1
00:00:00,000 --> 00:00:02,000
Ерез Либерман Ејден: Сите знаат

2
00:00:02,000 --> 00:00:05,000
дека една слика вреди илјада зборови.

3
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
Но, ние од Харвард

4
00:00:09,000 --> 00:00:12,000
се прашувавме дали ова навистина е така.

5
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
(смеа)

6
00:00:14,000 --> 00:00:18,000
Па, составивме тим од експерти

7
00:00:18,000 --> 00:00:20,000
од Харвард, МИТ,

8
00:00:20,000 --> 00:00:23,000
Американскиот речник на зборови, Енциклопедија Британика,

9
00:00:23,000 --> 00:00:25,000
па дури и од нашиот горд спонзор

10
00:00:25,000 --> 00:00:28,000
Гугл.

11
00:00:28,000 --> 00:00:30,000
Внимателно работевме на ова

12
00:00:30,000 --> 00:00:32,000
околу четири години.

13
00:00:32,000 --> 00:00:37,000
И дојдовме до неверојатен заклучок.

14
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
Дами и господа, сликата не вреди илјада зборови.

15
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
Всушност, најдовме некои слики

16
00:00:42,000 --> 00:00:47,000
кои вредат 500 милијарди зборови.

17
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
Жан-Батист Мишел: Како дојдовме до овој заклучок?

18
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
Јас и Ерез размислувавме како

19
00:00:51,000 --> 00:00:53,000
да добиеме голема слика за човечката култура

20
00:00:53,000 --> 00:00:56,000
и човечката историја, за промените низ времето.

21
00:00:56,000 --> 00:00:58,000
Досега се напишани многу книги

22
00:00:58,000 --> 00:01:00,000
и си рековме дека најдобриот начин да учиме од нив

23
00:01:00,000 --> 00:01:02,000
е да ги прочитаме сите тие милиони книги.

24
00:01:02,000 --> 00:01:05,000
Се разбира, доколку постои скала на луди нешта,

25
00:01:05,000 --> 00:01:08,000
ова мора да се рангира екстремно високо.

26
00:01:08,000 --> 00:01:10,000
Проблемот е што истовремено постои и Х оска,

27
00:01:10,000 --> 00:01:12,000
која е многу практична оска.

28
00:01:12,000 --> 00:01:14,000
На неа сме многу ниско.

29
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
(аплауз)

30
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
Луѓето често користат алтернативен пристап,

31
00:01:20,000 --> 00:01:22,000
т.е. земаат неколку извори и ги читаат многу внимателно.

32
00:01:22,000 --> 00:01:24,000
Ова е многу практично, но не и многу луда работа.

33
00:01:24,000 --> 00:01:27,000
Она што навистина сакате да го направите

34
00:01:27,000 --> 00:01:30,000
е да дојдете до лудиот, но и практичен дел од овој простор.

35
00:01:30,000 --> 00:01:33,000
Излезе дека има една компанија преку реката што се вика Гугл,

36
00:01:33,000 --> 00:01:35,000
која неколку години претходно започнала проект за дигитализација,

37
00:01:35,000 --> 00:01:37,000
кој би можел да го овозможи овој пристап.

38
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
Тие имаат дигитализирано милиони книги.

39
00:01:39,000 --> 00:01:42,000
Тоа значи дека можат да се користат методи за пресметка

40
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
кои ќе овозможат читање на сите книги со еден клик.

41
00:01:44,000 --> 00:01:47,000
Тоа е многу практично и ептен лудо.

42
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
Да ви кажам малку за тоа од каде доаѓаат книгите.

43
00:01:50,000 --> 00:01:53,000
Уште од памтивек постоеле автори,

44
00:01:53,000 --> 00:01:56,000
кои настојувале да пишуваат книги,

45
00:01:56,000 --> 00:01:58,000
што станало значително полесно

46
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
со развојот на машината за печатење пред неколку века.

47
00:02:00,000 --> 00:02:03,000
Оттогаш, авторите успеале

48
00:02:03,000 --> 00:02:05,000
во 129 милиони поединечни случаи

49
00:02:05,000 --> 00:02:07,000
да објават книги.

