ជីវិត, ចិត្តមានសិរី និងខំស្វែង​រក​សុភមង្គល។ យើងរស់នៅដោយខិតខំប្រើជីវិតរបស់យើងស្វែងរកសុភមង្គល "គ្មានអ្វីក្រៅពីនេះទេ" ប្រសិនបើជីវិតមានត្រឹមតែទំនិញនោះ។ យើងបានក្លាយជាទាសករនៃសេចក្ដីប៉ងប្រាថ្នានិងភាពស្រេកឃ្លានរបស់យើងខ្លួនឯង។ សេចក្ដីសុខ មិនមែនជាអ្វីដែលអាចត្រូវបានគេខិតខំ ឬទិញបានត្រឹមជាសំលៀកបំពាក់ដ៏ថោកនោះទេ។ ការធ្វើដូចនេះគឺជាម៉ាយា (Maya) គឺជាការបំភ័ន្ត គឺជាទំរង់វិលវល់ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ នៅក្នុងប្រពៃណីអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា សាមសារា (Samsara) ឬវដ្តសង្សារនៃការរងទុក្ខវេទនាវិលវល់ដ៏គ្មានទីបញ្ចប់ ដែលបន្តដោយភាពស្រេកឃ្លាននូវក្តីសប្បាយ ហើយការជៀងវាងពីភាពឈឺចាប់។ លោកហ្វូដ (Freud) បានសំដៅទៅ «គោលការណ៍នៃសេចក្តីសប្បាយ»។ ជាអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែលយើងធ្វើការប៉ុនប៉ង ដើម្បីបង្កើតក្តីសប្បាយ ដើម្បីទទួលបាននូវអ្វីដែលយើងចង់បាន ឬដើម្បីរុញឱ្យឆ្ងាយនូវអ្វីៗដែលយើងមិនចង់បាន។ សូម្បីតែសភាវៈមានជីវិតដ៏សាមញ្ញដូចជាសត្វប៉ារ៉ាមេស៊ីម ក៏ធ្វើបែបនេះដែរ។ ទង្វើនេះត្រូវបានគេយកមកឆ្លើយតបដើម្បីជាគ្រឿងលើកទឹកចិត្ត។ ប៉ុន្តែមនុស្សមានជម្រើសច្រើន មិនដូចសត្វប៉ារ៉ាមេស៊ីមនេះទេ។ យើងមានសេរីភាពក្នុងការគិត ហើយការគិតក៏ជាបេះដូងនៃ បញ្ហាដែរ។ បញ្ហាគឺជាការគិតអំពីអ្វីដែលយើងចង់បាន ដោយបំភ្លេចនូវអ្វីដែលមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ ទុក្ខលំបាកនៅក្នុងសង្គមសម័យទំនើបសព្វថ្ងៃនេះ គឺយើងខំស្វែងយល់ពីពិភពលោក មិនស្ថិតក្នុងលក្ខខណ្ឌនៃវិញាណខាងក្នុង(នគរកាយ) ដូចសម័យបូរាណនោះទេ ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងទទួលជាបរិមាណនិងជាគុណភាព ពីពិភពខាងក្រៅដោយប្រើការគិតនិងមធ្យោបាយនានាតាមបែបវិទ្យាសាស្រ្ត។ ការគិតបែបនេះបាននាំទៅរកការគិតកាន់តែច្រើន និងមានចំណោទកាន់តែច្រើនថែមទៀតតែប៉ុណ្ណោះ។ យើងខំស្វែងយល់អនុភាពដ៏លើសលុបពីខាងក្នុងដែលបង្កើតពិភពលោកនេះ និងដឹកនាំទីលានរបស់វា។ ប៉ុន្តែយើងផ្ដើមដោយឲ្យសារៈសំខាន់ទៅអ្វីដែលនៅក្រៅខ្លួនយើងទៅវិញ មិនមែនជាអ្វីដែលរួមរស់នៅជាមួយយើង ជាធម្មជាតិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់យើង។ គ្រូវពេទ្យជំនាញខាងវិកលចរិតដ៏ល្បីម្នាក់ លោក ខាលចុង (Carl Jung) បាននិយាយថា «ម្ខាងស្វែងរកក្តីសុបិន្តពីខាងក្រៅ ម្ខាងទៀតខំស្វែងរកការភ្ញាក់ដឹងពីក្នុងខ្លួន» ។ មិនខុសទេដើម្បីប្រាថ្នាដើម្បីដាស់វិញាណ, ដើម្បីសេចក្ដីសុខ។ អ្វីដែលខុសនោះចំពោះការស្វែងរកសេចក្ដីសុខពីខាងក្រៅ ខណៈដែលសេចក្ដីសុខអាចរកបានតែនៅខាងក្នុងខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។ ភាគ៤៖ ហួសពីការគិត នៅថ្ងៃទី 4 ខែសីហាឆ្នាំ 