1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Prvo, video.

2
00:00:09,000 --> 00:00:12,000
Da, ovo je umućeno jaje.

3
00:00:13,000 --> 00:00:15,000
Ali kako ga gledate,

4
00:00:15,000 --> 00:00:17,000
nadam se da ćete početi da osećate

5
00:00:17,000 --> 00:00:20,000
sasvim malu nelagodu.

6
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
Jer možda ćete primetiti šta se zaista dešava,

7
00:00:24,000 --> 00:00:27,000
a to je da se jaje samo razumućuje.

8
00:00:27,000 --> 00:00:29,000
I sada ćete videti žumance i belance kako se razdvajaju.

9
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
I kako se vraćaju natrag u jaje.

10
00:00:32,000 --> 00:00:35,000
Svi znamo, intuitivno,

11
00:00:35,000 --> 00:00:38,000
da ovo nije način na koji univerzum funkcioniše.

12
00:00:39,000 --> 00:00:42,000
Umućeno jaje je smeša, ukusna smeša, ali ipak smeša.

13
00:00:42,000 --> 00:00:45,000
Jaje je prelepa, prefinjena stvar

14
00:00:45,000 --> 00:00:47,000
koja može da stvara još prefinjenije stvari,

15
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
kao što su kokoške.

16
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
I duboko u sebi znamo

17
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
da univerzum ne putuje

18
00:00:53,000 --> 00:00:55,000
od smeše u komplekosnost.

19
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
Zapravo, ovaj instinkt

20
00:00:57,000 --> 00:01:00,000
odražava jedan od najosnovnijih zakona fizike,

21
00:01:00,000 --> 00:01:03,000
drugi zakon termodinamike, ili zakon entropije.

22
00:01:03,000 --> 00:01:05,000
Ono što nam taj zakon govori u osnovi je

23
00:01:05,000 --> 00:01:08,000
da je opšta tendencija univerzuma

24
00:01:08,000 --> 00:01:10,000
da se kreće od uređenosti

25
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
i strukture

26
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
do manjka uređenosti, manjka strukture --

27
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
do smeše, zapravo.

28
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
I zbog toga ovaj video

29
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
deluje malo čudno.

30
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
Pa ipak,

31
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
pogledajte unaokolo.

32
00:01:24,000 --> 00:01:26,000
Ono što vidimo oko nas

33
00:01:26,000 --> 00:01:28,000
jeste zapanjujuća kompleksnost.

34
00:01:28,000 --> 00:01:31,000
Erik Bajnhoker procenjuje da samo na tržištu Nju Jorka

35
00:01:31,000 --> 00:01:35,000
postoji preko 10 milijardi različite robe kojom se trguje,

36
00:01:35,000 --> 00:01:38,000
što je hiljadu puta više od vrsta

37
00:01:38,000 --> 00:01:40,000
koje postoje na Zemlji.

38
00:01:40,000 --> 00:01:42,000
I njima trguje vrsta

39
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
od oko sedam milijardi pojedinaca

40
00:01:44,000 --> 00:01:47,000
koji su povezani kroz trgovinu, putovanja i Internet

41
00:01:47,000 --> 00:01:49,000
u celovit sistem

42
00:01:49,000 --> 00:01:52,000
čudesne kompleksnosti.

43
00:01:52,000 --> 00:01:54,000
I eto sjajne zagonetke:

44
00:01:54,000 --> 00:01:56,000
U univerzumu

45
00:01:56,000 --> 00:01:59,000
u kome važi drugi zakon termodinamike,

46
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
kako je moguće

47
00:02:01,000 --> 00:02:04,000
proizvesti takvu složenost kakvu sam opisao --

48
00:02:04,000 --> 00:02:07,000
vrstu složenosti koju predstavljamo vi i ja

49
00:02:07,000 --> 00:02:10,000
i kongresni centar?

50
00:02:10,000 --> 00:02:13,000
Pa, odgovor je izgleda

51
00:02:13,000 --> 00:02:16,000
da univerzum može stvoriti kompleksnost,

52
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
ali sa velikim poteškoćama.

53
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
U suštini,

54
00:02:20,000 --> 00:02:22,000
dešava se ono što moj kolega, Fred Spir,

55
00:02:22,000 --> 00:02:24,000
zove "Goldilokovi uslovi" --

56
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
ni prevruće, ni prehladno;

57
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
sasvim dovoljno za stvaranje kompleksnosti.

