WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.000
Би түүх ярьдаг.

00:00:02.000 --> 00:00:06.380
Та бүхэнд өөрийн хувийн
түүхээс хэдийг хуваалцъя.

00:00:06.380 --> 00:00:10.000
Үүнийг би "өрөөсгөл ойлголтын аюул"
гэж нэрлэх дуртай.

00:00:10.000 --> 00:00:14.000
Би зүүн Нигерийн нэгэн их сургуулийн
эзэмшил дээр өссөн.

00:00:14.000 --> 00:00:17.000
Ээжийн минь хэлснээр би
хоёр настайдаа уншиж эхэлсэн.

00:00:17.000 --> 00:00:22.000
Гэхдээ миний бодлоор дөрвөн настайдаа
гэдэг нь арай үнэнд ойрхон байх.

00:00:22.000 --> 00:00:24.000
Иймд би хар багаасаа л уншдаг болсон.

00:00:24.000 --> 00:00:27.000
Англи, Америкийн хүүхдийн
ном зохиолууд уншдаг байлаа.

NOTE Paragraph

00:00:27.000 --> 00:00:30.000
Түүнчлэн би хар багаасаа л бичиж эхэлсэн.

00:00:30.000 --> 00:00:34.000
Долоон настай байхаасаа
балын харандаагаар түүх бичиж,

00:00:34.000 --> 00:00:36.000
тосон харандаагаар зураг зурж эхлэхэд

00:00:36.000 --> 00:00:39.000
хөөрхий ээжид минь түүнийг минь
уншихаас өөр арга байгаагүй.

00:00:39.000 --> 00:00:43.000
Би яг уншсанаа л бичдэг байсан.

00:00:43.000 --> 00:00:48.000
Зохиолын маань дүрүүд бүгд цагаан арьстай,
цэнхэр нүдтэй байдаг байв.

00:00:48.000 --> 00:00:50.000
Тэд цасанд тоглодог.

00:00:50.000 --> 00:00:52.000
Тэд алим иддэг.

00:00:52.000 --> 00:00:54.000
(Инээд)

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
Мөн тэд цаг агаарын тухай
байнга ярьдаг.

00:00:56.000 --> 00:00:58.000
Нар гарсан нь ямар сайхан байгаа тухай.

00:00:58.000 --> 00:01:00.000
(Инээд)

00:01:00.000 --> 00:01:03.520
Би Нигерт амьдардаг байсан хэдий ч
ингэж бичсэн.

00:01:03.520 --> 00:01:07.000
Би Нигерээс огт гарч үзээгүй байлаа.

00:01:07.000 --> 00:01:10.000
Манай оронд цас ордоггүй,
бас бид манго жимс иддэг.

00:01:10.000 --> 00:01:12.000
Бид хэзээ ч цаг агаарын тухай ярьдаггүй.

00:01:12.000 --> 00:01:14.000
Учир нь тэгэх шаардлага байгаагүй.

NOTE Paragraph

00:01:14.000 --> 00:01:17.000
Миний дүрүүд мөн цагаан гааны
шар айраг ихээр уудаг байв.

00:01:17.000 --> 00:01:19.000
Учир нь миний уншсан Англи номнуудад

00:01:19.000 --> 00:01:20.930
зохиолын дүрүүд нь түүнийг уудаг байсан.

00:01:20.930 --> 00:01:24.000
Цагаан гааны шар айраг гэж
юу байсныг мэдээгүйг минь ойлгоорой.

00:01:24.000 --> 00:01:25.000
(Инээд)

00:01:25.000 --> 00:01:28.000
Түүнээс хойш олон жилийн турш
цагаан гааны шар айраг

00:01:28.000 --> 00:01:30.000
уухыг маш их хүсдэг болсон.

00:01:30.000 --> 00:01:32.000
Гэхдээ тэр бол өөр нэг түүх.

NOTE Paragraph

00:01:32.000 --> 00:01:34.000
Миний бодлоор энэ нь биднийг

00:01:34.000 --> 00:01:36.540
зохиолд хэр автамтгай,

00:01:36.540 --> 00:01:39.000
эмзэг болохыг харуулж байна,

00:01:39.000 --> 00:01:41.000
ялангуяа хүүхэд насандаа.

00:01:41.000 --> 00:01:45.370
Миний уншсан бүх номны
дүрүүд нь гадаад хүмүүс байсан учраас

00:01:45.370 --> 00:01:50.550
би бүх номонд заавал
гадаад хүмүүс байх ёстой,

00:01:50.550 --> 00:01:53.380
бас өөрөө тодорхойлж мэдэхгүй
зүйлс орох ёстой гэж

00:01:53.380 --> 00:01:54.840
бат итгэсэн байсан.

00:01:55.610 --> 00:01:58.480
Харин Африк номнууд уншиж
эхэлснээс хойш юмс өөрчлөгдсөн.

00:01:58.490 --> 00:02:00.470
Африк ном тийм ч их биш байсан.

00:02:00.470 --> 00:02:03.000
Бас гадаад номыг бодвол олоход
тийм ч амар биш байсан.

NOTE Paragraph

00:02:03.000 --> 00:02:07.000
Харин Чинуа Ачебе болон Камара Лэй
зэрэг зохиолчдын ачаар

00:02:07.000 --> 00:02:10.270
миний уран зохиолын тухай ойлголт
бүрэн өөрчлөгдсөн.