50
00:02:07,000 --> 00:02:09,000
Доколку овие книги не се изгубени,

51
00:02:09,000 --> 00:02:11,000
тогаш се наоѓаат некаде во некоја библиотека.

52
00:02:11,000 --> 00:02:14,000
Многу од овие книги

53
00:02:14,000 --> 00:02:16,000
се дигитализирани од страна на Гугл,

54
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
кој досега има скенирано 15 милиони книги.

55
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
Кога Гугл дигитализира книга, ја става во навистина убав формат.

56
00:02:21,000 --> 00:02:23,000
Сега ги имаме податоците, плус имаме и метаподатоци,

57
00:02:23,000 --> 00:02:26,000
т.е. каде била објавена книгата,

58
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
кој е авторот, кога била објавена.

59
00:02:28,000 --> 00:02:31,000
Потоа, ги прегледавме сите овие податоци

60
00:02:31,000 --> 00:02:35,000
и елиминиравме сè што не е со највисок квалитет.

61
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
Она што ни останува

62
00:02:37,000 --> 00:02:40,000
е колекција од пет милиони книги.

63
00:02:40,000 --> 00:02:43,000
500 милијарди зборови.

64
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
Низа од знаци илјада пати подолга

65
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
од човечкиот геном -

66
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
текст кој, кога би бил испишан,

67
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
би се протегал од овде до Месечината и назад

68
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
10 пати последователно -

69
00:02:54,000 --> 00:02:58,000
вистински сведок на нашиот културолошки геном.

70
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
Се разбира, она што тогаш го направивме,

71
00:03:00,000 --> 00:03:03,000
соочени со една ваква безгранична хипербола...

72
00:03:03,000 --> 00:03:05,000
(смеа)

73
00:03:05,000 --> 00:03:08,000
е она што секои истражувачи со самопочит

74
00:03:08,000 --> 00:03:11,000
би го направиле.

75
00:03:11,000 --> 00:03:13,000
Како и во XKCD стриповите,

76
00:03:13,000 --> 00:03:15,000
рековме „Настрана, ве молиме.

77
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
Одиме со наука.“

78
00:03:17,000 --> 00:03:19,000
(смеа)

79
00:03:19,000 --> 00:03:21,000
Се разбира, си рековме

80
00:03:21,000 --> 00:03:23,000
„Ајде, прво да ги објавиме податоците,

81
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
за луѓето да можат научно да ги обработат“.

82
00:03:25,000 --> 00:03:27,000
Се прашавме кои податоци да ги објавиме.

83
00:03:27,000 --> 00:03:29,000
Секако, би сакале

84
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
да го објавите целиот текст од овие пет милиони книги.

85
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
Гугл, а особено Џон Орвант,

86
00:03:33,000 --> 00:03:35,000
ни кажа една мала равенка што требаше да ја научиме.

87
00:03:35,000 --> 00:03:38,000
Значи, имате пет милиони. Тоа се пет милиони автори.

88
00:03:38,000 --> 00:03:41,000
А, тоа се пет милиони тужители.

89
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
И макар што тоа би било навистина супер,

90
00:03:43,000 --> 00:03:46,000
сепак е многу непрактично.

91
00:03:46,000 --> 00:03:48,000
(смеа)

92
00:03:48,000 --> 00:03:50,000
Повторно се предомисливме

93
00:03:50,000 --> 00:03:53,000
и се насочивме кон попрактичниот пристап, кој не е толку луд.

94
00:03:53,000 --> 00:03:55,000
Па, наместо да го објавиме целиот текст,

95
00:03:55,000 --> 00:03:57,000
решивме да ја објавиме статистиката за книгите.

96
00:03:57,000 --> 00:03:59,000
Земете, на пример, „Блесок на среќа“.

97
00:03:59,000 --> 00:04:01,000
Тоа се три збора. Ние го викаме три-грам.

98
00:04:01,000 --> 00:04:03,000
Ќе ви покажеме колку пати одреден три-грам

99
00:04:03,000 --> 00:04:05,000
се појавил во книгите од 1801, 1802, 1803,

100
00:04:05,000 --> 00:04:07,000
сè до 2008 година.

