[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Erez Lieberman Aiden : Mọi người đều biết Dialogue: 0,0:00:02.00,0:00:05.00,Default,,0000,0000,0000,,một bức ảnh đáng giá một nghìn từ. Dialogue: 0,0:00:07.00,0:00:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng chúng tôi, tại Harvard Dialogue: 0,0:00:09.00,0:00:12.00,Default,,0000,0000,0000,,luôn thắc mắc liệu điều đó có thật sự đúng. Dialogue: 0,0:00:12.00,0:00:14.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:00:14.00,0:00:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì vậy chúng tôi tập hợp một đội những chuyên gia, Dialogue: 0,0:00:18.00,0:00:20.00,Default,,0000,0000,0000,,từ khắp Harvard , MIT, Dialogue: 0,0:00:20.00,0:00:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Từ điển Di sản Mỹ, Bách khoa toàn thư Britannica Dialogue: 0,0:00:23.00,0:00:25.00,Default,,0000,0000,0000,,và cả nhà tài trợ tự hào của chúng tôi, Dialogue: 0,0:00:25.00,0:00:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Google. Dialogue: 0,0:00:28.00,0:00:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi đã ngẫm nghĩ về điều này Dialogue: 0,0:00:30.00,0:00:32.00,Default,,0000,0000,0000,,trong khoảng bốn năm. Dialogue: 0,0:00:32.00,0:00:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Và chúng tôi đã đi đến một kết luận đầy sửng sốt. Dialogue: 0,0:00:37.00,0:00:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Xin thưa với quí vị rằng, một bức tranh không đáng một nghìn từ. Dialogue: 0,0:00:40.00,0:00:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Thực tế, chúng tôi đã tìm thấy bức tranh Dialogue: 0,0:00:42.00,0:00:47.00,Default,,0000,0000,0000,,đáng giá 500 nghìn triệu từ! Dialogue: 0,0:00:47.00,0:00:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Jean-Baptiste Michel: Vậy làm thế nào chúng tôi lại đi đến kết luận này? Dialogue: 0,0:00:49.00,0:00:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Erez và tôi đã suy nghĩ cách Dialogue: 0,0:00:51.00,0:00:53.00,Default,,0000,0000,0000,,nắm bắt được bức tranh toàn cảnh về nền văn hoá nhân loại Dialogue: 0,0:00:53.00,0:00:56.00,Default,,0000,0000,0000,,và lịch sử loài người thay đổi qua thời gian. Dialogue: 0,0:00:56.00,0:00:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Có rất nhiều cuốn sách được viết ra trong nhiều năm. Dialogue: 0,0:00:58.00,0:01:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Vậy nên chúng tôi nghĩ rằng, vậy cách tốt nhất để học từ chúng Dialogue: 0,0:01:00.00,0:01:02.00,Default,,0000,0000,0000,,là đọc hết hàng triệu cuốn sách này. Dialogue: 0,0:01:02.00,0:01:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Tất nhiên, nếu có thang đo về độ hoành tráng của dự án này, Dialogue: 0,0:01:05.00,0:01:08.00,Default,,0000,0000,0000,,thì nó hoàn toàn, hoàn toàn hoành tráng. Dialogue: 0,0:01:08.00,0:01:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng vấn đề là còn có một trục ngang cho việc đánh giá này, Dialogue: 0,0:01:10.00,0:01:12.00,Default,,0000,0000,0000,,đó là đánh giá về mức độ thực tế. Dialogue: 0,0:01:12.00,0:01:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Thì điều này rất rất ít tính thực tế. Dialogue: 0,0:01:14.00,0:01:17.00,Default,,0000,0000,0000,,(Vỗ tay) Dialogue: 0,0:01:17.00,0:01:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Thế là người ta có khuynh hướng tìm cách khác, Dialogue: 0,0:01:20.00,0:01:22.00,Default,,0000,0000,0000,,đó là chọn ra một số nguồn sách và đọc chúng thật cẩn thận. Dialogue: 0,0:01:22.00,0:01:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Cách này cực kì thực tiễn nhưng không hoành tráng cho lắm. Dialogue: 0,0:01:24.00,0:01:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều mà chúng ta muốn thật sự Dialogue: 0,0:01:27.00,0:01:30.00,Default,,0000,0000,0000,,là một cách thức vừa hoành tráng vừa thực tiễn. Dialogue: 0,0:01:30.00,0:01:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Và hoá ra có một công ty gọi là Google Dialogue: 0,0:01:33.00,0:01:35.00,Default,,0000,0000,0000,,đã bắt đầu một dự án số hoá từ một vài năm trước Dialogue: 0,0:01:35.00,0:01:37.00,Default,,0000,0000,0000,,khiến ta thực hiện được cách thức đó. Dialogue: 0,0:01:37.00,0:01:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Họ đã số hoá hàng triệu cuốn sách. Dialogue: 0,0:01:39.00,0:01:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều đó có nghĩa là, ta có thể dùng máy móc Dialogue: 0,0:01:42.00,0:01:44.00,Default,,0000,0000,0000,,để đọc tất cả các cuốn sách trong một cú nhấn chuột. Dialogue: 0,0:01:44.00,0:01:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Cách này rất thực dụng và cực kì hoành tráng. Dialogue: 0,0:01:48.00,0:01:50.00,Default,,0000,0000,0000,,ELA: Để tôi nói cho