0:00:00.000,0:00:02.000
Αφηγούμαι ιστορίες

0:00:02.000,0:00:05.000
και θα ήθελα να σας πω μερικές προσωπικές ιστορίες

0:00:05.000,0:00:10.000
γι΄αυτό που ονομάζω "κίνδυνο της μονοσήμαντης ιστορίας".

0:00:10.000,0:00:14.000
Μεγάλωσα σε μια πανεπιστημιούπολη στην ανατολική Νιγηρία.

0:00:14.000,0:00:17.000
Η μητέρα μου λέει ότι ξεκίνησα να διαβάζω όταν ήμουν δύο χρονών,

0:00:17.000,0:00:22.000
αν και μάλλον αυτό έγινε στα τέσσερα.

0:00:22.000,0:00:24.000
Ξεκίνησα να διαβάζω μικρή και διάβαζα

0:00:24.000,0:00:27.000
βρετανικά και αμερικανικά παιδικά βιβλία.

0:00:27.000,0:00:30.000
Ξεκίνησα επίσης να γράφω από μικρή.

0:00:30.000,0:00:34.000
Και όταν άρχισα να γράφω, περίπου επτά χρονών,

0:00:34.000,0:00:36.000
ιστορίες με μολύβι και ζωγραφιές με κηρομπογιές

0:00:36.000,0:00:39.000
που η καημένη η μητέρα μου αναγκαζόταν να διαβάζει,

0:00:39.000,0:00:43.000
έγραφα ακριβώς τις ίδιες ιστορίες που διάβαζα.

0:00:43.000,0:00:48.000
Όλοι οι ήρωες ήταν λευκοί με γαλάζια μάτια.

0:00:48.000,0:00:50.000
Έπαιζαν στο χιόνι.

0:00:50.000,0:00:52.000
Έτρωγαν μήλα.

0:00:52.000,0:00:54.000
(Γέλια)

0:00:54.000,0:00:56.000
Και συζητούσαν πολύ για τον καιρό,

0:00:56.000,0:00:58.000
τι ωραία που ήταν όταν έβγαινε ο ήλιος.

0:00:58.000,0:01:00.000
(Γέλια)

0:01:00.000,0:01:03.000
Παρά το γεγονός ότι ζούσα στη Νιγηρία

0:01:03.000,0:01:07.000
και δεν είχα βγει ποτέ από τη χώρα.

0:01:07.000,0:01:10.000
Δεν είχαμε χιόνι. Τρώγαμε μάνγκο

0:01:10.000,0:01:12.000
και δεν συζητούσαμε ποτέ για τον καιρό,

0:01:12.000,0:01:14.000
διότι δεν υπήρχε λόγος.

0:01:14.000,0:01:17.000
Οι ήρωές μου έπιναν επίσης πολλή τζιτζιμπίρα

0:01:17.000,0:01:19.000
επειδή οι ήρωες στα βρετανικά βιβλία που διάβαζα

0:01:19.000,0:01:21.000
έπιναν τζιτζιμπίρα.

0:01:21.000,0:01:24.000
Κι ας μην είχα ιδέα τι ήταν η τζιτζιμπίρα.

0:01:24.000,0:01:25.000
(Γέλια)

0:01:25.000,0:01:28.000
Για πολλά χρόνια, είχα μια τεράστια επιθυμία

0:01:28.000,0:01:30.000
να τη δοκιμάσω.

0:01:30.000,0:01:32.000
Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία.

0:01:32.000,0:01:34.000
Γίνεται σαφές, νομίζω,

0:01:34.000,0:01:37.000
πόσο ευεπηρέαστοι και ευάλωτοι είμαστε

0:01:37.000,0:01:39.000
μπροστά σε μια ιστορία,

0:01:39.000,0:01:41.000
ειδικά ως παιδιά.

0:01:41.000,0:01:43.000
Καθώς το μόνο που είχα διαβάσει ήταν βιβλία

0:01:43.000,0:01:45.000
με ξένους χαρακτήρες,

0:01:45.000,0:01:47.000
είχα πειστεί ότι τα βιβλία,

0:01:47.000,0:01:50.000
από τη φύση τους, έπρεπε να έχουν ξένους μέσα

0:01:50.000,0:01:52.000
και έπρεπε να αναφέρονται σε πράγματα με τα οποία

0:01:52.000,0:01:55.000
εγώ δεν μπορούσα να ταυτιστώ.

0:01:55.000,0:01:59.000
Τα πράγματα άλλαξαν όταν ανακάλυψα τα αφρικανικά βιβλία.

0:01:59.000,0:02:01.000
Δεν υπήρχαν και πολλά. Και δεν ήταν

0:02:01.000,0:02:03.000
το ίδιο εύκολο να τα βρεις όπως τα ξένα.

0:02:03.000,0:02:07.000
Αλλά εξαιτίας συγγραφέων όπως ο Τσινούα Ατσέμπε και ο Καμάρα Λάυε

0:02:07.000,0:02:09.000
έκανα μια νοητική στροφή στην αντίληψή μου

0:02:09.000,0:02:11.000
για τη λογοτεχνία.

0:02:11.000,0:02:13.000
Συνειδητοποίησα πως άνθρωποι σαν κι εμένα,

0:02:13.000,0:02:15.000
κορίτσια με δέρμα στο χρώμα της σοκολάτας,

0:02:15.000,0:02:18.000
με κατσαρά μαλλιά που δεν πιάνονται αλογοουρά,

0:02:18.000,0:02:20.000
μπορούν επίσης να υπάρξουν στη λογοτεχνία.

