1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Би түүх ярьдаг.

2
00:00:02,000 --> 00:00:06,380
Та бүхэнд өөрийн хувийн
түүхээс хэдийг хуваалцъя.

3
00:00:06,380 --> 00:00:10,000
Үүнийг би "өрөөсгөл ойлголтын аюул"
гэж нэрлэх дуртай.

4
00:00:10,000 --> 00:00:14,000
Би зүүн Нигерийн нэгэн их сургуулийн
эзэмшил дээр өссөн.

5
00:00:14,000 --> 00:00:17,000
Ээжийн минь хэлснээр би
хоёр настайдаа уншиж эхэлсэн.

6
00:00:17,000 --> 00:00:22,000
Гэхдээ миний бодлоор дөрвөн настайдаа
гэдэг нь арай үнэнд ойрхон байх.

7
00:00:22,000 --> 00:00:24,000
Иймд би хар багаасаа л уншдаг болсон.

8
00:00:24,000 --> 00:00:27,000
Англи, Америкийн хүүхдийн
ном зохиолууд уншдаг байлаа.

9
00:00:27,000 --> 00:00:30,000
Түүнчлэн би хар багаасаа л бичиж эхэлсэн.

10
00:00:30,000 --> 00:00:34,000
Долоон настай байхаасаа
балын харандаагаар түүх бичиж,

11
00:00:34,000 --> 00:00:36,000
тосон харандаагаар зураг зурж эхлэхэд

12
00:00:36,000 --> 00:00:39,000
хөөрхий ээжид минь түүнийг минь
уншихаас өөр арга байгаагүй.

13
00:00:39,000 --> 00:00:43,000
Би яг уншсанаа л бичдэг байсан.

14
00:00:43,000 --> 00:00:48,000
Зохиолын маань дүрүүд бүгд цагаан арьстай,
цэнхэр нүдтэй байдаг байв.

15
00:00:48,000 --> 00:00:50,000
Тэд цасанд тоглодог.

16
00:00:50,000 --> 00:00:52,000
Тэд алим иддэг.

17
00:00:52,000 --> 00:00:54,000
(Инээд)

18
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
Мөн тэд цаг агаарын тухай
байнга ярьдаг.

19
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
Нар гарсан нь ямар сайхан байгаа тухай.

20
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
(Инээд)

21
00:01:00,000 --> 00:01:03,520
Би Нигерт амьдардаг байсан хэдий ч
ингэж бичсэн.

22
00:01:03,520 --> 00:01:07,000
Би Нигерээс огт гарч үзээгүй байлаа.

23
00:01:07,000 --> 00:01:10,000
Манай оронд цас ордоггүй,
бас бид манго жимс иддэг.

24
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
Бид хэзээ ч цаг агаарын тухай ярьдаггүй.

25
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
Учир нь тэгэх шаардлага байгаагүй.

26
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
Миний дүрүүд мөн цагаан гааны
шар айраг ихээр уудаг байв.

27
00:01:17,000 --> 00:01:19,000
Учир нь миний уншсан Англи номнуудад

28
00:01:19,000 --> 00:01:20,930
зохиолын дүрүүд нь түүнийг уудаг байсан.

29
00:01:20,930 --> 00:01:24,000
Цагаан гааны шар айраг гэж
юу байсныг мэдээгүйг минь ойлгоорой.

30
00:01:24,000 --> 00:01:25,000
(Инээд)

31
00:01:25,000 --> 00:01:28,000
Түүнээс хойш олон жилийн турш
цагаан гааны шар айраг

32
00:01:28,000 --> 00:01:30,000
уухыг маш их хүсдэг болсон.

33
00:01:30,000 --> 00:01:32,000
Гэхдээ тэр бол өөр нэг түүх.

34
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
Миний бодлоор энэ нь биднийг

35
00:01:34,000 --> 00:01:36,540
зохиолд хэр автамтгай,

36
00:01:36,540 --> 00:01:39,000
эмзэг болохыг харуулж байна,

37
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
ялангуяа хүүхэд насандаа.

38
00:01:41,000 --> 00:01:45,370
Миний уншсан бүх номны
дүрүүд нь гадаад хүмүүс байсан учраас

39
00:01:45,370 --> 00:01:50,550
би бүх номонд заавал
гадаад хүмүүс байх ёстой,

40
00:01:50,550 --> 00:01:53,380
бас өөрөө тодорхойлж мэдэхгүй
зүйлс орох ёстой гэж

41
00:01:53,380 --> 00:01:54,840
бат итгэсэн байсан.

42
00:01:55,610 --> 00:01:58,480
Харин Африк номнууд уншиж
эхэлснээс хойш юмс өөрчлөгдсөн.

43
00:01:58,490 --> 00:02:00,470
Африк ном тийм ч их биш байсан.

44
00:02:00,470 --> 00:02:03,000
Бас гадаад номыг бодвол олоход
тийм ч амар биш байсан.

45
00:02:03,000 --> 00:02:07,000
Харин Чинуа Ачебе болон Камара Лэй
зэрэг зохиолчдын ачаар

46
00:02:07,000 --> 00:02:10,270
миний уран зохиолын тухай ойлголт
бүрэн өөрчлөгдсөн.

47
00:02:10,650 --> 00:02:13,410
Миний ухаарсан зүйл бол над шиг хүмүүс,

48
00:02:13,410 --> 00:02:15,160
шоколадан бор арьстай,

49
00:02:15,160 --> 00:02:18,160
боож болдоггүй буржгар үстэй охид

50
00:02:18,160 --> 00:02:20,310
уран зохиолд бас гарч болдог.