58
00:02:29,000 --> 00:02:31,000
I nešto kompleksnija stvar se dešava.

59
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
A gde imate kompleksne stvari,

60
00:02:33,000 --> 00:02:35,000
možete dobiti još složenije stvari.

61
00:02:35,000 --> 00:02:38,000
I na ovaj način, kompleksnost se gradi

62
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
stepenicu po stepenicu.

63
00:02:40,000 --> 00:02:43,000
Svaka faza je magična

64
00:02:43,000 --> 00:02:46,000
jer stvara utisak da se nešto suštinski novo

65
00:02:46,000 --> 00:02:49,000
pojavljuje niotkuda u univerzumu.

66
00:02:49,000 --> 00:02:51,000
Mi se u velikoj istoriji odnosimo na ove momente

67
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
kao na "nivoe".

68
00:02:53,000 --> 00:02:55,000
I na svakom nivou

69
00:02:55,000 --> 00:02:57,000
stvari postaju teže.

70
00:02:57,000 --> 00:03:00,000
Kompleksne stvari postaju krhkije,

71
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
ranjivije,

72
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
Goldilokovi uslovi postaju zahtevniji,

73
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
i postaje teže

74
00:03:07,000 --> 00:03:09,000
stvoriti kompleksnost.

75
00:03:09,000 --> 00:03:12,000
E sada, mi kao ekstremno složena bića

76
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
očajnički želimo da razumemo priču o tome

77
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
kako univerzum stvara kompleksnost,

78
00:03:17,000 --> 00:03:19,000
uprkos drugom zakonu,

79
00:03:19,000 --> 00:03:21,000
i zašto kompleksnost

80
00:03:21,000 --> 00:03:23,000
znači ranjivost

81
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
i krhkost.

82
00:03:25,000 --> 00:03:28,000
I to je priča koju pričamo u velikoj istoriji.

83
00:03:28,000 --> 00:03:30,000
Ali kako bi to uradili, prvo mora da se uradi nešto

84
00:03:30,000 --> 00:03:32,000
što na prvi pogled može delovati potpuno nemoguće.

85
00:03:32,000 --> 00:03:36,000
Mora da se premeri čitava istorija univerzuma.

86
00:03:37,000 --> 00:03:39,000
Pa hajde da to učinimo.

87
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
(Smeh)

88
00:03:41,000 --> 00:03:44,000
Počnimo tako što ćemo vratiti sat

89
00:03:44,000 --> 00:03:47,000
13.7 milijardi godina unazad

90
00:03:47,000 --> 00:03:50,000
do početka vremena.

91
00:03:57,000 --> 00:03:59,000
Oko nas nema ničega.

92
00:03:59,000 --> 00:04:03,000
Nema ni prostora ni vremena.

93
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
Zamislite najmračniju, najprazniju stvar koju možete

94
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
i sažmite je milijardu milijardi puta

95
00:04:08,000 --> 00:04:10,000
i eto tu se nalazimo.

96
00:04:10,000 --> 00:04:13,000
A onda iznenada,

97
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
tras! Pojavljuje se univerzum, čitav univerzum.

98
00:04:16,000 --> 00:04:18,000
I prošli smo kroz prvi nivo.

99
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
Univerzum je mali; manji od atoma.

100
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
I neverovatno je vruć.

101
00:04:22,000 --> 00:04:24,000
Sadrži sve što je danas u univerzumu,

102
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
tako da možete zamisliti, da se razbija,

103
00:04:26,000 --> 00:04:29,000
i da se širi neverovatnom brzinom.

104
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
I najpre je sve vrlo mutno,

105
00:04:31,000 --> 00:04:34,000
ali veoma brzo počinju da se izdvajaju stvari u toj maglini.

106
00:04:34,000 --> 00:04:36,000
U prvoj sekundi,

107
00:04:36,000 --> 00:04:39,000
sama energija se razbija u različite sile,

108
00:04:39,000 --> 00:04:41,000
uključujući elektromagnetizam i gravitaciju.

109
00:04:41,000 --> 00:04:44,000
Energija čini još nešto prilično čudesno

110
00:04:44,000 --> 00:04:47,000
uobličava se u materiju --

111
00:04:47,000 --> 00:04:49,000
kvarkove koji formiraju protone

112
00:04:49,000 --> 00:04:52,000
i leptone koji uključuju elektrone.

