0:00:01.512,0:00:04.532
Men bärde 4 ýyl mundan ozal bolupdym

0:00:04.755,0:00:07.255
we şol wagtlar

0:00:07.351,0:00:09.939
bu gürrüňler internede goýulmaýardy.

0:00:10.059,0:00:12.499
Meň pikirimçe TED-lilere bir gutyň[br]içinde berilýärdi

0:00:12.559,0:00:13.896
bir DVD gutysynda.

0:00:14.006,0:00:16.663
Bu gutyny tekjelere goýýardylar, häzir [br]hem şol ýerinde durýandyr.

0:00:16.830,0:00:18.261
(Gülüşmeler)

0:00:19.544,0:00:21.735
Hatda Kris maňa jaň edende

0:00:21.735,0:00:23.121
gürrüňümden 1 hepde soňrady

0:00:23.121,0:00:25.422
maňa şeýle diýdi "Gürrüňleri internede [br]goýýarys.

0:00:25.422,0:00:27.382
Seniňkileri hem goýup bilerismi?" Menem [br]"elbette" diýdim.

0:00:28.553,0:00:30.061
We 4 ýyl soňra

0:00:30.996,0:00:33.626
aýdyşym ýaly, gürrüňe tomaşa eden adam [br]sany 4 ...

0:00:33.626,0:00:36.103
Neme, aslynda 4 miliýon gezek ýüklenipdir [br]bu wideo.

0:00:36.103,0:00:38.453
Ýagny bu sany 20-ä köpeltsek ýa-da şoňa[br]ýakyn sana

0:00:38.453,0:00:40.703
takmynan wideoýa tomaşa eden adam sany [br]taparys.

0:00:40.703,0:00:42.993
Diýmek Krisiň aýdyşy ýaly, adamlar meni

0:00:42.993,0:00:45.143
wideoda görmäge teşne ekenler.

0:00:45.160,0:00:47.260
(Gülüşmeler)

0:00:47.390,0:00:50.480
(El çarpyşmalar)

0:00:54.147,0:00:55.807
...sizem şeýle duýaňzokmy?

0:00:56.084,0:00:57.494
(Gülüşmeler)

0:00:59.868,0:01:04.068
Ýagny, bütin bu tertip meniň size ýene [br]bir gürrüň etmegim üçin

0:01:04.068,0:01:06.046
taýýarlanan bir oýun. Ynha baş üstüne.

0:01:06.391,0:01:07.721
(Gülüşmeler)

0:01:10.619,0:01:11.959
4 ýyl öň Al Gor

0:01:12.016,0:01:15.056
TED konferensiýasynda çykyş edipdi.

0:01:15.256,0:01:17.926
we klimat krizisinden söz edipdi.

0:01:17.996,0:01:19.786
Soňky gürrüňümiň soňunda

0:01:19.845,0:01:21.715
onuň sözlerine deginipdim.

0:01:21.766,0:01:23.636
Galan ýerimden dowam edeýin

0:01:23.639,0:01:26.549
näme etsemem şol wagt diňe 18 minudym[br]bardy.

0:01:26.906,0:01:28.276
Nirede galypdyk...

0:01:28.589,0:01:31.609
(Gülüşmeler)

0:01:37.648,0:01:38.770
Mamlady

0:01:38.860,0:01:41.400
Möhüm bir krizisiň bardygy gün ýüzündedi.

0:01:41.400,0:01:44.680
Muňa ynanmaýanlara biraz köpüräk köçä [br]çykmaklaryny maslahat berýärin.

0:01:44.680,0:01:45.830
(Gülüşmeler)

0:01:47.991,0:01:51.091
Ýöne men ýene bir klimat krizisiniň[br]bardygyna ynanýaryn

0:01:51.615,0:01:53.145
birinjisi ýaly ýowuz,

0:01:53.855,0:01:55.315
we çykyş sebäbi deň

0:01:55.748,0:01:59.618
we bu krizisede deň gyssaglykda [br]çemeleşmelidiris.

0:02:00.099,0:02:01.959
Diýmek isleýänim --

0:02:02.117,0:02:03.117
bu ýagdaýda

0:02:03.142,0:02:05.062
"Seret, başymyzda bir krizis bar

0:02:05.122,0:02:07.562
ikinji birine ätiýajym ýok" diýip [br]bilersiňiz.

0:02:07.830,0:02:11.210
Ýöne bu krizis, tebigy sebäplerden däl

0:02:11.252,0:02:12.782
ynanjyma görä

0:02:12.917,0:02:15.697
ynsan çeşmeli bir krizis.

0:02:15.735,0:02:17.525
Meniň pikirimçe, esasynda,

0:02:17.586,0:02:20.106
soňky günlerde köp çykyş edijiniň aýdyşy [br]ýaly

0:02:20.180,0:02:23.770
ukyplarymyzy örän netijesiz

0:02:23.830,0:02:24.640
ulanýarys.