51
00:02:20,310 --> 00:02:24,250
Би өөрийн мэддэг зүйлсийнхээ
тухай бичиж эхэлсэн.

52
00:02:24,250 --> 00:02:28,000
Мэдээж уншсан Англи, Америк номнууд маань
одоо хэр надад таалагддаг.

53
00:02:28,000 --> 00:02:31,740
Тэд миний сэтгэн бодох чадварыг өдөөж,
шинэ ертөнцийг надад нээж өгсөн.

54
00:02:31,740 --> 00:02:34,000
Харин тэдгээр зохиолын
санаандгүй үр дагавар нь

55
00:02:34,000 --> 00:02:36,000
над шиг хүмүүс уран зохиолд оршиж болдгийг

56
00:02:36,000 --> 00:02:38,000
би мэдээгүйд байгаа юм.

57
00:02:38,000 --> 00:02:42,000
Иймд Африк зохиолчдоос
миний олж авсан зүйлс бол

58
00:02:42,000 --> 00:02:46,420
номны тухай өрөөсгөл ойлголттой
болохоос намайг аварсан.

59
00:02:47,000 --> 00:02:50,000
Би Нигерийн жирийн нэг
дундаж айлаас гаралтай.

60
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
Миний аав профессор,

61
00:02:52,000 --> 00:02:55,000
ээж маань захиргааны ажилтан байв.

62
00:02:55,000 --> 00:02:58,000
Иймд бусад айлуудтай адил

63
00:02:58,000 --> 00:03:03,000
ойролцоох хөдөө тосгоноос ирсэн
гэрийн үйлчлэгчтэй байв.

64
00:03:03,000 --> 00:03:07,000
Намайг найман нас хүрэхэд
бид шинээр эрэгтэй туслахтай болов.

65
00:03:07,000 --> 00:03:09,000
Түүний нэрийг Фиде гэдэг.

66
00:03:09,000 --> 00:03:13,890
Түүний тухай ээжийн маань хэлсэн
цорын ганц зүйл бол тэднийх маш ядуу.

67
00:03:15,000 --> 00:03:19,700
Ээж маань түүний гэрийнхэнд төмс, будаа,
бидний хуучин хувцсыг явуулдаг байлаа.

68
00:03:19,700 --> 00:03:22,570
Тэгээд намайг оройн хоолоо
дуусгахгүй бол ээж маань:

69
00:03:22,570 --> 00:03:27,000
"Хоолоо дуусга! Фидегийхэн шиг хүмүүст
юу ч байхгүй гэж мэдэх үү?" гэдэг байлаа.

70
00:03:27,000 --> 00:03:31,000
Иймд би Фидегийн гэр бүлийг
маш их өрөвддөг байсан юм.

71
00:03:31,000 --> 00:03:34,360
Бямба гаригийн нэг өдөр бид
тэдний тосгон руу зочлохоор явав.

72
00:03:34,360 --> 00:03:38,000
Фидегийн ээж бидэнд ахынх нь
будсан рафи модоор

73
00:03:38,000 --> 00:03:41,000
хийсэн гоёмсог загвартай
сагсыг бидэнд үзүүлсэн юм.

74
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
Би маш их гайхсан.

75
00:03:43,000 --> 00:03:46,310
Тэднийхээс хэн нь ч ямар нэг юм
хийж чадна гэж

76
00:03:46,310 --> 00:03:49,000
би бодож байгаагүй юм.

77
00:03:49,000 --> 00:03:52,000
Би зөвхөн тэдний гэр нь ямар их
ядуу тухай л сонсож байснаас

78
00:03:52,000 --> 00:03:56,980
тэгээд тэднийг би ядуу гэдгээс
өөрөөр төсөөлж чадаагүй.

79
00:03:57,000 --> 00:04:01,000
Тэдний ядуу байдал нь миний
өрөөсгөл ойлголт байсан юм.

80
00:04:01,000 --> 00:04:03,000
Олон жилийн дараа, би үүний тухай

81
00:04:03,000 --> 00:04:06,620
Нигерээс Америк руу сургуульд
сурахаар явахдаа энэ тухай бодсон.

82
00:04:06,620 --> 00:04:08,000
Би тэгэхэд 19 настай байлаа.

83
00:04:08,000 --> 00:04:12,000
Миний өрөөний найз америк
намайг хараад их гайхсан.

84
00:04:12,000 --> 00:04:15,350
Тэр надаас хаана англиар
ийм сайн ярьж сурсныг асуусан.

85
00:04:15,350 --> 00:04:18,660
Би англи хэлийг Нигерийн
албан ёсны хэл гэдгийг хэлэхэд

86
00:04:18,660 --> 00:04:21,200
тэр мэл гайхаж орхисон юм.

87
00:04:21,770 --> 00:04:26,000
Түүний нэрлэснээр манай "омгийн дуу"-г
сонсохыг хүсэхэд нь

88
00:04:26,000 --> 00:04:28,000
түүний урам нь үнэхээр хургарсан.

89
00:04:28,000 --> 00:04:30,220
Учир нь би Мэрай Кэрригийн
хуурцгаа тоглуулсан.

90
00:04:30,220 --> 00:04:33,000
(Инээд)

91
00:04:33,000 --> 00:04:37,030
Тэр намайг цахилгаан зуух хэрхэн
ашигладгийг мэдэхгүй гэж бодсон.