113
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
I sve se to dešava u prvoj sekundi.

114
00:04:54,000 --> 00:04:59,000
Sada idemo 380.000 godina unapred.

115
00:04:59,000 --> 00:05:02,000
To je duplo duže nego što ljudi postoje na planeti.

116
00:05:02,000 --> 00:05:05,000
I tada se pojavljuje jednostavan atom

117
00:05:05,000 --> 00:05:08,000
vodonika i helijuma.

118
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
Sada bih zastao na momenat,

119
00:05:10,000 --> 00:05:13,000
380,000 godina nakon nastanka univerzuma,

120
00:05:13,000 --> 00:05:15,000
jer znamo prilično mnogo

121
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
o ovoj fazi razvitka univerzuma.

122
00:05:17,000 --> 00:05:20,000
Pre svega znamo da je bio jako jednostavan.

123
00:05:20,000 --> 00:05:22,000
Sastojao se od ogromnih oblaka

124
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
sačinjenih od atoma vodonika i helijuma,

125
00:05:24,000 --> 00:05:26,000
a oni nisu imali strukturu.

126
00:05:26,000 --> 00:05:29,000
Bili su vrsta kosmičke smeše.

127
00:05:29,000 --> 00:05:31,000
Ali to nije baš potpuno tačno.

128
00:05:31,000 --> 00:05:33,000
Skorije studije

129
00:05:33,000 --> 00:05:36,000
urađene pomoću satelita kao što je WMAP satelit

130
00:05:36,000 --> 00:05:40,000
pokazale su da, zapravo, postoje samo male razlike u pozadini.

131
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Ono što vidite ovde,

132
00:05:42,000 --> 00:05:45,000
je da su plave zone oko hiljadu stepeni hladnije

133
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
od crvenih zona.

134
00:05:47,000 --> 00:05:49,000
To su male razlike,

135
00:05:49,000 --> 00:05:51,000
ali dovoljne da univerzum nastavi

136
00:05:51,000 --> 00:05:53,000
do sledeće faze kompleksnosti.

137
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
I evo kako to funkcioniše.

138
00:05:55,000 --> 00:05:58,000
Gravitacija je moćnija

139
00:05:58,000 --> 00:06:00,000
tamo gde ima više stvari.

140
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
Tako da gde imate gušće zone,

141
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
gravitacija počinje da sažima oblake

142
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
vodonikovih i helijumovih atoma.

143
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
Možemo zamisliti rani univerzum kako se raspada

144
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
na milijarde oblaka.

145
00:06:10,000 --> 00:06:12,000
I svaki oblak je sabijen,

146
00:06:12,000 --> 00:06:15,000
gravitacija postaje moćnija kako se gustina povećava,

147
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
temperatura počinje da raste u centru svakog oblaka,

148
00:06:17,000 --> 00:06:19,000
a potom u svakom oblaku,

149
00:06:19,000 --> 00:06:22,000
temperatura prelazi graničnu temperaturu novog nivoa

150
00:06:22,000 --> 00:06:24,000
od 10 miliona stepeni,

151
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
protoni počinju da se spajaju,

152
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
ogromna količina energije se oslobađa,

153
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
i, tras!

154
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
Imamo prvu zvezdu.

155
00:06:33,000 --> 00:06:37,000
Otprilike 200 miliona godina nakon Velikog praska,

156
00:06:37,000 --> 00:06:40,000
zvezde počinju da se pojavljuju širom čitavog univerzuma,

157
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
na milijarde njih.

158
00:06:42,000 --> 00:06:45,000
I univerzum je sada znatno zanimljiviji

159
00:06:45,000 --> 00:06:48,000
i mnogo kompleksniji.

160
00:06:48,000 --> 00:06:50,000
Zvezde će formirati Goldilakove uslove

161
00:06:50,000 --> 00:06:53,000
za prolazak kroz još dva nova nivoa

162
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
Kada veoma velike zvezde umru,

163
00:06:55,000 --> 00:06:58,000
one stvaraju temperature toliko visoke

164
00:06:58,000 --> 00:07:01,000
da protoni počinju da se spajaju u sve vrste egzotičnih kombinacija,

165
00:07:01,000 --> 00:07:04,000
i formiraju sve elemente periodnog sistema.