0:02:25.218,0:02:27.218
Birnäçe adam durmuşyny

0:02:27.365,0:02:29.985
ukyplarynyň nämedigini bilmän geçirýär,

0:02:30.093,0:02:32.853
ýada bir ukybynyň bardygyndan hem [br]habarsyz.

0:02:33.023,0:02:34.913
Birnäçe adam bilen tanyşýan

0:02:34.913,0:02:37.623
özleriniň gowy edýän hiç işleriniň [br]ýokdygyny çaklaýarlar.

0:02:37.623,0:02:41.364
Men dünýäni 2 topara bölýärin.

0:02:41.721,0:02:44.491
Žeremi Bentam, beýik peýdaçy filozof

0:02:44.534,0:02:46.504
bir gezek şeýle bir jedel başladypdy.

0:02:46.606,0:02:48.806
Şeýle diýipdi, "Dünýäde 2 görnüş [br]ynsan bar,

0:02:49.066,0:02:51.156
dünýädäki ynsanlary ikä bölýänler

0:02:51.208,0:02:52.428
we bölmeýänler."

0:02:52.428,0:02:54.048
(Gülüşmeler)

0:02:57.984,0:02:59.104
Men bölýänlerden.

0:02:59.640,0:03:00.820
(Gülüşmeler)

0:03:04.785,0:03:06.665
Bir topar adam bilen tanyşýan

0:03:06.666,0:03:09.766
edýän işlerini söýenoklar.

0:03:09.844,0:03:11.664
Durmuşlaryny ýaşmaly

0:03:11.672,0:03:12.782
diýip ýaşaýarlar.

0:03:12.800,0:03:15.190
Edýän işlerinden lezzet almaýarlar.

0:03:15.320,0:03:18.770
Lezzet almak ýerine, ol işe sabyr edýärler

0:03:18.770,0:03:20.500
we hepde soňuna garaşýarlar.

0:03:21.096,0:03:23.566
Emma başga adamlar bilen hem tanyşýaryn

0:03:23.566,0:03:25.326
edýän işlerini söýýärler

0:03:25.332,0:03:27.482
we başga iş etmegi pikirem edenoklar.

0:03:27.482,0:03:30.662
Olara "Indi bu işi etme" diýseňiz, [br]"Sen näme diýýäniňi bilýäňmi?"

0:03:30.662,0:03:33.802
diýip sorarlar. Sebäbi edýänleri iş [br]däl-de olaryň kişiligidir.

0:03:33.821,0:03:35.651
"Emma bu men." diýerler.

0:03:35.651,0:03:38.011
"Iň köp özüm ýaly duýmagymy üpjin edýän

0:03:38.011,0:03:39.721
işden aýrylmak samsyklyk bolar."

0:03:39.841,0:03:42.621
Gynansakda bu ýagdaý ýeterlik adam üçin [br]degişli däl.

0:03:42.729,0:03:45.349
Aslyna seredeňde, meniň pikrimçe [br]düýp göter tersi

0:03:45.349,0:03:46.869
gaty az adama degişli.

0:03:47.202,0:03:49.172
Meniň pikrimçe munyň birnäçe

0:03:49.172,0:03:50.862
düşündürilişi bolup biler.

0:03:50.923,0:03:52.803
Bulardan iň ýokarda bolany

0:03:52.869,0:03:54.029
okuw,

0:03:54.454,0:03:56.174
sebäbi okuw adamlary

0:03:56.317,0:03:57.887
tebigy ukyplaryndan

0:03:57.967,0:04:00.787
uzaklaşdyryp biler.

0:04:01.066,0:04:03.776
Ynsan ukyplary, tebigy çeşmeler ýalydyr

0:04:03.909,0:04:06.189
köplenç has çuňluklarda gömülgidir.

0:04:06.221,0:04:08.011
Gowy edip gözlemek gerek.

0:04:08.011,0:04:09.811
Töwerekde, üst ýüzünde durmazlar.

0:04:09.811,0:04:12.471
Ýüze çykyp biljekleri ýagdaýyň [br]taýýarlanmasy gerekli.

0:04:12.919,0:04:14.419
Çak edip biljegiňiz ýaly

0:04:14.419,0:04:16.429
munuň ýoly okuwdan geçmelidir.

0:04:16.585,0:04:18.185
Ýöne köplenç geçmez.

0:04:18.681,0:04:20.831
Dünýädaki ähli okuw sistemalary

0:04:20.878,0:04:22.538
şuwagt reforma içinde.

0:04:22.697,0:04:24.367
Ýöne bu ýeterli däl.

0:04:24.592,0:04:26.792
Reforma indi ýeterlik çözgüt däl

0:04:26.969,0:04:30.129
sebäbi reforma diýmek döwük bir nusgany [br]bejermek diýmekdir.

0:04:30.373,0:04:31.443
Gerekli bolan --

0:04:31.519,0:04:34.229
dogry bu gep soňky wagtlarda köp ulanylýan[br]boldy özä--

0:04:34.272,0:04:36.522
okuwyň ewolusiýa geçirmegi diýmek däldir,

0:04:36.522,0:04:38.812
gerekli bolan okuwyň rewolusiýasydyr.