các bạn biết một chút về nơi những cuốn sách đó bắt nguồn. Dialogue: 0,0:01:50.00,0:01:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Từ thời xa xưa đã có những nhà sáng tác. Dialogue: 0,0:01:53.00,0:01:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Những nhà sáng tác này nỗ lực viết những cuốn sách. Dialogue: 0,0:01:56.00,0:01:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Và việc này trở nên khá dễ dàng hơn Dialogue: 0,0:01:58.00,0:02:00.00,Default,,0000,0000,0000,,nhờ sự phát triển của công nghệ in ấn vài thế kỉ trước. Dialogue: 0,0:02:00.00,0:02:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Từ đó, các nhà sáng tác đã có được Dialogue: 0,0:02:03.00,0:02:05.00,Default,,0000,0000,0000,,129 triệu cơ hội Dialogue: 0,0:02:05.00,0:02:07.00,Default,,0000,0000,0000,,xuất bản những cuốn sách. Dialogue: 0,0:02:07.00,0:02:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ nếu những cuốn sách đó không lạc vào lịch sử, Dialogue: 0,0:02:09.00,0:02:11.00,Default,,0000,0000,0000,,thì chúng sẽ ở đâu đó trong một thư viện nào đó, Dialogue: 0,0:02:11.00,0:02:14.00,Default,,0000,0000,0000,,và nhiều trong số đó được lưu trữ Dialogue: 0,0:02:14.00,0:02:16.00,Default,,0000,0000,0000,,và số hoá bởi Google, Dialogue: 0,0:02:16.00,0:02:18.00,Default,,0000,0000,0000,,nơi đến nay đã quét được 15 triệu cuốn sách. Dialogue: 0,0:02:18.00,0:02:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ khi Google số hoá một cuốn sách, họ sẽ đưa nó vào một định dạng thật đẹp. Dialogue: 0,0:02:21.00,0:02:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta có dữ liệu, thêm vào đó chúng ta có siêu dữ liệu. Dialogue: 0,0:02:23.00,0:02:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta có thông tin về những thứ như là cuốn sách đó được xuất bản khi nào, Dialogue: 0,0:02:26.00,0:02:28.00,Default,,0000,0000,0000,,ai là tác giả, nó được xuất bản khi nào. Dialogue: 0,0:02:28.00,0:02:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Và điều chúng tôi làm là lướt qua tất cả những bộ dữ liệu đó Dialogue: 0,0:02:31.00,0:02:35.00,Default,,0000,0000,0000,,và loại bỏ hết những cái không phải là những dữ liệu chất lượng nhất. Dialogue: 0,0:02:35.00,0:02:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Cái còn lại là Dialogue: 0,0:02:37.00,0:02:40.00,Default,,0000,0000,0000,,một tập hợp của 5 triệu cuốn sách. Dialogue: 0,0:02:40.00,0:02:43.00,Default,,0000,0000,0000,,500 tỉ từ, Dialogue: 0,0:02:43.00,0:02:45.00,Default,,0000,0000,0000,,một chuỗi kí tự dài hơn hàng ngàn lần Dialogue: 0,0:02:45.00,0:02:48.00,Default,,0000,0000,0000,,hệ gien con người -- Dialogue: 0,0:02:48.00,0:02:50.00,Default,,0000,0000,0000,,một bản chữ mà khi viết ra Dialogue: 0,0:02:50.00,0:02:52.00,Default,,0000,0000,0000,,sẽ dài bằng từ đây đi đến mặt trăng rồi vòng lại Dialogue: 0,0:02:52.00,0:02:54.00,Default,,0000,0000,0000,,hơn 10 lần -- Dialogue: 0,0:02:54.00,0:02:58.00,Default,,0000,0000,0000,,một mảnh thực của hệ gien văn hoá cuả chúng ta. Dialogue: 0,0:02:58.00,0:03:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Tất nhiên, điều chúng tôi đã làm Dialogue: 0,0:03:00.00,0:03:03.00,Default,,0000,0000,0000,,khi đối diện với một sự phóng đại tàn bạo như thế ... Dialogue: 0,0:03:03.00,0:03:05.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:03:05.00,0:03:08.00,Default,,0000,0000,0000,,là điều mà bất kì nhà nghiên cứu đáng kính nào Dialogue: 0,0:03:08.00,0:03:11.00,Default,,0000,0000,0000,,cũng sẽ làm. Dialogue: 0,0:03:11.00,0:03:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi trích ra một trang trong chuỗi XKCD Dialogue: 0,0:03:13.00,0:03:15.00,Default,,0000,0000,0000,,và chúng tôi nói "Khoan đã. Dialogue: 0,0:03:15.00,0:03:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi sẽ thử thí nghiệm chúng." Dialogue: 0,0:03:17.00,0:03:19.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:03:19.00,0:03:21.00,Default,,0000,0000,0000,,JM : Tất nhiên, chúng tôi đã nghĩ là Dialogue: 0,0:03:21.00,0:03:23.00,Default,,0000,0000,0000,,trước tiên hãy thử đưa dữ liệu ra Dialogue: 0,0:03:23.00,0:03:25.00,Default,,0000,0000,0000,,cho người ta thí nghiệm. Dialogue: 0,0:03:25.00,0:03:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Và chúng tôi suy nghĩ, dữ liệu nào có thể đem ra đây? Dialogue: 0,0:03:27.00,0:03:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Tất nhiên, các bạn muốn lấy những cuốn sách Dialogue: 0,0:03:29.00,0:03:31.00,Default,,0000,0000,0000,,và tung ra hết nguyên bản của 5 triệu cuốn sách. Dialogue: 0,0:03:31.00,0:03:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Google, cụ thể là Jon Orwant, Dialogue: 0,0:03:33.00,0:03:35.00,Default,,0000,0000,0000,,đã bảo cho chúng tôi một công thức mà chúng tôi nên nghĩ tới. Dialogue: 0,0:03:35.00,0:03:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi có 5 triệu cuốn sách, tức bằng với năm triệu tác giả Dialogue: 0,0:03:38.00,0:03:41.00,Default,,0000,0000,0000,,và năm triệu đơn kiện cho một cuộc kiện tụng khổng lồ. Dialogue: 0,0:03:41.00,0:03:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế, dù cách này rất rất hoành tráng, Dialogue: 0,0:03:43.00,0:03:46.00,Default,,0000,0000,0000,,nhưng một lần nữa lại cực kì cực kì không thực tế. Dialogue: 0,0:03:46.00,0:03:48.