166
00:07:04,000 --> 00:07:07,000
Ako, kao ja, nosite zlatan prsten,

167
00:07:07,000 --> 00:07:10,000
on je nastao u eksploziji supernove.

168
00:07:10,000 --> 00:07:13,000
Sada je univerzum hemijski mnogo kompleksniji.

169
00:07:13,000 --> 00:07:16,000
A u hemijski kompleksnijem univerzumu,

170
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
moguće je mnogo više stvari.

171
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
I ono što počinje da se dešava

172
00:07:20,000 --> 00:07:22,000
oko mladih sunaca,

173
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
mladih zvezda,

174
00:07:24,000 --> 00:07:26,000
je to da se ovi elementi kombinuju, kovitlaju se,

175
00:07:26,000 --> 00:07:28,000
energija oko zvezda ih vrti,

176
00:07:28,000 --> 00:07:31,000
formiraju čestice, formiraju pahuljice,

177
00:07:31,000 --> 00:07:33,000
male čestice prašine,

178
00:07:33,000 --> 00:07:35,000
koje formiraju stene, asteroide,

179
00:07:35,000 --> 00:07:38,000
i konačno formiraju planete i mesece.

180
00:07:38,000 --> 00:07:41,000
Eto kako je nastao naš sunčev sistem,

181
00:07:41,000 --> 00:07:44,000
pre četiri i po milijarde godina.

182
00:07:44,000 --> 00:07:47,000
Stenovite planete kao što je naša Zemlja

183
00:07:47,000 --> 00:07:50,000
značajno su kompleksnije od zvezda

184
00:07:50,000 --> 00:07:53,000
jer sadrže veću raznolikost materijala.

185
00:07:53,000 --> 00:07:56,000
I tako smo zakoračili kroz četvrti nivo kompleksnosti.

186
00:07:57,000 --> 00:08:00,000
Sada stvari postaju teže.

187
00:08:01,000 --> 00:08:03,000
Sledeća faza nas upoznaje sa stvarima

188
00:08:03,000 --> 00:08:05,000
koje su značajno krhkije,

189
00:08:05,000 --> 00:08:07,000
značajno ranjivije,

190
00:08:07,000 --> 00:08:10,000
ali su i mnogo kreativnije

191
00:08:10,000 --> 00:08:13,000
i sposobnije da stvaraju kompleksnost u budućnosti.

192
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
Govorim, naravno,

193
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
o živim organizmima.

194
00:08:17,000 --> 00:08:19,000
Žive organizme je stvorila hemija.

195
00:08:19,000 --> 00:08:22,000
Mi smo veliki hemijski paketi.

196
00:08:23,000 --> 00:08:26,000
A hemijom upravlja elektromagnetna sila.

197
00:08:26,000 --> 00:08:28,000
Ona radi na nižim nivoima od gravitacije,

198
00:08:28,000 --> 00:08:30,000
što objašnjava činjenicu zašto smo vi i ja

199
00:08:30,000 --> 00:08:32,000
manji od zvezda i planeta.

200
00:08:32,000 --> 00:08:35,000
E sad, koji su idealni uslovi za hemijske procese?

201
00:08:35,000 --> 00:08:37,000
Koji su Goldilokovi uslovi?

202
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
Prvo, potrebna je energija,

203
00:08:39,000 --> 00:08:41,000
ali ne previše.

204
00:08:41,000 --> 00:08:43,000
U središtu zvezde, postoji previše energije,

205
00:08:43,000 --> 00:08:46,000
tako da, ako se bilo koji atomi spoje, jednostavno će sagoreti i ponovo se razdvojiti.

206
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
Ali ne ni premalo.

207
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
U intergalaktičkom prostoru, toliko je malo energije

208
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
da se atomi ne mogu spajati.

209
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
Ono što je potrebno je prava količina,

210
00:08:55,000 --> 00:08:57,000
a planete, ispostavilo se, su upravo idealne,

211
00:08:57,000 --> 00:09:00,000
jer su blizu, ali ne ni preblizu zvezda.

212
00:09:00,000 --> 00:09:03,000
Takođe je potrebna i raznolikost hemijskih elemenata,

213
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
i potrebna je tečnost kao što je voda.