00:02:10.650 --> 00:02:13.410
Миний ухаарсан зүйл бол над шиг хүмүүс,

00:02:13.410 --> 00:02:15.160
шоколадан бор арьстай,

00:02:15.160 --> 00:02:18.160
боож болдоггүй буржгар үстэй охид

00:02:18.160 --> 00:02:20.310
уран зохиолд бас гарч болдог.

00:02:20.310 --> 00:02:24.250
Би өөрийн мэддэг зүйлсийнхээ
тухай бичиж эхэлсэн.

NOTE Paragraph

00:02:24.250 --> 00:02:28.000
Мэдээж уншсан Англи, Америк номнууд маань
одоо хэр надад таалагддаг.

00:02:28.000 --> 00:02:31.740
Тэд миний сэтгэн бодох чадварыг өдөөж,
шинэ ертөнцийг надад нээж өгсөн.

00:02:31.740 --> 00:02:34.000
Харин тэдгээр зохиолын
санаандгүй үр дагавар нь

00:02:34.000 --> 00:02:36.000
над шиг хүмүүс уран зохиолд оршиж болдгийг

00:02:36.000 --> 00:02:38.000
би мэдээгүйд байгаа юм.

00:02:38.000 --> 00:02:42.000
Иймд Африк зохиолчдоос
миний олж авсан зүйлс бол

00:02:42.000 --> 00:02:46.420
номны тухай өрөөсгөл ойлголттой
болохоос намайг аварсан.

NOTE Paragraph

00:02:47.000 --> 00:02:50.000
Би Нигерийн жирийн нэг
дундаж айлаас гаралтай.

00:02:50.000 --> 00:02:52.000
Миний аав профессор,

00:02:52.000 --> 00:02:55.000
ээж маань захиргааны ажилтан байв.

00:02:55.000 --> 00:02:58.000
Иймд бусад айлуудтай адил

00:02:58.000 --> 00:03:03.000
ойролцоох хөдөө тосгоноос ирсэн
гэрийн үйлчлэгчтэй байв.

00:03:03.000 --> 00:03:07.000
Намайг найман нас хүрэхэд
бид шинээр эрэгтэй туслахтай болов.

00:03:07.000 --> 00:03:09.000
Түүний нэрийг Фиде гэдэг.

00:03:09.000 --> 00:03:13.890
Түүний тухай ээжийн маань хэлсэн
цорын ганц зүйл бол тэднийх маш ядуу.

00:03:15.000 --> 00:03:19.700
Ээж маань түүний гэрийнхэнд төмс, будаа,
бидний хуучин хувцсыг явуулдаг байлаа.

00:03:19.700 --> 00:03:22.570
Тэгээд намайг оройн хоолоо
дуусгахгүй бол ээж маань:

00:03:22.570 --> 00:03:27.000
"Хоолоо дуусга! Фидегийхэн шиг хүмүүст
юу ч байхгүй гэж мэдэх үү?" гэдэг байлаа.

00:03:27.000 --> 00:03:31.000
Иймд би Фидегийн гэр бүлийг
маш их өрөвддөг байсан юм.

NOTE Paragraph

00:03:31.000 --> 00:03:34.360
Бямба гаригийн нэг өдөр бид
тэдний тосгон руу зочлохоор явав.

00:03:34.360 --> 00:03:38.000
Фидегийн ээж бидэнд ахынх нь
будсан рафи модоор

00:03:38.000 --> 00:03:41.000
хийсэн гоёмсог загвартай
сагсыг бидэнд үзүүлсэн юм.

00:03:41.000 --> 00:03:43.000
Би маш их гайхсан.

00:03:43.000 --> 00:03:46.310
Тэднийхээс хэн нь ч ямар нэг юм
хийж чадна гэж

00:03:46.310 --> 00:03:49.000
би бодож байгаагүй юм.

00:03:49.000 --> 00:03:52.000
Би зөвхөн тэдний гэр нь ямар их
ядуу тухай л сонсож байснаас

00:03:52.000 --> 00:03:56.980
тэгээд тэднийг би ядуу гэдгээс
өөрөөр төсөөлж чадаагүй.

00:03:57.000 --> 00:04:01.000
Тэдний ядуу байдал нь миний
өрөөсгөл ойлголт байсан юм.

NOTE Paragraph

00:04:01.000 --> 00:04:03.000
Олон жилийн дараа, би үүний тухай

00:04:03.000 --> 00:04:06.620
Нигерээс Америк руу сургуульд
сурахаар явахдаа энэ тухай бодсон.

00:04:06.620 --> 00:04:08.000
Би тэгэхэд 19 настай байлаа.

00:04:08.000 --> 00:04:12.000
Миний өрөөний найз америк
намайг хараад их гайхсан.

00:04:12.000 --> 00:04:15.350
Тэр надаас хаана англиар
ийм сайн ярьж сурсныг асуусан.

00:04:15.350 --> 00:04:18.660
Би англи хэлийг Нигерийн
албан ёсны хэл гэдгийг хэлэхэд

00:04:18.660 --> 00:04:21.200
тэр мэл гайхаж орхисон юм.

00:04:21.770 --> 00:04:26.000
Түүний нэрлэснээр манай "омгийн дуу"-г
сонсохыг хүсэхэд нь

00:04:26.000 --> 00:04:28.000
түүний урам нь үнэхээр хургарсан.

00:04:28.000 --> 00:04:30.220
Учир нь би Мэрай Кэрригийн
хуурцгаа тоглуулсан.

