1
00:00:18,045 --> 00:00:23,515
Bạn hiểu được tầm quan trọng 
của ánh sáng và sự thật, đúng chứ?

2
00:00:23,515 --> 00:00:26,562
Hãy tưởng tượng 
một thế giới không có chúng.

3
00:00:26,562 --> 00:00:31,043
Tôi ở đây, hôm nay, để nói về việc
ta cần chúng nhiều như thế nào.

4
00:00:31,043 --> 00:00:34,524
Tôi sẽ kể một câu chuyện có thật

5
00:00:34,524 --> 00:00:36,804
về những gì đang diễn ra

6
00:00:36,804 --> 00:00:41,734
khi có quá nhiều phần thế giới 
vận hành trong bóng tối.

7
00:00:41,734 --> 00:00:45,536
Vào một ngày tháng Mười ấm áp 
năm 2018,

8
00:00:45,536 --> 00:00:49,186
một nhà báo người Ả Rập Saudi
tên Jamal Kashoggi

9
00:00:49,186 --> 00:00:51,983
vào Lãnh sự quán Saudi
tại Istanbul,

10
00:00:51,983 --> 00:00:54,955
nhận các giấy tờ cần thiết

11
00:00:54,955 --> 00:00:57,785
để kết hôn với vợ sắp cưới 
người Thổ Nhĩ Kỳ.

12
00:00:57,785 --> 00:01:01,461
Cô ấy đã chờ anh ta 
hàng giờ bên ngoài.

13
00:01:01,461 --> 00:01:05,023
Và không bao giờ 
nhìn thấy anh nữa.

14
00:01:05,023 --> 00:01:07,775
Có thể bạn đã từng nghe
câu chuyện này,

15
00:01:07,775 --> 00:01:10,966
bởi nó đã từng là tin giật gân 
trên thế giới.

16
00:01:10,966 --> 00:01:14,916
Qua một số cuộc điều tra,
ta biết rằng

17
00:01:14,916 --> 00:01:19,050
các đặc vụ chính phủ Saudi 
đã vào lãnh sự quán,

18
00:01:19,050 --> 00:01:21,300
và giết chết Kashoggi

19
00:01:21,300 --> 00:01:24,413
rồi chặt xác anh ấy.

20
00:01:24,413 --> 00:01:27,817
Hãy để tôi giải thích 
những gì vừa nói.

21
00:01:27,817 --> 00:01:33,802
Những đặc vụ chính phủ đã giết 
một nhà báo để bịt miệng.

22
00:01:33,802 --> 00:01:41,066
Những chuyện thế này gây sốc 
nhưng lại rất thường gặp.

23
00:01:41,066 --> 00:01:44,926
Nhưng tôi tin 
nếu chính phủ Saudi biết trước

24
00:01:44,926 --> 00:01:49,096
việc này sẽ tạo nên 
kinh động khắp thế giới,

25
00:01:49,096 --> 00:01:51,316
và kéo dài hàng tuần,

26
00:01:51,316 --> 00:01:54,097
họ sẽ không làm, đúng chứ?

27
00:01:54,097 --> 00:01:57,800
Họ muốn che giấu tội lỗi của mình,

28
00:01:57,800 --> 00:02:01,417
thay vì đưa nó ra ánh sáng 
cho mọi người cùng biết.

29
00:02:01,417 --> 00:02:05,052
Và nó dấy lên một số câu hỏi.

30
00:02:05,052 --> 00:02:07,642
Chuyện gì xảy ra nếu ta công khai

31
00:02:07,642 --> 00:02:10,490
những điều bất công
và sai trái trên thế giới?

32
00:02:10,490 --> 00:02:14,826
Và giả như điều đó
thúc đẩy chính phủ khắp nơi

33
00:02:14,826 --> 00:02:17,426
đối xử với mọi người 
bằng sự tôn trọng,

34
00:02:17,426 --> 00:02:22,135
lắng nghe ý kiến 
của các nhà phê bình

35
00:02:22,135 --> 00:02:26,075
thay vì buộc họ im lặng?

36
00:02:26,080 --> 00:02:31,077
Đây chính là thế giới 
mà tôi đang cố tạo ra.

37
00:02:31,077 --> 00:02:34,055
Tôi muốn các bạn 
hãy dành một chút thời gian

38
00:02:34,055 --> 00:02:36,485
- nhắm mắt lại -

39
00:02:36,485 --> 00:02:39,375
và tự hỏi:

40
00:02:39,375 --> 00:02:42,399
đâu là điều mà bạn 
và gia đình bạn cần

41
00:02:42,399 --> 00:02:45,649
để sống với nhân phẩm 
và phát triển tiềm năng

42
00:02:45,649 --> 00:02:47,689
như một con người?