214
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
Zašto?

215
00:09:08,000 --> 00:09:11,000
Pa u gasovima, atomi prolaze jedni pored drugih toliko brzo

216
00:09:11,000 --> 00:09:13,000
da se ne mogu spojiti.

217
00:09:13,000 --> 00:09:15,000
U čvrstim stanjima,

218
00:09:15,000 --> 00:09:18,000
atomi ne mogu da se pomeraju, zaglavljeni su.

219
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
U tečnostima,

220
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
oni mogu da plutaju

221
00:09:22,000 --> 00:09:25,000
i da se povezuju u molekule.

222
00:09:25,000 --> 00:09:28,000
E sad, gde se pronalaze ovakvi Goldilokovi uslovi_

223
00:09:28,000 --> 00:09:30,000
Planete su sjajne,

224
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
i naša rana Zemlja

225
00:09:32,000 --> 00:09:34,000
je bila skoro savršena.

226
00:09:34,000 --> 00:09:36,000
Bila je na idealnoj udaljenosti od njene zvezde

227
00:09:36,000 --> 00:09:39,000
da bi razvila velike okeane otvorenih voda.

228
00:09:39,000 --> 00:09:41,000
I duboko ispod tih okeana

229
00:09:41,000 --> 00:09:43,000
u pukotinama kore,

230
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
imali ste toplotu koja je prodirala iz središta Zemlje,

231
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
i imali ste veliku raznolikost elemenata.

232
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
Tako su se na tim dubokim okeanskim ventilima,

233
00:09:50,000 --> 00:09:53,000
počeli dešavati fantastični hemijski procesi,

234
00:09:53,000 --> 00:09:56,000
i atomi su se kombinovali u sve vrste egzotičnih kombinacija.

235
00:09:57,000 --> 00:09:59,000
Ali, naravno, život je više

236
00:09:59,000 --> 00:10:01,000
od egzotičnih hemijskih procesa.

237
00:10:01,000 --> 00:10:03,000
Kako se stabilizuju

238
00:10:03,000 --> 00:10:05,000
ti ogromni molekuli

239
00:10:05,000 --> 00:10:08,000
koji deluju kao sposobni za život?

240
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
Tu nam život predstavlja

241
00:10:10,000 --> 00:10:13,000
jedan potpuno novi trik.

242
00:10:13,000 --> 00:10:15,000
Ne stabilizuje se pojedinac;

243
00:10:15,000 --> 00:10:17,000
stabilizuje se šablon,

244
00:10:17,000 --> 00:10:19,000
deo koji nosi podatke,

245
00:10:19,000 --> 00:10:21,000
a šablon ima mogućnost ponavljanja.

246
00:10:21,000 --> 00:10:23,000
A DNK je, naravno,

247
00:10:23,000 --> 00:10:25,000
prelep molekul

248
00:10:25,000 --> 00:10:27,000
koji sadrži te podatke.

249
00:10:27,000 --> 00:10:30,000
Bićete upoznati sa dvostrukim lancem DNK.

250
00:10:30,000 --> 00:10:32,000
Svaka prečka sadrži informacije.

251
00:10:32,000 --> 00:10:34,000
Tako, DNK sadrži podatke o tome

252
00:10:34,000 --> 00:10:37,000
kako se stvaraju živi organizmi.

253
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
I takođe kopira samu sebe.

254
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
Stvara sopstvene kopije

255
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
i širi šablone okeanom.

256
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Tako se informacije šire.

257
00:10:45,000 --> 00:10:48,000
Primetili ste da je informacija postala deo naše priče.

258
00:10:48,000 --> 00:10:50,000
Pa ipak, prava lepota DNK molekula

259
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
leži u njegovoj nesavršenosti.

260
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
Kako stvara svoje kopije,

261
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
jednom na svakih milijardu prečki,

262
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
dođe do greške.

263
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
I to znači

264
00:11:00,000 --> 00:11:03,000
da DNK, zapravo, uči.

265
00:11:03,000 --> 00:11:05,000
Prikuplja nove načine stvaranja živih organizama

266
00:11:05,000 --> 00:11:07,000
jer neke od tih grešaka funkcionišu.

267
00:11:07,000 --> 00:11:09,000
Znači DNK uči

268
00:11:09,000 --> 00:11:12,000
i stvara veću raznolikost i veću kompleksnost.