0:02:20.000,0:02:24.000
Άρχισα να γράφω για πράγματα που αναγνώριζα.

0:02:24.000,0:02:28.000
Μου άρεσαν πολύ τα αμερικανικά και τα βρετανικά βιβλία που διάβαζα.

0:02:28.000,0:02:32.000
Μου ξυπνούσαν τη φαντασία. Μου άνοιγαν νέους κόσμους.

0:02:32.000,0:02:34.000
Όμως, η απρόβλεπτη συνέπεια

0:02:34.000,0:02:36.000
ήταν να μην γνωρίζω πως άνθρωποι σαν κι εμένα

0:02:36.000,0:02:38.000
μπορούσαν να υπάρξουν στη λογοτεχνία.

0:02:38.000,0:02:42.000
Έτσι, η ανακάλυψη των Αφρικανών συγγραφέων λειτούργησε ως εξής:

0:02:42.000,0:02:45.000
Με γλίτωσε από το να έχω μία μονοσήμαντη ιστορία

0:02:45.000,0:02:47.000
για την ουσία των βιβλίων.

0:02:47.000,0:02:50.000
Προέρχομαι από μια συμβατική, μεσοαστική οικογένεια της Νιγηρίας.

0:02:50.000,0:02:52.000
Ο πατέρας μου ήταν καθηγητής.

0:02:52.000,0:02:55.000
Η μητέρα μου ήταν διοικητική υπάλληλος.

0:02:55.000,0:02:58.000
Και, όπως συνηθιζόταν,

0:02:58.000,0:03:03.000
είχαμε υπηρέτες στο σπίτι που ζούσαν μαζί μας, οι οποίοι κατάγονταν συχνά από τα κοντινά αγροτικά χωριά.

0:03:03.000,0:03:07.000
Τη χρονιά που έγινα οκτώ ετών, ήρθε ένας καινούριος υπηρέτης.

0:03:07.000,0:03:09.000
Λεγόταν Φιντέ.

0:03:09.000,0:03:12.000
Το μόνο που μας είπε η μητέρα μου γι' αυτόν

0:03:12.000,0:03:15.000
ήταν πως η οικογένειά του ήταν πολύ φτωχή.

0:03:15.000,0:03:17.000
Η μητέρα μου έστελνε γλυκοπατάτες και ρύζι

0:03:17.000,0:03:20.000
και τα παλιά μας ρούχα στην οικογένειά του.

0:03:20.000,0:03:22.000
Και όταν δεν έτρωγα το φαγητό μου, η μητέρα μου έλεγε,

0:03:22.000,0:03:27.000
«Τελείωσε το φαγητό σου! Άνθρωποι σαν την οικογένεια του Φιντέ δεν έχουν τίποτα».

0:03:27.000,0:03:31.000
Έτσι λυπόμουν τρομερά την οικογένεια του Φιντέ.

0:03:31.000,0:03:34.000
Ένα Σάββατο πήγαμε στο χωριό του για επίσκεψη

0:03:34.000,0:03:38.000
και η μητέρα του μας έδειξε ένα καλάθι με όμορφα σχέδια,

0:03:38.000,0:03:41.000
από βαμμένη ψάθα, που είχε φτιάξει ο αδελφός του.

0:03:41.000,0:03:43.000
Ξαφνιάστηκα.

0:03:43.000,0:03:46.000
Δεν είχα φανταστεί ότι κάποιος από την οικογένειά του

0:03:46.000,0:03:49.000
μπορούσε να φτιάξει κάτι.

0:03:49.000,0:03:52.000
Το μόνο που είχα ακούσει γι΄αυτούς ήταν η φτώχεια τους

0:03:52.000,0:03:54.000
και αδυνατούσα να τους δω

0:03:54.000,0:03:57.000
σαν κάτι άλλο εκτός από φτωχούς.

0:03:57.000,0:04:01.000
Η φτώχεια τους ήταν η μονοσήμαντη ιστορία που ήξερα γι' αυτούς.

0:04:01.000,0:04:03.000
Χρόνια αργότερα το σκεφτόμουν, όταν πια έφυγα από τη Νιγηρία

0:04:03.000,0:04:06.000
για σπουδές σε πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Πολιτειών.

0:04:06.000,0:04:08.000
Ήμουν 19 ετών.

0:04:08.000,0:04:12.000
Η Αμερικανίδα συγκάτοικός μου εξεπλάγην μαζί μου.

0:04:12.000,0:04:15.000
Με ρώτησε πού είχα μάθει να μιλάω τόσο καλά Αγγλικά

0:04:15.000,0:04:17.000
και σάστισε όταν είπα ότι στη Νιγηρία

0:04:17.000,0:04:22.000
τα Αγγλικά είναι η επίσημη γλώσσα.

0:04:22.000,0:04:26.000
Ρώτησε αν μπορούσε να ακούσει αυτό που αποκάλεσε «μουσική της φυλής μου»

0:04:26.000,0:04:28.000
και απογοητεύτηκε πολύ στη συνέχεια

0:04:28.000,0:04:30.000
όταν της έδειξα μια κασέτα της Μαράια Κάρεϊ.

0:04:30.000,0:04:33.000
(Γέλια)

0:04:33.000,0:04:35.000
Υπέθεσε ότι δεν ήξερα πώς να χρησιμοποιώ

0:04:35.000,0:04:38.000
την ηλεκτρική κουζίνα.

0:04:38.000,0:04:40.000
Με ξάφνιασε το εξής: με λυπόταν

0:04:40.000,0:04:42.000
πριν καν με δει.