43
00:02:56,603 --> 00:03:00,363
Có thể bạn sẽ nghĩ ngay đến 
đồ ăn ngon hay có một ngôi nhà,

44
00:03:00,363 --> 00:03:03,495
được chăm sóc sức khỏe 
hoặc được học tập,

45
00:03:03,495 --> 00:03:06,195
có một công việc tốt hay 
được bảo đảm an ninh xã hội,

46
00:03:06,195 --> 00:03:09,990
hay có thể bạn sẽ nghĩ đến 
tự do là chính mình,

47
00:03:09,990 --> 00:03:13,959
nói lên ý kiến của bản thân
mà không sợ bị bắt giữ,

48
00:03:13,959 --> 00:03:17,069
tra tấn, ngồi tù hay còn tệ hơn.

49
00:03:17,069 --> 00:03:19,863
Đấy không phải là 
những điều xa xỉ.

50
00:03:19,863 --> 00:03:21,413
Đó chính là quyền con người.

51
00:03:21,413 --> 00:03:26,093
Chúng đã được định rõ và ghi nhận
trong Luật quốc tế Nhân Quyền.

52
00:03:26,102 --> 00:03:33,096
Các quốc gia đều cam kết 
thực hiện chúng.

53
00:03:33,096 --> 00:03:35,496
Nhưng đến giờ,
không có ai rà soát

54
00:03:35,496 --> 00:03:39,216
liệu mỗi quốc gia 
đang làm việc thế nào

55
00:03:39,216 --> 00:03:44,356
để chắc rằng mỗi công dân
đều được hưởng nhân quyền.

56
00:03:44,356 --> 00:03:47,828
Tôi biết bởi tôi cũng bất ngờ 
khi biết điều này.

57
00:03:47,828 --> 00:03:50,808
Tôi đã từng là nhà kinh tế 
suốt 20 năm.

58
00:03:50,808 --> 00:03:54,194
Giữa những năm 2000, 
tôi làm việc cho OECD tại Paris,

59
00:03:54,194 --> 00:03:57,214
để cho các chính phủ
lời khuyên về chính sách kinh tế.

60
00:03:57,214 --> 00:03:58,926
Tôi cực kì thích công việc đó.

61
00:03:58,926 --> 00:04:01,556
Nó khiến tôi thích thú 
khi nhìn mỗi quốc gia

62
00:04:01,556 --> 00:04:03,606
qua góc nhìn của một nhà kinh tế

63
00:04:03,606 --> 00:04:05,796
và tìm cách đưa ra lời khuyên.

64
00:04:05,796 --> 00:04:08,334
Nhưng có một vấn đề.

65
00:04:08,334 --> 00:04:11,694
Mỗi quốc gia, đều có 
những vi phạm nhân quyền riêng.

66
00:04:11,694 --> 00:04:15,432
Tôi đã đọc về việc ngược đãi
người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ

67
00:04:15,432 --> 00:04:17,762
và người Roman ở Slovakia,

68
00:04:17,762 --> 00:04:19,718
và tôi luôn cố tìm cách

69
00:04:19,718 --> 00:04:23,554
đưa những gì liên quan đến 
nhân quyền vào các báo cáo của mình.

70
00:04:23,554 --> 00:04:26,366
Đó là những gì 
tôi có thể làm khi đó,

71
00:04:26,366 --> 00:04:28,396
bởi khi những nhà kinh tế 
cho lời khuyên,

72
00:04:28,396 --> 00:04:31,704
đều phải dựa trên 
những bằng chứng thực nghiệm,

73
00:04:31,704 --> 00:04:36,204
và tôi nhận thấy không có bất cứ
một cơ sở dữ liệu toàn diện nào

74
00:04:36,204 --> 00:04:40,554
theo dõi tình trạng nhân quyền
của mỗi quốc gia.

75
00:04:40,554 --> 00:04:42,567
Đây chính là vấn đề.

76
00:04:42,567 --> 00:04:45,082
Và đã là vấn đề.

77
00:04:45,082 --> 00:04:47,302
Khi đánh giá về tình hình thế giới,

78
00:04:47,302 --> 00:04:52,605
bạn sẽ có xu hướng dựa vào 
những dữ liệu đã được thu thập:

79
00:04:52,605 --> 00:04:55,805
thu nhập đầu người, 
dòng chảy thương mại và đầu tư,

80
00:04:55,805 --> 00:04:57,845
khí thải carbon ...

