0:00:00.181,0:00:05.851
(muzyka fortepianowa)

0:00:05.851,0:00:09.017
Gdy historycy mówią[br]o Paryżu końca XIX w.,

0:00:09.017,0:00:11.506
często wspominają o kulturze ekspozycji,

0:00:11.506,0:00:14.398
co bardzo dobrze widać na tym obrazie.

0:00:14.398,0:00:16.601
Widzimy obraz Mary Cassatt

0:00:16.601,0:00:19.023
"Kobieta w loży z perłowym naszyjnikiem".

0:00:19.023,0:00:21.582
Jest to zapewne siostra Cassatt

0:00:21.582,0:00:23.977
przedstawiona w paryskiej operze.

0:00:23.977,0:00:26.433
Kobieta siedzi w prywatnej loży,

0:00:26.433,0:00:28.439
a za nią widać lustro,

0:00:28.439,0:00:32.281
w którym odbijają się [br]pozostałe prywatne loże opery.

0:00:32.281,0:00:33.638
Opera paryska,

0:00:33.638,0:00:36.389
mieszcząca się [br]na skrzyżowaniu Grand Boulevards,

0:00:36.389,0:00:39.081
to budynek, który stanowi [br]klejnot sam w sobie,

0:00:39.081,0:00:41.632
co sprawia, że także odwiedzający [br]operę są na świeczniku.

0:00:41.632,0:00:43.554
Innymi słowy, na scenie opery

0:00:43.554,0:00:45.888
nie tylko wystawia się balet,

0:00:45.888,0:00:48.833
ale scena to także publiczność.

0:00:48.833,0:00:51.632
Konstrukcja opery paryskiej

0:00:51.632,0:00:54.514
pozwalała widzieć i być widocznym.

0:00:54.514,0:00:56.963
Dawała ku temu liczne możliwości

0:00:56.963,0:00:58.917
na małych balkonach i przestrzeniach,

0:00:58.917,0:01:03.087
skąd można było rzucić okiem[br]na modne elity Paryża.

0:01:03.087,0:01:05.417
Na pewno ma się wrażenie, [br]

0:01:05.417,0:01:08.364
że na obrazie Cassatt [br]widać jedną z członkiń

0:01:08.364,0:01:09.337
tej elity.

0:01:09.337,0:01:10.526
Masz całkowitą rację.

0:01:10.526,0:01:11.625
Spójrz na kompozycję.

0:01:11.625,0:01:13.336
Cassatt musiała być [br]odwrócona plecami do sceny,

0:01:13.336,0:01:15.922
i patrzeć na swoją siostrę w loży.

0:01:15.922,0:01:20.359
Lydia z kolei patrzy w tył, [br]na publiczność.

0:01:20.359,0:01:23.221
Widzimy więc Lydię tak,[br]jakby widziała ją publiczność,

0:01:23.221,0:01:25.832
gdyby spojrzała w stronę tej loży.

0:01:25.832,0:01:29.671
Lydia jest tu obiektem ekspozycji.

0:01:29.671,0:01:33.014
Ale Cassatt nie namalowała[br]swojego odbicia w lustrze,

0:01:33.014,0:01:35.459
tam, gdzie musiała być, [br]gdy patrzyła na Lydię

0:01:35.459,0:01:36.423
i ją malowała.

0:01:36.423,0:01:38.170
Jest to zatem obraz,[br]który naprawdę ukazuje

0:01:38.170,0:01:40.625
bogactwo imperialistycznej Francji.

0:01:40.625,0:01:43.375
Zobrazowany moment to na pewno antrakt.

0:01:43.375,0:01:45.995
Żyrandol został opuszczony[br]bliżej publiczności.

0:01:45.995,0:01:49.620
Zapalono światła, więc publiczność[br]nie patrzy już na scenę,

0:01:49.620,0:01:52.201
ale na samych siebie.

0:01:52.201,0:01:55.261
Rodzina Cassatt była bardzo zamożna.

0:01:55.261,0:01:57.958
Mimo tego jej ojciec[br]nie chciał wspierać pragnienia córki

0:01:57.958,0:01:59.351
by zostać artystką.

0:01:59.351,0:02:01.529
I choć opłacał [br]jej podstawowe koszty utrzymania,

0:02:01.529,0:02:04.596
nie chciał płacić za jej przyrządy malarskie

0:02:04.596,0:02:05.475
i pracownię, w której malowała.

0:02:05.475,0:02:07.181
Wspierali ją jednak

0:02:07.181,0:02:08.419
wiodący artyści tamtych czasów.

0:02:08.419,0:02:09.857
Była bliską znajomą Degasa,

0:02:09.857,0:02:11.996
który ogromnie szanował jej zdolności.

0:02:11.996,0:02:13.727
Była nieprzeciętną malarką,

0:02:13.727,0:02:17.456
w każdym aspekcie równą[br]wielkim impresjonistom z Paryża.

0:02:17.456,0:02:21.105
Na tym obrazie widać mistrzowską technikę.

0:02:21.105,0:02:23.398
Mary Cassatt uczyła się malarstwa

0:02:23.398,0:02:25.651
z różnych źródeł, choć było to trudne,

0:02:25.651,0:02:26.757
gdyż była kobietą.

0:02:26.757,0:02:28.106
Jej pierwsze oficjalne zajęcia odbyły się

0:02:28.106,0:02:29.532
w Pensylwańskiej Akademii Sztuk Pięknych,

0:02:29.532,0:02:32.353
ale kobiety nie mogły malować aktów,

0:02:32.353,0:02:34.438
nawet w kontekście szkoły plastycznej.