0:04:42.000,0:04:46.000
Η θέση της απέναντί μου, ως Αφρικανή, ήταν εξ ορισμού

0:04:46.000,0:04:50.000
ένας συγκαταβατικός, καλοπροαίρετος οίκτος.

0:04:50.000,0:04:53.000
Η συγκάτοικός μου είχε μια μονοσήμαντη ιστορία για την Αφρική.

0:04:53.000,0:04:56.000
Μία ιστορία καταστροφής.

0:04:56.000,0:04:58.000
Σε αυτήν την ιστορία δεν υπήρχε πιθανότητα

0:04:58.000,0:05:02.000
οι Αφρικανοί να μοιάζουν μ' εκείνη, με οποιονδήποτε τρόπο.

0:05:02.000,0:05:05.000
Δεν υπήρχε πιθανότητα αισθημάτων πιο σύνθετων από τον οίκτο.

0:05:05.000,0:05:09.000
Δεν υπήρχε πιθανότητα σύνδεσης ισότιμων ανθρώπων.

0:05:09.000,0:05:11.000
Πρέπει να πω ότι πριν να έρθω στις Η.Π.Α.

0:05:11.000,0:05:14.000
δεν προσδιοριζόμουν συνειδητά ως Αφρικανή.

0:05:14.000,0:05:17.000
Αλλά στις Η.Π.Α., κάθε φορά που γινόταν αναφορά στην Αφρική όλοι στρέφονταν σε μένα.

0:05:17.000,0:05:21.000
Και ας μην γνώριζα τίποτα για μέρη όπως η Ναμίμπια.

0:05:21.000,0:05:23.000
Τελικά όμως ενστερνίστηκα τη νέα ταυτότητα

0:05:23.000,0:05:26.000
και πλέον νιώθω Αφρικανή σε πολλά επίπεδα.

0:05:26.000,0:05:28.000
Παρόλο που ακόμα εκνευρίζομαι αρκετά όταν

0:05:28.000,0:05:30.000
αναφέρονται στην Αφρική ως χώρα.

0:05:30.000,0:05:34.000
Η πιο πρόσφατη εμπειρία μου είναι από την, κατά τα άλλα υπέροχη πτήση μου,

0:05:34.000,0:05:36.000
από το Λάγος δύο μέρες πριν, στην οποία

0:05:36.000,0:05:38.000
η Βέρτζιν ανακοίνωσε

0:05:38.000,0:05:43.000
ότι διεξάγει φιλανθρωπικό έργο στην «Ινδία, την Αφρική και άλλες χώρες».

0:05:43.000,0:05:44.000
(Γέλια)

0:05:44.000,0:05:48.000
Έτσι αφού πέρασα μερικά χρόνια στις Η.Π.Α. ως Αφρικανή,

0:05:48.000,0:05:52.000
άρχισα να κατανοώ τη στάση της συγκατοίκου μου απέναντί μου.

0:05:52.000,0:05:55.000
Αν δεν είχα μεγαλώσει στη Νιγηρία και αν το μόνο που ήξερα για την Αφρική

0:05:55.000,0:05:57.000
ήταν η εικόνα που κυκλοφορεί,

0:05:57.000,0:06:00.000
θα πίστευα κι εγώ ότι η Αφρική είναι ένας τόπος

0:06:00.000,0:06:04.000
με όμορφα τοπία, όμορφα ζώα

0:06:04.000,0:06:06.000
και ακατανόητους ανθρώπους,

0:06:06.000,0:06:09.000
που κάνουν άσκοπους πολέμους, πεθαίνουν από φτώχεια και ΕΙΤΖ,

0:06:09.000,0:06:12.000
ανήμποροι να υπερασπίσουν τον εαυτό τους,

0:06:12.000,0:06:14.000
και περιμένουν να σωθούν

0:06:14.000,0:06:17.000
από κάποιον ευγενικό, λευκό ξένο.

0:06:17.000,0:06:19.000
Θα έβλεπα τους Αφρικανούς με τον ίδιο τρόπο που,

0:06:19.000,0:06:23.000
όταν ήμουν μικρή, έβλεπα την οικογένεια του Φιντέ.

0:06:23.000,0:06:27.000
Αυτή η μονοσήμαντη ιστορία της Αφρικής πιστεύω τελικά ότι πηγάζει από τη δυτική λογοτεχνία.

0:06:27.000,0:06:29.000
Παραθέτω ένα απόσπασμα από

0:06:29.000,0:06:32.000
τα γραπτά ενός Λονδρέζου εμπόρου, του Τζον Λοκ,

0:06:32.000,0:06:35.000
ο οποίος μπάρκαρε για τη δυτική Αφρική το 1561

0:06:35.000,0:06:40.000
και κράτησε ένα συναρπαστικό ημερολόγιο του ταξιδιού του.

0:06:40.000,0:06:42.000
Αφού αναφέρεται στους μαύρους Αφρικανούς

0:06:42.000,0:06:44.000
ως "ζώα που δεν έχουν σπίτια",

0:06:44.000,0:06:48.000
γράφει, "Υπάρχουν επίσης άνθρωποι χωρίς κεφάλι,

0:06:48.000,0:06:53.000
με το στόμα και τα μάτια πάνω στο στήθος τους".

0:06:53.000,0:06:55.000
Γελάω κάθε φορά που το διαβάζω.

0:06:55.000,0:06:59.000
Είναι αξιοθαύμαστη η φαντασία του Τζον Λοκ,

0:06:59.000,0:07:01.000
αλλά τα γραπτά του είναι σημαντικά διότι

0:07:01.000,0:07:03.000
σηματοδοτούν την αρχή

0:07:03.000,0:07:06.000
της παράδοσης εξιστόρησης αφρικανικών ιστοριών στη Δύση.

