WEBVTT

00:00:07.058 --> 00:00:11.074
Co może mieć wspólnego
ośmiornica z człowiekiem?

00:00:11.074 --> 00:00:13.734
Przecież nie ma płuc ani kręgosłupa,

00:00:13.734 --> 00:00:17.014
a po angielsku nawet liczby mnogiej.

00:00:17.014 --> 00:00:20.162
Potrafi za to rozwiązywać zagadki,

00:00:20.162 --> 00:00:21.998
uczyć się przez obserwację,

00:00:21.998 --> 00:00:23.634
a nawet używać narzędzi

00:00:23.634 --> 00:00:26.112
tak, jak inne znane zwierzęta.

00:00:26.112 --> 00:00:29.131
Ich inteligencja jest zdumiewająca,

00:00:29.131 --> 00:00:31.509
szczególnie, że pochodzi 
ze struktury biologicznej

00:00:31.509 --> 00:00:34.430
zupełnie innej niż nasza.

00:00:34.430 --> 00:00:37.074
Około 200 rodzajów ośmiornic

00:00:37.074 --> 00:00:40.354
to mięczaki z gromady głowonogów.

00:00:40.354 --> 00:00:42.671
po grecku "cephalopoda".

00:00:42.671 --> 00:00:44.222
Ich głowy zawierają

00:00:44.222 --> 00:00:45.707
imponująco duży mózg,

00:00:45.707 --> 00:00:47.458
którego stosunek do ciała jest taki,

00:00:47.458 --> 00:00:50.458
jak u innych inteligentnych zwierząt,

00:00:50.458 --> 00:00:55.850
a złożony układ nerwowy 
ma prawie tylu neuronów, co psa.

00:00:55.850 --> 00:00:58.136
Ale zamiast koncentrować się w mózgu,

00:00:58.136 --> 00:01:04.171
500 milionów neuronów 
tworzy sieć skupisk komórek nerwowych

00:01:04.171 --> 00:01:07.580
uporządkowanych w 3 prostych strukturach.

00:01:07.580 --> 00:01:11.888
Główna część mózgu
zawiera jedynie 10% neuronów,

00:01:11.888 --> 00:01:16.670
podczas gdy 2 wielkie ośrodki wzroku
zawierają ich 30%.

00:01:16.670 --> 00:01:19.398
Pozostałe 60% przypada na macki,

00:01:19.398 --> 00:01:24.366
co u człowieka oznaczałoby 
ramiona z własnym mózgiem.

00:01:24.366 --> 00:01:26.999
Teraz robi się jeszcze ciekawiej.

00:01:26.999 --> 00:01:30.869
Ciało kręgowców takich, jak my,
ma sztywny szkielet i stawy,

00:01:30.869 --> 00:01:32.841
które umożliwiają nam ruch.

00:01:32.841 --> 00:01:35.413
Jednak nie wszystkie ruchy są dozwolone:

00:01:35.413 --> 00:01:37.245
nie da się zgiąć kolana w drugą stronę

00:01:37.245 --> 00:01:40.136
albo przedramienia w połowie.

00:01:40.136 --> 00:01:43.665
Głowonogi natomiast
w ogóle nie mają kości,

00:01:43.665 --> 00:01:47.389
co pozwala im zginać kończyny
w każdym miejscu i kierunku.

00:01:47.389 --> 00:01:49.638
W efekcie sposób,
w jaki poruszają mackami

00:01:49.638 --> 00:01:53.785
w niemalże nieskończonej liczbie
przeróżnych kombinacji

00:01:53.785 --> 00:01:56.739
nie przypomina niczego, co znamy.

00:01:56.739 --> 00:02:00.694
Wyobraźcie sobie proste zadanie,
jakim chwytanie i jedzenie jabłka.

00:02:00.694 --> 00:02:04.348
Ludzki mózg ma 
neurologiczną mapę ciała.