81
00:04:57,845 --> 00:05:00,022
Thật khó cho bất kì chính phủ nào

82
00:05:00,022 --> 00:05:02,922
bàn về nhân quyền
trong các chương trình quốc gia,

83
00:05:02,922 --> 00:05:07,112
nếu không có đủ dữ liệu 
cần thiết.

84
00:05:07,112 --> 00:05:11,509
Kể từ đó, tôi không ngừng nghĩ về 
việc thiếu hụt dữ liệu này.

85
00:05:11,509 --> 00:05:14,703
Vài năm sau, 
khi chuyển về lại New Zealand,

86
00:05:14,703 --> 00:05:18,197
tôi nhớ lúc ở nhà với con trai
khi nó còn nhỏ,

87
00:05:18,197 --> 00:05:21,542
sau khi cho nó ngủ trưa,

88
00:05:21,542 --> 00:05:24,937
tôi chạy thẳng đến máy tính,

89
00:05:24,937 --> 00:05:28,286
tìm xem ai là người 
đo lường nhân quyền.

90
00:05:28,286 --> 00:05:33,416
Tôi đã liên hệ với những chuyên gia 
trên thế giới và đặt câu hỏi cho họ.

91
00:05:33,416 --> 00:05:37,096
Tại sao nhân quyền không được
kiểm soát một cách có hệ thống?

92
00:05:37,096 --> 00:05:40,116
Liệu điều đó có thể thực hiện?

93
00:05:40,116 --> 00:05:44,635
Rất nhiều email tôi gửi đi 
không nhận được hồi âm.

94
00:05:44,635 --> 00:05:46,912
Nhưng nhiều trong số đó
có phản hồi.

95
00:05:46,912 --> 00:05:48,512
Vài người nói với tôi rằng

96
00:05:48,512 --> 00:05:51,522
việc nhân quyền được 
kiểm soát một cách có hệ thống

97
00:05:51,522 --> 00:05:55,859
là một ý tưởng hay 
nhưng đầy tham vọng.

98
00:05:55,859 --> 00:05:59,237
Chỉ có một vài người 
nói rằng

99
00:05:59,237 --> 00:06:01,307
đó là điều không thể, 
thậm chí là nực cười.

100
00:06:01,307 --> 00:06:03,457
Nhưng tôi nào có bận tâm.

101
00:06:03,457 --> 00:06:06,398
Triết lý sống của tôi 
là đi theo nguồn năng lượng.

102
00:06:06,398 --> 00:06:08,310
Và khi theo nguồn năng lượng đó,

103
00:06:08,310 --> 00:06:11,800
tôi đã đồng hành 
cùng hai học giả nhân quyền tài giỏi

104
00:06:11,800 --> 00:06:13,518
những người cùng chí hướng,

105
00:06:13,518 --> 00:06:15,418
là Susan Randolph và Chad Clay,

106
00:06:15,418 --> 00:06:19,195
chúng tôi cùng nhau thành lập 
Sáng kiến Đo lường Nhân quyền,

107
00:06:19,195 --> 00:06:22,365
hay gọi tắt là
HRMI ( đọc là 'hermi').

108
00:06:22,365 --> 00:06:25,851
Dù lúc đầu HRMI 
chỉ có ngân sách là 1 đô,

109
00:06:25,851 --> 00:06:28,702
chúng tôi không ngừng hợp tác

110
00:06:28,702 --> 00:06:30,752
với các chuyên gia nhân quyền 
trên thế giới

111
00:06:30,752 --> 00:06:32,802
để có được những dữ liệu

112
00:06:32,802 --> 00:06:37,913
phản ánh chân thật vấn đề này 
ở nhiều quốc gia.

113
00:06:37,913 --> 00:06:41,062
Mục đích của chúng tôi là 
để mọi người thấy rõ hơn

114
00:06:41,062 --> 00:06:44,362
không chỉ vụ của Khashoggi,

115
00:06:44,362 --> 00:06:46,352
mà còn đưa chúng lên mặt báo.

116
00:06:46,352 --> 00:06:50,637
Chúng tôi đang thắp lên
nhiều tia sáng trên thế giới.

117
00:06:50,637 --> 00:06:52,786
Tôi cảm thấy 
công việc mình đang làm

118
00:06:52,786 --> 00:06:54,556
vừa nặng trách nhiệm 
vừa nhỏ bé,

119
00:06:54,556 --> 00:07:01,695
bởi tôi biết nhiều quốc gia 
trên thế giới,

120
00:07:01,695 --> 00:07:05,282
mỗi ngày, 
những người bảo vệ nhân quyền

121
00:07:05,282 --> 00:07:07,412
đang đánh cược tính mạng,

122
00:07:07,412 --> 00:07:11,752
để công khai những bất công
mà họ chứng kiến.