00:04:30.220 --> 00:04:33.000
(Инээд)

00:04:33.000 --> 00:04:37.030
Тэр намайг цахилгаан зуух хэрхэн
ашигладгийг мэдэхгүй гэж бодсон.

NOTE Paragraph

00:04:38.000 --> 00:04:39.550
Би юу ойлгосон бэ гэхээр:

00:04:39.550 --> 00:04:42.370
Тэр уулзаагүй байхдаа л
намайг өрөвдөж эхэлсэн.

00:04:42.370 --> 00:04:46.000
Түүний ерөнхий хандлага нь
намайг Африк хүний хувьд

00:04:46.000 --> 00:04:50.000
сайн санаж өрөвдөж байсан.

00:04:50.000 --> 00:04:53.660
Өрөөний найз маань Африкийн тухай
өрөөсгөл ойлголттой байсан хэрэг.

00:04:53.660 --> 00:04:56.000
Тэр нь гай гамшгийн тухай түүх байв.

00:04:56.000 --> 00:04:57.620
Энэ өрөөсгөл ойлголтод

00:04:57.620 --> 00:05:02.000
африкчууд тэр охинтой
өчүүхэн ч төстэй биш байсан.

00:05:02.000 --> 00:05:05.000
Өрөвдөхөөс өөр зүйл мэдрэх
ямар ч боломжгүй мэт.

00:05:05.000 --> 00:05:09.000
Эн тэнцүү хүмүүс шиг харьцах
боломжгүй мэт байсан.

NOTE Paragraph

00:05:09.000 --> 00:05:11.000
Америкт очихоосоо өмнө

00:05:11.000 --> 00:05:14.000
би хэзээ ч өөрийгөө зориуд Африк хүн гэж
тодорхойлдоггүй байлаа.

00:05:14.000 --> 00:05:17.370
Харин Америкт Африкийн тухай яригдахад
хүмүүс над руу л ханддаг байсан.

00:05:17.370 --> 00:05:21.000
Намиби гэх мэт газрын тухай
би юу ч мэддэггүй нь огт хамаагүй.

00:05:21.000 --> 00:05:23.230
Гэхдээ би шинэ үүргээ
дуртайяа хүлээн авсан юм.

00:05:23.230 --> 00:05:26.000
Олон талаар би өөрийгөө
Африк хүн гэж харах болсон.

00:05:26.000 --> 00:05:30.010
Заримдаа Африкийг улс орон мэт
ярихад би их бухимддаг.

00:05:30.010 --> 00:05:34.000
Хамгийн сүүлийн нэг жишээ гэвэл
бусдаараа сайхан байсан

00:05:34.000 --> 00:05:36.000
2 хоногийн өмнөх Лагос хотын нислэг.

00:05:36.000 --> 00:05:39.200
Виржин компаний нислэгийн үеэр
нэг зарлал явсан юм.

00:05:39.200 --> 00:05:43.000
Тэр нь Энэтхэг, Африк болон бусад улсуудын
хүмүүнлэгийн ажлын тухай.

00:05:43.000 --> 00:05:44.320
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:05:44.320 --> 00:05:48.000
Америкт хэдэн жил амьдарсан
Африк хүний хувьд

00:05:48.000 --> 00:05:52.000
өрөөнийхөө найзын надад хандах хандлагын
шалтгааныг ойлгож эхэлсэн.

00:05:52.000 --> 00:05:53.550
Хэрэв би Нигерт төрж өсөөгүй,

00:05:53.550 --> 00:05:57.610
Африкийн тухай мэдлэг маань зөвхөн нийтлэг
фото зургаар хязгаарлагддаг байсан бол

00:05:57.610 --> 00:06:01.810
би ч мөн адил Африкийг
үзэсгэлэнтэй байгальтай,

00:06:01.810 --> 00:06:04.000
олон сайхан амьтадтай,

00:06:04.000 --> 00:06:06.000
ойлгомжгүй хүмүүстэй гэж бодох байсан.

00:06:06.000 --> 00:06:09.000
Яагаад гэвэл тэд утга учиргүй дайтаж,
ядуурал, ДОХ-оор үхэж,

00:06:09.000 --> 00:06:12.000
өөрсдийн дуу хоолойг илэрхийлж чаддаггүй,

00:06:12.000 --> 00:06:16.000
хэн нэгэн сайхан сэтгэлтэй цагаан арьстанг
ирж аврахыг хүлээдэг.

00:06:16.200 --> 00:06:19.960
Би багадаа Фидегийн гэр бүлийг
боддог байсан шиг л

00:06:19.960 --> 00:06:23.000
Африк хүмүүсийг бодох байсан.

NOTE Paragraph

00:06:23.000 --> 00:06:27.270
Миний бодлоор Африкийн өрөөсгөл ойлголт
Барууны уран зохиолоос үүдэлтэй.

00:06:27.270 --> 00:06:31.920
Энд ЛондонгийнЖон Лок гэдэг худалдаачны
бичмэлээс авсан ишлэл байна.

00:06:31.970 --> 00:06:36.990
Тэр 1561 онд баруун Африкт аялж

00:06:36.990 --> 00:06:40.000
аяллынхаа талаар гайхалтай
тэмдэглэл үлдээсэн юм.

00:06:40.000 --> 00:06:44.700
Хар арьстан африкчуудыг тэр "гэр оронгүй
араатнууд" хэмээн тодорхойлж,

00:06:44.700 --> 00:06:48.000
"тэд бол толгойгүй хүмүүс,

00:06:48.000 --> 00:06:53.000
нүд, ам нь цээжин дээрээ байдаг" гэсэн.

