WEBVTT

00:00:06.909 --> 00:00:08.193
Bạn sẽ thà bị rắn cắn

00:00:08.193 --> 00:00:11.693
hay chạm phải cóc có độc ở da?

00:00:11.693 --> 00:00:12.943
Khoan đã, có gì khác biệt

00:00:12.943 --> 00:00:15.942
giữa nọc độc của rắn và độc tố của cóc cơ chứ?

00:00:15.942 --> 00:00:17.192
Giả sử như bạn chẳng may

00:00:17.192 --> 00:00:19.591
bị một con rắn đuôi chuông cắn.

00:00:19.591 --> 00:00:20.466
Khi nó cắn bạn

00:00:20.466 --> 00:00:21.635
con rắn sẽ tiết ra nọc độc

00:00:21.635 --> 00:00:22.869
từ những chiếc túi dịch nhỏ phía sau mắt

00:00:22.869 --> 00:00:24.943
tiết qua những chiếc răng nanh
sắc nhọn cắm vào da thịt bạn

00:00:24.943 --> 00:00:26.554
Nọc độc sẽ theo máu

00:00:26.554 --> 00:00:28.140
mà lan ra khắp cơ thể.

00:00:28.140 --> 00:00:30.637
Trong đa số các trường hợp, 
nọc rắn có chứa chất gây tê liệt thần kinh,

00:00:30.637 --> 00:00:32.728
và protein có thể gây ra các triệu chứng như

00:00:32.728 --> 00:00:35.441
khiến cơ bắp nóng như lửa đốt,

00:00:35.441 --> 00:00:37.067
làm vỡ tế bào máu,

00:00:37.067 --> 00:00:38.774
và khiến bạn hoàn toàn bị tê liệt.

00:00:38.774 --> 00:00:40.071
Nhưng có thể bạn vẫn gặp may!

00:00:40.071 --> 00:00:41.320
Bởi rắn không phải lúc nào

00:00:41.320 --> 00:00:42.525
cũng muốn lãng phí nọc độc của chúng vì bạn.

00:00:42.525 --> 00:00:44.358
Thực tế là 20-80% các ca rắn cắn

00:00:44.358 --> 00:00:46.108
được gọi là ''cắn chơi''

00:00:46.108 --> 00:00:47.524
khi rắn chỉ đang cố gắng

00:00:47.524 --> 00:00:49.943
gửi một thông điệp tới bạn, 
chứ không phải là giết bạn.

00:00:49.943 --> 00:00:52.108
Bạn có thể thấy đó, rắn phải tiêu tốn

00:00:52.108 --> 00:00:53.441
nhiều năng lượng và nguồn lực
để tạo ra nọc độc,

00:00:53.441 --> 00:00:55.712
nên chúng chẳng muốn phí phạm 
nọc độc của mình.

00:00:55.712 --> 00:00:56.962
Trái lại, nếu là độc tố

00:00:56.962 --> 00:00:58.213
thì mọi chuyện lại khác hẳn.

00:00:58.213 --> 00:00:59.506
Đó sẽ không còn là lời cảnh báo nữa.

00:00:59.506 --> 00:01:01.217
Nếu bạn cầm một con cóc có độc lên

00:01:01.217 --> 00:01:02.858
chỉ để ngắm nhìn màu da tuyệt đẹp của nó,

00:01:02.858 --> 00:01:04.608
thì bạn sẽ bị nhiễm thứ độc chết người

00:01:04.608 --> 00:01:06.888
qua tay của mình.

00:01:06.888 --> 00:01:08.347
Khi độc tố thấm qua da bạn

00:01:08.347 --> 00:01:09.357
và lan theo dòng máu,

00:01:09.357 --> 00:01:11.391
độc tố sẽ bắt đầu tác động tới thần kinh,

00:01:11.391 --> 00:01:13.606
rồi khiến các cơ trên cơ thể
không hoạt động nổi.

00:01:13.606 --> 00:01:15.522
Nếu độc tố đó lan tới tim,

00:01:15.522 --> 00:01:18.025
thì tim bạn sẽ ngừng đập.

00:01:18.025 --> 00:01:19.441
Sự khác nhau giữa nọc độc và độc tố

00:01:19.441 --> 00:01:21.736
đơn giản nằm ở phương thức nhiễm độc.

00:01:21.736 --> 00:01:24.322
Con người nhiễm độc tố 
qua hô hấp, tiêu hóa, hay tiếp xúc qua da.

00:01:24.322 --> 00:01:27.158
Còn nọc độc thì phải qua vết thương.

00:01:27.158 --> 00:01:28.775
Xét về mặt hóa học, nọc độc và độc tố

00:01:28.775 --> 00:01:30.775
cả hai đều là chất độc,

00:01:30.775 --> 00:01:32.608
vậy nên vết cắn rắn có chứa nọc độc.

00:01:32.608 --> 00:01:35.942
Một con cóc cũng có độc tố.

00:01:35.942 --> 00:01:37.877
Nhện nâu ẩn dật là loài mang nọc độc.

00:01:37.877 --> 00:01:40.857
Cá mao tiên và cá nóc có độc tố.

00:01:40.857 --> 00:01:43.299
Và một số các hợp chất khác

00:01:43.299 --> 00:01:44.759
có thể là độc tố ở loài này
và là nọc độc ở loài khác.

00:01:44.759 --> 00:01:49.014
Tetrodotoxin, một loại chất độc 
gấp 10.000 lần cyanide,

00:01:49.014 --> 00:01:50.055
trong cơ thể cá nóc

00:01:50.055 --> 00:01:51.524
khiến chúng trở thành loài cá độc.

