Gdzieś w pobliżu jakieś zwierzę robi kupę.
Każdego dnia w królestwie zwierząt
powstaje tyle łajna,
ile wody przelewa się
przez Wodospady Wiktorii.
To dlaczego nasza planeta
nie jest pokryta kupą?
Podziękowania za zjadanie tego wszystkiego
należą się skromnemu żukowi gnojowemu.
Potrafi w ciągu nocy zakopać
250-krotność masy własnego ciała
i dzielnie radzi sobie
z nieprzerwanym strumieniem kału.
Ponad 7000 gatunków żuków gnojowych
dba o porządek na sześciu kontynentach.
Wszędzie poza Antarktyką.
Pierwsze zadanie żuka gnojowego
to zlokalizowanie łajna.
Niektóre zamieszkują okolice odbytu
większych zwierząt,
gotowe do skoku podczas defekacji.
Inne węszą w poszukiwaniu kału zwierząt.
Sterta słoniowego łajna może przyciągnąć
4000 żuków w ciągu 15 minut.
Gdy żuk odnajdzie łajno,
musi szybko pracować,
aby zabezpieczyć część zdobyczy.
Większość żuków gnojowych
można podzielić na trzy grupy.
Turlacze,
kopacze
i osadnicy.
Turlacze formują z łajna kulę
i za pomocą tylnych odnóży
szybko turlają ją z dala od konkurentów.
Potencjalni partnerzy wskakują na kulę
i kiedy jej twórca wybierze
swoją drugą połówkę,
oboje zakopują kulę łajna w ziemi.
Następnie samica składa w kuli jedno jajo.
Kopacze stosują inne podejście.
Dokopują się od spodu do placka z łajna,
które ściągają wgłąb ziemi,
gdzie z bryłek łajna lepią kule lęgowe,
kule łajna
lub "kiełbaski", w zależności
od ich kształtu i rozmiaru.
Samce kopaczy posiadają
spektakularny zestaw rogów
wykorzystywany podczas walk
o kontrolę nad tunelami,
które potem muszą bronić
dopóki samica nie złoży jaja.
Niektóre samce kopaczy, aby uniknąć walki,
udają pozbawione rogów samice
i gdy strażnicy nie patrzą, zakradają się
do tuneli w poszukiwaniu pary.
Trzecia grupa żuków gnojowych, osadnicy,
stosuje najprostsze podejście.
Składają jaja bezpośrednio
w plackach łajna.
Ich potomstwo jest przez to
bardziej zagrożone przez drapieżniki
niż potomstwo kopaczy i turlaczy.
Larwy żerując w placku łajna
budują tunele,
i zostawiają wietrzejące resztki,
które kolonizują bakterie i grzyby.
Gdy larwa wykluje się
w tunelu, kuli lub placku
żywi się łajnem do momentu
przeobrażenia w poczwarkę,
a potem w dorosłego żuka.
Oprócz sprzątania łajna, żuki gnojowe
pełnią inne ważne dla środowiska funkcje.
Po pierwsze, roznoszą nasiona roślin.
Odchody małp,
dzikich świń
oraz innych zwierząt zawierają nasiona
ze zjedzonych owoców.
Kiedy żuki zakopują swoje kule łajna,
nieświadomie zabezpieczają nasiona
przed drapieżnikami
i zwiększają ich szanse na wykiełkowanie.
Pewna południowoafrykańska roślina
postanowiła to wykorzystać
i zaczęła produkować nasiona,
które wyglądają i pachną jak łajno,
żeby podstępnie wykorzystać żuki
do ich zakopania.
Żuki gnojowe pełnią również ważne funkcje
w rolniczych ekosystemach.
Zwierzęta hodowlane, jak krowy i owce,
produkują olbrzymie ilości łajna
zawierającego składniki odżywcze,
które mogą wykorzystać rośliny.
Żuki rozdrabniają łajno
i zakopują głęboko w ziemi,
gdzie korzenie roślin mają łatwy dostęp
do składników odżywczych.
Oszacowano, że praca żuków w USA
jest warta 380 milionów dolarów rocznie,
a w Wielkiej Brytanii
367 milionów funtów rocznie.
Żuki gnojowe mogą również pomóc
w walce z globalnym ociepleniem
poprzez redukcję gazów cieplarnianych
produkowanych przez rolnictwo.
Mikroby żyjące w łajnie
w warunkach niedotlenionych
wytwarzają metan, silny gaz cieplarniany.
Wydrążone przez żuki tunele
natleniają placki z łajna,
co powstrzymuje mikroby
wytwarzające metan.
Żuk gnojowy roznosi nasiona,
pomaga rolnikom
i walczy z globalnym ociepleniem.
Udaje mu się to wszystko przy okazji
wykonywania własnych obowiązków.
Przechodząc następnym razem
obok łajna w lesie lub na polu
warto przyjrzeć mu się dokładniej.