0:00:00.792,0:00:04.351 Dünyanın mimari harikalarını düşününce 0:00:04.375,0:00:05.684 neler görürsünüz? 0:00:05.708,0:00:07.726 Gize piramitlerinin büyüklüğünü 0:00:07.750,0:00:11.643 ya da Eski Roma'nın müthiş su kemerlerini? 0:00:11.667,0:00:15.976 her ikisi de harikulade insan icatları. 0:00:16.000,0:00:17.559 Bir mimar olarak 0:00:17.583,0:00:21.434 uzun yıllar önce yok olmuş[br]uygarlıkların eski harikalarını 0:00:21.458,0:00:25.601 neden anıtlaştırdığımızı merak ediyorum. 0:00:25.625,0:00:29.559 Tarihi buluşları incelemek için [br]dünyayı dolaştım, 0:00:29.583,0:00:34.143 bulduğum şey ise,[br]yaşayan kültürlerin hala kullanılan 0:00:34.167,0:00:36.143 ata mirası özgün teknolojileri. 0:00:36.167,0:00:39.934 Eminim bu kültürlerin bazılarını[br]hiç duymamışsınızdır. 0:00:39.958,0:00:43.059 Nesiller boyu pek bilinmeyen bölgelerde 0:00:43.083,0:00:48.351 kuraklık ya da sürekli sel gibi[br]aşırı şartlarla 0:00:48.375,0:00:50.518 yüzleşerek yaşıyorlar. 0:00:50.542,0:00:53.184 İki yıl önce Kuzey Hindistan'a[br]seyahat ettim, 0:00:53.208,0:00:56.059 Bangladeş ovalarını gören bir yere, 0:00:56.083,0:00:58.226 Khasi halkının yaşadığı, 0:00:58.250,0:01:03.268 dünyanın diğer her yerinden[br]daha fazla yağmur alan bir ormana. 0:01:03.292,0:01:04.809 Muson mevsimi boyunca 0:01:04.833,0:01:08.268 kasabalar arası seyahat[br]bu seller yüzünden kesiliyor, 0:01:08.292,0:01:10.643 bu da tüm alanın 0:01:10.667,0:01:15.101 ağaçlı bir kanopiden[br]izole adacıklara dönüşmesine sebep oluyor. 0:01:15.125,0:01:18.143 Bu tepe kabilesi, 0:01:18.167,0:01:20.809 ancak kollarımız kadar olan[br]ağaç köklerini eğip bükerek 0:01:20.833,0:01:24.268 özenli bir iskele yöntemiyle 0:01:24.292,0:01:26.643 yaşayan kökten bir köprü geliştirdi. 0:01:26.667,0:01:31.059 Khasi erkek, kadın ve çocukları[br]kuşaklar boyunca 0:01:31.083,0:01:32.684 bu köklere bakmayı sürdürecek, 0:01:32.708,0:01:34.976 kökler de yakanın diğer kısmına büyüyecek, 0:01:35.000,0:01:37.309 yıllar geçtikçe güçlenen 0:01:37.333,0:01:39.851 bir yapıya dönüşecekler. 0:01:39.875,0:01:44.893 1500 yıllık bu canlı kök köprü [br]yetiştirme geleneği 0:01:44.917,0:01:48.934 bu inanılmaz yapılardan 75'ini üretti. 0:01:48.958,0:01:52.226 Bitkilerin büyümesi 50 yıl sürüyor 0:01:52.250,0:01:55.375 ancak bu doğada[br]bu köprüler yüzyıllarca kalıyor. 0:01:56.250,0:01:57.518 Dünyanın her yerinde 0:01:57.542,0:02:02.559 antik teknolojiyi kullanarak suyu alt eden 0:02:02.583,0:02:07.434 ve binlerce yıldır taşkınlarla yaşayan[br]kültürler gördüm. 0:02:07.458,0:02:09.643 Irak'ın güneyindeki bataklık bölgede 0:02:09.667,0:02:14.101 Fırat ve Dicle'nin birleştiği yerde 0:02:14.125,0:02:17.559 suyun üstünde eşsiz bir medeniyet yaşıyor. 0:02:17.583,0:02:20.976 Ma'dan Arapları, 6000 yıl boyunca 0:02:21.000,0:02:26.018 bölgede yetişen tek bir cins kamıştan[br]yapılan insan eseri adaların üzerinde 0:02:26.042,0:02:27.643 yüzen kasabalarda yaşadı. 0:02:27.667,0:02:32.268 Qasab kamışı hayatın her yönünün[br]ayrılmaz bir parçası. 0:02:32.292,0:02:35.018 Mandalar için yem, 0:02:35.042,0:02:36.809 insanlar için un 0:02:36.833,0:02:41.518 ve bu geri dönüşümlü yüzen adalar[br]ve katedral benzeri evler için 0:02:41.542,0:02:46.761 üç gün gibi kısa bir sürede[br]yaptıkları inşaat malzemeleri. 