1
00:00:00,181 --> 00:00:05,851
(muzyka fortepianowa)

2
00:00:05,851 --> 00:00:09,017
Gdy historycy mówią
o Paryżu końca XIX w.,

3
00:00:09,017 --> 00:00:11,506
często wspominają o kulturze ekspozycji,

4
00:00:11,506 --> 00:00:14,398
co bardzo dobrze widać na tym obrazie.

5
00:00:14,398 --> 00:00:16,601
Widzimy obraz Mary Cassatt

6
00:00:16,601 --> 00:00:19,023
"Kobieta w loży z perłowym naszyjnikiem".

7
00:00:19,023 --> 00:00:21,582
Jest to zapewne siostra Cassatt

8
00:00:21,582 --> 00:00:23,977
przedstawiona w paryskiej operze.

9
00:00:23,977 --> 00:00:26,433
Kobieta siedzi w prywatnej loży,

10
00:00:26,433 --> 00:00:28,439
a za nią widać lustro,

11
00:00:28,439 --> 00:00:32,281
w którym odbijają się 
pozostałe prywatne loże opery.

12
00:00:32,281 --> 00:00:33,638
Opera paryska,

13
00:00:33,638 --> 00:00:36,389
mieszcząca się 
na skrzyżowaniu Grand Boulevards,

14
00:00:36,389 --> 00:00:39,081
to budynek, który stanowi 
klejnot sam w sobie,

15
00:00:39,081 --> 00:00:41,632
co sprawia, że także odwiedzający 
operę są na świeczniku.

16
00:00:41,632 --> 00:00:43,554
Innymi słowy, na scenie opery

17
00:00:43,554 --> 00:00:45,888
nie tylko wystawia się balet,

18
00:00:45,888 --> 00:00:48,833
ale scena to także publiczność.

19
00:00:48,833 --> 00:00:51,632
Konstrukcja opery paryskiej

20
00:00:51,632 --> 00:00:54,514
pozwalała widzieć i być widocznym.

21
00:00:54,514 --> 00:00:56,963
Dawała ku temu liczne możliwości

22
00:00:56,963 --> 00:00:58,917
na małych balkonach i przestrzeniach,

23
00:00:58,917 --> 00:01:03,087
skąd można było rzucić okiem
na modne elity Paryża.

24
00:01:03,087 --> 00:01:05,417
Na pewno ma się wrażenie, 


25
00:01:05,417 --> 00:01:08,364
że na obrazie Cassatt 
widać jedną z członkiń

26
00:01:08,364 --> 00:01:09,337
tej elity.

27
00:01:09,337 --> 00:01:10,526
Masz całkowitą rację.

28
00:01:10,526 --> 00:01:11,625
Spójrz na kompozycję.

29
00:01:11,625 --> 00:01:13,336
Cassatt musiała być 
odwrócona plecami do sceny,

30
00:01:13,336 --> 00:01:15,922
i patrzeć na swoją siostrę w loży.

31
00:01:15,922 --> 00:01:20,359
Lydia z kolei patrzy w tył, 
na publiczność.

32
00:01:20,359 --> 00:01:23,221
Widzimy więc Lydię tak,
jakby widziała ją publiczność,

33
00:01:23,221 --> 00:01:25,832
gdyby spojrzała w stronę tej loży.

34
00:01:25,832 --> 00:01:29,671
Lydia jest tu obiektem ekspozycji.

35
00:01:29,671 --> 00:01:33,014
Ale Cassatt nie namalowała
swojego odbicia w lustrze,

36
00:01:33,014 --> 00:01:35,459
tam, gdzie musiała być, 
gdy patrzyła na Lydię

37
00:01:35,459 --> 00:01:36,423
i ją malowała.

38
00:01:36,423 --> 00:01:38,170
Jest to zatem obraz,
który naprawdę ukazuje

39
00:01:38,170 --> 00:01:40,625
bogactwo imperialistycznej Francji.

40
00:01:40,625 --> 00:01:43,375
Zobrazowany moment to na pewno antrakt.

41
00:01:43,375 --> 00:01:45,995
Żyrandol został opuszczony
bliżej publiczności.

