...
Kimya öğrencilerinin çoğunu bir aşamada kafasını karıştıran
bir kavramdan bahsedelim,
aslında belli bir katmandan, en basit kavramlardan biri.
Bu, mol fikridir, kimyada
arka bahçenizi kazamaktan ya da
sol gözünüzden kurtulmak istediğiniz şeyden biraz farklıdır(?).
Kimyada mol, sadece bir sayıdır.
O, sadece bir sayıdır ve bu sayı 6.02
çarpı 10 üzeri 23'tür.
Yani çok büyük bir sayı.
Bu sayıya Avogadro sayısı denir.
Belki Avogadro üzerine bir video yapacağım.
Avogadro sayısı.
Zaten bilmeniz gereken bu kadar.
Mol sadece bir sayıdır.
Molun çok daha karmakarışık
tanımları vardır.
Aslında bu değil--aslında, izin verin
şunu Vikipedi'den kopyalayıp yapıştırayım.
Bu, Vikipedi'nin mol tanımı.
Ve umarım videonun sonunda iki tanımın da
aynı olduğunu göreceksiniz.
Fakat eğer bu ifadeyle çok karşılaşıyorsanız,
bence, bu kolay bir ifade biçimi değildir.
Temel olarak, "...mol;
12 gram karbon 12 elementindeki atom sayısı
kadar tanecik içeren sistemdir. (Vikipedi)" Tamam,
size söylediğim gibi mol, 6.02 çarpı on üzeri 23'tür.
Yani eğer son bölümü alırsanız, 12 gram
karbon 12'deki atom miktarı.
Bu, 1 mol karbon 12--
şöyle yazalım--karbon 12.
12 gram karbonda 1 mol karbon 12 atomu bulunur.
Bu nedenle mol kullanışlıdır.
Yani sadece 1 mol yazmak yerine,
12 gram karbonda, 6.02 çarpı 10 üzeri 23 karbon
atomu, karbon 12 atomu bulunur yazabilirdim.
Bunu nasıl anladınız?
Veya sanırım, bu başka ne anlama geliyor?
Şunu kastediyorum, biz sadece karbona ekledik, onlar
herhangi bir molekülün, atom ağırlık birimleri ve gram
arasında çevrildiğinde bulunan madde miktarı dediler.
Bunu çok kafa karıştırıcı buluyorum.
Bunu başka yerlere nasıl uygulayabiliriz?
Anlamamız gereken ilk şey, mol sadece
gram ve atomik kütle birimi çevirmek için bir yoldur.
Bir karbon 12 nedir?
Kütle numarası nedir?
12.
Bu nedenle ona karbon 14 yerine karbon 12 deniyor.
Yani kütlesi 12 atomik kütle birimi.
Yani eğer 12 atomik kütle birimi kadar kütlesi
olan bir şeyiniz varsa ve bir mol kadar, yada 6.02
çarpı 10 üzeri 23 tane, tüm atomlar
12 gram kütleye sahip olurlar.
Bir başka düşünme şekli de 1 gramın 1
atomik kütle birimi olduğunu kabul etmektir.
Atomik kütle birimini böyle yazacağım.
Ya da 1 gramın 6.02 çarpı 10 üzeri
23 atomik kütle birimine eşit olduğunu söyleyebilirsiniz.
Ve bunun kullanışlı olma nedeni--ki
Vikipedi tanımında biraz söylenmiş-- bize
atomik dünya ile--atomik
kütle birimleri ile ve, oh, sonunda bir tane
fazladan nötronumuz var, hadi atomik kütle numaramıza
ekleyelim diye uğraştığımız yer-- ve atomik dünya ile
bizim günlük, gramlarla uğraştığımız dünyamız arasında çeviri yapmamıza yardım eder.
Ve şimdi bildiğiniz gibi, bir gram hala
çok küçük bir kütle miktarı.
Bir kilogramın 1/1,000'idir.
Bir kilogram yaklaşık iki pounddur.
Yani bir gram yaklaşık olarak 1 poundun 1/500'biridir.
Yani bu fazla değildir.
Yani çok az bir miktar.
1 gram karbonda, ya da en azından 12 gram karbonda
bir sürü atomunuz vardır. 6.02 çarpı 10 üzeri 23 tane atomunuz vardır.
Ana noktayı bulabilmek için, muhtemelen
atom hakkında da konuşmuş olmalıyım.
Bu kocaman bir sayıdır.
Belki görselleştirmek için, bir saç
telinin çapını düşünün, bu bir saç teli ve bu da onun
çapı ise, bu yönde giderseniz, orada 1 milyon
karbon atomu bulunur. Bu yönde 1 milyon karbon atomu.
Eğer bir elma alırsak, orantıyı
algılayabilmek için, eğer elmanın atomlarından
birini--ve belirgin olarak, bir elmanın içinde
dolu farklı atom çeşidi vardır--eğer elmanın
atomlarından birini alıp onu elma boyutuna getirseydiniz,
elma Dünya büyüklüğünde olurdu.