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:03:48.00,0:03:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Một lần nữa chúng tôi lại nhượng bộ Dialogue: 0,0:03:50.00,0:03:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi đã thử cách thực tế nhất nhưng ít hoành tráng Dialogue: 0,0:03:53.00,0:03:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi nói rằng, được rồi, thay vì phát hành nguyên cả văn bản, Dialogue: 0,0:03:55.00,0:03:57.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng tôi sẽ tung ra thống kê về những quyển sách đó. Dialogue: 0,0:03:57.00,0:03:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Hãy lấy một ví dụ cụm từ "Tia sáng hạnh phúc" Dialogue: 0,0:03:59.00,0:04:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là cụm bốn từ; chúng tôi gọi đó là một four-gram. Dialogue: 0,0:04:01.00,0:04:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi sẽ cho các bạn biết một four-gram sẽ xuất hiện bao nhiêu lần Dialogue: 0,0:04:03.00,0:04:05.00,Default,,0000,0000,0000,,trong những cuốn sách năm 1801, 1802, 1803, Dialogue: 0,0:04:05.00,0:04:07.00,Default,,0000,0000,0000,,cho đến tận năm 2008. Dialogue: 0,0:04:07.00,0:04:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Qua đó chúng ta sẽ có được một chuỗi thời gian Dialogue: 0,0:04:09.00,0:04:11.00,Default,,0000,0000,0000,,cho ta biết một câu nhất định được dùng với tần suất thế nào qua thời gian. Dialogue: 0,0:04:11.00,0:04:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi làm như thế với tất cả từ ngữ và nhóm từ trong những cuốn sách đó, Dialogue: 0,0:04:14.00,0:04:17.00,Default,,0000,0000,0000,,kết quả chúng tôi có được một bảng khổng lồ của hai tỉ đường Dialogue: 0,0:04:17.00,0:04:19.00,Default,,0000,0000,0000,,cho chúng tôi thấy cách nền văn hoá thay đổi qua thời gian. Dialogue: 0,0:04:19.00,0:04:21.00,Default,,0000,0000,0000,,ELA: Chúng tôi gọi hai tỉ đường đó là Dialogue: 0,0:04:21.00,0:04:23.00,Default,,0000,0000,0000,,hai tỉ n-gram. Dialogue: 0,0:04:23.00,0:04:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng cho ta biết điều gì ư? Dialogue: 0,0:04:25.00,0:04:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là mỗi n-gram đo xu hướng của nền văn hoá. Dialogue: 0,0:04:27.00,0:04:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Để tôi cho bạn một ví dụ. Dialogue: 0,0:04:29.00,0:04:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Thử giả định rằng tôi đang phát triển Dialogue: 0,0:04:31.00,0:04:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Mai tôi muốn nói cho các bạn biết tôi đã phát triển thế nào. Dialogue: 0,0:04:33.00,0:04:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Và có lẽ tôi sẽ nói là "Yesterday, I throve" ("Ngày hôm qua, tôi đã phát triển") Dialogue: 0,0:04:36.00,0:04:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Hay nói cách khác rằng " Yesterday, I thrived." ("Ngày hôm qua, tôi đã phát triển") Dialogue: 0,0:04:39.00,0:04:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi nên nói theo cách nào? Dialogue: 0,0:04:42.00,0:04:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Làm sao biết được? Dialogue: 0,0:04:44.00,0:04:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu là sáu tháng trước Dialogue: 0,0:04:46.00,0:04:48.00,Default,,0000,0000,0000,,tính nghệ thuật trong lĩnh vực này Dialogue: 0,0:04:48.00,0:04:50.00,Default,,0000,0000,0000,,là chẳng hạn bạn sẽ Dialogue: 0,0:04:50.00,0:04:52.00,Default,,0000,0000,0000,,tìm đến nhà tâm lý học có bộ tóc tuyệt vời này Dialogue: 0,0:04:52.00,0:04:54.00,Default,,0000,0000,0000,,và nói rằng, Dialogue: 0,0:04:54.00,0:04:57.00,Default,,0000,0000,0000,,"Steve, anh là chuyên gia về động từ bất quy tắc. Dialogue: 0,0:04:57.00,0:04:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi nên chia động từ đó theo cách nào?" Dialogue: 0,0:04:59.00,0:05:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Và ông ta sẽ nói với bạn rằng " Phần lớn người ta chia động từ đó thành "thrived", Dialogue: 0,0:05:01.00,0:05:04.00,Default,,0000,0000,0000,,nhưng một vài người dùng "throve"." Dialogue: 0,0:05:04.00,0:05:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Ít nhiều bạn cũng biết rằng Dialogue: 0,0:05:06.00,0:05:09.00,Default,,0000,0000,0000,,nếu bạn quay ngược lại 200 năm trước Dialogue: 0,0:05:09.00,0:05:12.00,Default,,0000,0000,0000,,và hỏi nhà chính trị có bộ tóc tuyệt vời ngang ngửa này Dialogue: 0,0:05:12.00,0:05:15.