269
00:11:12,000 --> 00:11:15,000
I vidimo da se ovo dešava proteklih četiri milijarde godina.

270
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
Većinu tog vremena život na Zemlji

271
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
su činili relativno jednostavni organizmi --

272
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
jednoćelijski organizmi.

273
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
Ali oni su bili jako raznovrsni,

274
00:11:23,000 --> 00:11:25,000
i jako složene unutrašnjosti.

275
00:11:25,000 --> 00:11:28,000
Potom, pre oko 600 do 800 miliona godina,

276
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
pojavili su se višećelijski organizmi.

277
00:11:30,000 --> 00:11:32,000
Gljive, ribe,

278
00:11:32,000 --> 00:11:34,000
došle su biljke,

279
00:11:34,000 --> 00:11:37,000
potom vodozemci, zatim gmizavci,

280
00:11:37,000 --> 00:11:40,000
i naravno, dinosaurusi.

281
00:11:40,000 --> 00:11:44,000
I povremeno, dešavale su se katastrofe.

282
00:11:44,000 --> 00:11:46,000
Pre 65 miliona godina,

283
00:11:46,000 --> 00:11:48,000
asteroid je udario u Zemlju

284
00:11:48,000 --> 00:11:50,000
blizu poluostrva Jukatan,

285
00:11:50,000 --> 00:11:53,000
stvarajući uslove identične onima u nuklearnom ratu,

286
00:11:53,000 --> 00:11:55,000
i dinosaurusi su bili zbrisani.

287
00:11:55,000 --> 00:11:59,000
Užasne vesti za dinosauruse.

288
00:11:59,000 --> 00:12:02,000
Ali sjajne za naše pretke sisare

289
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
koji su procvetali

290
00:12:04,000 --> 00:12:07,000
u staništima koja su ostala pusta.

291
00:12:07,000 --> 00:12:09,000
A ljudska bića

292
00:12:09,000 --> 00:12:12,000
su deo kreativnog evolutivnog procesa

293
00:12:12,000 --> 00:12:15,000
koji je započeo pre 65 miliona godina

294
00:12:15,000 --> 00:12:17,000
sa udarom asteroida.

295
00:12:18,000 --> 00:12:21,000
Ljudi su se pojavili pre oko 200,000 godina.

296
00:12:21,000 --> 00:12:23,000
I verujem da se računamo

297
00:12:23,000 --> 00:12:25,000
kao sledeći nivo u ovoj priči.

298
00:12:25,000 --> 00:12:27,000
Dozvolite da objasnim zašto.

299
00:12:27,000 --> 00:12:30,000
Videli smo da DNK uči

300
00:12:30,000 --> 00:12:32,000
sakupljajući podatke.

301
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
Ali proces je jako spor.

302
00:12:34,000 --> 00:12:36,000
DNK skladišti podatke

303
00:12:36,000 --> 00:12:38,000
putem nasumičnih grešaka

304
00:12:38,000 --> 00:12:41,000
od kojih se samo za neke ispostavi da funkcionišu.

305
00:12:41,000 --> 00:12:43,000
Ali DNK je razvio brži način učenja;

306
00:12:43,000 --> 00:12:46,000
stvorio je organizme sa mozgovima,

307
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
i ti organizmi mogu učiti u stvarnom vremenu.

308
00:12:49,000 --> 00:12:52,000
Oni prikupljaju informacije, oni uče.

309
00:12:52,000 --> 00:12:54,000
Tužna stvar je to što

310
00:12:54,000 --> 00:12:57,000
kad umru, informacije umiru sa njima.

311
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
Ono što ljude čini drugačijima

312
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
je ljudski jezik.

313
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
Blagosloveni smo jezikom, sistemom komunikacije,

314
00:13:03,000 --> 00:13:06,000
toliko moćnim i toliko preciznim

315
00:13:06,000 --> 00:13:09,000
da možemo da delimo ono što smo naučili sa tolikom tačnošću

316
00:13:09,000 --> 00:13:12,000
da se to može sakupljati u kolektivno pamćenje.

317
00:13:12,000 --> 00:13:14,000
A to znači

318
00:13:14,000 --> 00:13:17,000
da može da nadživi pojedince koji su naučili taj podatak

319
00:13:17,000 --> 00:13:21,000
i može se sakupljati iz generacije u generaciju.