NOTE Paragraph

00:06:53.000 --> 00:06:55.000
Би үүнийг унших бүртээ инээдэг.

00:06:55.000 --> 00:06:59.000
Жон Локийн төсөөлөн бодох чадварыг
бахдахаас өөр аргагүй.

00:06:59.000 --> 00:07:01.490
Гэхдээ түүний зохиолын
тэмдэглүүштэй зүйл нь

00:07:01.490 --> 00:07:03.850
тэр Барууны оронд
Африкийн тухай түүх ярих

00:07:03.850 --> 00:07:06.000
уламжлалыг эхлүүлсэн юм.

00:07:06.000 --> 00:07:08.390
Тэрхүү уламжлал нь Африкийн Сахарын цөлийг

00:07:08.390 --> 00:07:11.500
сөрөг зүйлс, зөрчилдөөн,
хар барааны газар болгосон.

00:07:11.500 --> 00:07:15.000
Гайхалтай шүлгийн зохиолч
Рудьярд Киплингийн хэлснээр

00:07:15.000 --> 00:07:19.850
хүмүүс нь "хагас чөтгөр, хагас хүүхэд".

NOTE Paragraph

00:07:20.000 --> 00:07:23.520
Өрөөний найз америк маань
бүх амьдралынхаа турш

00:07:23.520 --> 00:07:25.720
энэ өрөөсгөл түүхийн
хэд хэдэн хувилбарыг

00:07:25.720 --> 00:07:28.950
амьдралынхаа турш уншиж сонссон
байх нь гэдгийг би ойлгосон юм.

00:07:29.000 --> 00:07:31.000
Нэг профессор миний бичсэн зохиолыг

00:07:31.000 --> 00:07:36.000
"жинхэнэ Африк" биш гэж
хэлсэн нь ч мөн адил.

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
Харин би тэгэхэд миний зохиолд

00:07:38.000 --> 00:07:40.710
нэлээд хэдэн буруу зүйл байсан,

00:07:40.710 --> 00:07:44.000
зарим хэсэгтээ алдсан гэдгийг
үгүйсгэхийг хүсч байсан.

00:07:44.000 --> 00:07:46.490
Гэхдээ би Африк чанартай
болж чадаагүй гэсний утгыг

00:07:46.490 --> 00:07:49.000
сайн ойлгоогүй байсан юм.

00:07:49.000 --> 00:07:53.110
Үнэндээ би Африк чанар гэж
юу болохыг мэдээгүй байсан.

00:07:54.000 --> 00:07:57.940
Багшийн хэлснээр миний баатрууд
хэтэрхий түүн шиг байна гэсэн.

00:07:58.000 --> 00:08:00.280
Боловсролтой, дундаж амьдралтай хүн.

00:08:00.280 --> 00:08:02.210
Тэд машин унадаг.

00:08:02.210 --> 00:08:04.810
Тэд нар өлсгөлөнд нэрвэгдээгүй.

00:08:04.810 --> 00:08:09.000
Иймд тэд жинхэнэ Африк биш байсан.

NOTE Paragraph

00:08:09.000 --> 00:08:12.000
Гэхдээ энэхүү өрөөсгөл ойлголтын асуудалд

00:08:12.000 --> 00:08:15.000
өөрөө бас буруутайгаа хэлэх нь зүйтэй.

00:08:15.000 --> 00:08:19.000
Хэдэн жилийн өмнө би
АНУ-аас Мексик рүү аялсан.

00:08:19.000 --> 00:08:21.600
Тэр үед АНУ-ын улс төрийн орчин
хүнд байлаа.

00:08:21.600 --> 00:08:25.000
Цагаачлалын тухай маш их
мэтгэлцээн явагдаж байв.

00:08:25.000 --> 00:08:27.000
Америкт "цагаачлал" гэдэг үг

00:08:27.000 --> 00:08:30.460
"мексикүүд" гэдэгтэй
ижил утгатай болсон байв.

00:08:30.460 --> 00:08:32.920
Мексикчүүдийг ойлгохдоо

00:08:32.920 --> 00:08:36.370
эрүүл мэндийн даатгалын системийг залилж,

00:08:36.370 --> 00:08:38.370
хилээр нууцаар нэвтэрч,

00:08:38.370 --> 00:08:41.720
хил дээр баригддаг гэх мэтээр ярьдаг байв.

NOTE Paragraph

00:08:42.000 --> 00:08:46.000
Би эхний өдрөө Гуадалахара хотоор
алхаж явснаа санаж байна.

00:08:46.000 --> 00:08:48.000
Хүмүүс ажилдаа явж,

00:08:48.000 --> 00:08:50.590
зах дээр тортилла ороомог хийж,

00:08:50.590 --> 00:08:53.000
тамхи татаж, инээж байхыг нь харж байв.

00:08:53.000 --> 00:08:56.000
Анхны сэтгэгдэл маань
бага зэрэг гайхшрал байсан.

00:08:56.000 --> 00:08:59.000
Харин дараа нь би маш их ичсэн.

00:08:59.000 --> 00:09:03.600
Би мэдээллийн хэрэгслээр тэдний тухай 
сонссон зүйлсдээ бүрэн үнэмшиж,

00:09:03.610 --> 00:09:07.250
тэд миний хувьд зөвхөн ядуу цагаачид

00:09:07.250 --> 00:09:09.000
болсон байсныг ойлгосон.

