0:00:07.235,0:00:11.185
Gdzieś w pobliżu jakieś zwierzę robi kupę.

0:00:11.185,0:00:15.576
Każdego dnia w królestwie zwierząt[br]powstaje tyle łajna,

0:00:15.576,0:00:21.566
ile wody przelewa się[br]przez Wodospady Wiktorii.

0:00:21.566,0:00:24.934
To dlaczego nasza planeta[br]nie jest pokryta kupą?

0:00:24.934,0:00:29.244
Podziękowania za zjadanie tego wszystkiego[br]należą się skromnemu żukowi gnojowemu.

0:00:29.244,0:00:34.568
Potrafi w ciągu nocy zakopać[br]250-krotność masy własnego ciała

0:00:34.568,0:00:40.253
i dzielnie radzi sobie[br]z nieprzerwanym strumieniem kału.

0:00:40.253,0:00:46.065
Ponad 7000 gatunków żuków gnojowych[br]dba o porządek na sześciu kontynentach.

0:00:46.065,0:00:48.785
Wszędzie poza Antarktyką.

0:00:48.785,0:00:51.924
Pierwsze zadanie żuka gnojowego[br]to zlokalizowanie łajna.

0:00:51.924,0:00:54.954
Niektóre zamieszkują okolice odbytu[br]większych zwierząt,

0:00:54.954,0:00:57.493
gotowe do skoku podczas defekacji.

0:00:57.493,0:01:01.986
Inne węszą w poszukiwaniu kału zwierząt.

0:01:01.986,0:01:07.055
Sterta słoniowego łajna może przyciągnąć[br]4000 żuków w ciągu 15 minut.

0:01:07.055,0:01:08.868
Gdy żuk odnajdzie łajno,

0:01:08.868,0:01:12.964
musi szybko pracować,[br]aby zabezpieczyć część zdobyczy.

0:01:12.964,0:01:16.935
Większość żuków gnojowych[br]można podzielić na trzy grupy.

0:01:16.935,0:01:17.878
Turlacze,

0:01:17.878,0:01:18.749
kopacze

0:01:18.749,0:01:21.254
i osadnicy.

0:01:21.254,0:01:25.253
Turlacze formują z łajna kulę[br]i za pomocą tylnych odnóży

0:01:25.253,0:01:28.447
szybko turlają ją z dala od konkurentów.

0:01:28.447,0:01:30.434
Potencjalni partnerzy wskakują na kulę

0:01:30.434,0:01:32.975
i kiedy jej twórca wybierze[br]swoją drugą połówkę,

0:01:32.975,0:01:36.375
oboje zakopują kulę łajna w ziemi.

0:01:36.375,0:01:41.614
Następnie samica składa w kuli jedno jajo.

0:01:41.614,0:01:43.654
Kopacze stosują inne podejście.

0:01:43.654,0:01:47.536
Dokopują się od spodu do placka z łajna,[br]które ściągają wgłąb ziemi,

0:01:47.536,0:01:50.896
gdzie z bryłek łajna lepią kule lęgowe,

0:01:50.896,0:01:52.004
kule łajna

0:01:52.004,0:01:56.305
lub "kiełbaski", w zależności[br]od ich kształtu i rozmiaru.

0:01:56.305,0:02:00.205
Samce kopaczy posiadają[br]spektakularny zestaw rogów

0:02:00.205,0:02:03.215
wykorzystywany podczas walk[br]o kontrolę nad tunelami,

0:02:03.215,0:02:06.770
które potem muszą bronić[br]dopóki samica nie złoży jaja.

0:02:06.770,0:02:12.027
Niektóre samce kopaczy, aby uniknąć walki,[br]udają pozbawione rogów samice

0:02:12.027,0:02:16.795
i gdy strażnicy nie patrzą, zakradają się[br]do tuneli w poszukiwaniu pary.

0:02:16.795,0:02:19.355
Trzecia grupa żuków gnojowych, osadnicy,

0:02:19.355,0:02:21.634
stosuje najprostsze podejście.

0:02:21.634,0:02:24.885
Składają jaja bezpośrednio[br]w plackach łajna.