Yani bir elma atomunun elmaya oranı, elmanın Dünya'ya
oranına eşittir.
Yani bunlar belirgin olarak-- bizim için bile kafamızda canlandırması zor,
bu boyutlardaki şeyleri.
Bir gram--tamam,
1 gram hidrojeniniz olduğunu düşünelim
1 gram hidrojen.
...
1 gram hidrojeniniz varsa, bu
1 mol hidrojeniniz var demektir.
Bunu nasıl biliyorum peki?
Çünkü hidrojenin kütle numarası 1.
Yani genel olarak, eğer bir element alırsanız--yani
kütlesi ne kadar olur, seçeyim, 1 mol alüminyumun?
...
Yani eğer 6.02 çarpı 10 üzeri 23 alüminyum
atomu, bu derlemenin kütlesi ne kadardır?
Tamam, her birinin atom kütle numarası 13.
Bu yüzden 13 atomik kütleleri var--
çarpı altı nokta--peki, öyle
yazmayacağım.
Bu muhtemelen kafanızı karıştıracak.
Bir atomun molü ile ilgili düşünmenin kolay yolu,
kütlesini alın-- ben atom numarasını alıyordum,
bu iyi değil--kütlesini alın.
Bu durumda, diyelim ki 27 olsun.
Bu nedenle alüminyum 27 ile uğraşıyoruz diyelim.
Kütle numarasını alırsınız, ve eğer 1 mol kadar varsa ondan, o zaman
kütlesi 27 gram olacaktır.
Yani gerçekten, bir mol kadar atomunuz olduğunda, bu
kendisinin kütle numarası ve gramı arasındaki doğrudan çevrimidir. 1
mol demir, diyelim ki demir 56--demirin bir çok
izotopu vardır--demir 56 ile uğraştığımızı var sayalım.
Genel olarak böyle bir şey duymayız, fakat diyelim ki
kütle numarası 56 olan bir demir izotopu ile uğraştığımızı
düşünelim.
Yani bende 1 mol kadar ondan varsa, 1 mol kadar şuradaki atomdan,
kütlesi-- işlem zor değil
-- 56 gram olur. Ve eğer bunun hakkında düşünürseniz,
atomik kütle numarası kaçtır?
Peki, bu her atoma 56 atomik kütle birimi demektir.
Bunlardan 1 mol kadar olduğuna göre, 6.02 çarpı 10 üzeri
23 tane 56 atomik kütle birimi eder.
Ve sonra bunu atomik kütle birimi bölü
grama bölersiniz.
Bu da 56 gram eder.
Ancak bunu düşünmenin kolay yolu sadece
her neyse kütle numarasını almaktır.
Eğer bir mol silikonunuz varsa
bir mol silikonun kütlesi - ağırlığı demek istemiyorum çünkü
bu herhangi bir gezegende geçerli olmalıdır--28 gram olur.
2 mol silikonun ağırlığı nedir peki?
...
Ve kütle numarasını yazayım.
Silikonun kütle numarasının 28 olduğunu var sayalım.
İki mol silikon.
Peki, 1 mol silikonun kütlesi 28 gram olacaktı, yani 2 mol
silikonun kütlesi 56 olacaktır.
Örneğin, diyelim ki kütle numarası 16 olan
4 mol oksijenim var.
Bunun kütlesi ne olurdu?
Bu kadar çok oksijen atomunun
kütlesi ne olabilirdi?
Peki, bu 4 kere--1 mol oksijen
16 gram kütleye sahip olur, yani 4 mol oksijen 64 gram olur.
Bu kafa karıştırıcı çünkü mol gibi kelimeleri sayı
olarak kullanmaya alışık değiliz, fakat hepsi bu, bir sayı.
Ve bunun hakkında düşünmenin kolay yolu, mol
atomik kütle sayısı ve gram arası çeviriden kurtarır.
Derseniz, peki, bu kadar gramı nasıl alırım?
Peki, 6.02 çarpı 10 üzeri 23 tane karbon
atomum olması lazımdı, bu karbon derlemesinin kütlesinin 12
gram olabilmesi için. Mol bu kadardır.
Sadece bir sayı.
Ve sizi bir şekilde konuştuklarımızla ilgili
oynamanız için yüreklendiriyorum,
Çünkü bu molün arkasındaki sezgisel noktayı anlayabilmeniz için
çok ama çok önemli, başka türlü
enerji kavramlarına geçince,
kilojul/mol, ve bu tepkimenin enerjisi ne kadardır gibi
konularda kafanız karışabilir.
Yani bu konuyu sindirdiğinizden
oldukça emin olun.
Ve eğer olamazsanız bana bildirin ve ben de gelecek videoyu
bununla ilgili yaparım, çünkü bu çok önemli.
...