00:09:09.000 --> 00:09:11.710
Би мексикүүдийн талаарх өрөөсгөл
ойлголтод автсандаа

00:09:11.710 --> 00:09:14.000
өмнө байгаагүйгээрээ ичиж билээ.

00:09:14.000 --> 00:09:16.000
Түүнийг ингэж бий болгодог байх нь.

00:09:16.000 --> 00:09:19.220
Хүмүүсийн талаар нэг л зүйл ярьж,

00:09:19.220 --> 00:09:21.000
ганцхан тэрүүгээр ойлгуулж,

00:09:21.000 --> 00:09:23.000
тэрийгээ дахин дахин үзүүлнэ.

00:09:23.000 --> 00:09:25.720
Эцэст нь тэд үнэхээр тийм болж хувирна.

NOTE Paragraph

00:09:25.720 --> 00:09:28.000
Өрөөсгөл ойлголтын талаар ярихдаа

00:09:28.000 --> 00:09:31.000
эрх мэдлийг дурдалгүй орхиж болохгүй.

00:09:31.000 --> 00:09:33.140
Игбо хэлний нэг үг байдаг.

00:09:33.140 --> 00:09:36.650
Дэлхий дээрх эрх мэдлийн талаар
бодох болгондоо санадаг.

00:09:36.650 --> 00:09:38.000
Тэр бол "нкали".

00:09:38.000 --> 00:09:42.950
Энэ нэр үг бөгөөд утгачлан орчуулбал
"хэн нэгнээс илүү агуу байх" гэсэн үг.

00:09:43.000 --> 00:09:46.000
Эдийн засаг, улс төр шиг

00:09:46.000 --> 00:09:50.920
бидний түүх, зохиол ч мөн адил
нкали-гийн зарчмаар явдаг.

00:09:51.000 --> 00:09:53.000
Түүхийг хэн, хэрхэн,

00:09:53.000 --> 00:09:56.000
хэзээ, хэд хүүрнэгдсэн гэдэг нь

00:09:56.000 --> 00:10:00.000
бүгд эрх мэдлээс хамаарна.

NOTE Paragraph

00:10:00.000 --> 00:10:03.000
Эрх мэдэл бол зөвхөн
бусдын тухай ярих биш,

00:10:03.000 --> 00:10:07.000
тэр хүнийг тодорхойлсон
түүх болгох чадварыг хэлнэ.

00:10:07.000 --> 00:10:09.190
Палестины зохиолч
Моурид Баргоутын бичсэнээр

00:10:09.190 --> 00:10:12.000
хэрвээ хүмүүсийг өмчлөхөөс
зайлсхийхийг хүсвэл

00:10:12.000 --> 00:10:15.000
хамгийн хялбар арга нь
тэдний талаар ярихдаа

00:10:15.000 --> 00:10:18.000
"хоёрдугаарт" гэж эхэлж байх.

00:10:18.000 --> 00:10:22.000
Индианчуудын тухай ярихдаа
Англичуудын ирсэн үеэс биш,

00:10:22.000 --> 00:10:25.000
харин тэдний нум сумны талаар ярь.

00:10:25.000 --> 00:10:28.000
Ингэхэд л таны түүх тэс өөр болно.

00:10:28.000 --> 00:10:31.960
Африкийн улс орнуудын
колончлолын эхлэлийг биш,

00:10:32.000 --> 00:10:36.000
харин тэдний өөрсдийн
гаргасан алдааг эхэлж ярь.

00:10:36.000 --> 00:10:40.000
Ингэхэд л таны түүх тэс өөр болно.

NOTE Paragraph

00:10:40.000 --> 00:10:42.810
Саяхан миний нэгэн их сургууль дээр
хийсэн ярилцлагын үеэр

00:10:42.810 --> 00:10:47.187
нэг оюутан надад Нигер залуус
хүчирхийлэгчид байдаг нь

00:10:47.187 --> 00:10:48.884
үнэхээр гутамшигтай гэсэн юм.

00:10:48.884 --> 00:10:50.923
Миний зохиолд гардаг аавын дүр юм л даа.

00:10:50.923 --> 00:10:55.790
Би түүнд саяхан "Америкийн галзуу" гэдэг
ном уншсан тухайгаа хэлсэн.

00:10:55.790 --> 00:10:58.500
(Инээд)

00:10:58.500 --> 00:11:00.970
Америк залуучууд цуврал алуурчид байдаг нь

00:11:00.970 --> 00:11:03.000
үнэхээр ичгүүртэй юм.

00:11:03.000 --> 00:11:07.000
(Инээд)

00:11:07.000 --> 00:11:13.000
(Алга ташилт)

00:11:13.000 --> 00:11:16.000
Мэдээж би үүнийг гэнэтийн
эгдүйцлээсээ болж хэлсэн.

00:11:16.000 --> 00:11:18.000
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:11:18.000 --> 00:11:22.700
Би нэг цуврал алуурчны тухай уншаад

00:11:22.710 --> 00:11:26.100
нийт Америкчуудын төлөөлөл байна гэж

00:11:26.100 --> 00:11:28.000
хэзээ ч бодохгүй байсан.

00:11:28.000 --> 00:11:31.340
Энэ нь би тэр оюутнаас илүү учраас биш,

00:11:31.340 --> 00:11:34.630
харин Америкийн соёл болон
эдийн засаг хүчтэй болохоор тэр.

00:11:34.630 --> 00:11:36.710
Надад Америкийн талаар
олон зохиол байгаа.

