WEBVTT

00:00:06.909 --> 00:00:08.193
Venomlu bir yılan mı yoksa zehirli

00:00:08.193 --> 00:00:11.693
bir kurbağa tarafından mı ısırılmayı tercih edersiniz?

00:00:11.693 --> 00:00:12.943
Bir dakika! Peki zehir ile

00:00:12.943 --> 00:00:15.942
venom arasındaki fark ne, her neyse?

00:00:15.942 --> 00:00:17.192
Venomlu bir çıngıraklı yılan tarafından

00:00:17.192 --> 00:00:19.591
talihsizce ısırıldığınızı düşünelim.

00:00:19.591 --> 00:00:20.466
Yılan, sizi ısırdığında

00:00:20.466 --> 00:00:21.635
gözlerinin arkasındaki

00:00:21.635 --> 00:00:22.869
küçük keseciklerden çıkan venomu

00:00:22.869 --> 00:00:24.943
oyuklu azı dişleri yoluyla vücudunuza boşaltır.

00:00:24.943 --> 00:00:26.554
Bu venom ardından kan dolaşımı ile

00:00:26.554 --> 00:00:28.140
bütün vücudunuza yayılır.

00:00:28.140 --> 00:00:30.637
Çoğu vakada, yılan venomu kaslarınızın istem dışı

00:00:30.637 --> 00:00:32.728
hareketi, kan hücrelerinizin parçalanması

00:00:32.728 --> 00:00:35.441
ve vücudunuzun tamamanen uyuşması

00:00:35.441 --> 00:00:37.067
gibi birçok ciddi şeye neden olabilecek

00:00:37.067 --> 00:00:38.774
nörotoksinler ve proteinler içerir.

00:00:38.774 --> 00:00:40.071
Fakat şansınız yaver gidebilir!

00:00:40.071 --> 00:00:41.320
Yılanlar her zaman venomlarına

00:00:41.320 --> 00:00:42.525
layık olduğunuza karar vermezler.

00:00:42.525 --> 00:00:44.358
Aslında, yılan sokmalarının %20'si ile %80'i

00:00:44.358 --> 00:00:46.108
kuru ısırıklardır.

00:00:46.108 --> 00:00:47.524
Yılan size öldürmeden sadece

00:00:47.524 --> 00:00:49.943
mesaj göndermeyi dener.

00:00:49.943 --> 00:00:52.108
Yani, yılanların venomu üretmesi enerji ve

00:00:52.108 --> 00:00:53.441
kaynak gerektirir ve

00:00:53.441 --> 00:00:55.712
yılanlar bunu uyarıcı atış olarak boşa harcamayı istemezler.

00:00:55.712 --> 00:00:56.962
Zehir söz konusu olduğunda,

00:00:56.962 --> 00:00:58.213
diğer açıdan,

00:00:58.213 --> 00:00:59.506
bu bir uyarı atışı değildir.

00:00:59.506 --> 00:01:01.217
Zehirli ok kurbağayı güzel renklerini

00:01:01.217 --> 00:01:02.858
takdir etmek için elinize aldığınızda

00:01:02.858 --> 00:01:04.608
ölümcül zehir elinizin her yerine

00:01:04.608 --> 00:01:06.888
dağılmış olur.

00:01:06.888 --> 00:01:08.347
Zehir derinizden içeriye sızdıkça

00:01:08.347 --> 00:01:09.357
ve kanınızda ilerledikçe

00:01:09.357 --> 00:01:11.391
sinirlerinizi engellemeye başlar ve kaslarınızın

00:01:11.391 --> 00:01:13.606
kasılmasını önler.

00:01:13.606 --> 00:01:15.522
Eğer kurbağanın zehri kalbinize ulaşırsa

00:01:15.522 --> 00:01:18.025
onu durdurabilir.

00:01:18.025 --> 00:01:19.441
Venom ile zehir arasındaki fark sadece

00:01:19.441 --> 00:01:21.736
iletim yöntemleridir.

00:01:21.736 --> 00:01:24.322
Zehir soluk yolu, mide yolu veya emilim ile vücuda girer.

00:01:24.322 --> 00:01:27.158
Venom ise bir yaranın içine akıtılır.

00:01:27.158 --> 00:01:28.775
Kimyasal olarak venom da zehir de

00:01:28.775 --> 00:01:30.775
toksik maddelerdir.

00:01:30.775 --> 00:01:32.608
Yılan sokuşu venom içerir.

00:01:32.608 --> 00:01:35.942
Zehirli ok kurbağa zehirlidir.

00:01:35.942 --> 00:01:37.877
Kahverengi keşiş örümceği venomludur.

00:01:37.877 --> 00:01:40.857
Aslan bağığı ve kirpi balığı zehirlidir.

00:01:40.857 --> 00:01:43.299
Bazı bileşimler bir hayvanda zehirken diğer bir hayvanda

00:01:43.299 --> 00:01:44.759
venom olabilir.

00:01:44.759 --> 00:01:49.014
Siyanürden on bin kat daha toksik olan tetrodotoksin

00:01:49.014 --> 00:01:50.055
kirpi balığında bulunur ve

00:01:50.055 --> 00:01:51.524
onları zehirli balıklar meydana getirir.