0:04:39.035,0:04:40.575
Indi okuw öz halyndan

0:04:40.575,0:04:42.225
başga bir hala geçmelidir.

0:04:42.244,0:04:45.924
(El çarpyşmalar)

0:04:48.204,0:04:50.154
Iň uly kynçylyklaryň biri

0:04:50.242,0:04:51.792
okuwyň esasynda

0:04:51.792,0:04:53.462
täzeçileşdirmekdir.

0:04:54.344,0:04:55.604
Täzelik kyndyr

0:04:56.458,0:04:58.688
sebäbi adamlar öwrenişmekde kynçylyk [br]çekjekler

0:04:58.688,0:05:00.538
täze bir zatlar etmeli bolarlar.

0:05:00.538,0:05:03.008
Dogry diýýan zatlarymyzy derňemegimizi[br]gerekli,

0:05:03.008,0:05:05.898
ap-aýdyňdygyny pikir etýän zatlarymyzy[br]täzeden gözden geçirmelidiris.

0:05:06.009,0:05:06.979
Reforma

0:05:07.061,0:05:09.491
ýa-da üýtgetmek bilen baglanşykly iň uly [br]mesele

0:05:09.501,0:05:11.891
umumy duýgynyň şertsiz kabul edilmegidir.

0:05:11.891,0:05:13.981
Adamlar bir zady kabul ederler sebäbi olar

0:05:13.981,0:05:16.491
"Bu iş başga görnüşde edilmez çünki bu [br]hemişe şeyle edildi" diýerler.

0:05:16.491,0:05:19.361
Geçen bir gün Abraham Linkolnyň ajaýyp [br]sözüne gabat geldim,

0:05:19.371,0:05:22.776
bu ýerde ondan bir çykarma etsem [br]göwnüňizden turar diýip pikir edýärin,

0:05:22.776,0:05:23.386
şeýle dälmi?

0:05:23.496,0:05:24.136
(Gülüşmeler)

0:05:24.472,0:05:26.802
Muny 1862-iň Dekabrynda

0:05:26.802,0:05:30.342
kongresiň ikinji ýyllyk ýygnagynda [br]aýdypdyr.

0:05:31.355,0:05:34.395
Ýöne şuny boýnuma alýan, ol wagtlar [br]nämeler bolup geçýändigi barada

0:05:34.395,0:05:35.535
hiç pikrim ýok.

0:05:36.034,0:05:38.974
çünki biz Angiliýada Amerikanyň [br]taryhyny okatmaýarys.

0:05:39.116,0:05:40.366
(Gülüşmeler)

0:05:40.939,0:05:43.269
Ýörite gizleýäris, syýasatymyz şeýle.

0:05:43.355,0:05:44.455
(Gülüşmeler)

0:05:46.134,0:05:48.924
Borla, 1862-de dogurdanam örän möhüm [br]zatlar bolýardy

0:05:48.924,0:05:50.384
aramyzdaky Amerikalylar

0:05:50.384,0:05:51.044
bilerler.

0:05:53.750,0:05:54.730
Şeýle diýipdir:

0:05:55.969,0:05:57.279
"Asuda geçmişiň

0:05:57.279,0:05:58.119
doguşlary

0:05:58.119,0:06:02.119
tupanly bugün üçin ýetersizdir.

0:06:02.189,0:06:03.049
Bir ýagdaý

0:06:03.049,0:06:05.969
şertler kynlaşdykça aşylmagy kyn [br]ýagdaýa gelip biler,

0:06:05.969,0:06:10.469
onda biz bu kynçylyklaryň üstine çykyp bu [br]ýagdaýy aşmalydyrys.

0:06:10.590,0:06:12.050
Men bu garaýyşa haýran galdym.

0:06:12.050,0:06:15.560
Bir ýagdaýyň hötdesinden, kynçylyklardan [br]gaçyp dälde olary ulanyp gelmek.

0:06:15.640,0:06:17.230
"Biziň dawamyz täze,

0:06:17.230,0:06:19.580
diýmek täze düşünjelerimiz bolmaly

0:06:20.240,0:06:22.640
we hereketlerimizde täze bolmaly.

0:06:22.938,0:06:25.398
Özümizi azat etmelidiris

0:06:25.638,0:06:28.518
diňe şonda soňra öz ýurdymyzy halas [br]edip bileris."

0:06:29.169,0:06:31.839
"Azat etmek" bu söze haýran.

0:06:31.839,0:06:33.479
Näme diýmekdigini bilýänizmi?

0:06:33.714,0:06:35.934
Tussagy bolan pikirlerimiz bar diýmek

0:06:35.956,0:06:38.436
hemişe bolandygyny we boljagyny kabul eden

0:06:38.436,0:06:40.946
öz ugurly gidişiň bölegi hasaplaýan [br]pikirlerimiz.

