1
00:00:06,947 --> 00:00:08,572
Co sprawia, że nie możesz zasnąć?

2
00:00:08,656 --> 00:00:10,324
Nurtujące cię pytania?

3
00:00:10,494 --> 00:00:12,061
Ekscytacja podróżą?

4
00:00:12,221 --> 00:00:14,414
A może stres wywołany niedokończoną pracą,

5
00:00:14,414 --> 00:00:15,776
nadchodzącym testem

6
00:00:15,776 --> 00:00:18,214
albo spotkaniem rodzinnym,
którego się obawiasz?

7
00:00:18,438 --> 00:00:23,110
U wielu osób ten stres jest przejściowy,
bo problem zostaje szybko rozwiązany.

8
00:00:23,110 --> 00:00:28,423
Ale co, jeśli nie możesz zasnąć,
bo stresujesz się brakiem snu?

9
00:00:28,629 --> 00:00:33,031
Takie błędne koło jest istotą bezsenności,

10
00:00:33,031 --> 00:00:35,464
najpowszechniejszego
zaburzenia snu na świecie.

11
00:00:36,020 --> 00:00:39,126
Prawie wszystko może czasem 
spowodować bezsenną noc,

12
00:00:39,126 --> 00:00:40,536
chrapiący towarzysz,

13
00:00:40,536 --> 00:00:43,348
ból fizyczny albo emocjonalny.

14
00:00:43,614 --> 00:00:49,469
Skrajny brak snu, jak w jet lagu,
może zaburzyć zegar biologiczny,

15
00:00:49,469 --> 00:00:51,855
siejąc spustoszenie w naszym cyklu snu.

16
00:00:52,125 --> 00:00:55,510
Ale zwykle brak snu jest krótkotrwały.

17
00:00:55,640 --> 00:00:59,083
W końcu wyczerpanie bierze nad nami górę.

18
00:00:59,316 --> 00:01:03,016
Jednak niektóre choroby przewlekłe,
jak zaburzenia oddychania,

19
00:01:03,016 --> 00:01:05,957
dolegliwości układu pokarmowego
oraz inne schorzenia,

20
00:01:05,957 --> 00:01:07,943
mogą być silniejsze niż zmęczenie.

21
00:01:07,966 --> 00:01:10,267
A gdy nieprzespanych nocy
jest coraz więcej,

22
00:01:10,267 --> 00:01:14,209
sypialnia może zacząć kojarzyć się
z niespokojnymi nocami

23
00:01:14,209 --> 00:01:15,671
i dręczącym lękiem.

24
00:01:15,990 --> 00:01:19,187
Gdy nadchodzi pora snu, osoby cierpiące
na bezsenność ogarnia stres.

25
00:01:19,187 --> 00:01:23,073
Ich mózgi uruchamiają reakcję na stres,

26
00:01:23,073 --> 00:01:27,171
zalewając organizm
związanymi z nim substancjami.

27
00:01:27,388 --> 00:01:32,175
W krwiobiegu krążą
kortyzol i adrenokortykotropina,

28
00:01:32,175 --> 00:01:34,652
przyspieszając rytm serca,
zwiększając ciśnienie krwi

29
00:01:34,652 --> 00:01:37,539
i wywołując nadmierne 
pobudzenie organizmu.

30
00:01:37,676 --> 00:01:41,143
Mózg jest gotowy do walki
z potencjalnym zagrożeniem,

31
00:01:41,143 --> 00:01:46,199
nie pozwala zignorować nawet
drobnej niewygody czy niewielkiego hałasu.

32
00:01:46,539 --> 00:01:49,362
A kiedy osoby te wreszcie zasypiają,

33
00:01:49,362 --> 00:01:51,868
jakość ich snu jest niska.

34
00:01:52,228 --> 00:01:55,861
Mózg czerpie energię
przede wszystkim z glukozy.

35
00:01:55,861 --> 00:02:01,549
Podczas zdrowego snu metabolizm zwalnia
i mózg oszczędza glukozę na czas czuwania.

36
00:02:01,779 --> 00:02:06,173
Badania PET pokazują, że adrenalina,
która nie pozwala zasnąć,

37
00:02:06,173 --> 00:02:09,106
powoduje też przyspieszenie metabolizmu.

38
00:02:09,316 --> 00:02:12,481
Organizm wtedy pracuje zamiast odpoczywać,

39
00:02:12,481 --> 00:02:15,883
spalając zapasy glukozy.

40
00:02:16,063 --> 00:02:19,320
W efekcie osoby cierpiące na bezsenność

41
00:02:19,320 --> 00:02:24,079
budzą się wyczerpane,
skołowane i zestresowane,

42
00:02:24,079 --> 00:02:26,584
co sprawia, że wszystko
zaczyna się od nowa.

43
00:02:27,008 --> 00:02:31,255
Jeśli cykle stresu i niespokojnych nocy
trwają kilka miesięcy,

44
00:02:31,255 --> 00:02:33,832
mówimy o przewlekłej bezsenności.