0:07:06.000,0:07:09.000
Μιας παράδοσης που θέλει την υποσαχάρια Αφρική, έναν τόπο γεμάτο αρνητικά,

0:07:09.000,0:07:11.000
διαφορές, σκοτάδι,

0:07:11.000,0:07:15.000
ανθρώπους οι οποίοι, σύμφωνα με τον υπέροχο ποιητή,

0:07:15.000,0:07:17.000
Ράντγιαρντ Κίπλινγκ,

0:07:17.000,0:07:20.000
είναι «μισοί διάβολοι, μισοί παιδιά».

0:07:20.000,0:07:23.000
Κι έτσι άρχισα να συνειδητοποιώ ότι η Αμερικανίδα συγκάτοικός μου

0:07:23.000,0:07:25.000
πρέπει σ' όλη τη ζωή της,

0:07:25.000,0:07:27.000
να είχε δει και να είχε ακούσει διαφορετικές εκδοχές

0:07:27.000,0:07:29.000
αυτής της μονοσήμαντης ιστορίας,

0:07:29.000,0:07:31.000
όπως κι ο καθηγητής μου,

0:07:31.000,0:07:36.000
ο οποίος μου είπε κάποτε ότι το μυθιστόρημά μου δεν ήταν «αυθεντικά αφρικανικό».

0:07:36.000,0:07:38.000
Θα μπορούσα να δεχτώ ότι αρκετά σημεία

0:07:38.000,0:07:40.000
ήταν λάθος στο μυθιστόρημά μου,

0:07:40.000,0:07:44.000
ότι είχα αποτύχει σε αρκετές περιπτώσεις.

0:07:44.000,0:07:46.000
Αλλά δεν μπορούσα να φανταστώ ότι είχα αποτύχει

0:07:46.000,0:07:49.000
να κατορθώσω την επονομαζόμενη αφρικανική αυθεντικότητα.

0:07:49.000,0:07:51.000
Στην πραγματικότητα δεν ήξερα καν

0:07:51.000,0:07:54.000
τι ήταν η αφρικανική αυθεντικότητα.

0:07:54.000,0:07:56.000
Ο καθηγητής μου είπε πως οι ήρωές μου

0:07:56.000,0:07:58.000
έμοιαζαν πολύ με τον ίδιο,

0:07:58.000,0:08:00.000
που ήταν μορφωμένος και ανήκε στη μεσαία τάξη.

0:08:00.000,0:08:02.000
Οι ήρωές μου οδηγούσαν αυτοκίνητα.

0:08:02.000,0:08:05.000
Δεν πέθαιναν της πείνας.

0:08:05.000,0:08:09.000
Συνεπώς δεν ήταν αυθεντικοί Αφρικανοί.

0:08:09.000,0:08:12.000
Να προσθέσω όμως, εν συντομία, ότι είμαι εξίσου ένοχη

0:08:12.000,0:08:15.000
στο θέμα της μίας και μονοσήμαντης ιστορίας.

0:08:15.000,0:08:19.000
Πριν μερικά χρόνια, επισκέφτηκα το Μεξικό από τις Η.Π.Α.

0:08:19.000,0:08:21.000
Το πολιτικό κλίμα στις Η.Π.Α. ήταν τότε τεταμένο.

0:08:21.000,0:08:25.000
Υπήρχαν διαφωνίες σχετικά με τη μετανάστευση.

0:08:25.000,0:08:27.000
Και, όπως συχνά συμβαίνει στην Αμερική,

0:08:27.000,0:08:30.000
η μετανάστευση έγινε συνώνυμο των Μεξικανών.

0:08:30.000,0:08:32.000
Ακούγονταν ατελείωτες ιστορίες για Μεξικανούς

0:08:32.000,0:08:34.000
οι οποίοι

0:08:34.000,0:08:36.000
εκμεταλλεύονταν το σύστημα υγείας,

0:08:36.000,0:08:38.000
περνούσαν κρυφά τα σύνορα,

0:08:38.000,0:08:42.000
τους συνελάμβαναν στα σύνορα και τα λοιπά.

0:08:42.000,0:08:46.000
Θυμάμαι που περπατούσα την πρώτη μέρα στη Γκουανταλαχάρα,

0:08:46.000,0:08:48.000
παρακολουθώντας τον κόσμο να πηγαίνει στη δουλειά του,

0:08:48.000,0:08:50.000
να φτιάχνει τορτίγιας στην αγορά,

0:08:50.000,0:08:53.000
να καπνίζει, να γελάει.

0:08:53.000,0:08:56.000
Θυμάμαι ότι εξεπλάγην κάπως.

0:08:56.000,0:08:59.000
Και ύστερα με κυρίευσε ντροπή.

0:08:59.000,0:09:02.000
Συνειδητοποίησα ότι είχα απορροφηθεί τόσο πολύ

0:09:02.000,0:09:04.000
από την εικόνα των Μεξικανών στα ΜΜΕ

0:09:04.000,0:09:06.000
που στο μυαλό μου είχαν γίνει μόνο ένα πράγμα:

0:09:06.000,0:09:09.000
οι καημένοι οι μετανάστες.

0:09:09.000,0:09:11.000
Είχα χάψει τη μία και μοναδική ιστορία για τους Μεξικανούς

0:09:11.000,0:09:14.000
και ντρεπόμουν αφάνταστα για τον εαυτό μου.