00:11:36.710 --> 00:11:40.000
Би Тайлер, Апдайк, Стайнбэк болон
Гэйтскил нарыг уншиж байсан.

00:11:40.000 --> 00:11:43.000
Би Америкийн тухай
ганцхан зохиол уншаагүй.

NOTE Paragraph

00:11:43.000 --> 00:11:46.240
Хэдэн жилийн өмнө миний олж сонссоноор

00:11:46.240 --> 00:11:48.210
амжилттай яваа зохиолчид

00:11:48.210 --> 00:11:52.000
маш гунигт хүүхэд насыг өнгөрүүлсэн
байх магадлалтай гэнэ.

00:11:52.000 --> 00:11:56.000
Аав ээжийн минь надад учруулсан
муу зүйлсийг зохиох тухай би бодох болсон.

00:11:56.000 --> 00:11:58.000
(Инээд)

00:11:58.000 --> 00:12:02.700
Үнэндээ миний бага нас
аз жаргал, инээд хөөр, хайр,

00:12:02.700 --> 00:12:05.000
гэр бүлийн ойр дотно
харилцаагаар дүүрэн байсан.

NOTE Paragraph

00:12:05.000 --> 00:12:09.000
Гэвч миний өвөө нар дүрвэгсдийн
хуаранд өөд болцгоосон.

00:12:09.000 --> 00:12:13.000
Миний үеэл Полли шаардлагатай эмчилгээ
авч чадаагүйн улмаас нас барсан.

00:12:13.000 --> 00:12:16.000
Миний дотны найз Околома онгоцны осолд орж

00:12:16.000 --> 00:12:19.000
галын машинд ус байгаагүйн
улмаас өөд болсон.

00:12:19.000 --> 00:12:21.670
Би боловсролыг үнэлдэггүй

00:12:21.670 --> 00:12:24.000
цэргийн дарангуйлалт төрийн
үед өсч хүмүүжсэн.

00:12:24.000 --> 00:12:27.000
Иймээс аав ээж маань заримдаа
цалингаа авч чаддаггүй байсан.

00:12:27.000 --> 00:12:31.000
Намайг бага байхад өглөөний ундны
жимсний чанамал алга болж,

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
дараа нь цөцгийн тос,

00:12:33.000 --> 00:12:36.000
тэгээд талх маш үнэтэй болсон.

00:12:36.000 --> 00:12:39.000
Эцэст нь сүүг тодорхой
хязгаартай зардаг болсон.

00:12:39.000 --> 00:12:42.000
Бидний айдаг төлөвлөгөөт улс төр

00:12:42.000 --> 00:12:45.730
бидний амьдралд орж ирсэн.

NOTE Paragraph

00:12:45.730 --> 00:12:48.000
Энэ бүх түүх миний
хэн гэдгийг тодорхойлно.

00:12:48.000 --> 00:12:52.000
Гэхдээ зөвхөн эдгээр сөрөг
түүхэн дээр тулгуурлах нь

00:12:52.000 --> 00:12:55.000
миний туршлагыг үгүй хийж

00:12:55.000 --> 00:12:58.850
намайг бий болгосон бусад
олон түүхийг алгасах болно.

00:12:58.910 --> 00:13:02.000
Өрөөсгөл ойлголт нь тодорхой
нэг хэвийг бий болгодог.

00:13:02.000 --> 00:13:06.710
Ийм хэвд баригдсан түүх нь
худал гэдэгт биш,

00:13:06.730 --> 00:13:09.000
харин дутуу байдаг.

00:13:09.000 --> 00:13:13.000
Тухайн нэг түүх цорын
ганц түүх болж хувирдаг.

NOTE Paragraph

00:13:13.000 --> 00:13:15.410
Мэдээж Африк бол гамшгаар дүүрэн тив мөн.

00:13:15.410 --> 00:13:19.000
Конго дахь аймшигт хүчирхийлэл шиг
маш том асуудал,

00:13:19.000 --> 00:13:22.333
мөн Нигерт 5000 хүн 1 ажлын байранд

00:13:22.333 --> 00:13:25.666
хүсэлт гаргадаг хямармаар жишээ ч байна.

00:13:25.666 --> 00:13:29.000
Гэвч аюул гамшгаас өөр түүх ч мөн бий.

00:13:29.000 --> 00:13:33.000
Түүнийг ярих нь гамшигтай адил маш чухал.

NOTE Paragraph

00:13:33.000 --> 00:13:35.000
Тодорхой бүс нутаг болон

00:13:35.000 --> 00:13:38.000
ард иргэдийн бүхий л түүхийг дурдалгүйгээр

00:13:38.000 --> 00:13:42.000
тухайн нутаг болон тухайн хүнтэй
холбогдох боломжгүйг мэддэг байсан.

00:13:42.000 --> 00:13:45.000
Өрөөсгөл ойлголтын уршиг нь

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
хүмүүсийн сайн сайн чанарыг
гээгдүүлдэгт байна.

00:13:48.000 --> 00:13:52.000
Бидний адил тэгш байх эрхийг
хүлээн зөвшөөрөхөд хэцүү болгодог.

00:13:52.000 --> 00:13:56.770
Биднийг ижил төстэй зүйлээс илүү
ялгаатай талыг тодотгодог.

NOTE Paragraph

00:13:56.770 --> 00:13:59.000
Мексикт зочлохоосоо өмнө

00:13:59.000 --> 00:14:03.000
би Америк болон Мексикийн аль алинаас нь

00:14:03.000 --> 00:14:05.000
цагаачлалын тухай сонссон бол яах вэ?