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:05:15.00,0:05:17.00,Default,,0000,0000,0000,,"Tom, tôi nên nói thế nào?" Dialogue: 0,0:05:17.00,0:05:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Ông ta sẽ nói rằng " Ở thời kì của tôi, hầu hết người ta dùng "throve", Dialogue: 0,0:05:19.00,0:05:22.00,Default,,0000,0000,0000,,nhưng một số dùng "thrived"." Dialogue: 0,0:05:22.00,0:05:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Giờ tôi sẽ cho các bạn xem dữ liệu sống Dialogue: 0,0:05:24.00,0:05:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Hai hàng trích ra từ bảng của hai tỷ dữ liệu kia Dialogue: 0,0:05:28.00,0:05:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Cái bạn đang nhìn thấy là tần số xuất hiện từng năm Dialogue: 0,0:05:30.00,0:05:33.00,Default,,0000,0000,0000,,của "thrived" và "throve" Dialogue: 0,0:05:34.00,0:05:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây chỉ là hai Dialogue: 0,0:05:36.00,0:05:39.00,Default,,0000,0000,0000,,trong số hai tỉ hàng. Dialogue: 0,0:05:39.00,0:05:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì thế toàn bộ dữ liệu này Dialogue: 0,0:05:41.00,0:05:44.00,Default,,0000,0000,0000,,sẽ hoành tráng hơn cả tỉ lần cái slide này. Dialogue: 0,0:05:44.00,0:05:46.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:05:46.00,0:05:50.00,Default,,0000,0000,0000,,(Vỗ tay) Dialogue: 0,0:05:50.00,0:05:52.00,Default,,0000,0000,0000,,JM: Vậy có bao nhiêu bức tranh khác đáng 500 tỉ từ ngữ. Dialogue: 0,0:05:52.00,0:05:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ như cái này Dialogue: 0,0:05:54.00,0:05:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn chọn dịch cúm, Dialogue: 0,0:05:56.00,0:05:58.00,Default,,0000,0000,0000,,bạn sẽ thấy những thời điểm cao trào mà bạn biết Dialogue: 0,0:05:58.00,0:06:01.00,Default,,0000,0000,0000,,khi mà những dịch cúm lớn tiêu diệt con người khắp nơi. Dialogue: 0,0:06:01.00,0:06:04.00,Default,,0000,0000,0000,,ELA: Nếu bạn vẫn chưa tin Dialogue: 0,0:06:04.00,0:06:06.00,Default,,0000,0000,0000,,mực nước biển đang tăng, Dialogue: 0,0:06:06.00,0:06:09.00,Default,,0000,0000,0000,,khí CO2 và nhiệt độ trái đất cũng thế. Dialogue: 0,0:06:09.00,0:06:12.00,Default,,0000,0000,0000,,JM: Các bạn chắc cũng muốn xem cái n-gram này, Dialogue: 0,0:06:12.00,0:06:15.00,Default,,0000,0000,0000,,nó nói cho Nietzsche biết rằng chúa không chết, Dialogue: 0,0:06:15.00,0:06:18.00,Default,,0000,0000,0000,,dù bạn có lẽ sẽ đồng ý rằng ông ta cần một nhà báo giỏi hơn. Dialogue: 0,0:06:18.00,0:06:20.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:06:20.00,0:06:23.00,Default,,0000,0000,0000,,ELA : Bạn có thể nắm được một số khái niệm khá trừu tượng đại loại thế này. Dialogue: 0,0:06:23.00,0:06:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Để tôi kể cho bạn nghe về lịch sử Dialogue: 0,0:06:25.00,0:06:27.00,Default,,0000,0000,0000,,của năm 1950. Dialogue: 0,0:06:27.00,0:06:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Phần lớn trong lịch sử Dialogue: 0,0:06:29.00,0:06:31.00,Default,,0000,0000,0000,,chẳng ai đếm xỉa gì về năm 1950 cả Dialogue: 0,0:06:31.00,0:06:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Năm 1700, 1800, 1900, Dialogue: 0,0:06:33.00,0:06:36.00,Default,,0000,0000,0000,,chẳng ai quan tâm. Dialogue: 0,0:06:37.00,0:06:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Trong suốt những năm 30 và 40, Dialogue: 0,0:06:39.00,0:06:41.00,Default,,0000,0000,0000,,cũng chẳng ai quan tâm . Dialogue: 0,0:06:41.00,0:06:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Bất ngờ vào giữa những năm 40 Dialogue: 0,0:06:43.00,0:06:45.00,Default,,0000,0000,0000,,bắt đầu có một chút động đậy. Dialogue: 0,0:06:45.00,0:06:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Người ta bắt đầu nhận ra 1950 sắp đến Dialogue: 0,0:06:47.00,0:06:49.00,Default,,0000,0000,0000,,và có thể nó sẽ rất hoành tráng! Dialogue: 0,0:06:49.00,0:06:52.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:06:52.00,0:06:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng không có bất cứ thứ gì có thể làm cho người ta chú ý đến năm 1950 Dialogue: 0,0:06:55.00,0:06:58.00,Default,,0000,0000,0000,,như chính năm 1950. Dialogue: 0,0:06:58.00,0:07:01.