0:09:14.000,0:09:16.000
Έτσι λοιπόν μπορείς να δημιουργήσεις μία ιστορία,

0:09:16.000,0:09:19.000
δείχνοντας μόνο ένα πράγμα για έναν λαό,

0:09:19.000,0:09:21.000
ένα και μόνο πράγμα,

0:09:21.000,0:09:23.000
ξανά και ξανά,

0:09:23.000,0:09:26.000
μέχρι να γίνουν αυτό τελικά.

0:09:26.000,0:09:28.000
Είναι αδύνατο ν' αναφερθείς στη μονοσήμαντη ιστορία

0:09:28.000,0:09:31.000
χωρίς ν' αναφερθείς στην εξουσία.

0:09:31.000,0:09:33.000
Υπάρχει μια λέξη, μια λέξη στα Ίγκμπο,

0:09:33.000,0:09:35.000
την οποία θυμάμαι κάθε φορά που σκέφτομαι

0:09:35.000,0:09:38.000
τις δομές εξουσίας στον κόσμο και η λέξη είναι «νκάλι».

0:09:38.000,0:09:40.000
Είναι ουσιαστικό και σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει

0:09:40.000,0:09:43.000
«να είσαι σπουδαιότερος από τον άλλο».

0:09:43.000,0:09:46.000
Όπως οι κόσμοι της οικονομίας και της πολιτικής,

0:09:46.000,0:09:48.000
οι ιστορίες, ορίζονται

0:09:48.000,0:09:51.000
από την αρχή του νκάλι.

0:09:51.000,0:09:53.000
Ο τρόπος που λέγονται, ποιος τις λέει,

0:09:53.000,0:09:56.000
πότε λέγονται, πόσες ιστορίες λέγονται,

0:09:56.000,0:10:00.000
όλα εξαρτώνται από την εξουσία.

0:10:00.000,0:10:03.000
Εξουσία είναι η ικανότητα να λες την ιστορία ενός ανθρώπου,

0:10:03.000,0:10:07.000
σαν να ήταν η μοναδική ιστορία γι' αυτόν τον άνθρωπο.

0:10:07.000,0:10:09.000
Ο Παλαιστίνιος ποιητής Μουρίντ Μπαργκούτι γράφει

0:10:09.000,0:10:12.000
πως αν θέλεις να στερήσεις κάτι από έναν λαό,

0:10:12.000,0:10:15.000
ο πιο απλός τρόπος για να το πετύχεις είναι πεις την ιστορία του

0:10:15.000,0:10:18.000
ξεκινώντας την αφήγηση από το σημείο, "Δεύτερον".

0:10:18.000,0:10:22.000
Ξεκινήστε την ιστορία με τα βέλη των ιθαγενών Αμερικανών

0:10:22.000,0:10:25.000
και όχι με την άφιξη των Βρετανών

0:10:25.000,0:10:28.000
και θα έχετε μια εντελώς διαφορετική ιστορία.

0:10:28.000,0:10:30.000
Ξεκινήστε την ιστορία με

0:10:30.000,0:10:32.000
την αποτυχία του αφρικανικού κράτους

0:10:32.000,0:10:36.000
και όχι με την αποικιοκρατική δημιουργία του αφρικανικού κράτους

0:10:36.000,0:10:40.000
και θα έχετε μια εντελώς διαφορετική ιστορία.

0:10:40.000,0:10:42.000
Μίλησα πρόσφατα σε ένα πανεπιστήμιο όπου

0:10:42.000,0:10:44.000
ένας φοιτητής μου είπε

0:10:44.000,0:10:46.000
πόσο κρίμα ήταν

0:10:46.000,0:10:49.000
που οι άντρες στη Νιγηρία είναι βίαιοι

0:10:49.000,0:10:52.000
όπως ο πατέρας στο μυθιστόρημά μου.

0:10:52.000,0:10:54.000
Του είπα πως είχα μόλις διαβάσει ένα μυθιστόρημα

0:10:54.000,0:10:56.000
με τίτλο "Αμερικανική Ψύχωση" --

0:10:56.000,0:10:58.000
(Γέλια)

0:10:58.000,0:11:00.000
-- και πόσο κρίμα ήταν

0:11:00.000,0:11:03.000
που οι νεαροί Αμερικανοί ήταν κατά συρροή δολοφόνοι.

0:11:03.000,0:11:07.000
(Γέλια)

0:11:07.000,0:11:13.000
(Χειροκρότημα)

0:11:13.000,0:11:16.000
Εντάξει, προφανώς είχα εκνευριστεί κάπως όταν το είπα αυτό.

0:11:16.000,0:11:18.000
(Γέλια)

0:11:18.000,0:11:20.000
Ποτέ δεν θα φανταζόμουν πως

0:11:20.000,0:11:22.000
επειδή είχα διαβάσει απλώς ένα μυθιστόρημα

0:11:22.000,0:11:24.000
στο οποίο ο ήρωας ήταν κατά συρροή δολοφόνος,

0:11:24.000,0:11:26.000
αυτός θ' αντιπροσώπευε

0:11:26.000,0:11:28.000
όλους τους Αμερικανούς.

0:11:28.000,0:11:31.000
Όχι επειδή είμαι καλύτερος άνθρωπος από τον φοιτητή

0:11:31.000,0:11:34.000
αλλά επειδή εξαιτίας της πολιτισμικής και οικονομικής δύναμης της Αμερικής,

0:11:34.000,0:11:36.000
γνώριζα πολλές ιστορίες για την Αμερική.

0:11:36.000,0:11:40.000
Είχα διαβάσει Τάιλερ και Άπνταϊκ και Στάινμπεκ και Γκέιτσκιλ.