92
00:04:38,000 --> 00:04:39,550
Би юу ойлгосон бэ гэхээр:

93
00:04:39,550 --> 00:04:42,370
Тэр уулзаагүй байхдаа л
намайг өрөвдөж эхэлсэн.

94
00:04:42,370 --> 00:04:46,000
Түүний ерөнхий хандлага нь
намайг Африк хүний хувьд

95
00:04:46,000 --> 00:04:50,000
сайн санаж өрөвдөж байсан.

96
00:04:50,000 --> 00:04:53,660
Өрөөний найз маань Африкийн тухай
өрөөсгөл ойлголттой байсан хэрэг.

97
00:04:53,660 --> 00:04:56,000
Тэр нь гай гамшгийн тухай түүх байв.

98
00:04:56,000 --> 00:04:57,620
Энэ өрөөсгөл ойлголтод

99
00:04:57,620 --> 00:05:02,000
африкчууд тэр охинтой
өчүүхэн ч төстэй биш байсан.

100
00:05:02,000 --> 00:05:05,000
Өрөвдөхөөс өөр зүйл мэдрэх
ямар ч боломжгүй мэт.

101
00:05:05,000 --> 00:05:09,000
Эн тэнцүү хүмүүс шиг харьцах
боломжгүй мэт байсан.

102
00:05:09,000 --> 00:05:11,000
Америкт очихоосоо өмнө

103
00:05:11,000 --> 00:05:14,000
би хэзээ ч өөрийгөө зориуд Африк хүн гэж
тодорхойлдоггүй байлаа.

104
00:05:14,000 --> 00:05:17,370
Харин Америкт Африкийн тухай яригдахад
хүмүүс над руу л ханддаг байсан.

105
00:05:17,370 --> 00:05:21,000
Намиби гэх мэт газрын тухай
би юу ч мэддэггүй нь огт хамаагүй.

106
00:05:21,000 --> 00:05:23,230
Гэхдээ би шинэ үүргээ
дуртайяа хүлээн авсан юм.

107
00:05:23,230 --> 00:05:26,000
Олон талаар би өөрийгөө
Африк хүн гэж харах болсон.

108
00:05:26,000 --> 00:05:30,010
Заримдаа Африкийг улс орон мэт
ярихад би их бухимддаг.

109
00:05:30,010 --> 00:05:34,000
Хамгийн сүүлийн нэг жишээ гэвэл
бусдаараа сайхан байсан

110
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
2 хоногийн өмнөх Лагос хотын нислэг.

111
00:05:36,000 --> 00:05:39,200
Виржин компаний нислэгийн үеэр
нэг зарлал явсан юм.

112
00:05:39,200 --> 00:05:43,000
Тэр нь Энэтхэг, Африк болон бусад улсуудын
хүмүүнлэгийн ажлын тухай.

113
00:05:43,000 --> 00:05:44,320
(Инээд)

114
00:05:44,320 --> 00:05:48,000
Америкт хэдэн жил амьдарсан
Африк хүний хувьд

115
00:05:48,000 --> 00:05:52,000
өрөөнийхөө найзын надад хандах хандлагын
шалтгааныг ойлгож эхэлсэн.

116
00:05:52,000 --> 00:05:53,550
Хэрэв би Нигерт төрж өсөөгүй,

117
00:05:53,550 --> 00:05:57,610
Африкийн тухай мэдлэг маань зөвхөн нийтлэг
фото зургаар хязгаарлагддаг байсан бол

118
00:05:57,610 --> 00:06:01,810
би ч мөн адил Африкийг
үзэсгэлэнтэй байгальтай,

119
00:06:01,810 --> 00:06:04,000
олон сайхан амьтадтай,

120
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
ойлгомжгүй хүмүүстэй гэж бодох байсан.

121
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
Яагаад гэвэл тэд утга учиргүй дайтаж,
ядуурал, ДОХ-оор үхэж,

122
00:06:09,000 --> 00:06:12,000
өөрсдийн дуу хоолойг илэрхийлж чаддаггүй,

123
00:06:12,000 --> 00:06:16,000
хэн нэгэн сайхан сэтгэлтэй цагаан арьстанг
ирж аврахыг хүлээдэг.

124
00:06:16,200 --> 00:06:19,960
Би багадаа Фидегийн гэр бүлийг
боддог байсан шиг л

125
00:06:19,960 --> 00:06:23,000
Африк хүмүүсийг бодох байсан.

126
00:06:23,000 --> 00:06:27,270
Миний бодлоор Африкийн өрөөсгөл ойлголт
Барууны уран зохиолоос үүдэлтэй.

127
00:06:27,270 --> 00:06:31,920
Энд ЛондонгийнЖон Лок гэдэг худалдаачны
бичмэлээс авсан ишлэл байна.

128
00:06:31,970 --> 00:06:36,990
Тэр 1561 онд баруун Африкт аялж

129
00:06:36,990 --> 00:06:40,000
аяллынхаа талаар гайхалтай
тэмдэглэл үлдээсэн юм.

130
00:06:40,000 --> 00:06:44,700
Хар арьстан африкчуудыг тэр "гэр оронгүй
араатнууд" хэмээн тодорхойлж,

131
00:06:44,700 --> 00:06:48,000
"тэд бол толгойгүй хүмүүс,

132
00:06:48,000 --> 00:06:53,000
нүд, ам нь цээжин дээрээ байдаг" гэсэн.

133
00:06:53,000 --> 00:06:55,000
Би үүнийг унших бүртээ инээдэг.