0:06:41.026,0:06:42.346
Pikirlerimiziň köpüsi

0:06:42.400,0:06:45.060
içinde bolan asyrmyzyň şertlerine görä [br]döremedik

0:06:45.074,0:06:48.144
tersine geçen asyrlaryň meselelerini [br]çözmek üçin ýüze çykandyrlar.

0:06:48.246,0:06:50.736
Emma zehinlerimiz häzirem bu düşünjelere[br]gipnoz edilen.

0:06:50.877,0:06:53.477
Bu düşünjelerden özümizi azat etmelidiris.

0:06:54.016,0:06:56.606
Muny etmegi aýtmak elbette etmekden [br]has aňsat.

0:06:56.606,0:07:00.096
Bu ýagdaýda nämani soragsyz kabul [br]edýändigimizi bilmek örän kyndyr.

0:07:00.287,0:07:02.867
Munuň sebäbide soraglamazlygymyzdyr.

0:07:03.007,0:07:05.317
Mysal bermek üçin size bir sorag soraýyn

0:07:05.415,0:07:07.845
Bu zaldaky näçe kişi 25 ýaşynyň üstinde?

0:07:08.592,0:07:10.872
Soraglamazdan kabul edýän zadyňyz bu däl.

0:07:10.872,0:07:12.082
Bu hakykady bilýändigiňizi bilýän.

0:07:12.862,0:07:15.352
Bärde 25 ýaşyň aşagynda kimdir biri barmy?

0:07:15.911,0:07:18.131
Örän gowy, Indi, 25-iň üstinde bolanlar,

0:07:18.233,0:07:20.593
goşar sagadynyz bar bolsa eliňizi [br]galdyryp bilermisiniz?

0:07:22.021,0:07:23.961
Örän köp sanda şeýle dämi?

0:07:24.791,0:07:27.371
Birem bu zal dolysy okuwçylara soraň [br]bu soragy.

0:07:27.371,0:07:29.491
Ol ýaşda ýaşlaryň köpüsi sagat dakynmaýar.

0:07:29.491,0:07:32.131
Dakmazlar ýa-da dakmaklaryna rugsat [br]edilmez diýýemmok.

0:07:32.131,0:07:33.911
köplenç diňe dakmazlygy saýlaýarlar.

0:07:33.911,0:07:36.611
Munuň sebäbi, biziň, ýagy 25 [br]üstindäkileriň,

0:07:36.611,0:07:38.981
digital öňündäki bir dünýäde ulalan [br]bolmagymyz.

0:07:38.981,0:07:40.152
Biz wagty bilmek üçin

0:07:40.152,0:07:42.552
wagty bize görkezjek bir gurala [br]mätäçlik duýýarys.

0:07:42.622,0:07:45.332
Çagymyzyň çagalary digital dünýäde [br]ýaşaýarlar,

0:07:45.332,0:07:46.972
we olar üçin wagt her ýerde.

0:07:47.095,0:07:49.565
Yzarlamak üçin aýratyn bir gurala [br]mätaçlikleri ýok.

0:07:49.595,0:07:51.017
Hä, siziňde ýok.

0:07:51.017,0:07:53.747
diňe muny hemişe edendigiňiz üçin [br]endik bolupdyr.

0:07:54.268,0:07:56.858
Gyzym Keýt, 20 ýaşynda, hiç sagat [br]dakynanok.

0:07:56.918,0:07:58.638
Gereksiz görýär.

0:07:58.817,0:08:02.627
"Ýeke funksiýaly gural bu" diýýar.

0:08:02.731,0:08:05.371
(Gülüşmeler)

0:08:07.495,0:08:08.575
"Iç gysgynç."

0:08:08.575,0:08:12.165
"Ýok ýok!" diýýärin. "Senänide görkezýär."

0:08:12.455,0:08:15.035
(Gülüşmeler)

0:08:17.097,0:08:18.957
"Birden köp aýratynlygy bar."

0:08:19.999,0:08:23.699
Aý bolýar görýänizä, okuw temasynda [br]tussagy bolan düşünjelerimiz bar.

0:08:23.773,0:08:25.933
Bir näçe mysal getirmegime rugsat ediň

0:08:25.933,0:08:27.753
Bulardan biri çyzgylylyk pikri,

0:08:27.924,0:08:30.724
bir ýerden başlarsyňyz, bir ýoly [br]yzarlarsyňyz,

0:08:30.724,0:08:33.904
we eger hemme zady dogry eden bolsaňyz, [br]durmuşyňyzyň soňunda

0:08:33.904,0:08:36.384
durmyşyňyzy gowy bir ýere oturdan [br]bolarsyňyz.

0:08:36.529,0:08:39.649
TED-de gürlän hemme kişi bize [br]gizlin-gizlin

0:08:39.649,0:08:42.179
kä wagtda açyk-açyk şuny diýdi,

0:08:42.569,0:08:45.849
durmuş çyzgyly däldir, organikdir.