00:01:51.524 --> 00:01:54.024
Ayrıca ölümcül mavi halkalı ahtapotta da bununan

00:01:54.024 --> 00:01:56.353
bu kimyasal, ısırma yolu ile iletildiği için venomdur.

00:01:56.353 --> 00:01:59.731
Bazı hayvanlar hem zehirli hem de venomlu olabilir.

00:01:59.731 --> 00:02:01.734
Örneğin Asya kaplan yılanı.

00:02:01.734 --> 00:02:03.570
Bu yılanda sadece venom bulunmaz.

00:02:03.570 --> 00:02:05.275
Bu yılan ayrıca yediği kara

00:02:05.275 --> 00:02:07.025
kurbağalardaki zehri emer ve

00:02:07.025 --> 00:02:08.576
boynunun arkasındaki özel bezlerden

00:02:08.576 --> 00:02:10.524
bu toksinleri salgılayarak

00:02:10.524 --> 00:02:12.774
onları zehir haline getirir.

00:02:12.774 --> 00:02:14.707
Bilim adamları sürekli toksinleri farklı,

00:02:14.707 --> 00:02:17.000
acayip yollarla kullanan yeni hayvanları keşfediyor.

00:02:17.000 --> 00:02:18.543
Yakın zamanda, araştırmacılar ilk

00:02:18.543 --> 00:02:20.796
venomlu kabuklu deniz canlısını keşfettiler.

00:02:20.796 --> 00:02:22.798
Yetmiş bin kabuklu deniz hayvanı türünden

00:02:22.798 --> 00:02:25.384
sadece bu Remipede venomludur.

00:02:25.384 --> 00:02:27.469
Speleonectes tulumensis, ufak azı dişleri yolu

00:02:27.469 --> 00:02:29.300
ile aktardığı toksinler kokteylini

00:02:29.300 --> 00:02:32.025
oluşturmanın bir yolunu bulmuştur.

00:02:32.025 --> 00:02:34.108
Bilim adamları bu venomun nasıl işlediğinden henüz tam emin değil;

00:02:34.108 --> 00:02:36.774
fakat venomun, durumun farkında olmayan kurbanların

00:02:36.774 --> 00:02:39.482
nöronlarını felç olana kadar tekrar tekrar

00:02:39.482 --> 00:02:41.148
ateşlediği düşünülmektedir.

00:02:41.148 --> 00:02:42.651
Ardından, ufak Remipede kurbanını

00:02:42.651 --> 00:02:44.858
sarar ve dış iskeletini eriterek

00:02:44.858 --> 00:02:46.775
suyunu emer.

00:02:46.775 --> 00:02:49.943
Zehir ve venom her zaman o kadar da kötü değildir.

00:02:49.943 --> 00:02:51.442
Bin yıllar boyunca, insanlar bu toksik bileşenlerin

00:02:51.442 --> 00:02:54.107
gücünü iyiye kullanmanın yollarını aramıştır.

00:02:54.107 --> 00:02:55.913
Günümüzde toksinlerden birçok çeşit

00:02:55.913 --> 00:02:57.498
ilaç yapılmaktadır.

00:02:57.498 --> 00:03:00.127
Kabuklu salyangozlardan elde edilen zehir ağrı kesici olarak kullanılır.

00:03:00.127 --> 00:03:01.753
Birçok zehirli bitki sıtmadan-düzensiz kalp atışlarına

00:03:01.753 --> 00:03:04.547
kadar birçok rahatsızlığın tedavisinde kullanılmaktadır.

00:03:04.547 --> 00:03:06.424
Akrep venomu birgün kalp hastalıklarını

00:03:06.424 --> 00:03:08.275
tedavide kullanılabilir.

00:03:08.275 --> 00:03:11.386
Peki birşey sizi ısırırsa veya zehirlerse ne yapmalısınız?

00:03:11.386 --> 00:03:13.107
İnternette ya da filmlerde gördüğünüz

00:03:13.107 --> 00:03:14.766
şeylerin hiçbirini denemeyin.

00:03:14.766 --> 00:03:16.525
Sizi ısıran hayvanı ele geçirip öldürmeye

00:03:16.525 --> 00:03:17.686
çalışmayın ve

00:03:17.686 --> 00:03:20.647
yaraya turnike veya bıçak ile müdahale etmeyin.

00:03:20.647 --> 00:03:23.858
En önemlisi paniğe kapılmayın.

00:03:23.858 --> 00:03:26.819
Sakin olun ve tıbbi yardım isteyin.

00:03:26.819 --> 00:03:28.071
Tedavi genellikle karşılaştığınız

00:03:28.071 --> 00:03:29.942
hayvan türe bağlı olacaktır.

00:03:29.942 --> 00:03:31.406
Fakat zehir ve venom arasındaki

00:03:31.406 --> 00:03:32.940
farkı unutursanız, sağlık ekibine

00:03:32.940 --> 00:03:34.192
engerekli yılan tarafından

00:03:34.192 --> 00:03:35.942
zehirlendiğinizi söyleyin. Muhtemelen

00:03:35.942 --> 00:03:39.538
sizi affedip yine de tedavi edeceklerdir.