00:14:05.000 --> 00:14:08.550
Ээж надад Фидегийн гэр бүлийг ядуу боловч

00:14:08.550 --> 00:14:11.000
шаргуу хөдөлмөрлөдөг
гэж хэлсэн бол яах бэ?

00:14:11.000 --> 00:14:13.730
Хэрвээ бидэнд Африкийн түүхийг

00:14:13.730 --> 00:14:17.000
дэлхий даяар дамжуулдаг
телевиз байсан бол яах вэ?

00:14:17.000 --> 00:14:21.460
Нигерийн зохиолч Чинуа Ачебе
юуг түүхийн тэнцвэр гэдэг вэ?

NOTE Paragraph

00:14:21.460 --> 00:14:25.000
Миний өрөөний найз банкны ажлаа орхиод

00:14:25.000 --> 00:14:27.000
мөрөөдлөө даган хэвлэх үйлдвэр байгуулсан

00:14:27.000 --> 00:14:29.000
Нигерийн гайхамшигт залуу хэвлэн нийтлэгч

00:14:29.000 --> 00:14:32.000
Мукта Бакарейн тухай
мэддэг байсан бол яах вэ?

00:14:32.000 --> 00:14:36.000
Нигерчүүд утга зохиол уншдаггүй гэх
нийтлэг хийрхэл байсан.

00:14:36.000 --> 00:14:37.190
Тэр хүлээн зөвшөөрөөгүй.

00:14:37.190 --> 00:14:42.240
Хэрвээ уран зохиолыг хүмүүст хүрэлцээтэй
болгон, боломжоор нь хангавал

00:14:42.240 --> 00:14:44.000
тэд уншина гэж тэр мэдсэн.

NOTE Paragraph

00:14:44.000 --> 00:14:47.000
Тэр миний анхны романыг хэвлэсний дараа

00:14:47.000 --> 00:14:50.000
би Лагост телевизийн ярилцлаганд
орохоор очсон.

00:14:50.000 --> 00:14:53.000
Тэнд ажилдаг эмэгтэй над дээр ирээд:

00:14:53.000 --> 00:14:56.150
"Надад таны зохиол их таалагдсан.
Даан ч төгсгөл нь таалагдаагүй.

00:14:56.150 --> 00:14:59.000
Цуврал болгоод ингэж бичих хэрэгтэй..."
гэсэн юм.

00:14:59.000 --> 00:15:02.000
(Инээд)

00:15:02.000 --> 00:15:05.000
Тэгээд дараагийн цувралдаа
юу бичихийг ярьж эхэлсэн.

00:15:05.000 --> 00:15:08.000
Би баярлахаас гадна,
сэтгэл минь их хөдөлсөн.

00:15:08.000 --> 00:15:11.000
Тэр эмэгтэй нөгөө ном унших учиргүй

00:15:11.000 --> 00:15:14.000
Нигерийн энгийн иргэдийн нэг байсан.

00:15:14.000 --> 00:15:15.740
Тэр ном уншихаар барахгүй

00:15:15.740 --> 00:15:17.490
романыг өмчлөн аваад

00:15:17.490 --> 00:15:21.000
дараагийн цувралдаа юу бичихийг минь
заах эрхтэй гэж бодсон.

NOTE Paragraph

00:15:21.000 --> 00:15:24.760
Өрөөний найз маань миний танил Фуми Ондаг
мэддэг байсан бол яах вэ?

00:15:24.760 --> 00:15:28.000
Тэр аймшиггүй зоригтой ба Лагос хотын
нэгэн телевизийн шоуг хөтөлдөг.

00:15:28.000 --> 00:15:31.390
Мөн бидний мартахыг хүсдэг түүхүүдийг
ярьж өгөхөөр зориг шулуудсан.

00:15:31.410 --> 00:15:35.000
Миний өрөөний найз өнгөрсөн долоо хоногт
Лагосын эмнэлэгт болсон

00:15:35.000 --> 00:15:38.000
зүрхний мэс ажилбарыг
мэдсэн бол юу гэх байсан бол?

00:15:38.000 --> 00:15:42.000
Хэрвээ миний өрөөний найз Нигерийн орчин
үеийн хөгжмийг мэддэг бол юу гэх вэ?

00:15:42.000 --> 00:15:45.000
Авъяаслаг хүмүүс англи болон пиджин,

00:15:45.000 --> 00:15:47.000
Игбо, Ёруба, Иёо хэлээр,

00:15:47.000 --> 00:15:50.620
Жэй Зи, Фелагаас эхлээд Боб Марли,

00:15:50.620 --> 00:15:54.000
тэдний дээд үеийнхнийг нийлүүлж
хүртэл дуулж байна.

00:15:54.000 --> 00:15:55.326
Хэрвээ өрөөний найз маань

00:15:55.326 --> 00:15:58.460
эмэгтэйчүүд паспортоо шинэчлэхийн тулд
нөхрөөсөө зөвшөөрөл авдаг

00:15:58.460 --> 00:16:01.470
хөгийн хуулийг эсэргүүцэхээр
Нигерийн шүүхэд хандсан

00:16:01.480 --> 00:16:05.360
эмэгтэй хуулчийн тухай мэддэг
байсан бол юу гэх байсан бол?