0:08:45.849,0:08:48.009
Durmyşlarymyzy simbiotik bolup

0:08:48.009,0:08:49.609
ukyplarmyzy ýüze çykarjak

0:08:49.609,0:08:52.389
hadysa we ýagdaýlara bagly edip emele [br]getireris.

0:08:52.844,0:08:54.214
Eger bilýän bolsaňyz

0:08:54.214,0:08:56.454
çyzgyly düşündirişi kellämizde [br]müdimi hala getiripdiris.

0:08:56.564,0:08:57.834
Okuwyň çür depesi

0:08:57.834,0:08:59.324
uniwersitede girmek.

0:08:59.324,0:09:01.704
Çaklaýyşyma görä adamlary üniwersitede [br]salmagy hem

0:09:01.704,0:09:03.264
kellämizde müdimi hala getirdik,

0:09:03.264,0:09:05.154
iň azyndan käbir görüş uniwersitetlere.

0:09:05.154,0:09:08.414
Uniwersitede gitmäň diýýemmok, ýöne [br]herkimiň gitmegine zerurlyk ýok.

0:09:08.414,0:09:10.554
Ýa-da herkimiň derrew gitmegine zerurlyk[br]ýok.

0:09:10.554,0:09:11.924
Belki soňra gidip bilerler, derrew däl.

0:09:11.974,0:09:13.854
Bir näçe wagt öň San Fransiskodadym

0:09:13.854,0:09:15.144
kitaba gol çekmek üçin.

0:09:15.144,0:09:17.774
30 ýaşlarynda bir adam bir kitap satyn[br]alýardy.

0:09:17.774,0:09:19.364
Näme iş etýändigini soradym?

0:09:19.364,0:09:21.384
Maňa ýangyn söndürijidigini aýtdy.

0:09:21.759,0:09:23.859
Haçandan bäri ýangyn söndürijidigini[br]soradym.

0:09:23.859,0:09:25.019
"Hemişe." diýip jogap berdi.

0:09:26.569,0:09:28.999
Bu käri saýlamaga haçan karara gelendigini[br]soradym.

0:09:28.999,0:09:31.849
"Çagakam" diýdi. "Hatda okuwda bu [br]sebäpden kynçylyk çekdim

0:09:31.849,0:09:34.469
sebabi okuwda hemme kişi ýangyn[br]söndüriji bolmak isleýardi."

0:09:34.886,0:09:37.576
"Emma men çynym bilen ýangyn söndüriji [br]bolmak isleýärdim."

0:09:38.147,0:09:40.317
"Mekdebiň soňky synpyna gelenimde,

0:09:40.317,0:09:43.087
mugallymlarym maňa ähmiýet bermeýärdiler.

0:09:43.128,0:09:45.498
Hasam bir mugallym bardy, ol hiç ähmiýet[br]bermeýärdi.

0:09:45.498,0:09:47.458
Maňa eger hemme etmek islegim bu bolsa

0:09:47.458,0:09:49.488
durmuşymy çöpe atýandygymy aýtdy.

0:09:49.488,0:09:52.058
Uniwersitede gitmelidigimi, bir hünärmen [br]bolmagymy

0:09:52.058,0:09:54.048
örän potensialymyň bardygyny

0:09:54.048,0:09:56.368
we özümi biderek zatlara harç edýändigimi[br]aýtdy."

0:09:56.368,0:09:57.508
"Abraýym gaçdy çünki

0:09:57.508,0:10:00.318
bulary bütin synpyň öňünde aýtdy. [br]Çyndanam gorkunç duýdym.

0:10:00.318,0:10:02.938
Ýöne meniň islegim şudy onuň üçin menem [br]okuwy taşladym.

0:10:02.938,0:10:05.268
Ýangyn howpsuzlygyna ýüz tutdym we kabul[br]edildim."

0:10:05.268,0:10:08.358
Soňra dowam etdi, "Bilýänizmi, edil siz[br]bu temany açmazyňyzdan ozal

0:10:08.358,0:10:10.438
ol mugallymy pikir edýärdim."

0:10:10.588,0:10:11.878
"Çünki 6 aý ýaly öň,

0:10:12.170,0:10:13.960
onuň janyny halas etdim."

0:10:14.117,0:10:15.967
(Gülüşmeler)

0:10:17.208,0:10:19.388
"Bir ulag heläkçiligine uçurapdy" diýdi.

0:10:19.388,0:10:21.868
"we men ony ulagdan çykardym, ilkinji [br]kömegi etdim,

0:10:21.868,0:10:23.558
we janyny halas etdim."

0:10:23.696,0:10:26.306
"Indi men baradaky pikirleri bir neme [br]bolsada gowylaşandyr."

0:10:26.306,0:10:28.006
(Gülüşmeler)

0:10:28.006,0:10:33.246
(El çarpyşmalar)

0:10:34.296,0:10:35.896
Bilýänizmi, meniň pikirimçe

0:10:35.896,0:10:37.236
bir jemgyýetde

0:10:37.236,0:10:39.806
näçe köp görnüş ukyplylaryň bolandygy [br]möhüm,

0:10:39.806,0:10:42.726
bir zady näçe kişiniň edip bilmegi däl.