00:01:51.524 --> 00:01:54.024
Loại chất này còn có trong
loài bạch tuộc tua xanh chết người

00:01:54.024 --> 00:01:56.353
nọc độc của nó được tiết ra theo vết mổ.

00:01:56.353 --> 00:01:59.731
Một số loài thậm chí còn có thể 
có cả độc tố lẫn nọc độc.

00:01:59.731 --> 00:02:01.734
Ví dụ như rắn hổ mang châu Á.

00:02:01.734 --> 00:02:03.570
Chúng không chỉ có nọc độc ở răng nanh

00:02:03.570 --> 00:02:05.275
mà còn hấp thụ độc tố

00:02:05.275 --> 00:02:07.025
từ cóc nhái mà chúng ăn

00:02:07.025 --> 00:02:08.576
rồi sản sinh ra lại độc tố đó

00:02:08.576 --> 00:02:10.524
qua những tuyến đặc biệt trên cổ,

00:02:10.524 --> 00:02:12.774
biến nó thành độc tố.

00:02:12.774 --> 00:02:14.707
Các nhà khoa học 
không ngừng tìm ra những loài mới

00:02:14.707 --> 00:02:17.000
sử dụng chất độc của chúng 
theo những cách kì lạ mà thú vị.

00:02:17.000 --> 00:02:18.543
Mới đây, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra

00:02:18.543 --> 00:02:20.796
loài giáp sát có nọc độc 
đầu tiên trên thế giới.

00:02:20.796 --> 00:02:22.798
Trong 70.000 loài giáp xát,

00:02:22.798 --> 00:02:25.384
chỉ có duy nhất loài remipede nhỏ bé này
là có độc tố.

00:02:25.384 --> 00:02:27.469
Người ta cũng tìm ra cách
tạo ra độc tố

00:02:27.469 --> 00:02:29.300
của loài speleonectes tulumensis

00:02:29.300 --> 00:02:32.025
mà chúng tiết qua những chiếc răng nanh bé tí.

00:02:32.025 --> 00:02:34.108
Các nhà khoa học vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn
về ảnh hưởng của các loại độc tố này

00:02:34.108 --> 00:02:36.774
nhưng họ cho rằng nó sẽ khiến cho 
các dây thần kinh nhận thức của nạn nhân

00:02:36.774 --> 00:02:39.482
bị đốt cháy nhiều lần

00:02:39.482 --> 00:02:41.148
cho tới khi chúng bị tê liệt

00:02:41.148 --> 00:02:42.651
Sau đó, con remipede sẽ tiến lại gần,

00:02:42.651 --> 00:02:44.858
phá hủy lớp xương ngoài của con mồi

00:02:44.858 --> 00:02:46.775
và hút cạn 'máu' của nó.

00:02:46.775 --> 00:02:49.943
Tuy vậy, độc tố và nọc độc 
không phải lúc nào cũng có hại.

00:02:49.943 --> 00:02:51.442
Hàng nghìn năm qua, loài người đã tìm mọi cách

00:02:51.442 --> 00:02:54.107
để biến sức mạnh của những chất độc này
thành có lợi cho con người.

00:02:54.107 --> 00:02:55.913
Ngày nay, có những loại thuốc

00:02:55.913 --> 00:02:57.498
được chế xuất từ các loại chất độc.

00:02:57.498 --> 00:03:00.127
Độc tố từ loài ốc nón 
được dùng làm thuốc giảm đau.

00:03:00.127 --> 00:03:01.753
Và nhiều loài cây có độc 
đã được sử dụng

00:03:01.753 --> 00:03:04.547
để chữa mọi thứ bệnh 
từ sốt rét cho tới nhịp tim không đều.

00:03:04.547 --> 00:03:06.424
Và nọc độc của bọ cạp 
có lẽ một ngày nào đó

00:03:06.424 --> 00:03:08.275
sẽ được sử dụng để chữa bệnh tim.

00:03:08.275 --> 00:03:11.386
Vậy bạn nên làm gì
nếu bị một loài nào đó có độc cắn?

00:03:11.386 --> 00:03:13.107
Đừng có thử bất cứ điều gì

00:03:13.107 --> 00:03:14.766
mà bạn từng xem trên mạng hay phim ảnh!

00:03:14.766 --> 00:03:16.525
Đừng có cố tóm và giết chết con vật

00:03:16.525 --> 00:03:17.686
đã cắn bạn,

00:03:17.686 --> 00:03:20.647
và đừng dùng ga-rô hay dao 
để xử lý vết thương.

00:03:20.647 --> 00:03:23.858
Và quan trọng nhất là, đừng hoảng sợ!

00:03:23.858 --> 00:03:26.819
Hãy bình tĩnh, và tìm kiếm sự giúp đỡ y tế.

00:03:26.819 --> 00:03:28.071
Việc điều trị phần lớn phụ thuộc vào việc

00:03:28.071 --> 00:03:29.942
loài vật mà bạn đã gặp phải
là loài gì.

00:03:29.942 --> 00:03:31.406
Nhưng nếu bạn quên mất sự khác nhau

00:03:31.406 --> 00:03:32.940
giữa độc tố và nọc độc

00:03:32.940 --> 00:03:34.192
mà nói với nhân viên y tế

00:03:34.192 --> 00:03:35.942
rằng bạn bị một con rắn viper cắn,

00:03:35.942 --> 00:03:39.538
họ có thể bỏ qua cho bạn 
và vẫn điều trị bình thường.