134
00:06:55,000 --> 00:06:59,000
Жон Локийн төсөөлөн бодох чадварыг
бахдахаас өөр аргагүй.

135
00:06:59,000 --> 00:07:01,490
Гэхдээ түүний зохиолын
тэмдэглүүштэй зүйл нь

136
00:07:01,490 --> 00:07:03,850
тэр Барууны оронд
Африкийн тухай түүх ярих

137
00:07:03,850 --> 00:07:06,000
уламжлалыг эхлүүлсэн юм.

138
00:07:06,000 --> 00:07:08,390
Тэрхүү уламжлал нь Африкийн Сахарын цөлийг

139
00:07:08,390 --> 00:07:11,500
сөрөг зүйлс, зөрчилдөөн,
хар барааны газар болгосон.

140
00:07:11,500 --> 00:07:15,000
Гайхалтай шүлгийн зохиолч
Рудьярд Киплингийн хэлснээр

141
00:07:15,000 --> 00:07:19,850
хүмүүс нь "хагас чөтгөр, хагас хүүхэд".

142
00:07:20,000 --> 00:07:23,520
Өрөөний найз америк маань
бүх амьдралынхаа турш

143
00:07:23,520 --> 00:07:25,720
энэ өрөөсгөл түүхийн
хэд хэдэн хувилбарыг

144
00:07:25,720 --> 00:07:28,950
амьдралынхаа турш уншиж сонссон
байх нь гэдгийг би ойлгосон юм.

145
00:07:29,000 --> 00:07:31,000
Нэг профессор миний бичсэн зохиолыг

146
00:07:31,000 --> 00:07:36,000
"жинхэнэ Африк" биш гэж
хэлсэн нь ч мөн адил.

147
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Харин би тэгэхэд миний зохиолд

148
00:07:38,000 --> 00:07:40,710
нэлээд хэдэн буруу зүйл байсан,

149
00:07:40,710 --> 00:07:44,000
зарим хэсэгтээ алдсан гэдгийг
үгүйсгэхийг хүсч байсан.

150
00:07:44,000 --> 00:07:46,490
Гэхдээ би Африк чанартай
болж чадаагүй гэсний утгыг

151
00:07:46,490 --> 00:07:49,000
сайн ойлгоогүй байсан юм.

152
00:07:49,000 --> 00:07:53,110
Үнэндээ би Африк чанар гэж
юу болохыг мэдээгүй байсан.

153
00:07:54,000 --> 00:07:57,940
Багшийн хэлснээр миний баатрууд
хэтэрхий түүн шиг байна гэсэн.

154
00:07:58,000 --> 00:08:00,280
Боловсролтой, дундаж амьдралтай хүн.

155
00:08:00,280 --> 00:08:02,210
Тэд машин унадаг.

156
00:08:02,210 --> 00:08:04,810
Тэд нар өлсгөлөнд нэрвэгдээгүй.

157
00:08:04,810 --> 00:08:09,000
Иймд тэд жинхэнэ Африк биш байсан.

158
00:08:09,000 --> 00:08:12,000
Гэхдээ энэхүү өрөөсгөл ойлголтын асуудалд

159
00:08:12,000 --> 00:08:15,000
өөрөө бас буруутайгаа хэлэх нь зүйтэй.

160
00:08:15,000 --> 00:08:19,000
Хэдэн жилийн өмнө би
АНУ-аас Мексик рүү аялсан.

161
00:08:19,000 --> 00:08:21,600
Тэр үед АНУ-ын улс төрийн орчин
хүнд байлаа.

162
00:08:21,600 --> 00:08:25,000
Цагаачлалын тухай маш их
мэтгэлцээн явагдаж байв.

163
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
Америкт "цагаачлал" гэдэг үг

164
00:08:27,000 --> 00:08:30,460
"мексикүүд" гэдэгтэй
ижил утгатай болсон байв.

165
00:08:30,460 --> 00:08:32,920
Мексикчүүдийг ойлгохдоо

166
00:08:32,920 --> 00:08:36,370
эрүүл мэндийн даатгалын системийг залилж,

167
00:08:36,370 --> 00:08:38,370
хилээр нууцаар нэвтэрч,

168
00:08:38,370 --> 00:08:41,720
хил дээр баригддаг гэх мэтээр ярьдаг байв.

169
00:08:42,000 --> 00:08:46,000
Би эхний өдрөө Гуадалахара хотоор
алхаж явснаа санаж байна.

170
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
Хүмүүс ажилдаа явж,

171
00:08:48,000 --> 00:08:50,590
зах дээр тортилла ороомог хийж,

172
00:08:50,590 --> 00:08:53,000
тамхи татаж, инээж байхыг нь харж байв.

173
00:08:53,000 --> 00:08:56,000
Анхны сэтгэгдэл маань
бага зэрэг гайхшрал байсан.

174
00:08:56,000 --> 00:08:59,000
Харин дараа нь би маш их ичсэн.

175
00:08:59,000 --> 00:09:03,600
Би мэдээллийн хэрэгслээр тэдний тухай 
сонссон зүйлсдээ бүрэн үнэмшиж,

176
00:09:03,610 --> 00:09:07,250
тэд миний хувьд зөвхөн ядуу цагаачид

177
00:09:07,250 --> 00:09:09,000
болсон байсныг ойлгосон.

178
00:09:09,000 --> 00:09:11,710
Би мексикүүдийн талаарх өрөөсгөл
ойлголтод автсандаа

179
00:09:11,710 --> 00:09:14,000
өмнө байгаагүйгээрээ ичиж билээ.