101
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
Тоа ни дава временска низа

102
00:04:09,000 --> 00:04:11,000
за тоа колку често оваа реченица била користена низ времето.

103
00:04:11,000 --> 00:04:14,000
Тоа го повторивме со сите зборови и фрази што се појавуваат во овие книги,

104
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
и така добивме голема табела од две милијарди низи

105
00:04:17,000 --> 00:04:19,000
кои ни кажуваат како се менувала културата низ времето.

106
00:04:19,000 --> 00:04:21,000
Значи, имаме две милијарди низи,

107
00:04:21,000 --> 00:04:23,000
или, како што ние ги викаме, два милијарди ен-грами.

108
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
Што ни кажуваат тие?

109
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
Поединечните ен-грами ги мерат културолошките трендови.

110
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
Да ви дадам еден пример.

111
00:04:29,000 --> 00:04:31,000
Да претпоставиме дека просперирам

112
00:04:31,000 --> 00:04:33,000
и утре сакам да ви кажам колку добро ми одело.

113
00:04:33,000 --> 00:04:36,000
Можам да речам „Вчера, напредував“.

114
00:04:36,000 --> 00:04:39,000
Или, можам да кажам „Вчера, просперирав“.

115
00:04:39,000 --> 00:04:42,000
Кој збор да го употребам?

116
00:04:42,000 --> 00:04:44,000
Од каде да знам?

117
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
Од пред околу шест месеци,

118
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
со најмодерните алатки можете,

119
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
на пример,

120
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
да му се обратите на овој психолог со неверојатна фризура

121
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
и да го прашате

122
00:04:54,000 --> 00:04:57,000
„Стив, ти си експерт за неправилни глаголи.

123
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
Што да правам?“.

124
00:04:59,000 --> 00:05:01,000
А, тој ќе ви рече „Па, повеќето луѓе велат просперирав,

125
00:05:01,000 --> 00:05:04,000
но некои луѓе велат напредував.“

126
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
Исто така знаете, повеќе или помалку,

127
00:05:06,000 --> 00:05:09,000
дека ако се вратите за 200 години назад во времето

128
00:05:09,000 --> 00:05:12,000
и го прашате овој државник со еднакво неверојатна фризура...

129
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
(смеа)

130
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
„Том, што да правам?“,

131
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
тој ќе ви каже „Па, во мое време, повеќето луѓе напредуваа,

132
00:05:19,000 --> 00:05:22,000
но некои просперираа“.

133
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
Сега ќе ви ги покажам необработените податоци.

134
00:05:24,000 --> 00:05:28,000
Два реда од оваа табела со две милијарди записи.

135
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
Ја гледате фреквенцијата по години

136
00:05:30,000 --> 00:05:33,000
на „просперира“ и „напредува“ низ времето.

137
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
Ова се само два реда

138
00:05:36,000 --> 00:05:39,000
од две милијарди редови.

139
00:05:39,000 --> 00:05:41,000
Значи, вкупниот сет на податоци

140
00:05:41,000 --> 00:05:44,000
е милијарди пати поневеројатен од овој слајд.

141
00:05:44,000 --> 00:05:46,000
(смеа)

142
00:05:46,000 --> 00:05:50,000
(аплауз)

143
00:05:50,000 --> 00:05:52,000
Постојат многу други слики кои вредат 500 милијарди зборови.

144
00:05:52,000 --> 00:05:54,000
На пример, оваа.

145
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
Да го земеме грипот.

146
00:05:56,000 --> 00:05:58,000
Ќе видите скокови во времето кога знаете дека

147
00:05:58,000 --> 00:06:01,000
големи епидемии на грип убивале многу луѓе низ светот.

148
00:06:01,000 --> 00:06:04,000
Ако сè уште не сте убедени,

149
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
нивото на морињата расте,

150
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
како и атмосферскиот јаглерод диоксид и глобалната температура.

151
00:06:09,000 --> 00:06:12,000
Можеби ќе сакате да го погледнете и овој ен-грам,

152
00:06:12,000 --> 00:06:15,000
за да му кажете на Ниче дека Бог не е мртов,

153
00:06:15,000 --> 00:06:18,000
иако можеби ќе се согласите дека му треба подобра реклама.