2010 នៅក្នុងសន្និសីទបច្ចេកវិទ្យានៅ លេកតាហូ(Lake Tahoe) នៃរដ្ឋកាលីហ្វញ៉ា លោក អេរីច ស្មីត(Eric Schmidt)ជានាយកប្រតិបត្តិរបស់ ក្រុមហ៊ុនហ្គូហ្គោល (Google)បាននិយាយពីស្ថិតិដ៏ស្រឡាំងកាំង។ សព្វថ្ងៃនេះ រៀងរាល់ពីរថ្ងៃម្តង យើងបានបង្កើតពត៌មានដ៏ច្រើនអនេក ដែលយើងបានសាបព្រោះអរិយធម៌នេះ រហូតដល់ឆ្នាំ 2003, នេះបើយោងតាម លោក ស្មីត ។ នោះហើយជាអ្វីមួយប្រហែល 5 អ៊ិចស្រាបៃ (exabytes) នៃទិន្នន័យ។ មិនដែរសោះ ដែលប្រវត្តិសាស្រ្តមនុស្សបានគិតច្រើនបែបនេះ ហើយក៏មិនមានដែរ ដែលភាពចលាចលជាច្រើនបានកើតឡើង នៅលើភពផែនដីនេះ។ វាអាចថា តើគ្រប់ពេលដែលយើងគិតរក ដំណោះស្រាយចំពោះបញ្ហាមួយ យើងបានបង្កើតបញ្ហាចំនួនពីរបន្ថែមទៀត ម៉ែនឬ? តើមានអ្វីល្អទៅចំពោះការគិតទាំងអស់នេះទៅ ប្រសិនបើការគិតមិនបាននាំមកនូវសេចក្តីសុខដ៏ប្រពៃនោះទេ? តើយើងកាន់តែមានសេចត្តីសុខ ម៉ែនឬ? កាន់តែមានភាពស្ងប់សុខ ម៉ែនឬ? កាន់មានក្តីសប្បាយជាងពីលទ្ធផលនៃការគិតទាំងអស់នេះ ម៉ែនឬ? ឬក៏ធ្វើឲ្យយើងកាន់តែឯកកោ ដោយកាត់ផ្តាច់យើងចេញពីបទពិសោធជីវិតកាន់តែស៊ីជម្រៅ និងបទពិសោធជីវិតកាន់តែមានខ្លឹមសារ? ការគិត ការប្រតិកម្ម និងការធ្វើសកម្មភាព ត្រូវតែនាំមកនូវតុល្យភាក្នុងមនុស្សល្អ។ សរុបមក មនុស្សជាអ្នកអនុវត្តអំពើល្អ មិនមែនជាអ្នកធ្វើការដើម្បីតែក្រពះនោះទេ។ យើងចង់ផ្លាស់ប្តូរ ហើយយើងចង់មានស្ថិរភាពក្នុងពេលតែមួយ។ បេះដូងរបស់យើងបានកាត់ផ្តាច់ពីចលនាដូចរាងលេខ១ នៃជីវិត បានកាត់ផ្តាច់ពីច្បាប់នៃការផ្លាស់ប្តូរ ដូចជាចិត្ដរបស់យើងដែល គិតជំរុញឱ្យពួកយើងឆ្ពោះទៅរកស្ថិរភាព ទៅរកសន្តិសុខ និងធ្វើឲ្យមានសន្តិភាពនូវគ្រប់ញណ។ ទង្វើនេះគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍តក់ស្លុត ដែលយើងឃើញការសម្លាប់រង្គាល ការរញ្ជួយដី និងសង្គ្រាម។ យើងតែងតែព្យាយាមដើម្បីឃុំគ្រងចិត្តរបស់យើង ដោយចាក់បញ្ជូលចិត្តនូវពត៌មាន។ ដូចជាការជ្រៀតជ្រែកកម្មវិធីទូរទស្សន៍តាមគ្រប់ឧបករណ៍ដែលអាចទទួលបាន។ លេងហ្គេម និងល្បែងផ្គុំរូប។ ផ្ញើសារអត្ថបទ។ ហើយដែលអាចធ្វើបានគ្រប់រឿងតូចតាច។ យើងបានអនុញ្ញាតឱ្យខ្លួនយើងក្លាយទៅជារញ៉េរញ៉ៃ ជាមួយ ការជ្រៀតជ្រែកគ្មានទីបញ្ចប់នូវរូបភាពថ្មីៗ ពត៌មានថ្មីៗ អនុញ្ញាតឱ្យមាគ៌ាថ្មីនេះ ដើម្បីធ្វើឲ្យមានចិត្តប្រាថ្នានិងចាក់ឬសគ្រប់ឥន្ទ្រិយ។ ខណៈពេលដែលការឆ្លុះបញ្ចាំងខាងក្នុងដោយភាពស្ងប់ចិត្ដរបស់យើងបានប្រាប់យើង ដ៏ច្រើនពីជីវិតដែលរស់នៅជាមួយបច្ចុប្បន្នភាពពិតរបស់យើងថា យើងកំពង់រស់ក្នុងពិភពជីវិតស្រេកឃ្លាន។ ក្តីប៉ងប្រាថ្នាមិនឈប់ឈរ និងមិនចេះស្កប់ស្កល់។ យើងបានសាបព្រោះខ្យល់គួចនៃទិន្នន័យ ឲ្យហោះហើរនៅជុំវិញភពផែនដី ដើម្បីជួយសម្រួលដល់ការគិតកាន់តែច្រើន ដើម្បីជួយសម្រួលការបង្កើតគំនិតថ្មីៗ ដើម្បីដោះស្រាយពិភពលោក, ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាដែលកើតឡើងដោយសារតែចិត្តបានបង្កើតបញ្ហាទាំងនោះ។ ការគិតបានបង្កើតភាពរញ៉េរញ៉ៃដ៏ធំ ដូចយើងស្ថិតនៅក្នុងពេលនេះអញ្ចឹង។ យើងបានទទួលប្រាក់ឈ្នួលដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងជំងឺ ប្រឆាំងងសត្រូវ និងប្រឆាំងបញ្ហានានា។ បរមតិបានពោលថា អ្វីៗដែលអ្នកខិតខំរាំងរា មិនឲ្យកើតមាន។ បើអ្នករាំងរាអ្វីមួយកាន់តែខ្លាំង ដូចអ្នកនឹងបង្កើតវាកាន់តែខ្លាំង។ ដូចការធ្វើលំហាត់ប្រាណសាច់ដុំដែរ អ្នកកំពុងពង្រឹងសាច់ដុំយ៉ាងប្រាកដ រាល់អ្វីៗ ដែលអ្នកចង់កំចាត់ចោលចេញខ្លួនអ្នក ។ បើអញ្ចឹងម៉ែន តើមានអ្វីដែលអាចជំនួសឲ្យការគិតបាន? តើអ្វីទៅ ជាយន្តការផ្សេងពីនេះដែលមនុស្សអាចប្រើ ដើម្បីចាកចេញពីផែនដីនេះ? ខណៈពេលដែលវប្បធម៌លោកខាងលិចនៅក្នុងសតវត្សចុងក្រោយនេះ បានផ្តោតលើការរុករក រូបវ័ន្តដោយប្រើការគិតនិងការវិភាគ ប៉ុន្តែ វប្បធម៌បុរាណខ្មែរបានបង្កើតបច្ចេកវិទ្យាស្ទង់តុល្យភាពដ៏ឆ្លាតសម្រាប់ការរុករកពិភពខាងក្នុងខ្លួនមនុស្ស។ បច្ចេកវិទ្យាតុល្យភាពដ៏ឆ្លាតនេះសម្រាប់ការរុករកពិភពខាងក្នុងខ្លួនមនុស្ស។ វប្បធម៌សព្វថ្ងៃធ្វើឲ្យកាត់ផ្តាច់ការទំនាក់ទំនងរបស់យើងជាមួយពិភពលោកខាងក្នុងរបស់យើង ដែលបានបង្កើតឱ្យមានអតុល្យភាពនៅលើភពផែនដីរបស់យើង។ ភតិកៈបុរាណ "ដឹងថាខ្លួន" ត្រូវបានជំនួស ដោយក្តីប៉ងប្រាថ្នាដើម្បីពិសោធន៍ពីទម្រង់នៃពិភពលោកខាងក្រៅ។ ឆ្លើយទៅនឹងសំណួរ " ខ្ញុំជានណា?" គឺមិនងាយស្រួល ដូចការរៀបរាប់អំពីអ្វីដែលមាននៅលើនាមប័ណ្ណរបស់អ្នកឡើយ។ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាតែងប្រដៅថា អ្នកគ្មានន័យទេ បើអ្នកបាត់វិញាញណ។ អ្នកមិនមែនគ្រាន់តែជាអ្នកប្រមូលផ្ដុំនៃគំនិត ឬយោបល់ទេ ព្រោះនៅពីក្រោយគំនិតគឺមានម្នាក់ដែលកំពុងចាំចាប់កំហុសពីគំនិតនេះ ពាក្យថា "ដឹងខ្លួន" គឺជា Zen គាន់ធ្វើជាប្រស្នាមិនអាចឆ្លើយបាន។ នៅទីបំផុត ចិត្តនេះនឹងក្លាយទៅណឺយណាយក្នុងការព្យាយាមដើម្បីស្វែងរកចម្លើយ។ ដូចឆ្កែដេញខាំកន្ទុយរបស់វាអញ្ចឹង វាគឺគ្រាន់តែជាអត្តសញ្ញាណរបស់អត្មា(អញគ្រាន់បើ) ដែលចង់ស្វែងរកចម្លើយ ក៏ដូចគោលបំណងមួយ។ ការពិតរបស់អ្នកគឺមិនត្រូវការចម្លើយទេ ដោយសារតែចំណោទទាំងអស់ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយចិត្តរបស់អត្មា(អញ)នេះឯង។ អ្នកមិនមែនជាចិត្តរបស់អ្នកទេ។ សេចក្ដីពិតមិនស្ថិតលើចម្លើយច្រើនទេ, ប៉ុន្តែស្ថិតលើសំណួរកាន់តែតិច។ ដូចលោក យ៉ូសែប ខេមប៊េល បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមិនជឿថាមនុស្សកំពុងស្វែងរកអត្ថន័យនៃជីវិត, ច្រើនដូចជាពួកគេកំពុងស្វែងរកបទពិសោធន៍ដើម្បីក្រពះទេ» នៅពេលមនុស្សម្នាក់សួរព្រះពុទ្ធថា "អ្នកជាអ្វី?" ព្រះបរមគ្រូគ្រាន់តែបានពុទ្ធដិកាថា៖ «អាត្មាជាអ្នកភ្ញាក់ដឹងខ្លួន»។ តើមានន័យយ៉ាងណា