180
00:09:14,000 --> 00:09:16,000
Түүнийг ингэж бий болгодог байх нь.

181
00:09:16,000 --> 00:09:19,220
Хүмүүсийн талаар нэг л зүйл ярьж,

182
00:09:19,220 --> 00:09:21,000
ганцхан тэрүүгээр ойлгуулж,

183
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
тэрийгээ дахин дахин үзүүлнэ.

184
00:09:23,000 --> 00:09:25,720
Эцэст нь тэд үнэхээр тийм болж хувирна.

185
00:09:25,720 --> 00:09:28,000
Өрөөсгөл ойлголтын талаар ярихдаа

186
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
эрх мэдлийг дурдалгүй орхиж болохгүй.

187
00:09:31,000 --> 00:09:33,140
Игбо хэлний нэг үг байдаг.

188
00:09:33,140 --> 00:09:36,650
Дэлхий дээрх эрх мэдлийн талаар
бодох болгондоо санадаг.

189
00:09:36,650 --> 00:09:38,000
Тэр бол "нкали".

190
00:09:38,000 --> 00:09:42,950
Энэ нэр үг бөгөөд утгачлан орчуулбал
"хэн нэгнээс илүү агуу байх" гэсэн үг.

191
00:09:43,000 --> 00:09:46,000
Эдийн засаг, улс төр шиг

192
00:09:46,000 --> 00:09:50,920
бидний түүх, зохиол ч мөн адил
нкали-гийн зарчмаар явдаг.

193
00:09:51,000 --> 00:09:53,000
Түүхийг хэн, хэрхэн,

194
00:09:53,000 --> 00:09:56,000
хэзээ, хэд хүүрнэгдсэн гэдэг нь

195
00:09:56,000 --> 00:10:00,000
бүгд эрх мэдлээс хамаарна.

196
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
Эрх мэдэл бол зөвхөн
бусдын тухай ярих биш,

197
00:10:03,000 --> 00:10:07,000
тэр хүнийг тодорхойлсон
түүх болгох чадварыг хэлнэ.

198
00:10:07,000 --> 00:10:09,190
Палестины зохиолч
Моурид Баргоутын бичсэнээр

199
00:10:09,190 --> 00:10:12,000
хэрвээ хүмүүсийг өмчлөхөөс
зайлсхийхийг хүсвэл

200
00:10:12,000 --> 00:10:15,000
хамгийн хялбар арга нь
тэдний талаар ярихдаа

201
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
"хоёрдугаарт" гэж эхэлж байх.

202
00:10:18,000 --> 00:10:22,000
Индианчуудын тухай ярихдаа
Англичуудын ирсэн үеэс биш,

203
00:10:22,000 --> 00:10:25,000
харин тэдний нум сумны талаар ярь.

204
00:10:25,000 --> 00:10:28,000
Ингэхэд л таны түүх тэс өөр болно.

205
00:10:28,000 --> 00:10:31,960
Африкийн улс орнуудын
колончлолын эхлэлийг биш,

206
00:10:32,000 --> 00:10:36,000
харин тэдний өөрсдийн
гаргасан алдааг эхэлж ярь.

207
00:10:36,000 --> 00:10:40,000
Ингэхэд л таны түүх тэс өөр болно.

208
00:10:40,000 --> 00:10:42,810
Саяхан миний нэгэн их сургууль дээр
хийсэн ярилцлагын үеэр

209
00:10:42,810 --> 00:10:47,187
нэг оюутан надад Нигер залуус
хүчирхийлэгчид байдаг нь

210
00:10:47,187 --> 00:10:48,884
үнэхээр гутамшигтай гэсэн юм.

211
00:10:48,884 --> 00:10:50,923
Миний зохиолд гардаг аавын дүр юм л даа.

212
00:10:50,923 --> 00:10:55,790
Би түүнд саяхан "Америкийн галзуу" гэдэг
ном уншсан тухайгаа хэлсэн.

213
00:10:55,790 --> 00:10:58,500
(Инээд)

214
00:10:58,500 --> 00:11:00,970
Америк залуучууд цуврал алуурчид байдаг нь

215
00:11:00,970 --> 00:11:03,000
үнэхээр ичгүүртэй юм.

216
00:11:03,000 --> 00:11:07,000
(Инээд)

217
00:11:07,000 --> 00:11:13,000
(Алга ташилт)

218
00:11:13,000 --> 00:11:16,000
Мэдээж би үүнийг гэнэтийн
эгдүйцлээсээ болж хэлсэн.

219
00:11:16,000 --> 00:11:18,000
(Инээд)

220
00:11:18,000 --> 00:11:22,700
Би нэг цуврал алуурчны тухай уншаад

221
00:11:22,710 --> 00:11:26,100
нийт Америкчуудын төлөөлөл байна гэж

222
00:11:26,100 --> 00:11:28,000
хэзээ ч бодохгүй байсан.

223
00:11:28,000 --> 00:11:31,340
Энэ нь би тэр оюутнаас илүү учраас биш,

224
00:11:31,340 --> 00:11:34,630
харин Америкийн соёл болон
эдийн засаг хүчтэй болохоор тэр.

225
00:11:34,630 --> 00:11:36,710
Надад Америкийн талаар
олон зохиол байгаа.

226
00:11:36,710 --> 00:11:40,000
Би Тайлер, Апдайк, Стайнбэк болон
Гэйтскил нарыг уншиж байсан.