154
00:06:18,000 --> 00:06:20,000
(смеа)

155
00:06:20,000 --> 00:06:23,000
Можете да налетате на некои прилично апстрактни концепти.

156
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
На пример, да ви ја кажам историјата

157
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
за 1950-тата година.

158
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
Претежно во минатото

159
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
на никого не му било гајле за 1950.

160
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
Во 1700, во 1800, во 1900...

161
00:06:33,000 --> 00:06:36,000
на никого не му било гајле.

162
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
Низ 30-тите и 40-тите

163
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
на никого не му било гајле.

164
00:06:41,000 --> 00:06:43,000
Наеднаш, во средината на 40-тите,

165
00:06:43,000 --> 00:06:45,000
почнало нешто да се шушка.

166
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
Луѓето сфатиле дека ќе се случи 1950 година

167
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
и дека тоа може да биде доста важно.

168
00:06:49,000 --> 00:06:52,000
(смеа)

169
00:06:52,000 --> 00:06:55,000
Но, ништо не ги заинтересирало луѓето за 1950 година

170
00:06:55,000 --> 00:06:58,000
како годината 1950.

171
00:06:58,000 --> 00:07:01,000
(смеа)

172
00:07:01,000 --> 00:07:03,000
Луѓето шетале наоколу преокупирани.

173
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
Не можеле да престанат да зборуваат

174
00:07:05,000 --> 00:07:08,000
за сите работи кои ги направиле во 1950,

175
00:07:08,000 --> 00:07:11,000
за сите работи што планирале да ги направат во 1950,

176
00:07:11,000 --> 00:07:16,000
сите соништа за она што сакале да го постигнат во 1950.

177
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
Всушност, 1950 била толку фасцинантна

178
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
што со години подоцна

179
00:07:20,000 --> 00:07:23,000
луѓето продолжиле да зборуваат за сите неверојатни нешта што се случиле тогаш.

180
00:07:23,000 --> 00:07:25,000
Во '51, '52, '53...

181
00:07:25,000 --> 00:07:27,000
Конечно во 1954,

182
00:07:27,000 --> 00:07:29,000
некој се разбудил и сфатил

183
00:07:29,000 --> 00:07:33,000
дека 1950 одамна поминала.

184
00:07:33,000 --> 00:07:35,000
(смеа)

185
00:07:35,000 --> 00:07:37,000
И така, одеднаш, целата работа спласнала.

186
00:07:37,000 --> 00:07:39,000
(смеа)

187
00:07:39,000 --> 00:07:41,000
Приказната за 1950 година

188
00:07:41,000 --> 00:07:43,000
е приказната за секоја година што ја имаме евидентирано,

189
00:07:43,000 --> 00:07:46,000
со мала промена, бидејќи сега ги имаме овие убави табели.

190
00:07:46,000 --> 00:07:49,000
Па, така, можеме да ги мериме нештата.

191
00:07:49,000 --> 00:07:51,000
Може да речеме „Колку брзо спласнала работата?“.

192
00:07:51,000 --> 00:07:54,000
Излезе дека многу прецизно можеме да го измериме тоа.

193
00:07:54,000 --> 00:07:57,000
Беа изведени равенки, беа направени графикони,

194
00:07:57,000 --> 00:07:59,000
и крајниот резултат

195
00:07:59,000 --> 00:08:02,000
ни говори дека работите спласнуваат сè побрзо и побрзо

196
00:08:02,000 --> 00:08:04,000
со секоја измината година.

197
00:08:04,000 --> 00:08:09,000
Сега побрзо губиме интерес за минатото.

198
00:08:09,000 --> 00:08:11,000
Еден мал професионален совет.

199
00:08:11,000 --> 00:08:13,000
Оние од вас кои сакаат да бидат славни

200
00:08:13,000 --> 00:08:15,000
може да учат од 25-те најславни политички фигури,

201
00:08:15,000 --> 00:08:17,000
автори, актери и така натаму.