0:11:40.000,0:11:43.000
Δεν ήξερα μία μόνο ιστορία για την Αμερική.

0:11:43.000,0:11:46.000
Όταν έμαθα πριν μερικά χρόνια, ότι οι συγγραφείς έπρεπε

0:11:46.000,0:11:50.000
να έχουν ζήσει άσχημη παιδική ηλικία

0:11:50.000,0:11:52.000
για να είναι επιτυχημένοι,

0:11:52.000,0:11:54.000
άρχισα να σκέφτομαι πώς θα μπορούσα να επινοήσω

0:11:54.000,0:11:56.000
διάφορα φρικτά πράγματα που μου έκαναν οι γονείς μου.

0:11:56.000,0:11:58.000
(Γέλια)

0:11:58.000,0:12:02.000
Η αλήθεια όμως, είναι ότι έζησα πολύ ευτυχισμένα παιδικά χρόνια,

0:12:02.000,0:12:05.000
με γέλιο κι αγάπη, σε μια πολύ δεμένη οικογένεια.

0:12:05.000,0:12:09.000
Είχα όμως και παππούδες που πέθαναν σε προσφυγικούς καταυλισμούς.

0:12:09.000,0:12:13.000
Ο εξάδελφός μου Πόλι πέθανε επειδή δεν υπήρχαν τα απαραίτητα ιατρικά μέσα.

0:12:13.000,0:12:16.000
Ένας πολύ στενός μου φίλος, ο Οκολόμα, πέθανε σε αεροπορικό δυστύχημα

0:12:16.000,0:12:19.000
επειδή οι πυροσβεστικές αντλίες δεν είχαν νερό.

0:12:19.000,0:12:22.000
Μεγάλωσα σε καταπιεστικά στρατιωτικά καθεστώτα,

0:12:22.000,0:12:24.000
που υποτιμούσαν την εκπαίδευση,

0:12:24.000,0:12:27.000
με αποτέλεσμα πολλές φορές οι γονείς μου να μην πληρώνονται.

0:12:27.000,0:12:31.000
Κι έτσι όταν ήμουν μικρή, η μαρμελάδα χάθηκε από το τραπέζι μας,

0:12:31.000,0:12:33.000
ύστερα χάθηκε και η μαργαρίνη,

0:12:33.000,0:12:36.000
ύστερα ακρίβυνε πολύ το ψωμί

0:12:36.000,0:12:39.000
κι ύστερα μπήκε δελτίο στο γάλα.

0:12:39.000,0:12:42.000
Και πάνω από όλα, ένας φυσικός πολιτικός φόβος

0:12:42.000,0:12:46.000
εισέβαλε στη ζωή μας.

0:12:46.000,0:12:48.000
Όλες αυτές οι ιστορίες με κάνουν αυτή που είμαι.

0:12:48.000,0:12:52.000
Αλλά αν επιμείνω μόνο στις αρνητικές

0:12:52.000,0:12:55.000
είναι σαν να ισοπεδώνω την εμπειρία μου

0:12:55.000,0:12:57.000
και να παραβλέπω τις πολλές άλλες ιστορίες

0:12:57.000,0:12:59.000
που με διαμόρφωσαν.

0:12:59.000,0:13:02.000
Μία μόνο ιστορία δημιουργεί στερεότυπα.

0:13:02.000,0:13:05.000
Και το πρόβλημα με τα στερεότυπα

0:13:05.000,0:13:07.000
δεν είναι ότι είναι αναληθή,

0:13:07.000,0:13:09.000
αλλά ότι είναι ελλιπή.

0:13:09.000,0:13:13.000
Παίρνουν μία ιστορία και την κάνουν τη μοναδική ιστορία.

0:13:13.000,0:13:15.000
Φυσικά, η Αφρική είναι μια ήπειρος γεμάτη καταστροφές.

0:13:15.000,0:13:19.000
Τεράστιες, όπως οι φρικτοί βιασμοί στο Κονγκό.

0:13:19.000,0:13:21.000
Και θλιβερές, όπως το γεγονός ότι

0:13:21.000,0:13:26.000
5.000 άνθρωποι κάνουν αίτηση σε μία κενή θέση εργασίας στη Νιγηρία.

0:13:26.000,0:13:29.000
Υπάρχουν όμως και άλλες ιστορίες που δεν μιλούν για καταστροφή.

0:13:29.000,0:13:33.000
Και είναι πολύ σημαντικό, εξίσου σημαντικό, να μιλάμε γι' αυτές.

0:13:33.000,0:13:35.000
Πάντα ένιωθα ότι είναι αδύνατο

0:13:35.000,0:13:38.000
να γνωρίσεις σωστά έναν τόπο ή έναν άνθρωπο

0:13:38.000,0:13:42.000
αν δεν γνωρίσεις όλες τις ιστορίες του τόπου ή του ανθρώπου.

0:13:42.000,0:13:45.000
Η συνέπεια της μονοσήμαντης ιστορίας

0:13:45.000,0:13:48.000
είναι η εξής: στερεί την αξιοπρέπεια από τον άνθρωπο.

0:13:48.000,0:13:52.000
Μας δυσκολεύει να πιστέψουμε ότι είμαστε ισότιμα ανθρώπινα όντα.

0:13:52.000,0:13:55.000
Τονίζει πόσο διαφορετικοί είμαστε

0:13:55.000,0:13:57.000
και όχι πόσο ίδιοι.