227
00:11:40,000 --> 00:11:43,000
Би Америкийн тухай
ганцхан зохиол уншаагүй.

228
00:11:43,000 --> 00:11:46,240
Хэдэн жилийн өмнө миний олж сонссоноор

229
00:11:46,240 --> 00:11:48,210
амжилттай яваа зохиолчид

230
00:11:48,210 --> 00:11:52,000
маш гунигт хүүхэд насыг өнгөрүүлсэн
байх магадлалтай гэнэ.

231
00:11:52,000 --> 00:11:56,000
Аав ээжийн минь надад учруулсан
муу зүйлсийг зохиох тухай би бодох болсон.

232
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
(Инээд)

233
00:11:58,000 --> 00:12:02,700
Үнэндээ миний бага нас
аз жаргал, инээд хөөр, хайр,

234
00:12:02,700 --> 00:12:05,000
гэр бүлийн ойр дотно
харилцаагаар дүүрэн байсан.

235
00:12:05,000 --> 00:12:09,000
Гэвч миний өвөө нар дүрвэгсдийн
хуаранд өөд болцгоосон.

236
00:12:09,000 --> 00:12:13,000
Миний үеэл Полли шаардлагатай эмчилгээ
авч чадаагүйн улмаас нас барсан.

237
00:12:13,000 --> 00:12:16,000
Миний дотны найз Околома онгоцны осолд орж

238
00:12:16,000 --> 00:12:19,000
галын машинд ус байгаагүйн
улмаас өөд болсон.

239
00:12:19,000 --> 00:12:21,670
Би боловсролыг үнэлдэггүй

240
00:12:21,670 --> 00:12:24,000
цэргийн дарангуйлалт төрийн
үед өсч хүмүүжсэн.

241
00:12:24,000 --> 00:12:27,000
Иймээс аав ээж маань заримдаа
цалингаа авч чаддаггүй байсан.

242
00:12:27,000 --> 00:12:31,000
Намайг бага байхад өглөөний ундны
жимсний чанамал алга болж,

243
00:12:31,000 --> 00:12:33,000
дараа нь цөцгийн тос,

244
00:12:33,000 --> 00:12:36,000
тэгээд талх маш үнэтэй болсон.

245
00:12:36,000 --> 00:12:39,000
Эцэст нь сүүг тодорхой
хязгаартай зардаг болсон.

246
00:12:39,000 --> 00:12:42,000
Бидний айдаг төлөвлөгөөт улс төр

247
00:12:42,000 --> 00:12:45,730
бидний амьдралд орж ирсэн.

248
00:12:45,730 --> 00:12:48,000
Энэ бүх түүх миний
хэн гэдгийг тодорхойлно.

249
00:12:48,000 --> 00:12:52,000
Гэхдээ зөвхөн эдгээр сөрөг
түүхэн дээр тулгуурлах нь

250
00:12:52,000 --> 00:12:55,000
миний туршлагыг үгүй хийж

251
00:12:55,000 --> 00:12:58,850
намайг бий болгосон бусад
олон түүхийг алгасах болно.

252
00:12:58,910 --> 00:13:02,000
Өрөөсгөл ойлголт нь тодорхой
нэг хэвийг бий болгодог.

253
00:13:02,000 --> 00:13:06,710
Ийм хэвд баригдсан түүх нь
худал гэдэгт биш,

254
00:13:06,730 --> 00:13:09,000
харин дутуу байдаг.

255
00:13:09,000 --> 00:13:13,000
Тухайн нэг түүх цорын
ганц түүх болж хувирдаг.

256
00:13:13,000 --> 00:13:15,410
Мэдээж Африк бол гамшгаар дүүрэн тив мөн.

257
00:13:15,410 --> 00:13:19,000
Конго дахь аймшигт хүчирхийлэл шиг
маш том асуудал,

258
00:13:19,000 --> 00:13:22,333
мөн Нигерт 5000 хүн 1 ажлын байранд

259
00:13:22,333 --> 00:13:25,666
хүсэлт гаргадаг хямармаар жишээ ч байна.

260
00:13:25,666 --> 00:13:29,000
Гэвч аюул гамшгаас өөр түүх ч мөн бий.

261
00:13:29,000 --> 00:13:33,000
Түүнийг ярих нь гамшигтай адил маш чухал.

262
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
Тодорхой бүс нутаг болон

263
00:13:35,000 --> 00:13:38,000
ард иргэдийн бүхий л түүхийг дурдалгүйгээр

264
00:13:38,000 --> 00:13:42,000
тухайн нутаг болон тухайн хүнтэй
холбогдох боломжгүйг мэддэг байсан.

265
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
Өрөөсгөл ойлголтын уршиг нь

266
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
хүмүүсийн сайн сайн чанарыг
гээгдүүлдэгт байна.

267
00:13:48,000 --> 00:13:52,000
Бидний адил тэгш байх эрхийг
хүлээн зөвшөөрөхөд хэцүү болгодог.

268
00:13:52,000 --> 00:13:56,770
Биднийг ижил төстэй зүйлээс илүү
ялгаатай талыг тодотгодог.

269
00:13:56,770 --> 00:13:59,000
Мексикт зочлохоосоо өмнө

270
00:13:59,000 --> 00:14:03,000
би Америк болон Мексикийн аль алинаас нь

271
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
цагаачлалын тухай сонссон бол яах вэ?