202
00:08:17,000 --> 00:08:20,000
Ако сакате да станете славни кога сте помлади, треба да бидете актер,

203
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
бидејќи кај нив славата врвот го достигнува кон крајот на 20-тите години од животот.

204
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
Сè уште сте млади, баш супер.

205
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
Ако можете да почекате малку, тогаш треба да бидете автор,

206
00:08:26,000 --> 00:08:28,000
бидејќи тогаш ќе ги достигнете најголемите височини,

207
00:08:28,000 --> 00:08:30,000
како Марк Твен, на пример. Тој е екстремно славен.

208
00:08:30,000 --> 00:08:32,000
Но, ако сакате да дојдете до самиот врв,

209
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
тогаш треба да го одложите задоволството

210
00:08:34,000 --> 00:08:36,000
и, се разбира, да станете политичар.

211
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
Тогаш ќе станете славни кон крајот од вашите 50-ти,

212
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
а потоа ќе станувате уште пославни.

213
00:08:40,000 --> 00:08:43,000
Научниците, исто така, стануваат славни кога се многу постари.

214
00:08:43,000 --> 00:08:45,000
Како на пример, биолозите и физичарите

215
00:08:45,000 --> 00:08:47,000
можат да бидат славни речиси како актерите.

216
00:08:47,000 --> 00:08:50,000
Но, никако не смеете да станете математичар.

217
00:08:50,000 --> 00:08:52,000
(смеа)

218
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
Ако го направите тоа,

219
00:08:54,000 --> 00:08:57,000
ќе си мислите „Супер. Најголемите резултати ќе ги постигнам во моите 20-ти.“

220
00:08:57,000 --> 00:08:59,000
Но, никому нема да му е гајле.

221
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
(смеа)

222
00:09:02,000 --> 00:09:04,000
Има и потрезвени податоци

223
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
помеѓу ен-грамите.

224
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
На пример, еве ја траекторијата за Марк Шагал,

225
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
уметник роден во 1887.

226
00:09:10,000 --> 00:09:13,000
Ова изгледа како нормална траекторија за една славна личност.

227
00:09:13,000 --> 00:09:17,000
Тој станува сè пославен.

228
00:09:17,000 --> 00:09:19,000
Но, не ако барате на германски.

229
00:09:19,000 --> 00:09:21,000
Ако барате на германски, ќе видите нешто сосема бизарно,

230
00:09:21,000 --> 00:09:23,000
нешто што ретко се гледа.

231
00:09:23,000 --> 00:09:25,000
Тој станува екстремно славен,

232
00:09:25,000 --> 00:09:27,000
потоа наеднаш славата му паѓа,

233
00:09:27,000 --> 00:09:30,000
достигнувајќи најниска точка од 1933 до 1945,

234
00:09:30,000 --> 00:09:33,000
пред пак да се врати.

235
00:09:33,000 --> 00:09:35,000
Се разбира, од ова гледаме

236
00:09:35,000 --> 00:09:38,000
дека Марк Шагал бил еврејски уметник

237
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
во нацистичка Германија.

238
00:09:40,000 --> 00:09:42,000
Овие показатели

239
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
се толку силни,

240
00:09:44,000 --> 00:09:47,000
што не мора да знаеме дали некој бил цензуриран.

241
00:09:47,000 --> 00:09:49,000
Самите може да го откриеме тоа

242
00:09:49,000 --> 00:09:51,000
преку просто анализирање на показателот.

243
00:09:51,000 --> 00:09:53,000
Еве едноставен начин како да се направи тоа.

244
00:09:53,000 --> 00:09:55,000
Разумно очекување

245
00:09:55,000 --> 00:09:57,000
е дека нечија слава во еден даден временски период

246
00:09:57,000 --> 00:09:59,000
треба да биде приближно колку и просекот од нивната слава

247
00:09:59,000 --> 00:10:01,000
пред и по тој период.

248
00:10:01,000 --> 00:10:03,000
Тоа би го очекувале.

249
00:10:03,000 --> 00:10:06,000
Тоа ќе го споредиме со фактичката слава.

250
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
Едното го делиме со другото

251
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
и добиваме т.н. индекс на супресија (потиснување).