320
00:13:21,000 --> 00:13:23,000
I to je razlog zbog kog smo, kao vrsta, toliko kreativni

321
00:13:23,000 --> 00:13:25,000
i toliko moćni

322
00:13:25,000 --> 00:13:27,000
i zbog toga imamo istoriju.

323
00:13:27,000 --> 00:13:30,000
Izgleda da smo jedina vrsta tokom ove četiri milijarde godina

324
00:13:30,000 --> 00:13:32,000
koja ima ovaj dar.

325
00:13:32,000 --> 00:13:34,000
Ja zovem ovu sposobnost

326
00:13:34,000 --> 00:13:36,000
kolektivnim učenjem.

327
00:13:36,000 --> 00:13:38,000
To je ono što nas čini drugačijim.

328
00:13:38,000 --> 00:13:40,000
Možemo videti to na poslu

329
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
u najranijim periodima ljudske istorije.

330
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
Evoluirali smo kao vrsta

331
00:13:44,000 --> 00:13:46,000
u savanama Afrike,

332
00:13:46,000 --> 00:13:49,000
ali smo onda kao vrsta migrirali u nova okuženja --

333
00:13:49,000 --> 00:13:51,000
u pustinje, džungle,

334
00:13:51,000 --> 00:13:53,000
u ledene tundre Sibira --

335
00:13:53,000 --> 00:13:55,000
teška, teška okruženja --

336
00:13:55,000 --> 00:13:57,000
u Ameriku, Australaziju.

337
00:13:57,000 --> 00:13:59,000
Svaka migracija razvijala je učenje --

338
00:13:59,000 --> 00:14:02,000
učenje novih načina korišćenja sredine,

339
00:14:02,000 --> 00:14:04,000
novih načina odnosa sa sredinom.

340
00:14:04,000 --> 00:14:06,000
Potom, pre 10,000 godina,

341
00:14:06,000 --> 00:14:08,000
koristeći nagle globalne klimatske promene

342
00:14:08,000 --> 00:14:10,000
sa krajem poslednjeg ledenog doba,

343
00:14:10,000 --> 00:14:13,000
ljudi su naučili da se bave agrikulturom.

344
00:14:13,000 --> 00:14:15,000
Agrikultura je bila energetsko bogatstvo.

345
00:14:15,000 --> 00:14:17,000
Koristeći tu energiju,

346
00:14:17,000 --> 00:14:19,000
ljudska populacija se uvećavala.

347
00:14:19,000 --> 00:14:21,000
Ljudska društva su postajala veća, gušće naseljena,

348
00:14:21,000 --> 00:14:23,000
više povezana.

349
00:14:23,000 --> 00:14:27,000
I otprilike pre 500 godina,

350
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
ljudi su počeli da se globalno povezuju

351
00:14:29,000 --> 00:14:31,000
preko brodova, vozova,

352
00:14:31,000 --> 00:14:34,000
preko telegrafa, interneta,

353
00:14:34,000 --> 00:14:36,000
do sada kada možemo videti kako se stvara

354
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
jedinstven globalni mozak

355
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
od skoro sedam milijardi pojedinaca.

356
00:14:40,000 --> 00:14:45,000
I taj mozak uči ogromnom brzinom.

357
00:14:45,000 --> 00:14:47,000
I u poslednjih 200 godina, još nešto se desilo:

358
00:14:47,000 --> 00:14:49,000
naišli smo na još jedno energetsko bogatstvo

359
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
fosilna goriva.

360
00:14:51,000 --> 00:14:54,000
Fosilna goriva i kolektivno učenje zajedno

361
00:14:54,000 --> 00:14:56,000
objašnjavaju zapanjujuću kompleksnost

362
00:14:56,000 --> 00:14:58,000
koja nas okružuje.

363
00:15:01,000 --> 00:15:04,000
I tako, eto nas ovde

364
00:15:04,000 --> 00:15:06,000
natrag u kongresni centar.

365
00:15:06,000 --> 00:15:08,000
Bili smo na putovanju, putovanju u prošlost,

366
00:15:08,000 --> 00:15:11,000
unazad 13.7 milijardi godina.

367
00:15:11,000 --> 00:15:14,000
Nadam se da ćete se složiti da je ovo jedna moćna priča.