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:07:01.00,0:07:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Người ta đi lại xung quanh, bị ám ảnh. Dialogue: 0,0:07:03.00,0:07:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Họ không thể dừng nói Dialogue: 0,0:07:05.00,0:07:08.00,Default,,0000,0000,0000,,về tất cả những thứ họ làm trong năm 1950 Dialogue: 0,0:07:08.00,0:07:11.00,Default,,0000,0000,0000,,tất cả những thứ họ đang định làm trong năm 1950 Dialogue: 0,0:07:11.00,0:07:16.00,Default,,0000,0000,0000,,tất cả những giấc mơ họ muốn đạt được trong năm 1950. Dialogue: 0,0:07:16.00,0:07:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Thực tế 1950 tuyệt vời đến nỗi Dialogue: 0,0:07:18.00,0:07:20.00,Default,,0000,0000,0000,,nhiều năm sau đó, Dialogue: 0,0:07:20.00,0:07:23.00,Default,,0000,0000,0000,,người ta vẫn cứ nói đến những điều kinh ngạc đã xảy ra. Dialogue: 0,0:07:23.00,0:07:25.00,Default,,0000,0000,0000,,trong năm 51, 52, 53. Dialogue: 0,0:07:25.00,0:07:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Cuối cùng thì đến năm 1954, Dialogue: 0,0:07:27.00,0:07:29.00,Default,,0000,0000,0000,,có người mới thức tỉnh và nhận ra rằng Dialogue: 0,0:07:29.00,0:07:33.00,Default,,0000,0000,0000,,1950 đã qua lâu rồi! Dialogue: 0,0:07:33.00,0:07:35.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:07:35.00,0:07:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Và cứ như thế, bong bóng nổ! Dialogue: 0,0:07:37.00,0:07:39.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:07:39.00,0:07:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Câu chuyện của năm 1950 Dialogue: 0,0:07:41.00,0:07:43.00,Default,,0000,0000,0000,,là câu chuyện của từng năm mà chúng ta lưu lại được, Dialogue: 0,0:07:43.00,0:07:46.00,Default,,0000,0000,0000,,với một chút sự biến hóa nhỏ bởi giờ chúng ta có những biểu đồ hay ho này Dialogue: 0,0:07:46.00,0:07:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Và bởi vì chúng ta có những biểu đồ hay ho này, chúng ta có thể đo đạc nhiều thứ Dialogue: 0,0:07:49.00,0:07:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta có thể hỏi rằng ""Bong bóng nổ" nhanh như thế nào?" Dialogue: 0,0:07:51.00,0:07:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Và chúng ta có thể đo đạc điều đó một cách chính xác. Dialogue: 0,0:07:54.00,0:07:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Các phương trình được tính toán, các đồ thị được vẽ ra, Dialogue: 0,0:07:57.00,0:07:59.00,Default,,0000,0000,0000,,và kết quả cuối cùng Dialogue: 0,0:07:59.00,0:08:02.00,Default,,0000,0000,0000,,là chúng ta phát hiện ra "bong bóng nổ" ngày càng nhanh Dialogue: 0,0:08:02.00,0:08:04.00,Default,,0000,0000,0000,,qua từng năm. Dialogue: 0,0:08:04.00,0:08:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta mất dần sự quan tâm đến quá khứ một cách nhanh chóng. Dialogue: 0,0:08:09.00,0:08:11.00,Default,,0000,0000,0000,,JM: Bây giờ chúng tôi sẽ chia sẻ một vài lời khuyên về sự nghiệp cho bạn. Dialogue: 0,0:08:11.00,0:08:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Cho những ai muốn nổi tiếng, Dialogue: 0,0:08:13.00,0:08:15.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng ta có thể học từ 25 hình tượng chính trị gia nổi tiếng nhất, Dialogue: 0,0:08:15.00,0:08:17.00,Default,,0000,0000,0000,,các nhà sáng tác, diễn viên, v.v.v Dialogue: 0,0:08:17.00,0:08:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì vậy nếu bạn muốn nổi tiếng sớm, bạn nên làm diễn viên, Dialogue: 0,0:08:20.00,0:08:22.00,Default,,0000,0000,0000,,bởi tiếng tăm của bạn sẽ ngày càng tăng cuối những năm 20 của bạn -- Dialogue: 0,0:08:22.00,0:08:24.00,Default,,0000,0000,0000,,bạn vẫn còn trẻ, điều đó thật tuyêt. Dialogue: 0,0:08:24.00,0:08:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn có thể đợi một chút, bạn nên làm tiểu thuyết gia, Dialogue: 0,0:08:26.00,0:08:28.00,Default,,0000,0000,0000,,bởi rồi bạn sẽ đầy tiếng tăm Dialogue: 0,0:08:28.00,0:08:30.00,Default,,0000,0000,0000,,như Mark Twain, cực kì nổi tiếng. Dialogue: 0,0:08:30.00,0:08:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng nếu bạn muốn vươn đến đỉnh cao nhất, Dialogue: 0,0:08:32.00,0:08:34.00,Default,,0000,0000,0000,,bạn đừng hài lòng sớm Dialogue: 0,0:08:34.00,0:08:36.00,Default,,0000,0000,0000,,mà hãy trở thành nhà chính trị. Dialogue: 0,0:08:36.00,0:08:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn sẽ trở nên nổi tiếng cuối những năm 50 tuổi Dialogue: 0,0:08:38.00,0:08:40.00,Default,,0000,0000,0000,,và sẽ càng nổi tiếng hơn sau đó Dialogue: 0,0:08:40.00,0:08:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Những nhà khoa học cũng trở nên nổi tiếng khi họ già đi. Dialogue: 0,0:08:43.00,0:08:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ như là nhà sinh học, nhà vật lý học Dialogue: 0,0:08:45.00,0:08:47.00,Default,,0000,0000,0000,,có khuynh hướng nổi tiếng gần bằng diễn viên. Dialogue: 0,0:08:47.00,0:08:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Có một sai lầm mà bạn không nên phạm phải là trở thành nhà toán học. Dialogue: 0,0:08:50.00,0:08:52.