252
00:10:10,000 --> 00:10:13,000
Доколку овој индекс е многу, многу мал,

253
00:10:13,000 --> 00:10:15,000
тогаш веројатно сте биле потиснати.

254
00:10:15,000 --> 00:10:18,000
Доколку е многу голем, тогаш можеби користите пропаганда.

255
00:10:19,000 --> 00:10:21,000
Можете да ја погледнете

256
00:10:21,000 --> 00:10:24,000
дистрибуцијата на индексите на супресија низ цели популации.

257
00:10:24,000 --> 00:10:26,000
На пример, овде...

258
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
ова е индекс на супресија за 5.000 луѓе

259
00:10:28,000 --> 00:10:30,000
добиен од англиските книги за кои нема супресија.

260
00:10:30,000 --> 00:10:32,000
Тој изгледа вака. Во основа, цврсто е центриран на еден.

261
00:10:32,000 --> 00:10:34,000
Го гледате тоа и што би го очекувале.

262
00:10:34,000 --> 00:10:36,000
Оваа дистрибуција е од Германија.

263
00:10:36,000 --> 00:10:38,000
Многу е различна. Поместена е на лево.

264
00:10:38,000 --> 00:10:41,000
Луѓето за нив зборувале два пати помалку отколку што би требало.

265
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
Но, што е уште поважно, дистрибуцијата е многу поширока.

266
00:10:43,000 --> 00:10:46,000
Има многу луѓе на самиот лев крај од дистрибуцијата,

267
00:10:46,000 --> 00:10:49,000
за кои е зборувано десет пати помалку одошто е нормално.

268
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
Но, има и многу луѓе на десниот крај,

269
00:10:51,000 --> 00:10:53,000
на кои изгледа им помогнала пропаганда.

270
00:10:53,000 --> 00:10:56,000
Оваа слика е показател за цензурата на книгите.

271
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
Овој метод

272
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
го нарекуваме културомика.

273
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
Сличен е на геномиката,

274
00:11:02,000 --> 00:11:04,000
со таа разлика што со геномиката ја разбираме билогијата,

275
00:11:04,000 --> 00:11:07,000
преку базните секвенци во човечкиот геном.

276
00:11:07,000 --> 00:11:09,000
Културомиката е слична.

277
00:11:09,000 --> 00:11:12,000
Тоа е применета анализа врз податоци од голем размер

278
00:11:12,000 --> 00:11:14,000
со цел да се проучи човечката култура.

279
00:11:14,000 --> 00:11:16,000
Наместо да гледаме низ призмата на геномот,

280
00:11:16,000 --> 00:11:19,000
овде гледаме низ призмата на дигитализираните историски податоци.

281
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
Она што е супер кај културомиката

282
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
е што секој може да ја примени.

283
00:11:23,000 --> 00:11:25,000
Зошто?

284
00:11:25,000 --> 00:11:27,000
Затоа што тројца момци,

285
00:11:27,000 --> 00:11:30,000
Џон Орвант, Мет Греј и Вил Брокман од Гугл,

286
00:11:30,000 --> 00:11:32,000
го видоа прототипот за „Ngram Viewer“

287
00:11:32,000 --> 00:11:34,000
и рекоа „Ова е баш забавно.

288
00:11:34,000 --> 00:11:37,000
Мора да го направиме достапно за луѓето.“

289
00:11:37,000 --> 00:11:39,000
Во период од две недели, пред да излезе нашата статија,

290
00:11:39,000 --> 00:11:42,000
тие направија верзија на „Ngram Viewer“ наменета за широката јавност.

291
00:11:42,000 --> 00:11:45,000
Па, така и вие може да напишете збор или фраза што ве интересираат

292
00:11:45,000 --> 00:11:47,000
и веднаш да го видите ен-грамот за нив.

293
00:11:47,000 --> 00:11:49,000
Исто така, можете да ги пребарате и книгите

294
00:11:49,000 --> 00:11:51,000
во кои се појавува вашиот ен-грам.

295
00:11:51,000 --> 00:11:53,000
Во само првиот ден оваа алатка беше искористена преку милион пати.