368
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
I to je priča u kojoj ljudi

369
00:15:16,000 --> 00:15:19,000
igraju zapanjujuću i kreativnu ulogu.

370
00:15:19,000 --> 00:15:22,000
Ali ona sadrži i upozorenja.

371
00:15:22,000 --> 00:15:26,000
Kolektivno učenje je vrlo, vrlo moćna sila,

372
00:15:26,000 --> 00:15:28,000
I nije jasno

373
00:15:28,000 --> 00:15:31,000
da je mi, ljudi, u potpunosti kontrolišemo.

374
00:15:31,000 --> 00:15:34,000
Sećam se vrlo živo da sam kao dete odrastao u Engleskoj,

375
00:15:34,000 --> 00:15:37,000
za vreme Kubanske raketne krize.

376
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
U roku od nekoliko dana,

377
00:15:39,000 --> 00:15:41,000
čitava biosfera

378
00:15:41,000 --> 00:15:44,000
delovala je kao da je na ivici uništenja.

379
00:15:44,000 --> 00:15:47,000
A isto oružje i dalje je tu,

380
00:15:47,000 --> 00:15:49,000
oni su i dalje naoružani.

381
00:15:49,000 --> 00:15:51,000
I ako uspemo da zaobiđemo tu zamku,

382
00:15:51,000 --> 00:15:53,000
druge i dalje čekaju na nas.

383
00:15:53,000 --> 00:15:56,000
Sagorevamo fosilna goriva u tolikoj količini

384
00:15:56,000 --> 00:15:59,000
da izgleda da podrivamo Goldilokove uslove

385
00:15:59,000 --> 00:16:01,000
koji omogućavaju ljudskoj civilizaciji

386
00:16:01,000 --> 00:16:05,000
da cveta preko 10,000 godina.

387
00:16:05,000 --> 00:16:07,000
Ono šta velika istorija može da uradi

388
00:16:07,000 --> 00:16:10,000
je da nam pokaže prirodu naše kompleksnosti i ranjivosti

389
00:16:10,000 --> 00:16:12,000
i opasnosti sa kojima se suočavamo,

390
00:16:12,000 --> 00:16:15,000
ali takođe nam može pokazati

391
00:16:15,000 --> 00:16:17,000
moć koju ima kolektivno učenje.

392
00:16:17,000 --> 00:16:20,000
I sada, najzad,

393
00:16:20,000 --> 00:16:24,000
ono što ja želim.

394
00:16:24,000 --> 00:16:27,000
Ja želim da moj unuk Danijel

395
00:16:27,000 --> 00:16:29,000
i njegovi prijatelji i njegova generacija,

396
00:16:29,000 --> 00:16:31,000
u čitavom svetu,

397
00:16:31,000 --> 00:16:34,000
znaju priču velike istorije,

398
00:16:34,000 --> 00:16:36,000
i da je znaju toliko dobro

399
00:16:36,000 --> 00:16:38,000
da razumeju

400
00:16:38,000 --> 00:16:40,000
i izazove sa kojima se suočavamo,

401
00:16:40,000 --> 00:16:43,000
ali i mogućnosti koje su pred nama.

402
00:16:43,000 --> 00:16:45,000
I zato grupa nas

403
00:16:45,000 --> 00:16:47,000
gradi besplatan nastavni program na mreži

404
00:16:47,000 --> 00:16:49,000
o velikoj istoriji

405
00:16:49,000 --> 00:16:51,000
za srednjoškolce u čitavom svetu.

406
00:16:51,000 --> 00:16:54,000
Verujemo da će velika istorija

407
00:16:54,000 --> 00:16:57,000
biti osnovno intelektualno sredstvo za njih,

408
00:16:57,000 --> 00:17:00,000
kako se Danijel i njegova generacija

409
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
budu suočavali sa velikim izazovima,

410
00:17:02,000 --> 00:17:04,000
a takođe i sa velikim mogućnostima

411
00:17:04,000 --> 00:17:07,000
koje su pred njima u ovom novom trenutku

412
00:17:07,000 --> 00:17:11,000
u istoriji ove prelepe planete.

413
00:17:11,000 --> 00:17:13,000
Zahvaljujem vam se na pažnji.

414
00:17:13,000 --> 00:17:18,000
(Aplauz)