123
00:07:11,752 --> 00:07:17,091
Vì thế, tôi rất vui khi biết HRMI
đang lan tỏa tiếng nói

124
00:07:17,091 --> 00:07:19,111
của những con người vĩ đại này

125
00:07:19,111 --> 00:07:22,361
để những gì họ làm 
mang lại nhiều tác động hơn.

126
00:07:22,361 --> 00:07:26,201
Và tôi rất vui khi tầm nhìn chung 
mà HRMI đang có

127
00:07:26,201 --> 00:07:30,009
không chỉ còn là tầm nhìn;
mà là nỗ lực chung.

128
00:07:30,009 --> 00:07:35,557
Chúng tôi có hàng trăm chuyên gia
nhân quyền trên thế giới,

129
00:07:35,557 --> 00:07:40,547
đóng góp, trên cơ sở tình nguyện,
thời gian và kiến thức

130
00:07:40,547 --> 00:07:45,617
để phơi bày sự thật 
và lấp đầy những lỗ hổng dữ liệu,

131
00:07:45,617 --> 00:07:50,727
và kêu gọi sự quan tâm
tới những vấn đề quan trọng.

132
00:07:50,727 --> 00:07:55,496
Vậy chúng tôi đã đo lường việc thực hiện 
nhân quyền của các quốc gia thế nào?

133
00:07:55,496 --> 00:07:59,492
Hiện tại, chúng tôi có 
hai phương pháp chính.

134
00:07:59,492 --> 00:08:01,992
Đầu tiên, bất cứ khi nào có thể,

135
00:08:01,992 --> 00:08:04,772
chúng tôi đều sử dụng 
những thống kê công khai sẵn có.

136
00:08:04,772 --> 00:08:07,486
Đối với quyền về Chất lượng Cuộc sống,

137
00:08:07,486 --> 00:08:11,516
những thứ như quyền lương thực, 
giáo dục, sức khỏe, chỗ ở và công việc,

138
00:08:11,516 --> 00:08:15,816
đây quả là những đảm bảo tuyệt vời.

139
00:08:15,816 --> 00:08:19,865
Phần màu xanh da trời của biểu đồ 
chỉ ra tổng 169 quốc gia

140
00:08:19,865 --> 00:08:23,945
mà chúng tôi đang theo dõi 
việc thực hiện quyền sức khỏe.

141
00:08:23,945 --> 00:08:27,634
Nhiều chỉ số thống kê 
bằng nhau mà ta thấy

142
00:08:27,634 --> 00:08:29,904
đang được dùng để theo dõi

143
00:08:29,904 --> 00:08:32,434
các Mục tiêu phát triển 
bền vững của Liên Hiệp Quốc.

144
00:08:32,434 --> 00:08:36,727
Điểm khác biệt là: chúng tôi 
không chỉ nhìn vào những số liệu thô.

145
00:08:36,727 --> 00:08:39,037
Mà còn chú ý 
những thứ quan trọng hơn.

146
00:08:39,037 --> 00:08:42,410
Chúng tôi chuyển đổi chúng 
thành các con số

147
00:08:42,410 --> 00:08:44,520
phù hợp 
dưới góc độ nhân quyền.

148
00:08:44,520 --> 00:08:46,390
Để làm được điều này, 
chúng tôi đã chọn

149
00:08:46,390 --> 00:08:48,330
một cách tiếp cận
từng đoạt giải thưởng

150
00:08:48,330 --> 00:08:52,203
do Susan - đồng sáng lập HRMI
và đồng nghiệp của cô phát triển.

151
00:08:52,203 --> 00:08:56,433
Cách tiếp cận đó đánh giá từng quốc gia
theo tiêu chuẩn khác nhau

152
00:08:56,433 --> 00:08:59,640
dựa vào mức thu nhập 
của quốc gia đó.

153
00:08:59,640 --> 00:09:02,155
Thế nên, cả những nước giàu
và nghèo hơn

154
00:09:02,155 --> 00:09:03,595
đều sẽ nhận được số điểm thấp,

155
00:09:03,595 --> 00:09:06,385
nếu không tận dụng được
những nguồn lực sẵn có

156
00:09:06,399 --> 00:09:09,948
hiệu quả như các quốc gia 
có cùng mức thu nhập;

157
00:09:09,948 --> 00:09:13,518
chẳng hạn như trong việc 
cải thiện tình trạng sức khoẻ.