296
00:11:53,000 --> 00:11:55,000
Тоа е најдоброто од сите пребарувања.

297
00:11:55,000 --> 00:11:58,000
Луѓето сакаат да бидат најдобри што можат, да дадат сè од себе.

298
00:11:58,000 --> 00:12:01,000
Но, изгледа дека во 18-тиот век на луѓето воопшто не им било гајле за тоа.

299
00:12:01,000 --> 00:12:04,000
Не сакале да бидат најдобри (beSt), туку најдобли (beFt).

300
00:12:04,000 --> 00:12:07,000
Се разбира ова е само грешка.

301
00:12:07,000 --> 00:12:09,000
Не се работи за стремеж кон медиокритет,

302
00:12:09,000 --> 00:12:12,000
туку тогаш буквата S се пишувала поинаку, слично на F.

303
00:12:12,000 --> 00:12:15,000
Гугл го немаше забележано ова

304
00:12:15,000 --> 00:12:18,000
и затоа ние го спомнавме во трудот што го објавивме.

305
00:12:18,000 --> 00:12:20,000
Ова треба да биде само потсетник

306
00:12:20,000 --> 00:12:22,000
дека, иако ова е многу забавно,

307
00:12:22,000 --> 00:12:24,000
кога ги интерпретирате графконите мора да бидете многу внимателни

308
00:12:24,000 --> 00:12:27,000
и мора да ги примените основните стандарди на науката.

309
00:12:27,000 --> 00:12:30,000
Луѓето го користат ова за разни забавни цели.

310
00:12:30,000 --> 00:12:37,000
(смеа)

311
00:12:37,000 --> 00:12:39,000
Нема потреба да зборуваме.

312
00:12:39,000 --> 00:12:42,000
Само ќе ви ги покажеме слајдовите и ќе молчиме.

313
00:12:42,000 --> 00:12:45,000
Овде некој бил заинтересиран за историјата на фрустрацијата.

314
00:12:45,000 --> 00:12:48,000
Има разни видови на фрустрација.

315
00:12:48,000 --> 00:12:51,000
Ако си го удрите палецот, тоа е „уф“ со едно у.

316
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
Доколку Земјата е уништена од страна на Вогоните

317
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
за да се изгради меѓуѕвездена обиколница,

318
00:12:55,000 --> 00:12:57,000
тоа е „уф“ со осум у.

319
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
Оваа личност ги проучувала сите видови на „уф“,

320
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
со од една до осум букви у.

321
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
Се покажало дека

322
00:13:03,000 --> 00:13:05,000
поретко се користат оние „уф“

323
00:13:05,000 --> 00:13:08,000
кои кореспондираат на нештата што се пофрустрирачки,

324
00:13:08,000 --> 00:13:11,000
освен, за чудо, во раните 80-ти.

325
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
Мислиме дека тоа некако е поврзано со Реган.

326
00:13:13,000 --> 00:13:15,000
(смеа)

327
00:13:15,000 --> 00:13:18,000
Овие податоци може да се користат на разни начини,

328
00:13:18,000 --> 00:13:21,000
но она што е најважно е дека историските записи се дигитализираат.

329
00:13:21,000 --> 00:13:23,000
Гугл започна со дигитализација на 15 милиони книги.

330
00:13:23,000 --> 00:13:25,000
Тоа се 12 проценти од сите книги што некогаш биле објавени,

331
00:13:25,000 --> 00:13:28,000
што е значаен дел од човечката култура.

332
00:13:28,000 --> 00:13:31,000
Но, културата е многу повеќе: имаме ракописи, весници,

333
00:13:31,000 --> 00:13:33,000
податоци кои не се текстуални, како уметноста и сликите.

334
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
Сите тие треба да се најдат на нашите компјутери,

335
00:13:35,000 --> 00:13:37,000
на компјутерите низ целиот свет.

336
00:13:37,000 --> 00:13:40,000
Тоа ќе го смени начинот на кој

337
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
ги разбираме нашето минато, нашата сегашност и човечката култура.

338
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
Ви благодарам многу.

339
00:13:44,000 --> 00:13:47,000
(аплауз)