0:02:47.917,0:02:49.518 Bu kurutulmuş Qasab kamışı, 0:02:49.542,0:02:51.643 tomarlar haline getirilir, 0:02:51.667,0:02:56.101 çatı, duvar ve zemin bunlarla örülür, 0:02:56.125,0:02:59.184 ve ayrıca bir halatın içine işlenerek 0:02:59.208,0:03:03.976 hiç çivi kullanmadan bu yapıları[br]birbirine bağlamak için de kulanılır. 0:03:04.000,0:03:07.601 Ma'dan köyleri, nesillerdir olduğu gibi 0:03:07.625,0:03:10.393 bataklıkta 25 yıldan uzun süredir 0:03:10.417,0:03:16.351 ayakta kalan adalarda inşa ediliyor. 0:03:16.375,0:03:20.309 Küresel ilgi pandemiye odaklanmış olsa da 0:03:20.333,0:03:23.958 deniz seviyesi hala yükseliyor[br]ve şehirler hala batıyor. 0:03:24.875,0:03:26.184 İleri teknolojik çözümler 0:03:26.208,0:03:29.066 bu sorunların bir kısmını[br]çözmemize kesinlikle yardım etse de 0:03:29.090,0:03:32.184 geleceğe doğru koşarken 0:03:32.208,0:03:34.434 geçmişi unutuyoruz. 0:03:34.458,0:03:38.226 Nehirlerin lağımla kirlendiği[br]dünyanın diğer bölgelerinde 0:03:38.250,0:03:44.643 15 milyon nüfuslu bir şehir[br]sel yataklarında atık sularını temizliyor. 0:03:44.667,0:03:46.851 Kalküta sınırlarında, 0:03:46.875,0:03:50.643 şehir çöplüğünün ağır kokusu altında 0:03:50.667,0:03:53.518 ve otoyollarla çevrili hâlde 0:03:53.542,0:03:57.018 300 balık havuzundan oluşan[br]yerel bir teknoloji 0:03:57.042,0:04:00.726 yiyeceğini üretirken suyunu da temizliyor. 0:04:00.750,0:04:04.643 Güneş ışığı ve kanalizasyonun birleşimi 0:04:04.667,0:04:08.518 yosun ile bakteri arasındaki[br]ortak yaşam sayesinde 0:04:08.542,0:04:10.893 atık su parçalanır. 0:04:10.917,0:04:13.684 Balık havuzları suyun temizliğine 0:04:13.708,0:04:16.417 yaklaşık 30 gün süren[br]bir süreçte devam eder. 0:04:17.375,0:04:18.643 Bu inovasyon, 0:04:18.667,0:04:24.333 sadece kimyasal ve kömürsüz[br]arıtma için bir model değil. 0:04:25.000,0:04:28.226 Kalküta'nın merkezinde[br]resmi arıtma olmadığı için 0:04:28.250,0:04:31.434 Bengal Körfezi'ne dökülmeden önce 0:04:31.458,0:04:34.559 suyun temizlenmesinin tek yolu bu. 0:04:34.583,0:04:38.768 Bu alt yapı hakkında daha ilginç olan şey 0:04:38.792,0:04:42.934 Asya ve Avrupa'daki dünya şehirlerinin 0:04:42.958,0:04:46.018 bu sistemi aynen kopyalamaya başlaması. 0:04:46.042,0:04:51.101 Kalküta, gelişimin onu yerinden etmesini [br]önlemek için mücadele ediyor. 0:04:51.125,0:04:54.726 Selle tamamen farklı[br]bir şekilde başa çıkmak için 0:04:54.750,0:04:58.833 Tofinu kabilesi, Afrika'daki en büyük[br]göl şehrini geliştirdi. 0:04:59.875,0:05:03.184 "Hayatta kaldık" anlamına gelen Ganvie 0:05:03.208,0:05:06.893 Oyma kanoyla gezebileceğiniz bir [br]kanal sistemi etrafında inşa edilmiş 0:05:06.917,0:05:09.601 kazıklar üzerine dikili evlerden oluşur. 0:05:09.625,0:05:14.268 Şehir merkezi, üç bin[br]ayaklı bina arasında bulunuyor, 0:05:14.292,0:05:16.518 bunların içinde bir postane, 0:05:16.542,0:05:18.559 bir banka, bir cami 0:05:18.583,0:05:19.893 ve hatta iki bar var. 0:05:19.917,0:05:24.893 Bunların hepsi 12 bin tekli[br]balık otlağı ile çevrili, 0:05:24.917,0:05:27.018 diğer adıyla mangrove acadja ağaçları. 0:05:27.042,0:05:32.601 Kimyasal içermeyen yapay resif,[br]göletin neredeyse yarısını kaplıyor 0:05:32.625,0:05:36.476 ve çevrede yaşayan[br]bir milyon insanı besliyor. 