0:02:24.885,0:02:28.016
Ich potomstwo jest przez to[br]bardziej zagrożone przez drapieżniki

0:02:28.016,0:02:30.645
niż potomstwo kopaczy i turlaczy.

0:02:30.645,0:02:34.084
Larwy żerując w placku łajna[br]budują tunele,

0:02:34.084,0:02:39.754
i zostawiają wietrzejące resztki,[br]które kolonizują bakterie i grzyby.

0:02:39.754,0:02:43.896
Gdy larwa wykluje się[br]w tunelu, kuli lub placku

0:02:43.896,0:02:47.514
żywi się łajnem do momentu[br]przeobrażenia w poczwarkę,

0:02:47.514,0:02:50.295
a potem w dorosłego żuka.

0:02:50.295,0:02:53.375
Oprócz sprzątania łajna, żuki gnojowe

0:02:53.375,0:02:56.666
pełnią inne ważne dla środowiska funkcje.

0:02:56.666,0:03:00.625
Po pierwsze, roznoszą nasiona roślin.

0:03:00.625,0:03:02.035
Odchody małp,

0:03:02.035,0:03:02.894
dzikich świń

0:03:02.894,0:03:06.744
oraz innych zwierząt zawierają nasiona[br]ze zjedzonych owoców.

0:03:06.744,0:03:08.875
Kiedy żuki zakopują swoje kule łajna,

0:03:08.875,0:03:12.004
nieświadomie zabezpieczają nasiona[br]przed drapieżnikami

0:03:12.004,0:03:15.086
i zwiększają ich szanse na wykiełkowanie.

0:03:15.086,0:03:18.494
Pewna południowoafrykańska roślina[br]postanowiła to wykorzystać

0:03:18.494,0:03:22.844
i zaczęła produkować nasiona,[br]które wyglądają i pachną jak łajno,

0:03:22.844,0:03:25.873
żeby podstępnie wykorzystać żuki[br]do ich zakopania.

0:03:25.873,0:03:30.156
Żuki gnojowe pełnią również ważne funkcje[br]w rolniczych ekosystemach.

0:03:30.156,0:03:34.004
Zwierzęta hodowlane, jak krowy i owce,[br]produkują olbrzymie ilości łajna

0:03:34.004,0:03:37.645
zawierającego składniki odżywcze,[br]które mogą wykorzystać rośliny.

0:03:37.645,0:03:41.525
Żuki rozdrabniają łajno[br]i zakopują głęboko w ziemi,

0:03:41.525,0:03:45.825
gdzie korzenie roślin mają łatwy dostęp[br]do składników odżywczych.

0:03:45.825,0:03:51.767
Oszacowano, że praca żuków w USA[br]jest warta 380 milionów dolarów rocznie,

0:03:51.767,0:03:56.094
a w Wielkiej Brytanii[br]367 milionów funtów rocznie.

0:03:56.094,0:03:59.196
Żuki gnojowe mogą również pomóc[br]w walce z globalnym ociepleniem

0:03:59.196,0:04:03.476
poprzez redukcję gazów cieplarnianych[br]produkowanych przez rolnictwo.

0:04:03.476,0:04:06.796
Mikroby żyjące w łajnie[br]w warunkach niedotlenionych

0:04:06.796,0:04:10.685
wytwarzają metan, silny gaz cieplarniany.

0:04:10.685,0:04:14.175
Wydrążone przez żuki tunele[br]natleniają placki z łajna,

0:04:14.175,0:04:17.624
co powstrzymuje mikroby[br]wytwarzające metan.

0:04:17.624,0:04:19.525
Żuk gnojowy roznosi nasiona,

0:04:19.525,0:04:20.594
pomaga rolnikom

0:04:20.594,0:04:22.435
i walczy z globalnym ociepleniem.

0:04:22.435,0:04:26.675
Udaje mu się to wszystko przy okazji[br]wykonywania własnych obowiązków.

0:04:26.675,0:04:30.465
Przechodząc następnym razem[br]obok łajna w lesie lub na polu

0:04:30.465,0:04:32.945
warto przyjrzeć mu się dokładniej.