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:08:52.00,0:08:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn làm điều đó Dialogue: 0,0:08:54.00,0:08:57.00,Default,,0000,0000,0000,,bạn có thể sẽ nghĩ rằng "Thật tuyệt. Mìng sẽ cố gắng hết sức trong những năm tuổi 20." Dialogue: 0,0:08:57.00,0:08:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng đoán thử đi, làm gì có ai quan tâm. Dialogue: 0,0:08:59.00,0:09:02.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:09:02.00,0:09:04.00,Default,,0000,0000,0000,,ELA: Còn có nhiều ghi chú nghiêm túc hơn thế này Dialogue: 0,0:09:04.00,0:09:06.00,Default,,0000,0000,0000,,trong những n-gram đó. Dialogue: 0,0:09:06.00,0:09:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ, đây là đường phát triển của Marc Chagall, Dialogue: 0,0:09:08.00,0:09:10.00,Default,,0000,0000,0000,,một nghệ sĩ sinh năm 1887. Dialogue: 0,0:09:10.00,0:09:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Và nó giống con đường phát triển bình thường của một người nổi tiếng. Dialogue: 0,0:09:13.00,0:09:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Ông ta càng ngày càng nổi tiếng, Dialogue: 0,0:09:17.00,0:09:19.00,Default,,0000,0000,0000,,trừ khi bạn nhìn vào nước Đức. Dialogue: 0,0:09:19.00,0:09:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn nhìn vào nước Đức, bạn sẽ thấy một thứ hoàn toàn lạ Dialogue: 0,0:09:21.00,0:09:23.00,Default,,0000,0000,0000,,một thứ bạn chưa bao giờ thấy, Dialogue: 0,0:09:23.00,0:09:25.00,Default,,0000,0000,0000,,đó là sự cực kì nổi tiếng của ông ấy Dialogue: 0,0:09:25.00,0:09:27.00,Default,,0000,0000,0000,,và rồi bất ngờ tụt dốc thảm hại, Dialogue: 0,0:09:27.00,0:09:30.00,Default,,0000,0000,0000,,cho đến tận cùng trong những năm 1933 và 1945 , Dialogue: 0,0:09:30.00,0:09:33.00,Default,,0000,0000,0000,,rồi lại hồi phục danh tiếng sau đó. Dialogue: 0,0:09:33.00,0:09:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Dĩ nhiên là chúng ta nhận ra rằng Dialogue: 0,0:09:35.00,0:09:38.00,Default,,0000,0000,0000,,sự thật thì Marc Chagall là một nghệ sĩ do thái Dialogue: 0,0:09:38.00,0:09:40.00,Default,,0000,0000,0000,,của quốc xã Đức. Dialogue: 0,0:09:40.00,0:09:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ, những dấu hiệu này Dialogue: 0,0:09:42.00,0:09:44.00,Default,,0000,0000,0000,,thực sự rất chuẩn Dialogue: 0,0:09:44.00,0:09:47.00,Default,,0000,0000,0000,,đến mức mà chúng ta không cần ai phải kiểm duyệt chúng. Dialogue: 0,0:09:47.00,0:09:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta tự nhận ra sự việc Dialogue: 0,0:09:49.00,0:09:51.00,Default,,0000,0000,0000,,bằng cách xử lý những dấu hiệu thật cơ bản. Dialogue: 0,0:09:51.00,0:09:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là một trong những cách đơn giản. Dialogue: 0,0:09:53.00,0:09:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Chẳng hạn như một dự đoán hợp lý Dialogue: 0,0:09:55.00,0:09:57.00,Default,,0000,0000,0000,,rằng danh tiếng trong một khoảng thời gian nhất định Dialogue: 0,0:09:57.00,0:09:59.00,Default,,0000,0000,0000,,sẽ bằng trung bình của danh tiếng trước Dialogue: 0,0:09:59.00,0:10:01.00,Default,,0000,0000,0000,,và sau đó chia ra. Dialogue: 0,0:10:01.00,0:10:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là thứ chúng ta dự đoán. Dialogue: 0,0:10:03.00,0:10:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Rồi chúng ta so sánh nó với mức độ nổi tiếng chúng ta quan sát được. Dialogue: 0,0:10:06.00,0:10:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta chia cái nó với mức độ dự đoán kia. Dialogue: 0,0:10:08.00,0:10:10.00,Default,,0000,0000,0000,,để được cái gọi là "mức độ danh tiếng bị kìm hãm" Dialogue: 0,0:10:10.00,0:10:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu mức độ danh tiếng bị kìm hãm rất rất nhỏ , Dialogue: 0,0:10:13.00,0:10:15.00,Default,,0000,0000,0000,,thì bạn có lẽ đang bị kìm hãm. Dialogue: 0,0:10:15.00,0:10:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu nó rất rất lớn, thì có lẽ bạn đang được lợi từ cơ quan tuyên truyền Dialogue: 0,0:10:19.00,0:10:21.00,Default,,0000,0000,0000,,JM: Giờ bạn hãy nhìn vào Dialogue: 0,0:10:21.00,0:10:24.00,Default,,0000,0000,0000,,sự phân phối của mức độ bị kìm hãm trên toàn dân số. Dialogue: 0,0:10:24.00,0:10:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Ví dụ ở đây -- Dialogue: 0,0:10:26.00,0:10:28.00,Default,,0000,0000,0000,,mức độ danh tiếng bị kìm hãm này của 5000 người Dialogue: 0,0:10:28.00,0:10:30.00,Default,,0000,0000,0000,,chọn ra trong những cuốn sách tiếng anh không có sự kìm hãm được biết đến -- Dialogue: 