45
00:02:34,082 --> 00:02:36,737
Choć bezsenność rzadko
prowadzi do śmierci,

46
00:02:36,737 --> 00:02:40,450
pod względem mechanizmów chemicznych
przypomina napady lęku

47
00:02:40,450 --> 00:02:43,306
u osób cierpiących na depresję
i doświadczających lęku.

48
00:02:43,306 --> 00:02:46,063
A zatem każde z tych zaburzeń

49
00:02:46,063 --> 00:02:49,535
zwiększa ryzyko wystąpienia
dwóch pozostałych.

50
00:02:49,715 --> 00:02:53,541
Na szczęście cykl bezsenności
można przełamać.

51
00:02:53,671 --> 00:02:56,434
Radzenie sobie ze stresem
wywołującym nadmierne pobudzenie

52
00:02:56,434 --> 00:02:59,487
to jeden z najlepiej poznanych
sposobów leczenia bezsenności.

53
00:02:59,647 --> 00:03:04,036
Pomocne mogą też być 
dobre nawyki związane ze snem.

54
00:03:04,036 --> 00:03:07,520
Upewnij się, że sypialnia
jest ciemna i przyjemnie chłodna.

55
00:03:07,520 --> 00:03:10,426
Pozwoli to zminimalizować 
"zagrożenia" wywołujące pobudzenie.

56
00:03:10,486 --> 00:03:12,415
Używaj łóżka wyłącznie do spania,

57
00:03:12,415 --> 00:03:13,720
a jeśli nie możesz zasnąć,

58
00:03:13,720 --> 00:03:17,778
wyjdź z pokoju i zajmij się
czymś relaksującym,

59
00:03:17,778 --> 00:03:20,473
jak czytanie, medytacja
czy pisanie pamiętnika.

60
00:03:20,894 --> 00:03:25,487
Ureguluj swój metabolizm,
ustalając stałe godziny snu.

61
00:03:25,737 --> 00:03:28,648
Nastawisz w ten sposób
swój zegar biologiczny.

62
00:03:29,018 --> 00:03:31,572
Ten zegar, czyli rytm dobowy,

63
00:03:31,572 --> 00:03:33,290
jest też wrażliwy na światło,

64
00:03:33,290 --> 00:03:35,427
więc unikaj wieczorem jasnego światła,

65
00:03:35,427 --> 00:03:38,013
żeby organizm wiedział, że czas na sen.

66
00:03:38,313 --> 00:03:39,997
Poza wymienionymi praktykami

67
00:03:39,997 --> 00:03:42,755
niektórzy lekarze przepisują
leki wspomagające sen,

68
00:03:42,755 --> 00:03:46,521
ale nie ma niezawodnych środków,
które pomogą we wszystkich przypadkach.

69
00:03:46,621 --> 00:03:49,911
A zażywanie tabletek nasennych
dostępnych bez recepty może uzależniać

70
00:03:49,911 --> 00:03:52,467
i prowadzić do wystąpienia
objawów odstawiennych.

71
00:03:52,467 --> 00:03:54,440
Zanim jednak podejmiesz leczenie,

72
00:03:54,440 --> 00:03:58,239
upewnij się, że twój brak snu
naprawdę wynika z bezsenności.

73
00:03:58,239 --> 00:04:02,328
Około 8% pacjentów ze zdiagnozowaną
przewlekłą bezsennością

74
00:04:02,328 --> 00:04:05,719
w rzeczywistości cierpi na mniej
powszechny problem genetyczny

75
00:04:05,719 --> 00:04:10,017
nazwany zespołem opóźnionej
fazy snu, czyli DSPD.

76
00:04:10,485 --> 00:04:15,453
U osób z DSPD cykl dobowy jest
znacznie dłuższy niż 24 godziny,

77
00:04:15,453 --> 00:04:19,512
więc ich nawyki związane ze snem
nie współgrają z typowymi godzinami snu.

78
00:04:19,637 --> 00:04:22,954
Choć osoby te mają trudności
z zasypianiem o zwykłej porze,

79
00:04:22,954 --> 00:04:25,211
nie jest to spowodowane większym stresem.

80
00:04:25,371 --> 00:04:26,823
Jeśli mają możliwość,

81
00:04:26,823 --> 00:04:30,075
mogą smacznie spać w zgodzie
ze swoim opóźnionym cyklem snu.

82
00:04:30,475 --> 00:04:33,219
Nasz cykl snu i czuwania
wyznacza delikatną równowagę

83
00:04:33,219 --> 00:04:37,324
niezbędną do utrzymania dobrego
samopoczucia fizycznego i psychicznego.

84
00:04:37,518 --> 00:04:41,368
Warto zatem poświęcić trochę czasu
i włożyć nieco wysiłku

85
00:04:41,368 --> 00:04:44,379
w utrzymanie dobrych
nawyków związanych ze snem,

86
00:04:44,699 --> 00:04:47,131
ale nie pozwólmy,
żeby spędzało nam to sen z powiek.