00:02:04.348 --> 00:02:05.473
Na widok jabłka

00:02:05.473 --> 00:02:09.226
część mózgu odpowiedzialna za motorykę
aktywuje odpowiednie mięśnie,

00:02:09.226 --> 00:02:11.310
co pozwala ci wyciągnąć rękę,

00:02:11.310 --> 00:02:12.852
chwycić jabłko,

00:02:12.852 --> 00:02:14.265
zgiąć staw łokciowy

00:02:14.265 --> 00:02:15.870
i włożyć jabłko do ust.

00:02:15.870 --> 00:02:18.666
Dla ośmiornicy
proces ten wygląda inaczej.

00:02:18.666 --> 00:02:20.465
Zamiast mapy ciała,

00:02:20.465 --> 00:02:23.898
mózg głowonoga
posiada biblioteczkę zachowań.

00:02:23.898 --> 00:02:26.013
Na widok jedzenia mózg ośmiornicy

00:02:26.013 --> 00:02:28.905
nie aktywuje konkretnej części ciała,

00:02:28.905 --> 00:02:32.473
lecz behawioralną reakcję chwytania.

00:02:32.473 --> 00:02:34.556
Sygnał mknie przez sieć neuronów,

00:02:34.556 --> 00:02:36.990
zostaje odebrany przez macki

00:02:36.990 --> 00:02:39.724
i inicjuje wykonanie ruchu.

00:02:39.724 --> 00:02:41.877
Jak tylko macka dotyka jedzenia,

00:02:41.877 --> 00:02:46.535
fala, która aktywowała ruch,
wraca z macki do "bazy".

00:02:46.535 --> 00:02:50.709
podczas gdy macka 
wysyła kolejny sygnał z bazy.

00:02:50.709 --> 00:02:54.400
Sygnały spotykają się w połowie drogi
między jedzeniem a początkiem macki,

00:02:54.400 --> 00:02:57.343
wyznaczając tym samym miejsce zgięcia.

00:02:57.343 --> 00:03:01.591
W praktyce oznacza to,
że każda z ośmiu macek

00:03:01.591 --> 00:03:04.092
może w zasadzie myśleć samodzielnie.

00:03:04.092 --> 00:03:06.485
To daje jej tą niesamowitą
giętkość i kreatywność,

00:03:06.485 --> 00:03:08.794
w obliczu nowej sytuacji lub problemu,


00:03:08.794 --> 00:03:12.112
niezależnie czy chodzi o otwarcie 
butelki z jedzeniem,

00:03:12.112 --> 00:03:13.436
ucieczkę z labiryntu,

00:03:13.436 --> 00:03:15.359
poruszanie się w nowym otoczeniu,

00:03:15.359 --> 00:03:19.601
zmianę tekstury czy koloru skóry,
by wtopić się w otoczenie,

00:03:19.601 --> 00:03:23.648
czy nawet udawanie innych stworzeń,
by odstraszyć wroga.

00:03:23.648 --> 00:03:26.477
Możliwe, że głowonogi
rozwinęły kompleksowe mózgi

00:03:26.477 --> 00:03:29.170
na długo przed pokrewnymi nam kręgowcami.

00:03:29.170 --> 00:03:32.959
Ale inteligencja ośmiornic
jest potrzebna nie tylko im.

00:03:32.959 --> 00:03:37.774
Ich kompletnie różny od naszego
system nerwowy i autonomiczne myślenie

00:03:37.774 --> 00:03:39.572
zainspirowały badania

00:03:39.572 --> 00:03:43.944
nad tworzeniem elastycznych robotów
z miękkich materiałów.

00:03:43.944 --> 00:03:48.882
A badanie, jak inteligencja pojawia się
wzdłuż tak rozbieżnej ścieżki ewolucyjnej

00:03:48.882 --> 00:03:54.056
pozwoli nam zrozumieć więcej na temat
inteligencji i świadomości w ogóle.

00:03:54.056 --> 00:03:57.483
Kto wie, jakie inne 
formy inteligencji są możliwe

00:03:57.483 --> 00:04:00.791
lub jak przetwarzają otaczający je świat.