272
00:14:05,000 --> 00:14:08,550
Ээж надад Фидегийн гэр бүлийг ядуу боловч

273
00:14:08,550 --> 00:14:11,000
шаргуу хөдөлмөрлөдөг
гэж хэлсэн бол яах бэ?

274
00:14:11,000 --> 00:14:13,730
Хэрвээ бидэнд Африкийн түүхийг

275
00:14:13,730 --> 00:14:17,000
дэлхий даяар дамжуулдаг
телевиз байсан бол яах вэ?

276
00:14:17,000 --> 00:14:21,460
Нигерийн зохиолч Чинуа Ачебе
юуг түүхийн тэнцвэр гэдэг вэ?

277
00:14:21,460 --> 00:14:25,000
Миний өрөөний найз банкны ажлаа орхиод

278
00:14:25,000 --> 00:14:27,000
мөрөөдлөө даган хэвлэх үйлдвэр байгуулсан

279
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
Нигерийн гайхамшигт залуу хэвлэн нийтлэгч

280
00:14:29,000 --> 00:14:32,000
Мукта Бакарейн тухай
мэддэг байсан бол яах вэ?

281
00:14:32,000 --> 00:14:36,000
Нигерчүүд утга зохиол уншдаггүй гэх
нийтлэг хийрхэл байсан.

282
00:14:36,000 --> 00:14:37,190
Тэр хүлээн зөвшөөрөөгүй.

283
00:14:37,190 --> 00:14:42,240
Хэрвээ уран зохиолыг хүмүүст хүрэлцээтэй
болгон, боломжоор нь хангавал

284
00:14:42,240 --> 00:14:44,000
тэд уншина гэж тэр мэдсэн.

285
00:14:44,000 --> 00:14:47,000
Тэр миний анхны романыг хэвлэсний дараа

286
00:14:47,000 --> 00:14:50,000
би Лагост телевизийн ярилцлаганд
орохоор очсон.

287
00:14:50,000 --> 00:14:53,000
Тэнд ажилдаг эмэгтэй над дээр ирээд:

288
00:14:53,000 --> 00:14:56,150
"Надад таны зохиол их таалагдсан.
Даан ч төгсгөл нь таалагдаагүй.

289
00:14:56,150 --> 00:14:59,000
Цуврал болгоод ингэж бичих хэрэгтэй..."
гэсэн юм.

290
00:14:59,000 --> 00:15:02,000
(Инээд)

291
00:15:02,000 --> 00:15:05,000
Тэгээд дараагийн цувралдаа
юу бичихийг ярьж эхэлсэн.

292
00:15:05,000 --> 00:15:08,000
Би баярлахаас гадна,
сэтгэл минь их хөдөлсөн.

293
00:15:08,000 --> 00:15:11,000
Тэр эмэгтэй нөгөө ном унших учиргүй

294
00:15:11,000 --> 00:15:14,000
Нигерийн энгийн иргэдийн нэг байсан.

295
00:15:14,000 --> 00:15:15,740
Тэр ном уншихаар барахгүй

296
00:15:15,740 --> 00:15:17,490
романыг өмчлөн аваад

297
00:15:17,490 --> 00:15:21,000
дараагийн цувралдаа юу бичихийг минь
заах эрхтэй гэж бодсон.

298
00:15:21,000 --> 00:15:24,760
Өрөөний найз маань миний танил Фуми Ондаг
мэддэг байсан бол яах вэ?

299
00:15:24,760 --> 00:15:28,000
Тэр аймшиггүй зоригтой ба Лагос хотын
нэгэн телевизийн шоуг хөтөлдөг.

300
00:15:28,000 --> 00:15:31,390
Мөн бидний мартахыг хүсдэг түүхүүдийг
ярьж өгөхөөр зориг шулуудсан.

301
00:15:31,410 --> 00:15:35,000
Миний өрөөний найз өнгөрсөн долоо хоногт
Лагосын эмнэлэгт болсон

302
00:15:35,000 --> 00:15:38,000
зүрхний мэс ажилбарыг
мэдсэн бол юу гэх байсан бол?

303
00:15:38,000 --> 00:15:42,000
Хэрвээ миний өрөөний найз Нигерийн орчин
үеийн хөгжмийг мэддэг бол юу гэх вэ?

304
00:15:42,000 --> 00:15:45,000
Авъяаслаг хүмүүс англи болон пиджин,

305
00:15:45,000 --> 00:15:47,000
Игбо, Ёруба, Иёо хэлээр,

306
00:15:47,000 --> 00:15:50,620
Жэй Зи, Фелагаас эхлээд Боб Марли,

307
00:15:50,620 --> 00:15:54,000
тэдний дээд үеийнхнийг нийлүүлж
хүртэл дуулж байна.

308
00:15:54,000 --> 00:15:55,326
Хэрвээ өрөөний найз маань

309
00:15:55,326 --> 00:15:58,460
эмэгтэйчүүд паспортоо шинэчлэхийн тулд
нөхрөөсөө зөвшөөрөл авдаг

310
00:15:58,460 --> 00:16:01,470
хөгийн хуулийг эсэргүүцэхээр
Нигерийн шүүхэд хандсан

311
00:16:01,480 --> 00:16:05,360
эмэгтэй хуулчийн тухай мэддэг
байсан бол юу гэх байсан бол?

312
00:16:05,380 --> 00:16:09,000
Миний өрөөний найз Нолливудын талаар,
техник хэрэгсэл хангалтгүй ч,

313
00:16:09,000 --> 00:16:13,000
шинэлэг кино хийдэг бүтээлч хүмүүсийн
талаар мэддэг байсан бол яах бол?