ចំពោះការភ្ញាក់ដឹងខ្លួន? ព្រះពុទ្ធមិនបានមានពុទ្ធដិកាជាក់លាក់ទេ, ដោយសារតែផ្កានៃ ជីវិតរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ខុសៗគ្នា។ ប៉ុន្ដែព្រះអង្គមានពុទ្ធដិកាប្រាប់រឿងតែមួយដូចគ្នា គឺជាទីរំលត់ទុក្ខ។ គ្រប់ប្រពៃណីសាសនាធំៗ សុទ្ធតែឲ្យឈ្មោះ សម្រាប់សភាវៈនៃការភ្ញាក់ដឹងខ្លួន។ គឺជាឋានសួគ៌ ជាព្រះនិពាន្ធ (Nirvana) ឬ ម៉កស្សា (Moksha)។ ជាចិត្តស្ងប់គឺជាអ្វីគ្រប់យ៉ាងដែលអ្នកត្រូវទទួលស្គាល់ធម្មជាតិពិត។ គ្រប់រឿងនឹងកើតឡើងនៅខណៈដែលចិត្តរបស់អ្នកស្ងប់ស្ងាត់។ ភាពអត់ធន់(នឹងស្ងៀម)នោះ ធ្វើឲ្យថាមពលខាងក្នុងក្រោកឡើង(ភ្ញាក់ដឹងខ្លួន) ហើយថាមពលធ្វើការដោយមិនបាច់ការខិតខំពីភាគីអ្នកឡើយ។ ដូចអ្នកកាន់សាសនាតៅ បាននិយាយថា: «ជីនាំមកនូវវិញាណ»។ ពេលមនុស្សនៅនឹងស្ងៀមនឹងចាប់ផ្តើមឮសំលេងអារម្មណ៍ញ្ញាណ នៃគ្រប់រុក្ខជាតិនិងសព្វសត្វ។ នេះបានខ្សឹបប្រាប់នៅក្នុងក្តីសុបិន្ត, ហើយវាផ្តល់មេរៀនពីយន្តការពិបាកកត់សម្គាល់តាមដែល ក្តីសុបិន្តទាំងនោះប្រែក្លាយរូបជាសម្ភារៈ។ តាមសាសនាតៅ តេជីង ជាប្រភេទនៃការរស់នៅនេះត្រូវបានគេហៅថា "វ៉េ វ៉ូ វ៉េ" "ព្យាយាម, មិនម៉ែនខំធ្វើទេ"។ ព្រះពុទ្ធបានមានពុទ្ធដិការពី "ផ្លូវកណ្តាល" ជាផ្លូវត្រូវ ដែលនាំទៅដល់ពន្លឺរត្រាស់ដឹង។ លោក អារីស្តូត បានពោលថា មធ្យោបាយមាស ដែលជាផ្លូវកណ្តាល នៅចន្លោះនៃភាពហួសហេតុពី ដែលជាផ្លូវនៃភាពស្រស់ស្អាត។ មិនម៉ែនការខិតខំហួសហេតុពេកទេ ប៉ុន្តែក៏មិនតិចពេកដែរ។ ធាតុយិន (Yin) និងយ៉ាង (Yang) ជាតុល្យភាពល្អឥតខ្ចោះ។ សញ្ញាណរបស់ជនជាតិម៉ាយ៉ា, ឬបំភាន់ គឺថាយើងមិនធ្លាប់មានបទពិសោធន៍ស្ថិតក្នុងបរិយាកាសខ្លួនឯង ប៉ុន្តែការជំទាស់របស់បរិយាកាសបានបង្កើតឡើងដោយការគិត។ ជាការពិតណាស់ការគិតរបស់អ្នកអនុញ្ញាតឱ្យអ្នក មានពិសោធន៍នៅលើពិភពរំញ័រ នៅក្នុងវិធីដ៏ជាក់លាក់នោះទេ ប៉ុន្តែភាពស្រឡះខាងក្នុងរបស់យើង មិនត្រូវការកើតឡើងពីខាងក្រៅទេ។ ជំនឿឯករាជ្យពីពិភពខាងក្រៅនៃប្រធានបទដែលយល់ដឹង តាមមូលដ្ឋានវិទ្យាសាស្រ្ត។ ប៉ុន្តែឥន្ទ្រិយទាំង៥(ញ្ញាណ)របស់យើងគ្រាន់តែផ្តល់ឱ្យយើងនូវព៌តមានដោយប្រយោល។ ការគត់សម្គាល់របស់យើងអំពីពិភពនៃរាងកាយបានបង្កើកចិត្តនេះ តែងតែត្រូវបានត្រងតាមរយៈការយល់ដឹងនេះ ដូច្នេះហើយតែងតែមិនពេញលេញ។ នេះជាដែនរំញ័រមួយដែលជាមូលដ្ឋានអស់ទាំងឥន្ទ្រិយ។ មនុស្សដែលស្ថិតក្នុងលក្ខខ័ណ្ឌដែលហៅថា "ស៊ីននេស៊ា(synesthesia)" ដែលពេលខ្លះធ្លាប់មានពិសោធន៍ពី ដែនរំញ័រនេះស្ថិតក្នុងវិធីផ្សេងៗគ្នា។ ស៊ីននេស៊ា អាចមើលឃើញសំលេង ជាពណ៍ឬជារូបរាង ឬជាទំនាក់ទំនង គុណសម្បត្ដិនៃឥន្ទ្រិយមួយជាមួយនឹងឥន្ទ្រិយដ៏ទៃទៀត។ ស៊ីននេស៊ា(synesthesia) សំដៅទៅលើការសំយោគ ឬទំនាក់ទំនងទៅវិញទៅមកនៃគ្រប់វិញ្ញាណ។ ចក្រា (Chakras) និងវិញ្ញាណគឺដូចជាអ័ក្ស ដែលត្រងរំញ័របន្តតៗគ្នា