158
00:09:13,518 --> 00:09:16,268
Cách tiếp cận này 
quả là diệu kì,

159
00:09:16,268 --> 00:09:19,268
nó không chỉ tính được việc 
liệu các quốc gia có đang thực hiện

160
00:09:19,268 --> 00:09:23,460
các quyền trên đúng 
với luật quốc tế

161
00:09:23,460 --> 00:09:26,325
mà còn hợp lý nữa.

162
00:09:26,325 --> 00:09:30,703
Hợp lý là nó đặt 
cho các quốc gia có mức thu nhập cao

163
00:09:30,703 --> 00:09:32,962
chuẩn mực cho vấn đề sức khoẻ 
cao hơn

164
00:09:32,962 --> 00:09:36,054
những quốc gia nghèo, 
đúng chứ?

165
00:09:36,054 --> 00:09:41,051
Thứ hai, chúng tôi đã thu thập
dữ liệu về các quyền dân sự và chính trị.

166
00:09:41,051 --> 00:09:43,223
Những quyền này bao gồm

167
00:09:43,223 --> 00:09:48,553
quyền giết người, tra tấn, cho đến
quyền bầu cử và tự do ngôn luận.

168
00:09:48,553 --> 00:09:51,773
Bạn có thể bất ngờ khi biết
đây là những thứ

169
00:09:51,773 --> 00:09:56,213
mà thống kê thực tế 
vẫn chưa rà soát được.

170
00:09:56,213 --> 00:09:59,449
Vì thế, chúng tôi nhờ 
những chuyên gia từ Ân xá Quốc tế,

171
00:09:59,449 --> 00:10:01,854
những tổ chức như 
Theo dõi Nhân quyền,

172
00:10:01,854 --> 00:10:05,287
và chúng tôi làm cuộc khảo sát 
mang tính chuyên nghiệp

173
00:10:05,287 --> 00:10:06,877
để thu thập thông tin này

174
00:10:06,877 --> 00:10:12,242
từ những người đang giám sát 
những gì diễn ra trên thế giới.

175
00:10:12,242 --> 00:10:16,882
Chúng tôi rất vui 
vì cuộc khảo sát rất hữu ích.

176
00:10:16,882 --> 00:10:20,172
Cho đến nay, chúng tôi đã có 
dữ liệu cho 19 quốc gia này,

177
00:10:20,172 --> 00:10:23,352
và con số đó 
không ngừng tăng lên mỗi năm.

178
00:10:23,352 --> 00:10:26,046
Quan trọng nhất là 
mọi người nói rằng

179
00:10:26,046 --> 00:10:31,236
những con số của chúng tôi 
đã phản ánh chính xác thực trạng

180
00:10:31,236 --> 00:10:36,221
của những quốc gia
mà họ am hiểu.

181
00:10:36,221 --> 00:10:41,286
Hãy để tôi giúp các bạn 
hiểu hơn về những dữ liệu này

182
00:10:41,286 --> 00:10:45,516
bằng một câu đố.

183
00:10:45,516 --> 00:10:50,342
"Trong số này, 
quốc gia nào thực hiện tốt nhất

184
00:10:50,342 --> 00:10:56,382
việc tôn trọng quyền tự do
trong hành quyết ngoài pháp lý?

185
00:10:56,382 --> 00:11:02,264
Jordan, Venezuela, Saudi Arabia, 
Mỹ hay Mexico?'

186
00:11:02,264 --> 00:11:04,473
Bây giờ, trong lúc suy nghĩ,

187
00:11:04,473 --> 00:11:06,753
hãy để tôi cho bạn 
thêm một vài thông tin.

188
00:11:06,753 --> 00:11:09,005
Đầu tiên, một khái niệm:

189
00:11:09,005 --> 00:11:12,545
Hành quyết ngoài pháp lý là 
giết người do đặc vụ chính phủ thực hiện,

190
00:11:12,545 --> 00:11:15,024
giống với vụ của Khashoggi,

191
00:11:15,024 --> 00:11:18,834
nhưng thường thấy
là nổ súng từ phía cảnh sát.

192
00:11:18,834 --> 00:11:22,650
Và tôi sẽ nói những con số này 
được lấy từ đâu.

193
00:11:22,650 --> 00:11:25,655
Vào tháng hai và tháng ba 
năm nay,

194
00:11:25,655 --> 00:11:28,255
chúng tôi đã gửi 
khảo sát

195
00:11:28,255 --> 00:11:30,405
đến những người giám sát
nhân quyền

196
00:11:30,405 --> 00:11:33,627
tại năm quốc gia trên 
và những đất nước khác,

197
00:11:33,627 --> 00:11:37,857
hỏi xem họ nghĩ đất nước mình
đang thực thi

198
00:11:37,857 --> 00:11:40,555
việc tôn trọng nhân quyền
như thế nào.

