WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.870
Химийн оюутнуудын зарим түвшинд дэх

NOTE Paragraph

00:00:02.870 --> 00:00:06.340
хамгийн их будилдаг ойлголтын талаар ярилцацгаая.

00:00:06.340 --> 00:00:07.530
Гэхдээ зарим түвшинд энэ нь

00:00:07.530 --> 00:00:09.210
хамгийн энгийн ойлголтуудын нэг байдаг.

00:00:09.210 --> 00:00:12.680
Үндсэн молийн санаа нь

00:00:12.680 --> 00:00:15.930
химийн хувьд бодохоор хашаагаа ухаж байгаа, эсвэл

00:00:15.930 --> 00:00:19.060
нүднээсээ холдуулахыг хүссэн зүйлээс шал өөр

00:00:19.060 --> 00:00:22.740
Химид моль нь зөвхөн тоо бөгөөд

00:00:22.740 --> 00:00:26.410
Энэхүү тоо 6.02-ыг

00:00:26.410 --> 00:00:27.980
10-ын 23 зэргээр үржүүлэхэд

00:00:27.980 --> 00:00:29.540
Энэ үнэхээр асар том тоо болно.

00:00:29.540 --> 00:00:32.490
Үүнийг Авогадрогийн тоо гэж нэрлэдэг.

00:00:32.490 --> 00:00:34.616
Авогадрогийн тухай видео хийх байх.

00:00:34.616 --> 00:00:40.106
Авогадрогийн тоо

00:00:40.106 --> 00:00:41.600
Та бүхний мэдэхийг хүсч байгаа зүйл.

00:00:41.600 --> 00:00:43.160
Моль нь зөвхөн тоо

00:00:43.160 --> 00:00:45.830
Бизантин олон төрлийн

00:00:45.830 --> 00:00:47.090
молийн тодорхойлолт байдаг.

00:00:47.090 --> 00:00:49.570
Энэ үнэндээ биш-Үнэндээ би Википедиагаас хуулаад

00:00:49.570 --> 00:00:53.160
зөөвөрлөж тавьлаа.

00:00:53.160 --> 00:00:56.190
Энэ Википедиагийн молийн тодорхойлолт.

00:00:56.190 --> 00:00:58.760
Мөн таныг энэ видеоны төгсгөлд эквивалентийн

00:00:58.760 --> 00:00:59.650
тухай ойлгоно гэж найдаж байна.

00:00:59.650 --> 00:01:01.870
Хэрвээ та үүнийг ажиглаад ойлгох юм бол

00:01:01.870 --> 00:01:07.490
миний хувьд энэ тиймч амархан ойлголт биш.

00:01:07.490 --> 00:01:09.550
Үндсэндээ “моль” 12C-ийн 12 гр тутамд

00:01:09.550 --> 00:01:15.420
агуулагдах атом массын тоо юм.

00:01:15.420 --> 00:01:20.860
Нэг моль нь 6.02-ыг 10-ын 23

00:01:20.860 --> 00:01:24.650
зэргээр үржүүлсэн тоо гэж хэлсэн.

00:01:24.650 --> 00:01:28.640
Хэрвээ 12C 12 гр дахь атомын

00:01:28.640 --> 00:01:30.920
сүүлийн хэсгийг авч үзвэл энэ нь

00:01:30.920 --> 00:01:40.310
нэг мольд 12C 12 гр байдаг гэсэн үг.

00:01:40.310 --> 00:01:43.100
Нүүрстөрөгч 12-г 12 C гээд бичье.

00:01:43.100 --> 00:01:57.550
12 нүүрстөрөгчийн 1 мольд 12 гр агуулагддаг.

00:01:57.550 --> 00:01:59.670
Моль нь яагаад хэрэгтэй байдгийн шалтгаан нь энэ юм.

00:01:59.670 --> 00:02:02.890
Тэгэхээр би зүгээр л 1 моль гэж бичихийн оронд

00:02:02.890 --> 00:02:08.880
6,02-ыг 10-ын 23 зэргээр үржүүлж бичсэн ба

00:02:08.880 --> 00:02:12.050
нүүрстөрөгч-12 гр-д нүүрстөрөгчийн 12 атом байдаг хэмээн бичсэн.

00:02:12.050 --> 00:02:13.180
Чи үүнийг юу гэж ойлгож байна?

00:02:13.180 --> 00:02:15.640
Эсвэл энэ ямар утгатай вэ?