0:05:36.500,0:05:37.851 Hayret ettiğim şey 0:05:37.875,0:05:42.934 acadja tek başına önemsiz olsa da 0:05:42.958,0:05:45.976 12.000 tane olunca 0:05:46.000,0:05:51.101 endüstriyel kültür balıkçılığı ölçeğinde[br]yerel bir teknoloji yaratıyor, 0:05:51.125,0:05:55.309 bu da mangrove ekosistemlerimiz için[br]büyük tehdit oluyor. 0:05:55.333,0:05:56.809 Yine de bu teknoloji 0:05:56.833,0:06:00.059 hiç olmadığı kadar[br]biyo çeşitlilik yaratıyor. 0:06:00.083,0:06:02.893 Bu yılın başlarında[br]Avustralya'ya geri döndüğümde 0:06:02.917,0:06:05.184 çok tuhaf bir şey oldu. 0:06:05.208,0:06:08.958 Sidney'i çevreleyen[br]orman yangınının külleri 0:06:08.958,0:06:10.934 Bondi Sahili'nde üzerimize yağdı. 0:06:10.958,0:06:12.934 Karbon emisyonları endişesi yüzünden 0:06:12.958,0:06:14.393 -virüslerden değil- 0:06:14.417,0:06:17.393 zaten maske takıyorduk. 0:06:17.417,0:06:19.893 Hava, bir duman bulutuyla kaplanmıştı, 0:06:19.917,0:06:24.476 öylesine büyüktü ki[br]Yeni Zelanda'ya kadar ulaşıyordu. 0:06:24.500,0:06:29.638 Sonra, bu gelmiş geçmiş en kötü[br]orman yangınının ortasında 0:06:30.167,0:06:32.018 hiç beklenmedik bir şey oldu 0:06:32.042,0:06:34.268 ama inanılmaz harika bir şey. 0:06:34.292,0:06:36.060 Avustralya'nın ata mirası toprakları, 0:06:36.060,0:06:38.726 yerel halkın kontrollü yakma[br]uygulaması yaptığı alanlar, 0:06:38.750,0:06:42.059 bu yangınlarda zarar görmedi. 0:06:42.083,0:06:43.434 Bu kadim ormanlar -- 0:06:43.458,0:06:47.059 mevsimsel, nesillerdir yapılan yakma[br]uygulaması sayesinde kurtuldu; 0:06:47.083,0:06:52.726 Aborjinlerin küçük, yavaş ve fazla[br]ısı vermeyen kontrollü uygulamaları. 0:06:52.750,0:06:56.143 Orman yangınları iklim değişikliğinin[br] 0:06:56.167,0:06:58.601 bir sonucu olan doğal felaketler olsa da 0:06:58.625,0:07:00.851 insan eliyle de çıkarılıyor. 0:07:00.875,0:07:07.013 İlginç olan şu ki, yangınları önlemeye[br]yarayan kadim teknolojiye sahibiz 0:07:07.042,0:07:10.268 ve bunu binlerce yıldır kullanıyoruz. 0:07:10.292,0:07:13.976 Bu teknolojilerde etkileyici bulduğum şey 0:07:14.000,0:07:15.726 çok karmaşık olsalar da 0:07:15.750,0:07:17.643 doğayla büyük uyum içindeler. 0:07:17.667,0:07:20.643 Biz de zamanla dayanıklı olmayı 0:07:20.667,0:07:22.226 onlardan öğreneceğiz. 0:07:22.250,0:07:27.684 Krizlerle her karşılaşmamızda,[br]savunmak için duvarlar öreriz. 0:07:27.708,0:07:29.018 Ben mimarım, 0:07:29.042,0:07:32.434 kalıcı çözümler üretmek için[br]eğitim aldım -- 0:07:32.458,0:07:35.351 beton, çelik, cam -- 0:07:35.375,0:07:39.351 bu tür malzemelerle[br]doğaya direnmek için kaleler yapılıyor. 0:07:39.375,0:07:44.614 Fakat eski sistemler ve yerel[br]teknolojileri arayışım farklı oldu. 0:07:44.625,0:07:50.601 Krizlerde yaratacılığımızı kullanma[br]fikrinden ilham alarak yola çıktım. 0:07:50.625,0:07:54.101 Binlerce yıllık antik bilgi[br]birikimimiz var, 0:07:54.125,0:07:56.184 yapmamız gereken 0:07:56.208,0:08:01.393 doğayla uyum içinde tasarım için[br]düşüncelerimize izin vermek. 0:08:01.417,0:08:03.018 Ve dinleyerek 0:08:03.042,0:08:04.934 21. yüzyılda gezegenimizin 0:08:04.958,0:08:08.184 ve insanlığın karşılaşabileceği 0:08:08.208,0:08:13.018 tehditlere karşı hazır olacağız. 0:08:13.042,0:08:14.601 Artık anlıyorum. 0:08:14.625,0:08:15.958 Mümkün olduğunu biliyorum.