42
00:01:45,995 --> 00:01:49,620
Zapalono światła, więc publiczność
nie patrzy już na scenę,

43
00:01:49,620 --> 00:01:52,201
ale na samych siebie.

44
00:01:52,201 --> 00:01:55,261
Rodzina Cassatt była bardzo zamożna.

45
00:01:55,261 --> 00:01:57,958
Mimo tego jej ojciec
nie chciał wspierać pragnienia córki

46
00:01:57,958 --> 00:01:59,351
by zostać artystką.

47
00:01:59,351 --> 00:02:01,529
I choć opłacał 
jej podstawowe koszty utrzymania,

48
00:02:01,529 --> 00:02:04,596
nie chciał płacić za jej przyrządy malarskie

49
00:02:04,596 --> 00:02:05,475
i pracownię, w której malowała.

50
00:02:05,475 --> 00:02:07,181
Wspierali ją jednak

51
00:02:07,181 --> 00:02:08,419
wiodący artyści tamtych czasów.

52
00:02:08,419 --> 00:02:09,857
Była bliską znajomą Degasa,

53
00:02:09,857 --> 00:02:11,996
który ogromnie szanował jej zdolności.

54
00:02:11,996 --> 00:02:13,727
Była nieprzeciętną malarką,

55
00:02:13,727 --> 00:02:17,456
w każdym aspekcie równą
wielkim impresjonistom z Paryża.

56
00:02:17,456 --> 00:02:21,105
Na tym obrazie widać mistrzowską technikę.

57
00:02:21,105 --> 00:02:23,398
Mary Cassatt uczyła się malarstwa

58
00:02:23,398 --> 00:02:25,651
z różnych źródeł, choć było to trudne,

59
00:02:25,651 --> 00:02:26,757
gdyż była kobietą.

60
00:02:26,757 --> 00:02:28,106
Jej pierwsze oficjalne zajęcia odbyły się

61
00:02:28,106 --> 00:02:29,532
w Pensylwańskiej Akademii Sztuk Pięknych,

62
00:02:29,532 --> 00:02:32,353
ale kobiety nie mogły malować aktów,

63
00:02:32,353 --> 00:02:34,438
nawet w kontekście szkoły plastycznej.

64
00:02:34,438 --> 00:02:36,854
Jak wielu innych artystów jej pokolenia,

65
00:02:36,854 --> 00:02:39,851
Cassatt przeniosła się do Paryża, 
gdzie aspirujące artystki

66
00:02:39,851 --> 00:02:42,181
miały troszkę więcej swobody.

67
00:02:42,181 --> 00:02:44,795
I choć nie mogła studiować
na Ăcole des Beaux-Arts,

68
00:02:44,795 --> 00:02:45,638
bo była kobietą,

69
00:02:45,638 --> 00:02:47,979
malowała w prywatnej pracowni

70
00:02:47,979 --> 00:02:51,608
kilkorga zdolnych artystów
i uczyła się wraz z nimi.

71
00:02:51,608 --> 00:02:53,613
Dla niej świat miał 
nadal wiele ograniczeń

72
00:02:53,613 --> 00:02:55,612
nawet w Paryżu,
gdzie nie mogła, na przykład,

73
00:02:55,612 --> 00:02:59,727
spędzać czasu w kawiarniach
ze znajomymi, m.in. Degasem.

74
00:02:59,727 --> 00:03:02,100
Widzimy to w tematyce jej obrazów,

75
00:03:02,100 --> 00:03:03,628
które zwykle przedstawiają sceny domowe,

76
00:03:03,628 --> 00:03:05,863
lub może jakiś wieczór w operze.

77
00:03:05,863 --> 00:03:08,472
Trudno pamiętać 
o tych ograniczeniach dla kobiet,

78
00:03:08,472 --> 00:03:09,964
gdy patrzy się na ten obraz,

79
00:03:09,964 --> 00:03:12,271
bo widać tu niezwykłe poczucie wolności

80
00:03:12,271 --> 00:03:14,681
w przedstawionej na nim kobiecie.

81
00:03:14,681 --> 00:03:17,961
Kobieta opiera na prawym łokciu.