00:16:05.380 --> 00:16:09.000
Миний өрөөний найз Нолливудын талаар,
техник хэрэгсэл хангалтгүй ч,

00:16:09.000 --> 00:16:13.000
шинэлэг кино хийдэг бүтээлч хүмүүсийн
талаар мэддэг байсан бол яах бол?

00:16:13.000 --> 00:16:15.120
Маш алдартай эдгээр кино нь

00:16:15.130 --> 00:16:19.970
Нигерчүүд үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ
хэрэглэдгийг харуулсан шилдэг жишээ.

00:16:20.000 --> 00:16:24.010
Тэр бас үс гайхалтай сүлждэг
үсчнийг маань залгадаг үс худалдах

00:16:24.010 --> 00:16:27.000
шинэ бизнес эхлүүлсэн тухай
мэддэг байсан бол яах вэ?

00:16:27.000 --> 00:16:31.060
Эсвэл шинэ бизнес эхлүүлдэг ч,
заримдаа бүтэлгүйтдэг,

00:16:31.060 --> 00:16:34.990
гэхдээ мөрөөдөлдөө үнэнч үлддэг сая гаруй
бусад нигерчүүдийн тухай ч мөн адил.

NOTE Paragraph

00:16:35.000 --> 00:16:37.410
Би гэртээ байхдаа ихэнх Нигерчүүдийн адил

00:16:37.410 --> 00:16:40.000
өдөр тутам зарим зүйлд их бухимддаг.

00:16:40.000 --> 00:16:42.790
Манай дэд бүтэц,
бүтэлгүйтсэн засгийн газар,

00:16:42.790 --> 00:16:45.330
бас гайхмаар хүлцэнгүй,

00:16:45.330 --> 00:16:49.000
засгийн газрын ачаар биш,
харин өөрсдөө саад бэрхшээлийг давж

00:16:49.000 --> 00:16:51.000
өсөн дэвжиж буй хүмүүс.

00:16:51.000 --> 00:16:54.150
Би зун бүр Лагост зохиол бичих
хичээл заадаг.

00:16:54.150 --> 00:16:57.000
Хичнээн их хүн энэ хичээлд
суухаар бүртгүүлж,

00:16:57.000 --> 00:17:00.000
ямар олон хүн зохиол бичиж,
түүхээ хүүрнэхийг хүсч байгааг

00:17:00.000 --> 00:17:02.000
харахад гайхалтай.

NOTE Paragraph

00:17:02.000 --> 00:17:05.000
Нигер дэх хэвлэлийн төвтэйгээ хамтран
би Фарафина Траст хэмээх

00:17:05.000 --> 00:17:07.000
ашгийн бус байгууллага нээсэн.

00:17:07.000 --> 00:17:10.000
Бидэнд шинэ номын сан барих,

00:17:10.000 --> 00:17:12.000
одоо байгаа номын сангуудыг засварлах,

00:17:12.000 --> 00:17:14.430
номын сандаа юу ч гүй

00:17:14.430 --> 00:17:16.460
улсын сургуулиудыг номоор хангах,

00:17:16.460 --> 00:17:19.000
өөрийн түүхээ хүүрнэхийг хүсч буй
бүх хүмүүст зориулан

00:17:19.000 --> 00:17:22.060
унших болон бичих хичээлүүд
маш олныг зохион байгуулах

00:17:22.060 --> 00:17:24.000
олон том мөрөөдөл бий.

00:17:24.000 --> 00:17:26.000
Түүх бол маш чухал.

00:17:26.000 --> 00:17:28.000
Олонх нь чухал байдаг.

00:17:28.000 --> 00:17:32.000
Түүхүүд хоосруулах, гүтгэх
зорилгоор ашиглагддаг байсан.

00:17:32.000 --> 00:17:36.000
Гэхдээ тэд бас хүч чадал өгөх,
хүнлэг болгоход ашиглагдаж болно.

00:17:36.000 --> 00:17:39.000
Түүхүүд хүний нэр хүндийг унагаж чадна.

00:17:39.000 --> 00:17:43.740
Гэхдээ тэд бас унасан
нэр хүндийг сэргээж чадна.

NOTE Paragraph

00:17:43.740 --> 00:17:46.000
Америкийн зохиолч Алис Вокер

00:17:46.000 --> 00:17:49.990
өөрийн өрнөдөөс нүүж ирсэн
хамаатнуудыхаа тухай бичсэн байдаг.

00:17:50.000 --> 00:17:51.660
Тэр тэднийг танилцуулахдаа

00:17:51.660 --> 00:17:55.000
өрнөдөд орхиод явж буй
амьдралыг нь номондоо харуулсан.

00:17:55.000 --> 00:17:59.000
"Тэд суугаад, тэр номыг уншиж,

00:17:59.000 --> 00:18:05.000
миний уншиж өгөхийг мөн сонсоод л,
диваажинд ирсэн мэт санагдсан."

00:18:05.000 --> 00:18:08.000
Би ийм нэгэн бодлоор яриагаа дуусгая:

00:18:08.000 --> 00:18:11.000
"Бид өрөөсгөл, нэг талын
ойлголтыг үгүйсгэснээр,

00:18:11.000 --> 00:18:14.000
хэзээ ч аливаа газрын тухай

00:18:14.000 --> 00:18:16.520
ганц түүх байдаггүйг ойлгосноор

00:18:16.520 --> 00:18:18.620
бид нэг төрлийн диваажинд очих болно."

00:18:18.620 --> 00:18:20.000
Баярлалаа.

00:18:20.000 --> 00:18:26.440
(Алга ташилт)