0:02:34.438,0:02:36.854
Jak wielu innych artystów jej pokolenia,

0:02:36.854,0:02:39.851
Cassatt przeniosła się do Paryża, [br]gdzie aspirujące artystki

0:02:39.851,0:02:42.181
miały troszkę więcej swobody.

0:02:42.181,0:02:44.795
I choć nie mogła studiować[br]na Ăcole des Beaux-Arts,

0:02:44.795,0:02:45.638
bo była kobietą,

0:02:45.638,0:02:47.979
malowała w prywatnej pracowni

0:02:47.979,0:02:51.608
kilkorga zdolnych artystów[br]i uczyła się wraz z nimi.

0:02:51.608,0:02:53.613
Dla niej świat miał [br]nadal wiele ograniczeń

0:02:53.613,0:02:55.612
nawet w Paryżu,[br]gdzie nie mogła, na przykład,

0:02:55.612,0:02:59.727
spędzać czasu w kawiarniach[br]ze znajomymi, m.in. Degasem.

0:02:59.727,0:03:02.100
Widzimy to w tematyce jej obrazów,

0:03:02.100,0:03:03.628
które zwykle przedstawiają sceny domowe,

0:03:03.628,0:03:05.863
lub może jakiś wieczór w operze.

0:03:05.863,0:03:08.472
Trudno pamiętać [br]o tych ograniczeniach dla kobiet,

0:03:08.472,0:03:09.964
gdy patrzy się na ten obraz,

0:03:09.964,0:03:12.271
bo widać tu niezwykłe poczucie wolności

0:03:12.271,0:03:14.681
w przedstawionej na nim kobiecie.

0:03:14.681,0:03:17.961
Kobieta opiera na prawym łokciu.

0:03:17.961,0:03:20.689
Widać mocno zarysowaną przekątną, [br]co daje wrażenie

0:03:20.689,0:03:24.826
nieformalności i ruchu,[br]prawdziwej pewności siebie.

0:03:24.826,0:03:26.504
Kobieta z perłowym naszyjnikiem,

0:03:26.504,0:03:29.806
zapewne Lydia, [br]zdaje się być panią samej siebie,

0:03:29.806,0:03:33.166
co naprawdę przypomina nam o napięciach,

0:03:33.166,0:03:34.873
które istniały w końcu XIX w.,

0:03:34.873,0:03:37.197
gdy kobiety zaczęły pojawiać się [br]w przestrzeni publicznej.

0:03:37.197,0:03:39.553
Napięcie pomiędzy prywatnym a publicznym

0:03:39.553,0:03:41.773
widoczne jest nie tylko[br]pod względem tematyki,

0:03:41.773,0:03:45.051
nie tylko dlatego, że znajdują się [br]w częściowo prywatnym miejscu,

0:03:45.051,0:03:47.708
w loży, w przestrzeni publicznej opery,

0:03:47.708,0:03:50.866
ale także w kontraście światła i cienia,

0:03:50.866,0:03:52.433
który gra na ciele Lydii.

0:03:52.433,0:03:55.370
Spójrz jak światło wychwytuje[br]tylko bok jej twarzy.

0:03:55.370,0:03:56.933
Przód skrywa się w cieniu.

0:03:56.933,0:03:59.433
Nie jest to tylko wyraz odwagi Cassatt,

0:03:59.433,0:04:02.961
ale mówi też wiele o reprezentacji[br]kultury burżuazyjnej,

0:04:02.961,0:04:05.410
idei prywatności i jej znaczeniu,

0:04:05.410,0:04:08.068
nawet jeśli patrzy się na scenę[br]wraz z innymi osobami.

0:04:08.068,0:04:09.460
Cassatt ma tak wiele wspólnego [br]

0:04:09.460,0:04:12.504
z innymi impresjonistami [br]i naprawdę zauważa

0:04:12.504,0:04:14.868
najbardziej złożone problemy,

0:04:14.868,0:04:16.700
z którymi mierzyli się w sztuce,

0:04:16.700,0:04:20.113
takie jak zainteresowanie[br]sztucznym światłem.

0:04:20.113,0:04:24.281
Nieformalne, luźne pociągnięcia pędzlem,

0:04:24.281,0:04:26.171
by uchwycić chwilę.

0:04:26.171,0:04:27.975
Wszystkie to bardzo interesowało

0:04:27.975,0:04:30.285
innych impresjonistów.

0:04:30.285,0:04:31.912
Jedną z najbardziej ciekawych sfer

0:04:31.912,0:04:34.667
jest miejsce, [br]gdzie spotykają się jej ramiona.

0:04:34.667,0:04:36.494
Wyobrażenie jej ramion

0:04:36.494,0:04:39.963
i wyobrażenie odbicia jej ramion,

0:04:39.963,0:04:41.901
które łączą się

0:04:41.901,0:04:44.923
dokładnie na szczycie[br]wyściełanego fotela, w którym siedzi.

0:04:44.923,0:04:47.169
Patrząc z tej perspektywy,

0:04:47.169,0:04:51.340
łuk balkonu, który odbija się w lustrze,

0:04:51.340,0:04:54.215
staje się odniesieniem do jej wizji,

0:04:54.215,0:04:56.085
gdy Lydia spogląda na publiczność,

0:04:56.085,0:04:58.506
nawet jeśli dla niej[br]publiczność patrzy w tył.

0:04:58.506,0:05:02.211
(muzyka fortepianowa)