82
00:03:17,961 --> 00:03:20,689
Widać mocno zarysowaną przekątną, 
co daje wrażenie

83
00:03:20,689 --> 00:03:24,826
nieformalności i ruchu,
prawdziwej pewności siebie.

84
00:03:24,826 --> 00:03:26,504
Kobieta z perłowym naszyjnikiem,

85
00:03:26,504 --> 00:03:29,806
zapewne Lydia, 
zdaje się być panią samej siebie,

86
00:03:29,806 --> 00:03:33,166
co naprawdę przypomina nam o napięciach,

87
00:03:33,166 --> 00:03:34,873
które istniały w końcu XIX w.,

88
00:03:34,873 --> 00:03:37,197
gdy kobiety zaczęły pojawiać się 
w przestrzeni publicznej.

89
00:03:37,197 --> 00:03:39,553
Napięcie pomiędzy prywatnym a publicznym

90
00:03:39,553 --> 00:03:41,773
widoczne jest nie tylko
pod względem tematyki,

91
00:03:41,773 --> 00:03:45,051
nie tylko dlatego, że znajdują się 
w częściowo prywatnym miejscu,

92
00:03:45,051 --> 00:03:47,708
w loży, w przestrzeni publicznej opery,

93
00:03:47,708 --> 00:03:50,866
ale także w kontraście światła i cienia,

94
00:03:50,866 --> 00:03:52,433
który gra na ciele Lydii.

95
00:03:52,433 --> 00:03:55,370
Spójrz jak światło wychwytuje
tylko bok jej twarzy.

96
00:03:55,370 --> 00:03:56,933
Przód skrywa się w cieniu.

97
00:03:56,933 --> 00:03:59,433
Nie jest to tylko wyraz odwagi Cassatt,

98
00:03:59,433 --> 00:04:02,961
ale mówi też wiele o reprezentacji
kultury burżuazyjnej,

99
00:04:02,961 --> 00:04:05,410
idei prywatności i jej znaczeniu,

100
00:04:05,410 --> 00:04:08,068
nawet jeśli patrzy się na scenę
wraz z innymi osobami.

101
00:04:08,068 --> 00:04:09,460
Cassatt ma tak wiele wspólnego 


102
00:04:09,460 --> 00:04:12,504
z innymi impresjonistami 
i naprawdę zauważa

103
00:04:12,504 --> 00:04:14,868
najbardziej złożone problemy,

104
00:04:14,868 --> 00:04:16,700
z którymi mierzyli się w sztuce,

105
00:04:16,700 --> 00:04:20,113
takie jak zainteresowanie
sztucznym światłem.

106
00:04:20,113 --> 00:04:24,281
Nieformalne, luźne pociągnięcia pędzlem,

107
00:04:24,281 --> 00:04:26,171
by uchwycić chwilę.

108
00:04:26,171 --> 00:04:27,975
Wszystkie to bardzo interesowało

109
00:04:27,975 --> 00:04:30,285
innych impresjonistów.

110
00:04:30,285 --> 00:04:31,912
Jedną z najbardziej ciekawych sfer

111
00:04:31,912 --> 00:04:34,667
jest miejsce, 
gdzie spotykają się jej ramiona.

112
00:04:34,667 --> 00:04:36,494
Wyobrażenie jej ramion

113
00:04:36,494 --> 00:04:39,963
i wyobrażenie odbicia jej ramion,

114
00:04:39,963 --> 00:04:41,901
które łączą się

115
00:04:41,901 --> 00:04:44,923
dokładnie na szczycie
wyściełanego fotela, w którym siedzi.

116
00:04:44,923 --> 00:04:47,169
Patrząc z tej perspektywy,

117
00:04:47,169 --> 00:04:51,340
łuk balkonu, który odbija się w lustrze,

118
00:04:51,340 --> 00:04:54,215
staje się odniesieniem do jej wizji,

119
00:04:54,215 --> 00:04:56,085
gdy Lydia spogląda na publiczność,

120
00:04:56,085 --> 00:04:58,506
nawet jeśli dla niej
publiczność patrzy w tył.

121
00:04:58,506 --> 00:05:02,211
(muzyka fortepianowa)