314
00:16:13,000 --> 00:16:15,120
Маш алдартай эдгээр кино нь

315
00:16:15,130 --> 00:16:19,970
Нигерчүүд үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ
хэрэглэдгийг харуулсан шилдэг жишээ.

316
00:16:20,000 --> 00:16:24,010
Тэр бас үс гайхалтай сүлждэг
үсчнийг маань залгадаг үс худалдах

317
00:16:24,010 --> 00:16:27,000
шинэ бизнес эхлүүлсэн тухай
мэддэг байсан бол яах вэ?

318
00:16:27,000 --> 00:16:31,060
Эсвэл шинэ бизнес эхлүүлдэг ч,
заримдаа бүтэлгүйтдэг,

319
00:16:31,060 --> 00:16:34,990
гэхдээ мөрөөдөлдөө үнэнч үлддэг сая гаруй
бусад нигерчүүдийн тухай ч мөн адил.

320
00:16:35,000 --> 00:16:37,410
Би гэртээ байхдаа ихэнх Нигерчүүдийн адил

321
00:16:37,410 --> 00:16:40,000
өдөр тутам зарим зүйлд их бухимддаг.

322
00:16:40,000 --> 00:16:42,790
Манай дэд бүтэц,
бүтэлгүйтсэн засгийн газар,

323
00:16:42,790 --> 00:16:45,330
бас гайхмаар хүлцэнгүй,

324
00:16:45,330 --> 00:16:49,000
засгийн газрын ачаар биш,
харин өөрсдөө саад бэрхшээлийг давж

325
00:16:49,000 --> 00:16:51,000
өсөн дэвжиж буй хүмүүс.

326
00:16:51,000 --> 00:16:54,150
Би зун бүр Лагост зохиол бичих
хичээл заадаг.

327
00:16:54,150 --> 00:16:57,000
Хичнээн их хүн энэ хичээлд
суухаар бүртгүүлж,

328
00:16:57,000 --> 00:17:00,000
ямар олон хүн зохиол бичиж,
түүхээ хүүрнэхийг хүсч байгааг

329
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
харахад гайхалтай.

330
00:17:02,000 --> 00:17:05,000
Нигер дэх хэвлэлийн төвтэйгээ хамтран
би Фарафина Траст хэмээх

331
00:17:05,000 --> 00:17:07,000
ашгийн бус байгууллага нээсэн.

332
00:17:07,000 --> 00:17:10,000
Бидэнд шинэ номын сан барих,

333
00:17:10,000 --> 00:17:12,000
одоо байгаа номын сангуудыг засварлах,

334
00:17:12,000 --> 00:17:14,430
номын сандаа юу ч гүй

335
00:17:14,430 --> 00:17:16,460
улсын сургуулиудыг номоор хангах,

336
00:17:16,460 --> 00:17:19,000
өөрийн түүхээ хүүрнэхийг хүсч буй
бүх хүмүүст зориулан

337
00:17:19,000 --> 00:17:22,060
унших болон бичих хичээлүүд
маш олныг зохион байгуулах

338
00:17:22,060 --> 00:17:24,000
олон том мөрөөдөл бий.

339
00:17:24,000 --> 00:17:26,000
Түүх бол маш чухал.

340
00:17:26,000 --> 00:17:28,000
Олонх нь чухал байдаг.

341
00:17:28,000 --> 00:17:32,000
Түүхүүд хоосруулах, гүтгэх
зорилгоор ашиглагддаг байсан.

342
00:17:32,000 --> 00:17:36,000
Гэхдээ тэд бас хүч чадал өгөх,
хүнлэг болгоход ашиглагдаж болно.

343
00:17:36,000 --> 00:17:39,000
Түүхүүд хүний нэр хүндийг унагаж чадна.

344
00:17:39,000 --> 00:17:43,740
Гэхдээ тэд бас унасан
нэр хүндийг сэргээж чадна.

345
00:17:43,740 --> 00:17:46,000
Америкийн зохиолч Алис Вокер

346
00:17:46,000 --> 00:17:49,990
өөрийн өрнөдөөс нүүж ирсэн
хамаатнуудыхаа тухай бичсэн байдаг.

347
00:17:50,000 --> 00:17:51,660
Тэр тэднийг танилцуулахдаа

348
00:17:51,660 --> 00:17:55,000
өрнөдөд орхиод явж буй
амьдралыг нь номондоо харуулсан.

349
00:17:55,000 --> 00:17:59,000
"Тэд суугаад, тэр номыг уншиж,

350
00:17:59,000 --> 00:18:05,000
миний уншиж өгөхийг мөн сонсоод л,
диваажинд ирсэн мэт санагдсан."

351
00:18:05,000 --> 00:18:08,000
Би ийм нэгэн бодлоор яриагаа дуусгая:

352
00:18:08,000 --> 00:18:11,000
"Бид өрөөсгөл, нэг талын
ойлголтыг үгүйсгэснээр,

353
00:18:11,000 --> 00:18:14,000
хэзээ ч аливаа газрын тухай

354
00:18:14,000 --> 00:18:16,520
ганц түүх байдаггүйг ойлгосноор

355
00:18:16,520 --> 00:18:18,620
бид нэг төрлийн диваажинд очих болно."

356
00:18:18,620 --> 00:18:20,000
Баярлалаа.

357
00:18:20,000 --> 00:18:26,440
(Алга ташилт)