1
00:00:00,000 --> 00:00:13,000
(Muzyka)

2
00:00:13,000 --> 00:00:16,000
Jednym z atutów nauki jest to,

3
00:00:16,000 --> 00:00:18,000
że odkrycia naukowców,

4
00:00:18,000 --> 00:00:20,000
nie zawsze trzymają się zasad,

5
00:00:20,000 --> 00:00:24,000
pod kontrolą w laboratorium,

6
00:00:24,000 --> 00:00:28,000
z białymi fartuchami, przy pomocy urządzeń,

7
00:00:28,000 --> 00:00:29,000
które robią "pii".

8
00:00:29,000 --> 00:00:30,000
W rzeczywistości

9
00:00:30,000 --> 00:00:34,000
niektóre wielkie odkrycia

10
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
są nietuzinkowe i nietypowe.

11
00:00:37,000 --> 00:00:38,000
Konkretny przykład:

12
00:00:38,000 --> 00:00:42,250
niezwykła historia teorii komórkowej.

13
00:00:42,250 --> 00:00:44,930
Są trzy części teorii.

14
00:00:44,930 --> 00:00:48,890
1. Organizmy są zbudowane 
z jednej lub wielu komórek.

15
00:00:48,890 --> 00:00:53,000
2. Komórka to podstawowa
struktura i jednostka organizmów.

16
00:00:53,000 --> 00:00:57,910
3. Komórki powstają z istniejących komórek.

17
00:00:57,910 --> 00:01:01,000
Nie brzmi to interesująco

18
00:01:01,000 --> 00:01:06,000
zanim nie poznamy świata mikroogranizmów,

19
00:01:06,000 --> 00:01:08,070
od których zaczęła się teoria.

20
00:01:08,070 --> 00:01:10,670
Na początku XVII wieku,

21
00:01:10,670 --> 00:01:13,680
w Niderlandach, optyk Zacharias Jansen

22
00:01:13,680 --> 00:01:16,990
skonstruował pierwszy mikroskop

23
00:01:16,990 --> 00:01:18,890
i pierwszy teleskop.

24
00:01:18,890 --> 00:01:21,340
Prawa do pierwszeństwa są często podważane,

25
00:01:21,340 --> 00:01:26,750
bo wielu innych "bawiło się" soczewkami.

26
00:01:26,750 --> 00:01:27,880
Pomimo tego

27
00:01:27,880 --> 00:01:30,550
mikroskop szybko stał się hitem.

28
00:01:30,550 --> 00:01:33,000
Każdy naturalista i naukowiec chciał go mieć,

29
00:01:33,000 --> 00:01:35,960
czyniąc go iPadem tamtych czasów.

30
00:01:35,960 --> 00:01:39,580
Jednym z nich był Holender,

31
00:01:39,580 --> 00:01:41,000
Anton van Leeuwenhoek,

32
00:01:41,000 --> 00:01:44,170
który usłyszał o tym wihajstrze,

33
00:01:44,170 --> 00:01:46,050
ale zamiast kupić,

34
00:01:46,050 --> 00:01:48,230
postanowił go zrobić sam.

35
00:01:48,230 --> 00:01:51,100
Była to nietypowa konstrukcja,

36
00:01:51,100 --> 00:01:54,000
podobna do wiosła,
wielkości soczewki okularowej.

37
00:01:54,000 --> 00:01:58,000
Połączenie dwóch dałoby niezłe okulary,

38
00:01:58,000 --> 00:02:01,970
przez które niewiele widać.

39
00:02:01,970 --> 00:02:05,290
Kiedy Leeuwenhoek skonstruował mikroskop

40
00:02:05,290 --> 00:02:08,000
zaczął się wszystkiemu przyglądać,

41
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
łącznie z własnym osadem nazębnym.

42
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
Właśnie tak.

43
00:02:12,000 --> 00:02:17,000
Odkrył bakterie na płytce nazębnej,

44
00:02:17,000 --> 00:02:21,000
w czasach, kiedy rzadko myto zęby,

45
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
jeśli w ogóle,

46
00:02:23,000 --> 00:02:27,000
więc było na co popatrzeć.

47
00:02:27,000 --> 00:02:29,000
Kiedy opisał to odkrycie,

48
00:02:29,000 --> 00:02:31,000
nie użył nazwy bakterie.

49
00:02:31,000 --> 00:02:34,000
Nazwał je "animalcules",

50
00:02:34,000 --> 00:02:37,080
ponieważ wyglądały jak zwierzątka.

51
00:02:37,080 --> 00:02:39,660
Kiedy Leeuwenhoek oglądał płytkę nazębną,

52
00:02:39,660 --> 00:02:42,000
wysyłał też listy do znajomego naukowca w Anglii,

53
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
Roberta Hooke´a.

54
00:02:44,000 --> 00:02:48,000
Hooke był pasjonatem nauki.

55
00:02:48,000 --> 00:02:53,890
Interesował się wszystkim,
łącznie z fizyką, chemią i biologią.

56
00:02:53,890 --> 00:02:57,000
Wprowadził termin komórka

57
00:02:57,000 --> 00:03:00,920
po mikroskopowej obserwacji korka.

58
00:03:00,920 --> 00:03:04,000
Przegródki przypominały mu cele więzienne

59
00:03:04,000 --> 00:03:09,360
lub cele klasztorne.

60
00:03:09,360 --> 00:03:11,950
Takie pokoje bez telewizji,

61
00:03:11,950 --> 00:03:15,350
komputerów i współlokatorów.