0,0:10:30.00,0:10:32.00,Default,,0000,0000,0000,,nó sẽ như thế này, hầu như gần bằng 1. Dialogue: 0,0:10:32.00,0:10:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều bạn mong muốn đơn giản chính là điều bạn quan sát được. Dialogue: 0,0:10:34.00,0:10:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là sự phân phối được thấy ở Đức -- Dialogue: 0,0:10:36.00,0:10:38.00,Default,,0000,0000,0000,,rất khác, nó được dịch chuyển về bên trái. Dialogue: 0,0:10:38.00,0:10:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Người ta đã nói về nó ít hơn hai lần nó đáng được. Dialogue: 0,0:10:41.00,0:10:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng quan trọng hơn hết là sự phân phối này trải rộng hơn nhiều . Dialogue: 0,0:10:43.00,0:10:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Có nhiều người cuối cùng lại ở xa hơn về phía trái của sự phân phối này Dialogue: 0,0:10:46.00,0:10:49.00,Default,,0000,0000,0000,,những người được ít hơn đến 10 lần danh tiếng mà họ đáng có. Dialogue: 0,0:10:49.00,0:10:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng đồng thời cũng có rất nhiều người ở xa phía bên phải Dialogue: 0,0:10:51.00,0:10:53.00,Default,,0000,0000,0000,,họ dường như đang hưởng lợi từ giới tuyên truyền. Dialogue: 0,0:10:53.00,0:10:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Bức tranh này chính là dấu đóng của sự kiểm duyệt sách. Dialogue: 0,0:10:56.00,0:10:58.00,Default,,0000,0000,0000,,ELA: Chúng tôi gọi phương pháp này Dialogue: 0,0:10:58.00,0:11:00.00,Default,,0000,0000,0000,,là văn hoá học. Dialogue: 0,0:11:00.00,0:11:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Giống như di truyền học. Dialogue: 0,0:11:02.00,0:11:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Khác ở chỗ di truyền học là ống kính của sinh học Dialogue: 0,0:11:04.00,0:11:07.00,Default,,0000,0000,0000,,qua cửa sổ nhìn vào chuỗi nền tảng trong hệ gen của con người. Dialogue: 0,0:11:07.00,0:11:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Văn hoá học cũng tương tự. Dialogue: 0,0:11:09.00,0:11:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó là sự ứng dụng của sự phân tích hàng loạt dữ liệu trên qui mô lớn Dialogue: 0,0:11:12.00,0:11:14.00,Default,,0000,0000,0000,,vào việc nghiên cứu văn hoá con người. Dialogue: 0,0:11:14.00,0:11:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Tại đây, qua ống kính của dữ liệu lịch sử đã được số hoá. Dialogue: 0,0:11:16.00,0:11:19.00,Default,,0000,0000,0000,,thay vì qua ống kính của hệ gien. Dialogue: 0,0:11:19.00,0:11:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều tuyệt vời về văn hoá học Dialogue: 0,0:11:21.00,0:11:23.00,Default,,0000,0000,0000,,là ai cũng có thể thực hiện được nó. Dialogue: 0,0:11:23.00,0:11:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Tại sao mọi người đều có thể thực hiện? Dialogue: 0,0:11:25.00,0:11:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Mọi người đều có thể làm điều đó là nhờ ba người , Dialogue: 0,0:11:27.00,0:11:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Jon Orwant, Matt Gray và Will Brockman của Google Dialogue: 0,0:11:30.00,0:11:32.00,Default,,0000,0000,0000,,nhìn thấy bản đồ mẫu của Ngram Viewer, Dialogue: 0,0:11:32.00,0:11:34.00,Default,,0000,0000,0000,,và nói rằng "Cái này thật hay! Dialogue: 0,0:11:34.00,0:11:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta phải làm thứ này cho mọi người dùng." Dialogue: 0,0:11:37.00,0:11:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Thế là trong chỉ hai tuần -- hai tuần trước khi bài luận văn của chúng tôi hoàn thành -- Dialogue: 0,0:11:39.00,0:11:42.00,Default,,0000,0000,0000,,họ đã lập trình một phiên bản của NGram Viewer cho công chúng. Dialogue: 0,0:11:42.00,0:11:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn có thể đánh một từ nào đó mà bạn thích Dialogue: 0,0:11:45.00,0:11:47.00,Default,,0000,0000,0000,,và xem n-gram của nó ngay lập tức -- Dialogue: 0,0:11:47.00,0:11:49.00,Default,,0000,0000,0000,,và cũng có thể xem ví dụ của tất cả các cuốn sách khác nhau Dialogue: 0,0:11:49.00,0:11:51.00,Default,,0000,0000,0000,,mà n-gram xuất hiện trong đó. Dialogue: 0,0:11:51.00,0:11:53.00,Default,,0000,0000,0000,,JM : Nó được sử dụng hơn một triệu lần vào ngày đầu tiên, Dialogue: 0,0:11:53.00,0:11:55.00,Default,,0000,0000,0000,,và đây thực sự là câu chất vấn hay nhất. Dialogue: 0,0:11:55.00,0:11:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Người ta muốn cố gắng hết sức, bước bước chân chắc nhất về phía trước. Dialogue: 0,0:11:58.00,0:12:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng hoá ra vào thế kỉ 18, người ta không hề thực sự quan tâm đến điều đó . Dialogue: 