00:02:15.640 --> 00:02:17.690
Нүүрстөрөгчийг атомын массын нэгж

00:02:17.690 --> 00:02:21.070
болон гр-ыг хооронд нь хувиргасан

00:02:21.070 --> 00:02:23.210
ямар нэгэн молекулын бодисын хэмжээ гэж хэлсэн.

00:02:23.210 --> 00:02:25.050
Энэ их намайг эргэлзүүлээд байгаа.

00:02:25.050 --> 00:02:26.610
Бид үүнийг бусад газарт яаж хэрэглэх вэ?

00:02:26.610 --> 00:02:29.020
Бидний ойлгох хамгийн эхний зүйл бол моль нь атом массын нэгж,

00:02:29.020 --> 00:02:33.080
гр хоёрын хоорондын хөрвүүлэх арга зам юм.

00:02:33.080 --> 00:02:36.800
Нэг нүүрстөрөгч 12 атом гэж яг юуг хэлээд байна вэ?

00:02:36.800 --> 00:02:37.700
Үүний массын тоо нь юу вэ?

00:02:37.700 --> 00:02:39.050
Энэ нь 12 юм.

00:02:39.050 --> 00:02:41.860
Нүүрстөрөгч 14 гэж хэлэхийн оронд нүүрстөрөгч 12 гэж дуудаж буй шалтгаан энэ юм.

00:02:41.860 --> 00:02:47.130
Тиймээс үүний атом массын нэгж нь 12 юм.

00:02:47.130 --> 00:02:50.060
Хэрвээ атом массын нэгж нь 12,

00:02:50.060 --> 00:02:53.990
тэдгээрийн моль болон 6,02-ыг

00:02:53.990 --> 00:02:57.850
10ын 23 зэргийн үржвэр хамтдаа байвал

00:02:57.850 --> 00:03:01.840
үүнийг 12 гр гэж ойлгож болно.

00:03:01.840 --> 00:03:06.320
Өөрөөр бодож үзвэл атом массын

00:03:06.320 --> 00:03:15.000
нэгжийг 1 моль нь 1 гр-тай тэнцүү.

00:03:15.000 --> 00:03:16.550
Би атом масс нэгжийг амн хэмээн бичье.

00:03:16.550 --> 00:03:23.690
Эсвэл 1 гр-ыг 6,02-ыг 10-ын 23 зэрэг атом массын

00:03:23.690 --> 00:03:26.220
нэгжээр үржүүлсэнтэй тэнцүү гэж бичиж болно.

00:03:26.220 --> 00:03:28.390
Энэ нь бидэнд хэрэгтэй учир шалтгаан бол

00:03:28.390 --> 00:03:31.540
Википедиaгийн тодорхойлолтоор атом ертөнцийн

00:03:31.540 --> 00:03:34.140
хоорондыг хөрвүүлэхэд тусална. Атомын ертөнцтэй (атом массын нэгж)

NOTE Paragraph

00:03:34.140 --> 00:03:37.050
харилцан үйлчилдэг ертөнцийг бидэнд хөрвүүлэхэд тусладаг.

00:03:37.050 --> 00:03:40.960
Мөн бидэнд нэмэлт нейтрон байгаа.

00:03:40.960 --> 00:03:43.540
Атом массын тоонд үүнийг нэмээд гр-ын атомын ертөнцтэй болон

00:03:43.540 --> 00:03:45.540
гр-ыг өдөр тутамдаа харилцан үйлчилдэг ертөнцөд хөрвүүлэхэд тусална.

00:03:45.540 --> 00:03:47.490
Үүнийг мэдэж байгаачлан гр нь

00:03:47.490 --> 00:03:50.400
массын хэмжээнээс жижигхэн.

00:03:50.400 --> 00:03:52.340
Энэ нь 1/1000 кг.

00:03:52.340 --> 00:03:54.210
Килограмм нь 2 фунттэй тэнцүү.

00:03:54.210 --> 00:03:56.590
Тэгэхээр энэ нь фунтийн 1/5000 гэсэн үг.

00:03:56.590 --> 00:03:58.470
Энэ нь тиймч их биш.

00:03:58.470 --> 00:04:03.570
Маш жижиг хэмжээний нүүрстөрөгчийн 1 гр-д

00:04:03.570 --> 00:04:07.100
тонн атом байдаг ба хамгийн багадаа нүүрстөрөгчийн 12 гр-д

00:04:07.100 --> 00:04:11.070
тонн атомууд байдаг 6,02-ыг 10-н 23

00:04:11.070 --> 00:04:12.670
зэргээр үржүүлсэн үржвэр байна.