0:13:57.000,0:13:59.000
Τι θα γινόταν αν πριν πάω στο Μεξικό

0:13:59.000,0:14:03.000
είχα παρακολουθήσει το θέμα της μετανάστευσης και από τις δύο πλευρές,

0:14:03.000,0:14:05.000
των Η.Π.Α. και του Μεξικού;

0:14:05.000,0:14:09.000
Τι θα γινόταν αν η μητέρα μου μας είχε πει ότι η οικογένεια του Φιντέ ήταν φτωχή

0:14:09.000,0:14:11.000
και εργατική;

0:14:11.000,0:14:13.000
Τι θα γινόταν αν είχαμε ένα αφρικανικό τηλεοπτικό δίκτυο

0:14:13.000,0:14:17.000
που έδειχνε διαφορετικές αφρικανικές ιστορίες σε όλον τον κόσμο;

0:14:17.000,0:14:19.000
Αυτό που ο Νιγηριανός συγγραφέας Τσινούα Ατσέμπε ονομάζει

0:14:19.000,0:14:22.000
«ισορροπία των ιστοριών».

0:14:22.000,0:14:25.000
Τι θα γινόταν αν η συγκάτοικός μου ήξερε τον εκδότη μου στη Νιγηρία,

0:14:25.000,0:14:27.000
τον Μούκτα Μπακαράι,

0:14:27.000,0:14:29.000
έναν αξιόλογο άνθρωπο ο οποίος άφησε τη δουλειά του στην τράπεζα,

0:14:29.000,0:14:32.000
για να πραγματοποιήσει το όνειρό του και να ανοίξει έναν εκδοτικό οίκο;

0:14:32.000,0:14:36.000
Η παράδοση θέλει τους Νιγηριανούς να μη διαβάζουν λογοτεχνία.

0:14:36.000,0:14:38.000
Εκείνος διαφωνούσε. Πίστευε

0:14:38.000,0:14:40.000
ότι όσοι μπορούσαν να διαβάσουν, θα διάβαζαν,

0:14:40.000,0:14:44.000
αν υπήρχε διαθέσιμη και οικονομική λογοτεχνία.

0:14:44.000,0:14:47.000
Λίγο μετά την κυκλοφορία του πρώτου μου μυθιστορήματος

0:14:47.000,0:14:50.000
πήγα σε έναν τηλεοπτικό σταθμό στο Λάγος για μια συνέντευξη.

0:14:50.000,0:14:53.000
Μια γυναίκα που εργαζόταν στην αλληλογραφία ήρθε και μου είπε,

0:14:53.000,0:14:56.000
"Μου άρεσε πολύ το βιβλίο σου. Δεν μου άρεσε το τέλος.

0:14:56.000,0:14:59.000
Πρέπει να γράψεις και δεύτερο μέρος, στο οποίο θα γίνει το εξής..."

0:14:59.000,0:15:02.000
(Γέλια)

0:15:02.000,0:15:05.000
Και μου είπε τι να γράψω στο δεύτερο μέρος του βιβλίου.

0:15:05.000,0:15:08.000
Δεν ήταν μόνο κάτι όμορφο, ήταν και πολύ συγκινητικό.

0:15:08.000,0:15:11.000
Ήταν μια γυναίκα, από τους απλούς Νιγηριανούς

0:15:11.000,0:15:14.000
οι οποίοι κανονικά δεν διαβάζουν.

0:15:14.000,0:15:16.000
Και όχι μόνο είχε διαβάσει το βιβλίο αλλά το είχε κάνει δικό της

0:15:16.000,0:15:19.000
και θεωρούσε ότι δικαιούνταν να μου πει

0:15:19.000,0:15:21.000
τι να γράψω στη συνέχεια.

0:15:21.000,0:15:25.000
Τι θα γινόταν αν η συγκάτοικός μου ήξερε τη φίλη μου Φούμι Όντα,

0:15:25.000,0:15:28.000
μια ατρόμητη γυναίκα η οποία παρουσιάζει μια τηλεοπτική εκπομπή στο Λάγος

0:15:28.000,0:15:31.000
και έχει αποφασίσει να λέει τις ιστορίες που προτιμάμε να ξεχνάμε;

0:15:31.000,0:15:35.000
Τι θα γινόταν αν η συγκάτοικός μου ήξερε για την εγχείριση καρδιάς

0:15:35.000,0:15:38.000
που έγινε στο νοσοκομείο του Λάγος την περασμένη εβδομάδα;

0:15:38.000,0:15:42.000
Τι θα γινόταν αν η συγκάτοικός μου ήξερε τη σύγχρονη μουσική της Νιγηρίας;

0:15:42.000,0:15:45.000
Ταλαντούχους ανθρώπους που τραγουδούν στα Αγγλικά και στα Πιτζίν

0:15:45.000,0:15:47.000
και στα Ίγκμπο και τα Γιορούμπα και τα Ίτζο,

0:15:47.000,0:15:51.000
συνδυάζοντας επιρροές από τον Τζέι Ζι και τον Φελά

0:15:51.000,0:15:54.000
μέχρι τον Μπομπ Μάρλεϊ και τους προγόνους τους.

0:15:54.000,0:15:56.000
Τι θα γινόταν αν η συγκάτοικός μου ήξερε για τη δικηγόρο

0:15:56.000,0:15:58.000
που σε πρόσφατη δίκη στη Νιγηρία

0:15:58.000,0:16:00.000
αμφισβήτησε έναν γελοίο νόμο

0:16:00.000,0:16:03.000
που απαιτεί από τις γυναίκες να παίρνουν την άδεια του συζύγου τους

0:16:03.000,0:16:06.000
πριν να ανανεώσουν τα διαβατήριά τους;

0:16:06.000,0:16:09.000
Τι θα γινόταν αν η συγκάτοικός μου ήξερε για το Νόλιγουντ,

0:16:09.000,0:16:13.000
που απαρτίζεται από πρωτοπόρους που γυρίζουν ταινίες παρά τις μεγάλες τεχνικές δυσκολίες;

0:16:13.000,0:16:15.000
Ταινίες τόσο δημοφιλείς

0:16:15.000,0:16:17.000
που αποτελούν το καλύτερο παράδειγμα

0:16:17.000,0:16:20.000
των Νιγηριανών που καταναλώνουν αυτό που παράγουν.