62
00:03:15,350 --> 00:03:18,080
Hooke nie był doceniany,

63
00:03:18,080 --> 00:03:20,670
czemu sam był winien,

64
00:03:20,670 --> 00:03:24,000
bo zadarł z jednym z największych naukowców,

65
00:03:24,000 --> 00:03:26,190
sir Izaakiem Newtonem.

66
00:03:26,190 --> 00:03:28,420
Hooke interesował się wieloma 
dziedzinami nauki.

67
00:03:28,420 --> 00:03:30,640
Kiedy Newton opublikował
przełomowe dzieło

68
00:03:30,640 --> 00:03:32,640
o prawie powszechnego ciążenia,

69
00:03:32,640 --> 00:03:35,640
Hooke oskarżył Newtona

70
00:03:35,640 --> 00:03:38,640
o wykorzystanie jego badań z zakresu fizyki.

71
00:03:38,640 --> 00:03:41,400
Newton nie był z tego zadowolony,

72
00:03:41,400 --> 00:03:44,690
co wywołało między nimi napięte relacje.

73
00:03:44,690 --> 00:03:48,400
Nawet po śmierci Hooke´a część jego badań

74
00:03:48,400 --> 00:03:50,560
a nawet jego jedyny portret,

75
00:03:50,560 --> 00:03:52,930
zostały "zgubione" przez Newtona.

76
00:03:52,930 --> 00:03:55,960
Większą część odnaleziono po śmierci Newtona,

77
00:03:55,960 --> 00:03:57,890
za wyjątkiem portretu.

78
00:03:57,890 --> 00:04:00,490
Nie wiadomo, jak Hooke wyglądał.

79
00:04:00,490 --> 00:04:02,763
Przenieśmy się do XIX wieku.

80
00:04:02,763 --> 00:04:05,216
Dwaj niemieccy naukowcy dokonali odkrycia,

81
00:04:05,216 --> 00:04:07,669
które dziś wydaje się oczywiste,

82
00:04:07,669 --> 00:04:11,124
ale które pomogło w powstaniu teorii komórkowej.

83
00:04:11,124 --> 00:04:14,065
Pierwszy to Matthias Schleiden,

84
00:04:14,065 --> 00:04:17,299
botanik badający rośliny pod mikroskopem.

85
00:04:17,299 --> 00:04:20,301
Po latach badań

86
00:04:20,301 --> 00:04:24,414
odkrył, że każda roślina

87
00:04:24,414 --> 00:04:27,458
składa się z komórek.

88
00:04:27,458 --> 00:04:29,897
W tym czasie na drugim końcu Niemiec

89
00:04:29,897 --> 00:04:31,230
Theodor Schwann

90
00:04:31,230 --> 00:04:34,520
nie tylko badał komórki zwierzęce,

91
00:04:34,520 --> 00:04:38,606
ale odkrył komórkę nerwową, 
nazwaną jego imieniem,

92
00:04:38,606 --> 00:04:41,197
wynalazł aparat oddechowy dla strażaków

93
00:04:41,197 --> 00:04:43,870
i nosił odjazdowe bokobrody.

94
00:04:43,870 --> 00:04:47,000
Badając komórki zwierzęce, odkrył,

95
00:04:47,000 --> 00:04:49,862
że zwierzęta zbudowane są z komórek.

96
00:04:49,862 --> 00:04:52,316
Natychmiast wysłał list,

97
00:04:52,316 --> 00:04:54,249
bo nie było jeszcze Twittera,

98
00:04:54,249 --> 00:04:56,217
do innych naukowców.

99
00:04:56,217 --> 00:04:58,606
Rozpoczął współpracę z Schleidenem

100
00:04:58,606 --> 00:05:00,995
nad teorią komórkową.

101
00:05:00,995 --> 00:05:03,384
Kością niezgody

102
00:05:03,384 --> 00:05:06,849
była trzecia część teorii,

103
00:05:06,849 --> 00:05:09,032
według której komórki 
powstają z istniejących komórek.

104
00:05:09,032 --> 00:05:11,372
Schleiden nie podzielał tej opinii.

105
00:05:11,372 --> 00:05:14,691
Uważał, że komórki powstają spontanicznie

106
00:05:14,691 --> 00:05:18,470
z materii nieożywionej.

107
00:05:18,470 --> 00:05:22,335
Dopiero Rudolph Virchow udowodnił,

108
00:05:22,335 --> 00:05:25,834
że komórki powstają z istniejących komórek.

109
00:05:25,834 --> 00:05:29,731
Odkrycie "pożyczył" bez zgody

110
00:05:29,731 --> 00:05:33,503
od żydowskiego naukowca, Roberta Remaka,

111
00:05:33,503 --> 00:05:35,199
z czego wynikła waśń

112
00:05:35,199 --> 00:05:37,212
kolejnych dwóch naukowców.

113
00:05:37,212 --> 00:05:39,250
Osad nazębny, wściekły Newton,

114
00:05:39,250 --> 00:05:41,457
materia nieożywiona i komórki Schwanna

115
00:05:41,457 --> 00:05:42,979
sprawiły, że teoria komórkowa

116
00:05:42,979 --> 00:05:45,273
to ważna część biologii.

117
00:05:45,273 --> 00:05:48,545
Czasem wiedza wydaje się nudna,

118
00:05:48,545 --> 00:05:53,411
ale historia nauki jest fascynująca.

119
00:05:53,411 --> 00:05:55,268
Jeśli coś nas nudzi,

120
00:05:55,268 --> 00:05:56,920
szukajmy głębiej.

121
00:05:56,920 --> 00:06:00,920
Na pewno odkryjemy niezwykłą historię.