Venomlu bir yılan mı yoksa zehirli
bir kurbağa tarafından mı ısırılmayı tercih edersiniz?
Bir dakika! Peki zehir ile
venom arasındaki fark ne, her neyse?
Venomlu bir çıngıraklı yılan tarafından
talihsizce ısırıldığınızı düşünelim.
Yılan, sizi ısırdığında
gözlerinin arkasındaki
küçük keseciklerden çıkan venomu
oyuklu azı dişleri yoluyla vücudunuza boşaltır.
Bu venom ardından kan dolaşımı ile
bütün vücudunuza yayılır.
Çoğu vakada, yılan venomu kaslarınızın istem dışı
hareketi, kan hücrelerinizin parçalanması
ve vücudunuzun tamamanen uyuşması
gibi birçok ciddi şeye neden olabilecek
nörotoksinler ve proteinler içerir.
Fakat şansınız yaver gidebilir!
Yılanlar her zaman venomlarına
layık olduğunuza karar vermezler.
Aslında, yılan sokmalarının %20'si ile %80'i
kuru ısırıklardır.
Yılan size öldürmeden sadece
mesaj göndermeyi dener.
Yani, yılanların venomu üretmesi enerji ve
kaynak gerektirir ve
yılanlar bunu uyarıcı atış olarak boşa harcamayı istemezler.
Zehir söz konusu olduğunda,
diğer açıdan,
bu bir uyarı atışı değildir.
Zehirli ok kurbağayı güzel renklerini
takdir etmek için elinize aldığınızda
ölümcül zehir elinizin her yerine
dağılmış olur.
Zehir derinizden içeriye sızdıkça
ve kanınızda ilerledikçe
sinirlerinizi engellemeye başlar ve kaslarınızın
kasılmasını önler.
Eğer kurbağanın zehri kalbinize ulaşırsa
onu durdurabilir.
Venom ile zehir arasındaki fark sadece
iletim yöntemleridir.
Zehir soluk yolu, mide yolu veya emilim ile vücuda girer.
Venom ise bir yaranın içine akıtılır.
Kimyasal olarak venom da zehir de
toksik maddelerdir.
Yılan sokuşu venom içerir.
Zehirli ok kurbağa zehirlidir.
Kahverengi keşiş örümceği venomludur.
Aslan bağığı ve kirpi balığı zehirlidir.
Bazı bileşimler bir hayvanda zehirken diğer bir hayvanda
venom olabilir.
Siyanürden on bin kat daha toksik olan tetrodotoksin
kirpi balığında bulunur ve
onları zehirli balıklar meydana getirir.
Ayrıca ölümcül mavi halkalı ahtapotta da bununan
bu kimyasal, ısırma yolu ile iletildiği için venomdur.
Bazı hayvanlar hem zehirli hem de venomlu olabilir.
Örneğin Asya kaplan yılanı.
Bu yılanda sadece venom bulunmaz.
Bu yılan ayrıca yediği kara
kurbağalardaki zehri emer ve
boynunun arkasındaki özel bezlerden
bu toksinleri salgılayarak
onları zehir haline getirir.
Bilim adamları sürekli toksinleri farklı,
acayip yollarla kullanan yeni hayvanları keşfediyor.
Yakın zamanda, araştırmacılar ilk
venomlu kabuklu deniz canlısını keşfettiler.
Yetmiş bin kabuklu deniz hayvanı türünden
sadece bu Remipede venomludur.
Speleonectes tulumensis, ufak azı dişleri yolu
ile aktardığı toksinler kokteylini
oluşturmanın bir yolunu bulmuştur.
Bilim adamları bu venomun nasıl işlediğinden henüz tam emin değil;
fakat venomun, durumun farkında olmayan kurbanların
nöronlarını felç olana kadar tekrar tekrar
ateşlediği düşünülmektedir.
Ardından, ufak Remipede kurbanını
sarar ve dış iskeletini eriterek
suyunu emer.
Zehir ve venom her zaman o kadar da kötü değildir.
Bin yıllar boyunca, insanlar bu toksik bileşenlerin
gücünü iyiye kullanmanın yollarını aramıştır.
Günümüzde toksinlerden birçok çeşit
ilaç yapılmaktadır.
Kabuklu salyangozlardan elde edilen zehir ağrı kesici olarak kullanılır.
Birçok zehirli bitki sıtmadan-düzensiz kalp atışlarına
kadar birçok rahatsızlığın tedavisinde kullanılmaktadır.
Akrep venomu birgün kalp hastalıklarını
tedavide kullanılabilir.
Peki birşey sizi ısırırsa veya zehirlerse ne yapmalısınız?
İnternette ya da filmlerde gördüğünüz
şeylerin hiçbirini denemeyin.
Sizi ısıran hayvanı ele geçirip öldürmeye
çalışmayın ve
yaraya turnike veya bıçak ile müdahale etmeyin.
En önemlisi paniğe kapılmayın.
Sakin olun ve tıbbi yardım isteyin.
Tedavi genellikle karşılaştığınız
hayvan türe bağlı olacaktır.
Fakat zehir ve venom arasındaki
farkı unutursanız, sağlık ekibine
engerekli yılan tarafından
zehirlendiğinizi söyleyin. Muhtemelen
sizi affedip yine de tedavi edeceklerdir.