WEBVTT

00:00:07.058 --> 00:00:11.074
Bạch tuộc có gì giống với chúng ta?

00:00:11.074 --> 00:00:14.004
Suy cho cùng thì chúng không có phổi, 
không có xương sống,

00:00:14.004 --> 00:00:17.004
hay một danh từ chung nào
mà chúng ta có thể đồng tình.

00:00:17.134 --> 00:00:19.874
Nhưng, chúng có được khả năng 
giải các câu đố khó,

00:00:20.162 --> 00:00:21.998
học hỏi thông qua quan sát,

00:00:21.998 --> 00:00:23.634
và thậm chí sử dụng các công cụ

00:00:23.634 --> 00:00:26.112
giống như một số động vật khác.

00:00:26.112 --> 00:00:29.131
Điều đáng kinh ngạc về 
trí thông minh của bạch tuộc

00:00:29.131 --> 00:00:31.509
lại xuất phát từ cấu trúc sinh học

00:00:31.509 --> 00:00:34.430
hoàn toàn khác biệt với chúng ta.

00:00:34.430 --> 00:00:37.074
Khoảng 200 loài bạch tuộc


00:00:37.074 --> 00:00:40.731
là động vật thân mềm,
thuộc lớp động vật chân đầu (cephalopoda),

00:00:40.731 --> 00:00:42.722
tiếng Hy Lạp để chỉ đầu và chân.

00:00:42.722 --> 00:00:45.707
Phần đầu chứa bộ não rất lớn

00:00:45.707 --> 00:00:50.458
với tỷ lệ não - thân tương đương 
với các động vật thông minh khác

00:00:50.458 --> 00:00:55.850
và một hệ thống thần kinh phức tạp
với số lượng nơ-ron xấp xỉ loài chó.

00:00:55.850 --> 00:00:58.136
Nhưng thay vì phân bố tập trung trong não,

00:00:58.136 --> 00:01:04.171
500 triệu nơ-ron này phân bố đều khắp
trong một mạng lưới gồm các hạch liên kết

00:01:04.171 --> 00:01:07.580
được phân chia thành ba cấu trúc cơ bản.

00:01:07.580 --> 00:01:11.888
Phần não trung tâm chỉ chứa 
khoảng 10% số lượng nơ-ron,

00:01:11.888 --> 00:01:16.670
còn hai thuỳ mắt lớn chứa khoảng 30%.

00:01:16.670 --> 00:01:19.398
60% còn lại nằm ở các xúc tu,

00:01:19.398 --> 00:01:24.366
nếu liên hệ với con người thì giống như 
có hai cánh tay có khả năng tự suy nghĩ.

00:01:24.366 --> 00:01:26.999
Điều thú vị chính là ở đây.

00:01:26.999 --> 00:01:30.869
Động vật có xương sống như chúng ta
có bộ xương cứng để chống đỡ cơ thể,

00:01:30.869 --> 00:01:32.841
có các khớp giúp chúng ta di chuyển.

00:01:32.841 --> 00:01:35.413
Nhưng không phải chúng ta
di chuyển kiểu gì cũng được.

00:01:35.413 --> 00:01:37.245
Ta không thể bẻ ngược đầu gối

00:01:37.245 --> 00:01:40.136
hoặc không thể bẻ cong chỗ giữa cẳng tay.

00:01:40.136 --> 00:01:43.665
Ngược lại, động vật chân đầu 
hoàn toàn không có xương.

00:01:43.665 --> 00:01:48.339
nên có thể bẻ cong "chân tay"
tại bất kỳ điểm nào, bất kỳ hướng nào.

00:01:48.339 --> 00:01:50.198
Cho nên, việc tạo hình các xúc tu

00:01:50.198 --> 00:01:53.785
thành một số lượng vô hạn các hình dạng

00:01:53.785 --> 00:01:56.739
không phải việc chúng ta quen làm.

00:01:56.739 --> 00:02:00.694
Lấy ví dụ một việc đơn giản,
như cầm lấy một quả táo để ăn .

00:02:00.694 --> 00:02:04.348
Não người có một bản đồ nơ-ron cơ thể.

00:02:04.348 --> 00:02:05.693
Khi ta nhìn thấy quả táo,

00:02:05.693 --> 00:02:09.226
Não ta kích hoạt các cơ cần thiết,

00:02:09.226 --> 00:02:11.310
giúp ta dùng cánh tay với tới quả táo,,

00:02:11.310 --> 00:02:12.852
dùng bàn tay cầm lấy táo ,

00:02:12.852 --> 00:02:14.265
uốn cong khớp khuỷu tay,

00:02:14.265 --> 00:02:15.870
và đưa quả táo vào miệng.