0:16:20.000,0:16:23.000
Τι θα γινόταν αν η συγκάτοικός μου ήξερε για την εκπληκτική και φιλόδοξη κομμώτριά μου,

0:16:23.000,0:16:27.000
η οποία ξεκίνησε τη δική της επιχείρηση και πουλάει εξτένσιον;

0:16:27.000,0:16:29.000
Ή για τα εκατομμύρια των άλλων Νιγηριανών

0:16:29.000,0:16:31.000
που ξεκινούν επιχειρήσεις και μερικές φορές αποτυγχάνουν

0:16:31.000,0:16:35.000
αλλά συνεχίζουν να έχουν φιλοδοξίες;

0:16:35.000,0:16:37.000
Κάθε φορά που είμαι στη χώρα μου ακούω

0:16:37.000,0:16:40.000
τα συνηθισμένα παράπονα από τους περισσότερους Νιγηριανούς:

0:16:40.000,0:16:43.000
την κακή υποδομή, την κακή κυβέρνηση.

0:16:43.000,0:16:46.000
Αλλά βλέπω και την εκπληκτική προσαρμοστικότητα των ανθρώπων

0:16:46.000,0:16:49.000
που προκόβουν χωρίς την κυβέρνηση

0:16:49.000,0:16:51.000
και χωρίς την υποστήριξή της.

0:16:51.000,0:16:54.000
Διδάσκω σε εργαστήρια γραφής στο Λάγος κάθε καλοκαίρι

0:16:54.000,0:16:57.000
και μου φαίνεται απίστευτο πόσοι συμμετέχουν,

0:16:57.000,0:17:00.000
πόσοι ανυπομονούν να γράψουν,

0:17:00.000,0:17:02.000
να πουν ιστορίες.

0:17:02.000,0:17:05.000
Με τον εκδότη μου στη Νιγηρία ξεκινήσαμε μια μη κερδοσκοπική οργάνωση

0:17:05.000,0:17:07.000
που λέγεται Ταμείο Φαραφίνα.

0:17:07.000,0:17:10.000
Έχουμε μεγάλα όνειρα, να χτίσουμε βιβλιοθήκες

0:17:10.000,0:17:12.000
και να ανακαινίσουμε όσες υπάρχουν ήδη

0:17:12.000,0:17:15.000
και να προμηθεύσουμε με βιβλία τα δημόσια σχολεία

0:17:15.000,0:17:17.000
που έχουν άδειες βιβλιοθήκες,

0:17:17.000,0:17:19.000
αλλά και να διοργανώσουμε πολλά, πολλά εργαστήρια,

0:17:19.000,0:17:21.000
ανάγνωσης και γραφής,

0:17:21.000,0:17:24.000
για όλους εκείνους που επιθυμούν να πουν τις πολλές ιστορίες μας.

0:17:24.000,0:17:26.000
Οι ιστορίες είναι σημαντικές.

0:17:26.000,0:17:28.000
Οι πολλές ιστορίες είναι σημαντικές.

0:17:28.000,0:17:32.000
Οι ιστορίες έχουν χρησιμοποιηθεί για να στερήσουν και να βλάψουν.

0:17:32.000,0:17:36.000
Αλλά οι ιστορίες μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να δώσουν δύναμη και ανθρωπιά.

0:17:36.000,0:17:39.000
Οι ιστορίες μπορούν να καταστρέψουν την αξιοπρέπεια ενός λαού.

0:17:39.000,0:17:44.000
Αλλά μπορούν και να την αποκαταστήσουν.

0:17:44.000,0:17:46.000
Η Αμερικανίδα συγγραφέας Άλις Γουόκερ έγραψε

0:17:46.000,0:17:48.000
για τους συγγενείς της από το νότο

0:17:48.000,0:17:50.000
που μετακόμισαν στο βορρά.

0:17:50.000,0:17:52.000
Τους ανέφερε σε ένα βιβλίο

0:17:52.000,0:17:55.000
για τη ζωή στο νότο που είχαν αφήσει πίσω τους.

0:17:55.000,0:17:59.000
«Κάθισαν και διάβασαν το βιβλίο μόνοι τους,

0:17:59.000,0:18:05.000
άκουσαν κι εμένα να το διαβάζω και ήταν σαν να κερδίζαμε ξανά τον Παράδεισο.»

0:18:05.000,0:18:08.000
Θα ήθελα να τελειώσω με την εξής σκέψη:

0:18:08.000,0:18:11.000
όταν απορρίπτουμε τη μονοσήμαντη ιστορία,

0:18:11.000,0:18:14.000
όταν συνειδητοποιούμε ότι ποτέ δεν υπάρχει μία και μοναδική ιστορία

0:18:14.000,0:18:16.000
για οποιονδήποτε τόπο,

0:18:16.000,0:18:18.000
τότε κερδίζουμε ξανά τον Παράδεισο.

0:18:18.000,0:18:20.000
Ευχαριστώ.

0:18:20.000,0:18:28.000
(Χειροκρότημα)