199
00:11:40,555 --> 00:11:44,425
Và chúng tôi sử dụng 
một vài kĩ thuật thống kê tinh vi

200
00:11:44,425 --> 00:11:47,059
để có thể đặt
những phản ứng khác nhau

201
00:11:47,059 --> 00:11:51,886
lên cùng một bàn cân.

202
00:11:51,886 --> 00:11:54,292
Được rồi, bạn đã có

203
00:11:54,292 --> 00:11:58,141
câu trả lời trong đầu rồi chứ?

204
00:11:58,141 --> 00:12:00,869
Câu trả lời là Jordan.

205
00:12:00,869 --> 00:12:06,851
Và bạn có thể thấy
số điểm của cả năm quốc gia này.

206
00:12:06,851 --> 00:12:11,149
Các đường thẳng đứng nhỏ 
là ước tính chính xác nhất

207
00:12:11,149 --> 00:12:14,819
về điểm số của mỗi quốc gia.

208
00:12:14,819 --> 00:12:16,838
Các quốc gia có dải rộng hơn
nhưng dao động

209
00:12:16,838 --> 00:12:19,008
như của Ả Rập Saudi

210
00:12:19,008 --> 00:12:23,478
thể hiện việc ta không chắc 
số điểm chính xác thực sự nằm ở đâu,

211
00:12:23,478 --> 00:12:28,240
có thể vì những người 
tham gia khảo sát ở Ả Rập Saudi.

212
00:12:28,240 --> 00:12:32,344
không mấy đồng tình với nhau.

213
00:12:32,344 --> 00:12:35,427
Các dải hẹp hơn, 
như của Mexico

214
00:12:35,427 --> 00:12:39,372
giúp ta chắc chắn hơn 
về điểm số cho đất nước đó.

215
00:12:39,372 --> 00:12:42,292
Sự chồng chéo của các dải 
là rất quan trọng.

216
00:12:42,292 --> 00:12:45,872
Ta có thể tin rằng Jordan
đang làm tốt hơn Venezuela,

217
00:12:45,872 --> 00:12:48,706
vì những dải của họ
không chồng chéo.

218
00:12:48,706 --> 00:12:52,446
Chúng tôi không chắc
thứ hạng tương đối sẽ thế nào

219
00:12:52,446 --> 00:12:55,574
ở các quốc gia tiếp theo.

220
00:12:55,574 --> 00:12:59,817
Đây chỉ là một vài của tất cả
các quốc gia mà chúng tôi có dữ liệu.

221
00:12:59,817 --> 00:13:02,817
Thêm một vài thông tin nữa.

222
00:13:02,827 --> 00:13:07,588
Ngay đây, là những quốc gia
New Zealand, Úc, Hàn Quốc, và Anh.

223
00:13:07,588 --> 00:13:10,645
Không có quốc gia nào 
đạt điểm số tuyệt đối cả,

224
00:13:10,645 --> 00:13:13,195
bởi mỗi quốc gia, 
ngay cả New Zealand,

225
00:13:13,195 --> 00:13:16,455
cũng cần phải cải thiện.

226
00:13:16,455 --> 00:13:19,442
Vậy thông tin này có ích như thế nào?

227
00:13:19,442 --> 00:13:22,056
HRMI không phải 
là một tổ chức vận động,

228
00:13:22,056 --> 00:13:26,926
nên, chúng tôi không chỉ 
chính phủ cách làm khác đi.

229
00:13:26,926 --> 00:13:30,004
Nhưng bạn có thể sử dụng dữ liệu 
của chúng tôi vào mục đích đó.

230
00:13:30,012 --> 00:13:32,906
Giả sử, đất nước bạn 
có số điểm tương đối thấp,

231
00:13:32,906 --> 00:13:35,045
phía cuối bản này

232
00:13:35,045 --> 00:13:37,657
và bạn muốn nó dịch chuyển
theo hướng này.

233
00:13:37,657 --> 00:13:39,417
Bạn có thể làm gì?

234
00:13:39,417 --> 00:13:43,517
Tôi tin là có vô số cách.
Nhưng hãy bàn qua một vài cách nhé.

235
00:13:43,517 --> 00:13:49,889
Bạn có thể khích lệ 
đất nước mình tham gia

236
00:13:49,889 --> 00:13:52,569
đào tạo lại lực lượng cảnh sát.