0:10:42.726,0:10:45.006
We öňümizdäki kynçylyklaryň kalbynda

0:10:45.006,0:10:47.416
(El çarpyşmalar)

0:10:47.416,0:10:49.386
Öňümizdäki kynçylyklaryň kalbynda

0:10:49.386,0:10:51.466
başarjaňlygymyzy we zehinimizi

0:10:51.466,0:10:53.306
täzeden kesgitlemegimiz ýatyr.

0:10:53.310,0:10:55.610
Bu çyzglylyk işi bir problemadyr.

0:10:56.092,0:10:56.832
9 ýyl öň

0:10:56.832,0:10:58.372
Los Angelse gelenimde

0:10:58.372,0:11:02.832
örän gowy maksatly syýasy jümlä gabat geldim.

0:11:03.182,0:11:06.542
şeýle diýýärdi, "Uniwersitet çagalar [br]bagynda başlaýar."

0:11:08.741,0:11:10.101
Ýok, başlamaýar.

0:11:10.339,0:11:12.379
(Gülüşmeler)

0:11:14.823,0:11:15.743
Başlamaz.

0:11:16.412,0:11:18.962
Eger wagtymyz bolsady dowam ederdim,[br]ýöne ýok.

0:11:18.962,0:11:20.212
(Gülüşmeler)

0:11:21.102,0:11:23.582
Çagalar bagy çagalar bagynda başlaýar.

0:11:23.582,0:11:24.822
(Gülüşmeler)

0:11:26.137,0:11:27.847
Bir dostym bir gezek şeýle diýipdi,

0:11:27.847,0:11:30.567
"3 ýaşynda bir çaga, 6 ýaşyndaky bir çagaň[br]ýarysy däldir."

0:11:30.567,0:11:32.477
(Gülüşmeler)

0:11:32.477,0:11:36.907
(El çarpyşmalar)

0:11:37.606,0:11:38.516
3 ýaşyndadyr.

0:11:38.516,0:11:40.776
Emma şu soňky gürrüňlerde eşdişimiz ýaly

0:11:40.776,0:11:43.166
çagalar bagyna gitmek üçin örän köp [br]bäsleşik bar

0:11:43.166,0:11:45.496
göni çagalar bagyna gitmek üçin

0:11:45.496,0:11:49.696
indi 3 ýaşyndaky çagalar gürrüňdeşlige[br]alynýarlar.

0:11:51.987,0:11:54.427
Hondan bari bolup oturanlaryň öňünde[br]bir çaga pikir ediň

0:11:54.427,0:11:55.747
öňünde özüniň geçmişi,

0:11:55.747,0:11:57.177
(Gülüşmeler)

0:11:57.833,0:11:59.963
Barlagçylar sahypalary geçirip, "Hany bary[br]şumy?"[br]

0:11:59.963,0:12:02.313
(Gülüşmeler)

0:12:02.313,0:12:05.263
(El çarpyşmalar)

0:12:05.289,0:12:08.419
"36 aýdan bäri ýaşaýaň, barmy şu?"

0:12:08.419,0:12:10.619
(Gülüşmeler)

0:12:15.551,0:12:17.491
"Hiç bir zat başarmansyň.

0:12:18.789,0:12:21.319
elbette birinji 6 aýy süýt emip [br]geçiripsiň."

0:12:21.359,0:12:23.469
(Gülüşmeler)

0:12:26.571,0:12:29.361
Görýänizä, düşünje manysyz biderek ýöne [br]adamlary özüne çekýär.

0:12:29.502,0:12:31.382
Bir başga uly meselede äheň.

0:12:31.709,0:12:33.169
Okuw sistemlararymyzy

0:12:33.169,0:12:35.509
tiz tagam nusgasyna görä taýýarlapdyrys.

0:12:35.826,0:12:38.286
Jamie Oliwer bu tema deginipdi öňki gün.

0:12:38.286,0:12:40.576
Katering hil ynamça sistemasynda 2 [br]nusga bardyr.

0:12:40.576,0:12:42.576
Bularyň biri bolan tiz tagam nusgasynda

0:12:42.576,0:12:43.976
hemme zat standartdyr.

0:12:43.976,0:12:46.456
Beýleki nusga Zagat we Mişelin ýaly [br]restoranlardyr.

0:12:46.456,0:12:48.186
bularda hiç zat standart däldir.

0:12:48.186,0:12:50.776
Hemme zat ol wagtky ýagdaýa görä aýratyn[br]taýýarlanar.

0:12:50.776,0:12:53.676
Okuw düýäsi bizler özümizi tiz tagam nusgasyna[br]laýyk görýäris.

0:12:53.676,0:12:56.486
we bu çemeleşme ruhymyzy we güýjimizi [br]tüketýär

0:12:56.486,0:12:59.606
edil tiz tagamlaryň saglygymyzy tükedişi[br]ýaly.

