37.212
kolejnych dwóch naukowców.

0:05:37.212,0:05:39.250
Osad nazębny, wściekły Newton,

0:05:39.250,0:05:41.457
materia nieożywiona i komórki Schwanna

0:05:41.457,0:05:42.979
sprawiły, że teoria komórkowa

0:05:42.979,0:05:45.273
to ważna część biologii.

0:05:45.273,0:05:48.545
Czasem wiedza wydaje się nudna,

0:05:48.545,0:05:53.411
ale historia nauki jest fascynująca.

0:05:53.411,0:05:55.268
Jeśli coś nas nudzi,

0:05:55.268,0:05:56.920
szukajmy głębiej.

0:05:56.920,0:06:00.920
Na pewno odkryjemy niezwykłą historię.