237
00:13:52,569 --> 00:13:56,230
Bạn có thể gặp những nhóm người 
thiểu số và yếu đuối

238
00:13:56,230 --> 00:14:01,410
để xin lời khuyên 
về việc cải cách bộ máy nhà nước.

239
00:14:01,410 --> 00:14:04,788
Bạn có thể tham khảo 
những chính sách và lề luật

240
00:14:04,788 --> 00:14:06,608
từ các nước láng giếng 
đã làm tốt hơn

241
00:14:06,608 --> 00:14:10,374
và bạn cũng có thể chọn 
làm tốt hơn họ.

242
00:14:10,374 --> 00:14:13,644
Chúng tôi có một bảng điểm
thế này

243
00:14:13,644 --> 00:14:16,034
cho tám quyền dân sự
và chính trị khác nhau,

244
00:14:16,034 --> 00:14:19,628
với từng người, từng quốc gia 
và từng quyền lợi,

245
00:14:19,628 --> 00:14:22,725
chúng tôi cũng thu nhập
thông tin

246
00:14:22,725 --> 00:14:24,655
liên quan đến những con số này.

247
00:14:24,655 --> 00:14:26,903
Hãy cùng nói 
điều bạn muốn biết là

248
00:14:26,903 --> 00:14:31,953
tại sao Mỹ lại thực hiện 
quyền này kém đến vậy.

249
00:14:31,953 --> 00:14:34,125
Bạn có thể biết
một phần lý do là

250
00:14:34,125 --> 00:14:38,995
có quá nhiều vụ cảnh sát
bắn chết người da màu.

251
00:14:38,995 --> 00:14:41,836
Những chuyên gia Mỹ
nói với chúng tôi

252
00:14:41,836 --> 00:14:47,546
rằng những người có nguy cơ
bị giết ngoài pháp lý tại Mỹ

253
00:14:47,546 --> 00:14:50,136
đều là Người Mỹ gốc Phi,

254
00:14:50,136 --> 00:14:53,242
Người Latin,

255
00:14:53,242 --> 00:14:55,908
Người Mỹ bản địa,

256
00:14:55,908 --> 00:15:00,800
và trẻ em bị giam giữ 
tại biên giới.

257
00:15:00,800 --> 00:15:03,801
Những thông tin mà tôi chia sẻ
từ các cơ sở dữ liệu

258
00:15:03,801 --> 00:15:06,001
chỉ là một vài 
trong số hàng ngàn dữ liệu

259
00:15:06,001 --> 00:15:08,091
mà bạn có thể tìm thấy đâu đó,

260
00:15:08,091 --> 00:15:12,418
và đó là trước lúc
chúng tôi mở rộng

261
00:15:12,418 --> 00:15:15,358
cuộc khảo sát 
cho các nước trên thế giới.

262
00:15:15,358 --> 00:15:19,108
Tôi biết chúng là 
những vấn đề nặng nề

263
00:15:19,108 --> 00:15:22,383
Bởi thật sự là vậy.

264
00:15:22,383 --> 00:15:24,806
Thế nên, tôi rất vui
khi chia sẻ với các bạn

265
00:15:24,806 --> 00:15:28,576
rằng chúng tôi 
cũng có một số tin tốt

266
00:15:28,576 --> 00:15:31,736
từ những dữ liệu của HRMI.

267
00:15:31,736 --> 00:15:35,836
Đây là biểu đồ từ 
khu vực Châu Phi.

268
00:15:35,836 --> 00:15:40,038
Mỗi mảng màu cho bạn biết 
quyền về Chất lượng Cuộc sống,

269
00:15:40,038 --> 00:15:45,128
tuy vẫn còn thấp, 
nhưng đang dần được cải thiện,

270
00:15:45,128 --> 00:15:49,588
với hiệu suất trung bình
trên khắp lục địa châu Phi.

271
00:15:49,588 --> 00:15:52,127
Và những tin tức ấy 
còn tốt hơn nữa,

272
00:15:52,127 --> 00:15:56,537
bởi những dữ liệu HRMI thể hiện
xu hướng cải thiện dần

273
00:15:56,537 --> 00:16:01,815
trong việc thực hiện các quyền này
ở tất cả các khu vực trên thế giới.

274
00:16:01,815 --> 00:16:06,418
Đây là câu chuyện tích cực
về nhân quyền.

275
00:16:06,418 --> 00:16:11,401
Tôi yêu nó và nó tiếp thêm 
hy vọng cho tôi.

276
00:16:11,401 --> 00:16:13,714
Có một điều mà tôi nhận thấy

277
00:16:13,714 --> 00:16:19,684
từ khi từ một nhà kinh tế
sang đồng sáng lập HRMI,

278
00:16:19,684 --> 00:16:24,082
khi gặp những người bạn cũ 
và nói với họ

279
00:16:24,082 --> 00:16:28,352
rằng tôi đang giám sát việc
thực hiện nhân quyền của các quốc gia,

280
00:16:28,352 --> 00:16:32,842
thi thoảng, tôi nhận được
những cái nhìn ngờ vực.

281
00:16:32,842 --> 00:16:36,501
Nhưng khi nói mình đang 
cải tiến năng suất kinh tế,

282
00:16:36,501 --> 00:16:39,848
tôi nhận được nhiều
sự đồng tình hơn.

283
00:16:39,848 --> 00:16:41,708
Tôi hiểu tại sao.

284
00:16:41,708 --> 00:16:45,995
Nền kinh tế
được đo lường tốt hơn.

285
00:16:45,995 --> 00:16:48,185
Mọi người đã nghe quen về nó.

286
00:16:48,185 --> 00:16:53,147
Trái lại, nhân quyền lại bị che giấu, 
không được định chừng,

287
00:16:53,147 --> 00:16:56,327
và bị lảng tránh 
trong một khoảng thời gian dài.

288
00:16:56,327 --> 00:16:59,658
Hãy thay đổi nó.

289
00:16:59,658 --> 00:17:02,723
Giúp mọi người hiểu 
về nhân quyền

290
00:17:02,723 --> 00:17:07,243
và mang lại một thay đổi lớn
theo cách mà thế giới hoạt động

291
00:17:07,243 --> 00:17:09,995
là một thách thức 
cần sự hợp tác toàn cầu,

292
00:17:09,995 --> 00:17:12,335
và bạn có thế chung tay.

293
00:17:12,335 --> 00:17:15,370
Chúng tôi đã soi đường
cho đất nước bạn rồi đấy?

294
00:17:15,370 --> 00:17:19,452
Nó tiết lộ điều gì 
có thể khiến bạn hành động?

295
00:17:19,452 --> 00:17:22,400
Bạn sẽ yêu cầu gì từ 
các lãnh đạo của mình?

296
00:17:22,400 --> 00:17:24,948
Các quốc gia khác truyền cảm hứng gì 
cho nước bạn

297
00:17:24,948 --> 00:17:28,928
để can đảm 
tôn trọng nhân quyền?

298
00:17:28,928 --> 00:17:31,705
Chuyện gì xảy ra nếu
các nhà lãnh đạo thế giới

299
00:17:31,705 --> 00:17:34,995
tập hợp cố vấn của họ 
và yêu cầu câu trả lời?

300
00:17:34,995 --> 00:17:37,316
Chuyện gì xảy ra 
nếu họ không chỉ nói:

301
00:17:37,316 --> 00:17:39,656
"Làm thế nào để cải thiện 
hiệu quả kinh tế!",

302
00:17:39,656 --> 00:17:43,489
mà còn: "Hãy nói cho tôi biết


303
00:17:43,489 --> 00:17:47,189
cách cải thiện 
việc thực hiện nhân quyền?"

304
00:17:47,189 --> 00:17:49,951
Con số không lôi cuốn 
bằng những câu chuyện.

305
00:17:49,951 --> 00:17:53,896
Chúng không thu phục 
được lòng người.

306
00:17:53,896 --> 00:17:57,902
Nhưng mỗi một con số
giúp thế giới thêm ánh sáng

307
00:17:57,902 --> 00:18:00,882
cho ta thấy tương lai
phía trước.

308
00:18:00,882 --> 00:18:05,608
Con số giúp ta nhận ra đâu là thứ 
cần thay đổi và thay đối thế nào.

309
00:18:05,608 --> 00:18:10,418
Hãy xây dựng một thế giới 
nơi các quốc gia cạnh tranh nhau,

310
00:18:10,418 --> 00:18:14,198
không chỉ trong thể thao 
hay về mức độ thịnh vượng,

311
00:18:14,198 --> 00:18:16,793
mà để nhìn xem quốc gia nào

312
00:18:16,793 --> 00:18:19,103
đối đãi tốt nhất với công dân của mình.

313
00:18:19,103 --> 00:18:22,001
Hãy đánh giá 
những thứ ta trân quý.

314
00:18:22,001 --> 00:18:23,630
Xin cảm ơn.

315
00:18:23,630 --> 00:18:26,690
(Vỗ tay)