វត្ថុទាំងអស់នៅក្នុងចក្រវាលមានរំញ័រ ប៉ុន្តែទៅតាមអត្រានិងប្រេកង់ផ្សេងគ្នា។ ភ្នែករបស់ហ៊ូរ៉ាស (Horus) នេះត្រូវបានបង្កើតឡើងពីនិមិត្តសញ្ញាទីប្រាំមួយ ដែលនិមិត្តសញ្ញានិមួយៗ តំណាងឱ្យឥន្ទ្រិយផ្សេងៗគ្នា។ ដូចប្រព័ន្ធវេទបុរាណ ការគិតត្រូវបានចាត់ទុកថាជាឥន្ទ្រិយមួយដែរ ការគិតត្រូវបានទទួលក្នុងពេលដំណាលគ្នា ដូចជាវេទនារម្មណ៍ដែលធ្លាប់មានបទពិសោធន៍លើរាងកាយ។ វេទនារម្មណ៍បានកើតឡើងពីប្រភពរំញ័រដូចគ្នា។ ការគិតគឺគ្រាន់តែជាឧបករណ៍មួយ។ ឧបករណ៍មួយក្នុងចំណោមឥន្ទ្រិយទាំងប្រាំមួយ ។ ប៉ុន្តែយើងបានលើកវាឡើងទៅជាស្ថានភាពដ៏ខ្ពស់មួយ ដោយយើងកំណត់ខ្លួនយើងជាមួយនឹងគំនិតនានា។ ការពិត យើងមិនបានទទួលស្គាល់ការគិត ជាផ្នែកមួយនៃឥន្ទ្រិយទាំងប្រាំមួយ ដ៏សំខាន់ខ្លាំងបំផុត។ យើងត្រូវបានត្រាំនៅក្នុងការគិតដោយការព្យាយាម ពន្យល់ការគិតថា ជាឥន្ទ្រិយ(វិញ្ញាណ)មួយ ដូចយើងកំពង់ប្រាប់ត្រីឲ្យហែលទឹកអញ្ចឹង។ ទឹក, អ្វីជាទៅទឹក? ក្នុងគម្ពីឧបនិស្ស័យ (Upanishads) បាននិយាយថា៖ គ្មានអ្វីដែលភ្នែកមិនអាចមើលឃើញនោះទេ ប៉ុន្តែថា តើកន្លែងណាដែលភ្នែកអាចមើលឃើញ។ ដឹងថាព្រះព្រហ្មអស់កល្បហើយ គ្មាន អ្វីដែលមនុស្សនៅទីនេះបូជាទៀតទេ។ គ្មានអ្វីដែលត្រចៀកមិនអាចស្ដាប់ឮនោះទេ ប៉ុន្តែថា តើកន្លែងណាដែលត្រចៀកអាចស្ដាប់ឮ។ ដឹងថាព្រះព្រហ្មអស់កល្បហើយ គ្មាន អ្វីដែលមនុស្សនៅទីនេះបូជាទៀតទេ។ គ្មានការបញ្ចេញមតិណាដែលមិនអាចបំភ្លឺបាននោះទេ ប៉ុន្តែថា តើការបញ្ចេញមតិមួយណាដែលអាចបំភ្លឺបាន។ ដឹងថា ព្រះព្រហ្មអស់កល្បហើយ គ្មាន អ្វីដែលមនុស្សនៅទីនេះបូជាទៀតទេ។ គ្មានចិត្តណាដែលមិនអាចគិតបាននោះទេ ប៉ុន្តែថាតើកន្លែងណាដែលចិត្តអាចគិត។ ដឹងថា ព្រះព្រហ្ម អស់កល្បហើយ គ្មាន អ្វីដែលមនុស្សនៅទីនេះបូជាទៀតទេ។ ក្នុងទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះមានភាពជឿនលឿនដ៏អស្ចារ្យបានកើតឡើង នៅក្នុងវិស័យនៃការស្រាវជ្រាវខួរក្បាល។ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានរកឃើញ ណឺរ៉ូនផ្លាសស្ទិច (neuroplasticity) ជាបច្ចេកទេសមួយ ដែលពាំនាំនូវគំនិតដែលកសាងនូវ រូបវន្តនៃផ្លាស់ប្តូរប្រព័ន្ធខួរក្បាលឡើងវិញ បើយោងទៅតាមចលនានៃការគិតឆ្លងកាត់ខួរក្បាល។ ដូចដែលជនជាតិកាណាដាលោកដូណាល់ ហេប (Donald Hebb) អ្នកចិត្តសាស្ត្របានដាក់ "កោសិកាប្រសាទដែលរំញោចរួមគ្នា, តភ្ជាប់គ្នា" ។ កោសិកាប្រសាទតភ្ជាប់គ្នាច្រើនបំផុតនៅពេលដែលមនុស្សម្នាក់ ស្ថិតក្នុងសភាវៈនៃការតាំងចិត្តទៀងទាត់។ មធ្យោបាយនេះគឺអាចធ្វើទៅបានដើម្បីត្រួសត្រាយផ្លូវ ដើម្បីពាល់នូវបទពិសោធន៍ពីសេចក្តីពិតតាមបំណងរបស់អ្នក។ ម៉ែនទែនទៅ ប្រសិនបើគំគិតរបស់អ្នក គិតអំពីភាពភ័យខ្លាច, ភាពបារម្ភ, ការធុញថប់ និងភាពអវិជ្ជមាន ជាបន្តបន្ទាប់មកអ្នកកំពុងកសាងគំនិតទាំងនោះឲ្យលូតលាស់កាន់តែច្រើន។ ប្រសិនបើអ្នកបានដឹកនាំការគិតរបស់អ្នកទៅជាមនុស្សដែលមាន ក្ដីស្រឡាញ់ សេចក្ដីមេត្ដា ក្តីដឹងគុណ និងក្ដីរីករាយ ដោយសារអ្នកបានកសាងប្រព័ន្ធបទពិសោធន៍ទាំងនោះដដែរៗ។ ប៉ុន្ដែ តើធ្វើដូចម្តេច ប្រសិនបើយើងត្រូវបានហ៊ុំព័ទ្ធដោយអំពើហិង្សានិងវេទនារម្មណ៍? តើនេះមិនម៉ែនមកពីសេចក្តីភាន់ច្រលំ ឬការគិតពោពេញដោយក្តីប្រាថ្នា ទេឬ? ណឺរ៉ូនផ្លាសស្ទិច គឺមិនដូច្នោះទេ គឺជាសញ្ញាណនៃយុគ្គសម័យថ្មី ដែលអ្នកបានបង្កើតការពិតរបស់អ្នកតាមការគិតបែបវិជ្ជមាន។ វាគឺជាការពិតជារឿងដដែលដែលថាព្រះពុទ្ធបានបង្រៀន កាលពី 2500ឆ្នាំ កន្លងទៅ។ សមាធិវិបស្សនា ឬសមាធិបញ្ញាគួរ គួត្រូវបានពិពត៌នាថាជា ណឺរ៉ូនផ្លាសស្ទិច ដែលតម្រង់ផ្លូវដោយខ្លួនឯង។ អ្នកទទួលយកការពិតរបស់អ្នកយ៉ាងពិតប្រាកដតាមដែលវាមាន គឺជាធម្មជាតិពិត។ ប៉ុន្តែអ្នកក៏ធ្លាប់ជួបបទពិសោធន៍នេះនៅកម្រិតនៃវេទនារម្មណ៍ដ៏ហួសនិស្ស័យ នៅកម្រិតរំញ័រ ឬទៅតាមថាមពលដែលគ្មានការវិនិច្ច័យ ឬ នៅកំរិតនៃការទទួលឥទ្ធិពលពីការគិតដ៏ហូសហេតុ។ ឆ្លងកាត់ការតាំងចិត្តទៀងទាត់នៅកម្រិតទីជម្រៅនៃវិញាណ, ការបង្កើតគ្រោងសាងនៃប្រព័ន្ធប្រសាទចំពោះទស្សនៈដ៏ខុសគ្នាទាំងស្រុង ពីការពិតដែលបានបង្កើតឡើង។ យើងបានទទួលការពិតតាមក្រោយ។ យើងបានអនុញ្ញាតឱ្យគំនិតពីពិភពខាងក្រៅ តាក់តែងលើប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទរបស់យើងម្តងហើយម្តងទៀត, ប៉ុន្ដែភាពជ្រះថ្លាផ្នែកខាងក្នុងរបស់យើងមិនត្រូវការ ការតាក់តែងពីខាងក្រៅនោះទេ។ កាលៈទេសៈមិនមែនជាបញ្ហាទេ។ មានតែសភាវៈនៃវិញាណរបស់ខ្ញុំ ទើបជាបញ្ហា។ ការធ្វើសមាធិក្នុងភាសាសំស្រ្កឹតមានន័យថា ជាមធ្យោបាយ ដើម្បីរួចរំដោះពីការវាស់វែង។ រួចរំដោះពីគ្រប់ការប្រៀបធៀប។ រួចរំដោះពីគ្រប់ការក្លាយខ្លូនទៅជា។ អ្នកមិនត្រូវព្យាយាម ដើម្បីក្លាយទៅជាអ្វីផ្សេងទៀតទេ។ តែអ្នកត្រូវយល់ព្រមជាមួយអ្វីដែលអ្នកមាន។ វិធីដើម្បីយកឈ្នះលើវេទនាក្នុងអាណាចក្រនៃនគរកាយ ដែលលើកឡើងខាងលើ គឺត្រូវទទួលយកវេទនានោះទាំងស្រុង។ ត្រូវនិយាយថាព្រមជាមួយវេទនារម្មណ៍នោះ។ ដូច្នេះវាបានក្លាយទៅជាចំណែកមួយនៅក្នុងអ្នក, ជាជាងការដែលអ្នកការក្លាយជាអ្វីមួយនៅក្នុងវេទនានោះ។ តើធ្វើដូចម្តេចដើម្បីឲ្យនរណាម្នាក់រស់នៅតាមរបៀបមួយ ដែលវិញាណ មិនប៉ះទង្គិចជាមួយនឹងមាតិការបស់វាយូរតទៅទៀត? តើមនុស្សម្នាក់សម្អាតបេះដូងដែលមានមហិច្ឆតាបន្តិចបន្តួចយ៉ាងដូចម្ដេច? ជាវិធីត្រូវតែធ្វើបដិវត្តន៍ទាំងមូលជាមួយនឹងវិញាណ។ ជាការផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងធំមួយនៅក្នុងការតំរង់ទិសពីពិភពខាងក្រៅទៅរកពិភពខាងក្នុង។ វាមិនគ្រាន់តែជាបដិវត្តន៍បាននាំមកនូវដោយឆន្ទៈ ឬដោយការប្រឹងប្រែងតែម្យ៉ាងទេ។ ប៉ុន្តែដោយការយកឈ្នះចិត្តខ្លួនឯងផងដែរ។ ដោយទទួលយកការពិតដូចដែលវាមាន។ រូបភាពនៃការបើកបេះដូងរបស់ព្រះគ្រីស្ទ ដោយបង្កប់នូវគំនិតដ៏មានអនុភាព ដែលមនុស្សម្នាក់ត្រូវតែបើកចិត្តទទួលយកការឈឺចាប់ទាំងអស់។ អ្នកត្រូវតែទទួលយកនូវអ្វីៗគ្រាប់យ៉ាង ប្រសិនបើមនុស្សម្នាក់នៅតែបើកចំហ ដើម្បីទទួលយកប្រភពនៃការផ្លាស់ប្តូរដ៏ធំ។ នេះមិនមានន័យថា អ្នកត្រូវក្លាយជាគ្រីស្ទសាសនិកទេ មិនមានន័យថា អ្នកស្វែងរកការឈឺចាប់ទេ ប៉ុន្ដែនៅពេលដែលការឈឺចាប់បានមកដល់ក៏ជៀសមិនរួច អ្នកគ្រាន់តែទទួលយកការពិតដូចដែលវាមាន ជំនួសឱ្យការស្រេកឃ្លានរកការពិតពីប្រភពផ្សេងទៀត។ ជនជាតិកោះហាវ៉ៃ បានជឿជាយូរមកហើយថា តាមរយៈបេះដូងដែលបង្រៀនយើងឲ្យស្គាល់សេចក្ដីពិត។ បេះដូងមានអង្គបញ្ញាផ្ទាល់ខ្លួនខុសផ្លែកពីខួរក្បាល។ ជនជាតិអេស៊ីប ជឿថាបេះដូង, មិនម៉ែនខួរក្បាលទេ ជាប្រភពនៃបញ្ញាញាណរបស់មនុស្ស។ បេះដូងនេះត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាចំណុចកណ្តាល នៃព្រលឹងនិងបុគ្គលិកលក្ខណៈ។ តាមរយៈបេះដូងដែលគេនិយាយដល់ទេវភាពរបស់ព្រះ(អាទិទេព), ព្រះ ដែលផ្តល់ឲ្យជនជាតិអេស៊ីបបុរាណនូវចំនេះដឹង នាំផ្លូវទៅរកការពិតរបស់ពួកគេ។ papyrus នេះបានបង្ហាញថា: «ទម្ងន់របស់បេះដូង»។ ទេវភាពត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាឧបករណ៍ដ៏ល្អ ដើម្បីបើកទ្វាបេះដូង ឲ្យមានពន្លឺបន្ទាប់ពីស្លាប់។ ជាមធ្យបាលដែលធ្វើឲ្យអ្នកនៅតែមានជីវិតប្រសើឡើង។ ឈុតឆាករបស់សកល ឬ មនុស្សទេវតាដែលមនុស្សពាល់ត្រូវ នៅក្នុងដំណើរការដាស់មណ្ឌលបេះដូងឲ្យភ្ញាក់ឡើង គឺជាបទពិសោធន៍នៃថាមពលរបស់នណាម្នាក់ ដូចថាមពលរបស់ចក្រវាឡដែរ។ នៅពេលដែលអ្នកអនុញ្ញាតឱ្យខ្លួនឯងមានអារម្មណ៍ចំពោះក្ដីស្រឡាញ់នេះ, ដើម្បីមានសេចក្ដីស្រឡាញ់នេះ ពេលដែលអ្នកតភ្ជាប់ពិភពខាងក្នុងរបស់អ្នកជាមួយពិភពលោកខាងក្រៅ បន្ទាប់មក អ្វីៗទាំងអស់រួមគ្នាតែមួយ។ តើមនុស្សម្នាក់មានបទពិសោធន៍ផ្នែកតន្ត្រីដោយរបៀបណា? 0តើបើកបេះដូងដោយរបៀបណា? លោក ស្រីរាមាណា មហាស៊ី និយាយថា "ព្រះសណ្ឋិតនៅក្នុងខ្លួនអ្នក, ជាអ្នក, ហើយអ្នកមិនបាច់ធ្វើអ្វីទាំងអស់ ត្រូវតែទទួលស្គាល់អ្នក ឬទទួលស្គាល់ខ្លួនឯង។ គឺសភាវពិតរបស់អ្នក និងសភាវនៃធម្មជាតិរបស់អ្នកមានរួចទៅហើយ។ គ្រាន់តែទម្លាក់ការស្វែងរកទាំងអស់, ដោយបង្វែរចេតនាឆ្ពោះទៅក្នុងខ្លួនអ្នក និងសង្រួមចិត្តរបស់អ្នកឲ្យមានតែមួយ, ឲ្យសាយភាយក្នុងបេះដូងពេញរាង្គកាយរបស់អ្នក។ ដ្បិត នេះជាបទពិសោធរស់នៅជាមួយបច្ចុប្បន្នផ្ទាល់ខ្លួនរបស់អ្នក, ដោយការសួរខ្លួនឯងគឺជាវិធីដោយផ្ទាល់និងបន្ទាន់មួយ "។ នៅពេលដែលអ្នកធ្វើសមាធិ និងសង្កេតមើលវេទនារម្មណ៍នៅខាងក្នុងកាយអ្នក មើលភាវរស់ខាងក្នុងខ្លួនរបស់អ្នក, ការពិត, អ្នកកំពង់សង្កេតមើលសភាវៈប្រែប្រួល។ សង្កេតកម្លាំងប្រែប្រួលនេះកើតឡើង ហើយក៏រសាត់បាត់ទៅវិញ ដូចថាមពលផ្លាស់ប្តូរទម្រង់ដែរ។ តាមកំរិតមនុស្សដែលបានវិវត្ត