0,0:12:01.00,0:12:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Họ không muốn là "best", họ chỉ muốn là "beft". Dialogue: 0,0:12:04.00,0:12:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Dĩ nhiên thật ra đó chỉ là một lỗi chính tả. Dialogue: 0,0:12:07.00,0:12:09.00,Default,,0000,0000,0000,,không có gì to tát cả, Dialogue: 0,0:12:09.00,0:12:12.00,Default,,0000,0000,0000,,chỉ là S từng được viết theo cách khác, gần giống chữ F. Dialogue: 0,0:12:12.00,0:12:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Dĩ nhiên, Google lúc đó đã không để ý đến điều này, Dialogue: 0,0:12:15.00,0:12:18.00,Default,,0000,0000,0000,,nên chúng tôi đã viết về điều đó trong một bài báo cáo khoa học. Dialogue: 0,0:12:18.00,0:12:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng hoá ra đây chỉ là một sự nhắc nhở Dialogue: 0,0:12:20.00,0:12:22.00,Default,,0000,0000,0000,,rằng dù có hay đến đâu chăng nữa Dialogue: 0,0:12:22.00,0:12:24.00,Default,,0000,0000,0000,,thì khi bạn tìm cách hiểu những biểu đồ này, bạn phải vô cùng cẩn thận, Dialogue: 0,0:12:24.00,0:12:27.00,Default,,0000,0000,0000,,và bạn phải áp dụng những chuẩn mực nền tảng trong khoa học. Dialogue: 0,0:12:27.00,0:12:30.00,Default,,0000,0000,0000,,ELA : Người ta dùng phương pháp này cho đủ thứ mục đích hài hước. Dialogue: 0,0:12:30.00,0:12:37.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:12:37.00,0:12:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Thực ra chúng tôi không nhất thiết phải nói, Dialogue: 0,0:12:39.00,0:12:42.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng tôi sẽ chỉ cho các bạn xem tất cả những bức hình này và giữ yên lặng. Dialogue: 0,0:12:42.00,0:12:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Người này muốn biết về lịch sử của sự giận dữ. Dialogue: 0,0:12:45.00,0:12:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Có rất nhiều loại giận dữ. Dialogue: 0,0:12:48.00,0:12:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn bị vấp chân, đó sẽ là một chữ A "argh". Dialogue: 0,0:12:51.00,0:12:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu trái đất bị xâm chiếm bởi người Vogons Dialogue: 0,0:12:53.00,0:12:55.00,Default,,0000,0000,0000,,để làm đường giữ thông tin liên lạc giữa các vì sao. Dialogue: 0,0:12:55.00,0:12:57.00,Default,,0000,0000,0000,,đó sẽ là tám chữ A "aaaaaaaarg" Dialogue: 0,0:12:57.00,0:12:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Người này nghiên cứu tất cả "arghs" Dialogue: 0,0:12:59.00,0:13:01.00,Default,,0000,0000,0000,,từ một cho đến tám chữ "A". Dialogue: 0,0:13:01.00,0:13:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Và kết quả là Dialogue: 0,0:13:03.00,0:13:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Từ "arghs" với ít chữ A Dialogue: 0,0:13:05.00,0:13:08.00,Default,,0000,0000,0000,,tất nhiên tương ứng với những thứ gây nhiều tức giận hơn. Dialogue: 0,0:13:08.00,0:13:11.00,Default,,0000,0000,0000,,ngoại trừ trong những năm đầu của thập niên 80, thật kì lạ! Dialogue: 0,0:13:11.00,0:13:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi cho rằng điều này có lẽ có liên quan đến Reegan. Dialogue: 0,0:13:13.00,0:13:15.00,Default,,0000,0000,0000,,(Tiếng cười) Dialogue: 0,0:13:15.00,0:13:18.00,Default,,0000,0000,0000,,JM: Có rất nhiều cách sử dụng dữ liệu này, Dialogue: 0,0:13:18.00,0:13:21.00,Default,,0000,0000,0000,,nhưng điều mấu chốt là hồ sơ lịch sử đang được số hoá. Dialogue: 0,0:13:21.00,0:13:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Google đã số hoá 15 triệu cuốn sách. Dialogue: 0,0:13:23.00,0:13:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là 12 phần trăm của tất cả những cuốn sách đã từng được xuất bản. Dialogue: 0,0:13:25.00,0:13:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là một tảng lớn đáng kể của văn hoá loài người. Dialogue: 0,0:13:28.00,0:13:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Còn rất nhiều của nền văn hoá: nào là những bản viết tay, nào là báo chí, Dialogue: 0,0:13:31.00,0:13:33.00,Default,,0000,0000,0000,,nào là những thứ không phải là chữ mà là nghệ thuật và những bức tranh. Dialogue: 0,0:13:33.00,0:13:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Những thứ này tình cờ lại có trong máy tính của chúng ta, Dialogue: 0,0:13:35.00,0:13:37.00,Default,,0000,0000,0000,,trên những chiếc máy tính trên khắp thế giới. Dialogue: 0,0:13:37.00,0:13:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Khi điều đó xảy ra, nó sẽ thay đổi cách chúng ta Dialogue: 0,0:13:40.00,0:13:42.00,Default,,0000,0000,0000,,hiểu về quá khứ, hiện tại và nền văn hóa con người. Dialogue: 0,0:13:42.00,0:13:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Cảm ơn rất nhiều. Dialogue: 0,0:13:44.00,0:13:47.00,Default,,0000,0000,0000,,(Vỗ tay)