00:02:15.870 --> 00:02:18.666
Đối với bạch tuộc, quá trình này thì khác.

00:02:18.666 --> 00:02:20.465
Thay vì bản đồ nơ-ron cơ thể,

00:02:20.465 --> 00:02:23.898
não của động vật chân đầu
có cả một thư viện tổng hợp các hành vi.

00:02:23.898 --> 00:02:26.013
Khi con bạch tuộc nhìn thấy mồi,

00:02:26.013 --> 00:02:28.905
não của nó không kích hoạt
một bộ phận cụ thể nào,

00:02:28.905 --> 00:02:32.473
mà kích hoạt hành vi nắm lấy thức ăn.

00:02:32.473 --> 00:02:34.556
Tín hiệu này truyền qua mạng lưới nơ-ron,

00:02:34.556 --> 00:02:36.990
các nơ-ron ở cánh tay bắt được thông điệp,

00:02:36.990 --> 00:02:39.724
rồi bắt đầu hành động 
nhằm ra lệnh cho cánh tay cử động.

00:02:39.724 --> 00:02:41.877
Ngay khi cánh tay chạm vào con mồi,

00:02:41.877 --> 00:02:46.535
một tín hiệu sóng làm kích hoạt cơ 
di chuyển qua cánh tay trở về trung tâm

00:02:46.535 --> 00:02:50.709
trong khi đó, cánh tay gửi tín hiệu khác 
đi từ trung tâm đến đầu cánh tay.

00:02:50.709 --> 00:02:54.400
Hai tín hiệu gặp nhau giữa đường
giữa miếng mồi và trung tâm điều phối,

00:02:54.400 --> 00:02:57.343
cho biết nó phải uốn lại tại vị trí đó.

00:02:57.343 --> 00:03:01.591
Điều này có nghĩa là, mỗi một chi trong 
tám "cánh tay" của bạch tuộc

00:03:01.591 --> 00:03:04.092
về cơ bản có thể tự suy nghĩ.

00:03:04.092 --> 00:03:07.415
Điều này giúp bạch tuộc có khả năng 
linh hoạt và sáng tạo tuyệt vời,

00:03:07.415 --> 00:03:09.644
khi đối diện với một tình huống mới,

00:03:09.644 --> 00:03:11.702
có thể là mở chai để lấy thức ăn,

00:03:11.702 --> 00:03:13.436
thoát ra khỏi một mê cung,

00:03:13.436 --> 00:03:15.359
di chuyển trong môi trường mới lạ,

00:03:15.359 --> 00:03:19.601
thay đổi kết cấu và màu sắc da
để hoà vào cảnh vật,

00:03:19.601 --> 00:03:23.648
hay bắt chước các loài sinh vật khác
để doạ kẻ thù bỏ đi.

00:03:23.648 --> 00:03:26.477
Động vật chân đầu có thể
đã phát triển bộ não phức tạp

00:03:26.477 --> 00:03:29.350
từ rất lâu trước cả họ hàng 
động vật xương sống chúng ta.

00:03:29.350 --> 00:03:32.959
Trí thông minh không chỉ có ích 
cho mỗi loài bạch tuộc thôi.

00:03:32.959 --> 00:03:34.774
Hệ thần kinh và tám chi phần
có khả năng tự suy nghĩ

00:03:34.774 --> 00:03:37.774
rất khác biệt ở loài này

00:03:37.774 --> 00:03:39.812
đã tạo cảm hứng cho các nghiên cứu mới

00:03:39.812 --> 00:03:43.944
trong việc tạo ra các robot linh hoạt 
được làm từ vật liệu mềm.

00:03:43.944 --> 00:03:48.882
Đồng thời, việc nghiên cứu trí thông minh 
phát triển từ một nhánh tiến hóa khác

00:03:48.882 --> 00:03:53.706
có thể giúp chúng ta hiểu thêm về
trí thông minh và ý thức nói chung.

00:03:53.706 --> 00:03:57.473
Biết đâu có thể tồn tại các dạng 
đời sống thông minh khác,

00:03:57.473 --> 00:04:00.791
hay cách mà các sinh vật này
xử lý thông tin từ thế giới xung quanh.