ឬក្លាយជាបានពន្លឺត្រាស់ដឹង, គឺទៅតាមកម្រិតមនុស្សដែលបានកើនឡើងនូវសមត្ថភាព ដើម្បីសម្របខ្លួនទៅតាមខណៈនិមួយៗ ឬ ដែលបានផ្លាស់សភាពប្រែប្រួល ជានិច្ចរបស់មនុស្សតាមលំហូរនៃ កាលៈទេសៈ, លំហូរនៃការឈឺចាប់និងភាពរីករាយ ឲ្យទៅជាសេចក្តីសុខ។ លោក លីអូ ថូស្តយ (Leo Tolstoy) ជាអ្នកនិពន្ធនៃ "សង្គ្រាមនិងសន្តិភាព" បាននិយាយ "មនុស្សគ្រប់គ្នាគិតតែចង់ផ្លាស់ប្តូរពិភពលោក, ប៉ុន្តែគ្មាននរណាម្នាក់គិតចង់ផ្លាស់ប្តូរខ្លូនឯងទេ។ " លោកដាវីនបាននិយាយថា បុគ្គលិកលក្ខណៈដ៏សំខាន់បំផុតសម្រាប់ រស់រានរបស់សព្វសត្វ មិនមែនជាភាពរឹងម៉ាំទេ ឬមិនមែនជាប្រាជ្ញាទេ, ប៉ុន្តែជាការសម្របខ្លួនដើម្បីផ្លាស់ប្តូរ។ មនុស្សម្នាក់ត្រូវក្លាយទៅជាអ្នកពូកែសម្របខ្លួន។ ដូចការបង្រៀនខាងពុទ្ធសាសនាអំពី "អនិច្ចំ" មានន័យថា អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងនឹងកើតឡើងហើយរសាត់បាត់ទៅវិញ, អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងនឹងផ្លាស់ប្តូរ។ ជានិច្ចការផ្លាស់ប្តូរ។ ទុក្ខវេទនាកើតមានឡើងដោយសារតែយើងបានប្រកាន់មាំទៅ នឹងទម្រង់ជាក់លាក់ណាមួយ។ នៅពេលដែលអ្នកតភ្ជាប់ផ្នែកផ្សេងៗ ដោយការធ្វើជាសាក្សីខ្លួនឯង, ជាមួយការស្វែងយល់អំពីអនិច្ចំ, នោះសុខៈនឹងកើតឡើងក្នុងបេះដូង។ តាមប្រវត្តិសាស្រ្ត, ពួកអ្នកត្រង់, អ្នកប្រាជ្ញ និងអ្នកធ្វើសមាធិបែបយួហ្កា ពិព៌ណនាជាឯកច្ឆន្ទអំពីកិច្ចពិសិដ្ឋមួយដែលកើតឡើងក្នុងបេះដូង។ មិនថាការនិពន្ធរបស់ លោកចន អំពីឈើឆ្កាង កំណាព្យរបស់រ៉ូមមី Rumi ឬការបង្រៀនបែប Tantric របស់ឥណ្ឌា, គ្រប់នៃការបង្រៀនខុសៗគ្នាទាំងនេះ ព្យាយាមដើម្បីបើក ទិចនិកអាថ៌កំបាំងរបស់បេះដូង។ ក្នុងចិត្តវិញ្ញាណជាការរួបរួមគ្នានៃព្រះសេវៈ និង Shakti ។ ការជ្រៀតចូលនៃធាតុឈ្មោលទៅក្នុងដូចរង្វង់លេខ១នៃជីវិត និងការលង់ក្នុងធាតុញីដើម្បីផ្លាស់ប្តូរ។ ការធ្វើសាក្សី និងការទទួលយកដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌនូវគ្រប់អ្វីៗទាំងអស់ដែលមាន។ ក្នុងគោលបំណងដើម្បីបើកបេះដូងរបស់អ្នក, អ្នកត្រូវតែបើកខ្លួនឯងដើម្បីផ្លាស់ប្តូរ។ ហាក់ដូច ជាត្រូវរស់នៅក្នុងពិភពលោកវត្ថុរ៉ឹង(សម្ភារៈ) ត្រូវតែរាំជាមួយវា, ត្រូវតែចិត្តស្និទ្ធជាមួយវា, រស់នៅជាមួយវាឱ្យពេញទំហ៊ឹង, ស្រឡាញ់ឱ្យពេញទំហ៊ឹង, ប៉ុន្តែត្រូវដឹងថា គ្រប់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងសុទ្ធតែមិនទៀង ហើយនៅទីបំផុត គ្រប់ទម្រង់ទាំងអស់ត្រូវរំលាយ និងផ្លាស់ប្តូររូបរាង្គ។ សេចក្តីសុខគឺជាថាមពលដែលឆ្លើយតបទៅភាពអត់ធន់(ភាពនឹងស្ងៀម)។ ភាពអត់ធន់បានមកពីការធ្វើឲ្យវិញាណរួចរំដោះពី នៃគ្រប់មាតិកាទាំងអស់។ មាតិកានៃថាមពលសេចក្តីសុខនេះកើតឡើងពីភាពអត់ធន់ មានតែវិញាណទេ។ គឺជាវិញាណថ្មីមួយរបស់បេះដូង។ វិញាណថ្មី គឺជាអ្វីដែលត្រូវបានតភ្ជាប់ គ្រប់អ្វីៗទាំងអស់រួមតែមួយ។