0:12:59.606,0:13:04.766
(El çarpyşmalar)

0:13:05.636,0:13:07.576
Bu ýerde bir näçe nokada üns bermeli biz.

0:13:07.576,0:13:10.806
Birinjiden ynsan ukyplary düýpgöter bir [br]birinden tapawutly bolýar.

0:13:10.806,0:13:12.696
Ynsanlaryň tapawutly meýilleri bardyr.

0:13:12.696,0:13:13.776
Öňüräk düşündim

0:13:13.776,0:13:14.676
men çagakam

0:13:14.676,0:13:19.316
Erik Klapton bilen bir wagtda maňada [br]gitara berilipdi.

0:13:20.397,0:13:23.127
Aýtjak bolýanyma düşündiňiz. Erigiň [br]biýjesi şowly boldy.

0:13:23.127,0:13:24.477
(Gülüşmeler)

0:13:25.697,0:13:28.117
Näme üçindir men onuň ýaly başarnykly[br]bolmadym.

0:13:28.117,0:13:30.577
Näçe synanyşsamam guraly çalyp bilmedim

0:13:30.577,0:13:33.017
emma ýygy-ýygydan we joşgun bilen[br]üflärdim.

0:13:33.017,0:13:34.477
Näme üçindir bolmady.

0:13:38.177,0:13:39.087
Diňe olam däl.

0:13:39.319,0:13:41.349
Işiň birazam hyjuw bilen baglanşygy bar.

0:13:41.349,0:13:44.029
Köplenç, adamlar üns bermedikleri işleri[br]has gowy ederler.

0:13:44.029,0:13:45.479
Hyjuw bilen baglanşykly,

0:13:45.479,0:13:47.899
ruhymyzy we güýjimizi tolgundyrmasy[br]bilen.

0:13:48.037,0:13:50.747
Eger söýýän we gowy etýän işiňizi etýän[br]bolsanyz

0:13:51.062,0:13:53.912
wagtam üýtgeşik geçer.

0:13:54.226,0:13:56.576
Aýalym, gysga wagt öň ýazýan romanyny[br]tamamlady.

0:13:56.576,0:13:59.546
Meniň pikirimçe ajaýyp kitap,

0:13:59.546,0:14:02.396
bir başlasa sagatlap ýitirim bolýardy.

0:14:02.506,0:14:04.716
Söýýän işiňizi edenizde

0:14:04.716,0:14:06.496
1 sagat 5 minut ýaly bolar.

0:14:07.084,0:14:09.504
Ruhyňyza ters gelýän işi edeňizde welin

0:14:09.504,0:14:11.464
5 minut sagatlar ýaly uzyn geler.

0:14:11.638,0:14:14.388
Munça ýaş adamlaryň okuwdan umydyny[br]ýitirmeginiň sebäbi

0:14:14.388,0:14:16.578
ruhlaryny iýmitlendirmeýändikleri.

0:14:16.578,0:14:19.828
Energiýalaryny, hyjuwlaryny[br]iýmitlendirmeýärler.

0:14:19.878,0:14:22.228
Meniň pikirimçe meňzetmeleri üýtgetmeli.

0:14:22.228,0:14:25.368
Meniň pikirimçe senagat nusgasy,

0:14:25.368,0:14:28.388
önümçilik nusgasy

0:14:28.388,0:14:29.628
çyzgylylyga daýanýar

0:14:29.628,0:14:32.018
sazlaşyk görkezmäge, adamlary toparlamaga[br]daýanýan

0:14:32.018,0:14:33.768
okuw sistemasyndan el çekmelidiris.

0:14:33.768,0:14:34.788
Täze bir nusga,

0:14:34.788,0:14:37.378
oba hojalyk kadalaryna daýanýan bir[br]nusga geçmelidiris.

0:14:37.378,0:14:38.398
Adam ösüşiniň

0:14:38.398,0:14:42.228
mehaniki proses däldigini

0:14:42.228,0:14:44.548
organiki prosesdigini bilýän bir [br]nusga geçmelidiris.

0:14:44.959,0:14:47.929
Adam ösüşiniň netijesini çaklap bilmeris.

0:14:47.929,0:14:50.269
Diňe bir daýhanyň önümlerini seredişi ýaly

0:14:50.269,0:14:51.979
sagdyn ösüşiň bolmagy üçin

0:14:51.979,0:14:53.629
ideal şertleri döredip bileris.

0:14:53.659,0:14:56.549
Ýagny tema okuw reformasy we üýtgedilişi[br]bolansoň

0:14:56.549,0:14:58.949
başga bir sistemany göçürip bilmeris.

0:14:58.949,0:15:01.579
KIPPS ýaly aýajyp nusgallar bar mysal [br]üçin. Hakykatdanam ajaýyp sistema.

0:15:01.579,0:15:03.269
Bir topar ajaýyp nusga bar.

0:15:03.293,0:15:06.763
Emma möhüm bolan öz şertlerimize görä [br]meňzetmek

0:15:06.763,0:15:09.903
we okuwy okuwça görä

0:15:09.903,0:15:10.993
aýratynlaşdyrmak.

0:15:11.046,0:15:13.176
Meniň pikirimçe gelejek üçin gerekli [br]çözgüt

0:15:13.176,0:15:14.006
ynha şudyr.

0:15:14.006,0:15:16.296
Sebäbi ätiýaja görä bir ýamama däl;

0:15:16.466,0:15:19.386
okuwda hereketlenmeden söz etýäris.

0:15:19.641,0:15:21.831
Okuwçynyň öz çözgütlerini döretjegi,

0:15:21.831,0:15:25.211
şahsy ders programmasyna daýanýan ýöne[br]daşaradan kömek edilýän bir nusgadan.

0:15:25.617,0:15:27.257
Şu wagt bu zaldaky

0:15:27.257,0:15:28.457
adamlar

0:15:28.527,0:15:29.907
iş dünýäsiniň

0:15:29.971,0:15:33.481
multimediýanyň, internediň ynynylmaz [br]çeşmelerine wekilçilik etýärler.

0:15:33.599,0:15:34.899
Bu tehnologiýalar,

0:15:34.941,0:15:37.411
mugallymlaryň ajaýyp ukyplary bilen [br]birleşende

0:15:37.792,0:15:41.962
okuw sistemasynda rewolisýa etmek üçin [br]pursat döreýär.

0:15:41.962,0:15:44.062
Sizi bu temada rol almaga çagyrýaryn

0:15:44.062,0:15:46.472
çünki bu tema örän möhüm, diňe bizler üçin[br]däl,

0:15:46.472,0:15:47.492
çagalarymyz üçin.

0:15:47.492,0:15:49.932
Emma senagat nusgasyndan el çekmegimiz,

0:15:49.932,0:15:52.252
oba hojalyk nusgasyna geçmegimiz gerekli.

0:15:52.252,0:15:53.882
soňra mekdepler kämilleşsin.

0:15:53.882,0:15:57.043
Çünki ol mekdepler, çagalarmyzyň durmuşy [br]tejribe etjek ýerleridir.

0:15:57.043,0:15:59.723
Ýa-da öýlerimiz, eger çaga maşgalasy ýa-da[br]dostlary bilen

0:15:59.723,0:16:00.943
öýde okamak isleýän bolsa.

0:16:00.943,0:16:02.723
Soňky günlerde hyýallar hakda

0:16:02.723,0:16:03.813
köp gürleşdik.

0:16:04.793,0:16:07.053
Örän gysga görnüşde aýtmak isleýärin --

0:16:07.849,0:16:10.339
Nataliýa Mörçantyň öňki goşgulary ulanan [br]aýdymlary

0:16:10.339,0:16:12.329
mende örän täsir galdyrdy düýn gije.

0:16:12.329,0:16:14.569
Size derrew, gysga bir goşgy okamak [br]isleýärin

0:16:14.569,0:16:16.689
W.B. Ýetsden, belki tanaýansynyzdyr.

0:16:17.043,0:16:18.633
Muny söýgülisine,

0:16:18.633,0:16:20.223
Maud Gonna ýazypdyr,

0:16:21.011,0:16:24.921
Oňa isleýän zatlary diýip pikir [br]etýänlerini bermedigi üçin,

0:16:24.921,0:16:26.721
dertlenýän ekeni.

0:16:26.721,0:16:30.241
Ol diýýar, "Bir zada eýedirin, emma seniň [br]üçin dogry zat bolman biler bu."[br]

0:16:30.351,0:16:31.181
Şeýle aýtýar:

0:16:32.402,0:16:35.142
"Jennet işli matalarym bolsady,

0:16:35.952,0:16:37.082
altyn we

0:16:37.082,0:16:38.662
kümüş reňklerde ýazylgy,

0:16:39.672,0:16:41.172
Gök we ýitgili

0:16:41.172,0:16:42.862
we goýy reňk matalary

0:16:42.962,0:16:45.852
gijäniň, ýagtylygyň we alagaraňkynyň.

0:16:47.113,0:16:49.673
Aýaklaryň astynda sererdim.

0:16:50.155,0:16:52.245
Emma garypdyryn,

0:16:52.702,0:16:54.182
we diňe hyýallarym bar;

0:16:54.881,0:16:57.691
Menem hyýallarymy serýärin aýaklaryň [br]astyna;

0:16:58.641,0:16:59.751
Emaý bilen bas

0:17:00.504,0:17:02.814
çünki hyýallarymyň üsütine basýarsyň."

0:17:03.038,0:17:05.448
Her gün, her ýerde,

0:17:05.688,0:17:09.058
çagalarymyz hyýallaryny aýaklarymyzyň [br]astyna serýärler.

0:17:09.713,0:17:11.523
We bizem emaý bilen basmalydyrys.

0:17:12.151,0:17:13.211
Sag boluň.

0:17:13.448,0:17:22.328
(El çarpyşmalar)

0:17:22.374,0:17:23.314
Köp sagboluň.