00:04:12.670 --> 00:04:14.730
Атомын тухай ярих хэрэгтэй байх.

00:04:14.730 --> 00:04:16.610
Энэ бол асар их тоо.

00:04:16.610 --> 00:04:22.770
Үүнийг дүрслэн төсөөлбөл, хэрвээ таны бодож байгаачлан

00:04:22.770 --> 00:04:25.600
би үсний диаметртай зүйрлэн хэлсэн ба хэрвээ

00:04:25.600 --> 00:04:31.750
энэ диаметр үс юм бол үсний хэсгээр 1 сая нүүрстөрөгчийн атом байдаг.

00:04:31.750 --> 00:04:35.130
Нүүрстөрөгчид нэг сая атом байдаг.

00:04:35.130 --> 00:04:42.790
Хэрвээ алим аван хэмжин үзвэл

00:04:42.790 --> 00:04:48.170
та хэдэн хувийг нь олох вэ?

00:04:48.170 --> 00:04:51.020
Алимны атомыг бүрдүүлэх байсан бол

00:04:51.020 --> 00:04:52.795
мэдээж өөр зүйлийн бүлэг атомыг,

00:04:52.795 --> 00:04:55.980
атомын нэг хэсгийг авч алим дахь хэмжээг гаргана.

00:04:55.980 --> 00:04:58.690
Үүний дараа алим дахь хэмжээ болно.

00:04:58.690 --> 00:05:01.190
Тэгэхээр алимд буй атом алим шиг юм бол

00:05:01.190 --> 00:05:03.310
алим нь дэлхий юм.

00:05:03.310 --> 00:05:07.810
Энэ хэмжээгээр боловсруулахад

00:05:07.810 --> 00:05:09.070
хэцүү байдаг.

00:05:09.070 --> 00:05:13.170
Чамд нэг гр байвал

00:05:13.170 --> 00:05:15.480
1 гр устөрөгч байна гэж үзье.

00:05:15.480 --> 00:05:22.470
1 гр устөрөгч.

00:05:22.480 --> 00:05:25.540
Чамд нэг гр устөрөгч байвал чамд хэдэн моль устөрөгч байх вэ?

00:05:25.540 --> 00:05:29.400
1 моль устөрөгч байна.

00:05:29.400 --> 00:05:31.760
Би үүнийг яаж мэдэж байна вэ?

00:05:31.760 --> 00:05:35.070
Учир нь устөрөгчийн атом массын тоо бол 1.

00:05:35.070 --> 00:05:40.690
Тэгэхээр ерөнхийдөө би ямар нэгэн элемент авахдаа

00:05:40.690 --> 00:05:48.565
атом массын тухай, би 1 моль хөнгөнцагааныг үзэхүү?

00:05:48.570 --> 00:05:53.270
6,02-ийг 10-ын 23-аар үржүүлсэн

00:05:53.270 --> 00:05:56.240
атомуудын нийт масс хэд вэ?

00:05:56.240 --> 00:06:00.780
Хөнгөнцагааны массын тоо 27.

00:06:00.780 --> 00:06:08.280
Тэдгээрийн атом масс ын нэгж 27. Тэгэхээр би

00:06:08.280 --> 00:06:13.340
цэг 6 гэж тавих шаардлагагүй тэгэхээр үүнийг

00:06:13.340 --> 00:06:14.200
ийм замаар бичихгүй.

00:06:14.200 --> 00:06:15.620
Энэ таныг төөрөгдүүлж магадгүй.

00:06:15.620 --> 00:06:18.810
Хэрвээ та атом молийг хялбар ойлгох арга зам нь

00:06:18.810 --> 00:06:21.360
та массыг авдаг бол би атомын тоогоор авдаг.

00:06:21.360 --> 00:06:24.280
Энэ тиймч сайн биш тул массын тоогоор авах хэрэгтэй.

00:06:24.280 --> 00:06:27.310
Энэхүү тохиолдолд 27 гэж хэлнэ.

00:06:27.310 --> 00:06:30.490
Тэгэхээр бид хөнгөнцагааны массын тоо 27 гэж

00:06:30.490 --> 00:06:36.760
авах 1 моль байгаа гэж үзнэ.

00:06:36.760 --> 00:06:41.810
Иймд масс нь 27 гр байна.

00:06:41.810 --> 00:06:44.340
Тэгэхээр шууд утгаараа бол 1 моль атомтай байх үед

00:06:44.340 --> 00:06:49.090
хөрвүүлэхэд массын дугаар нь гр болно.

00:06:49.090 --> 00:06:54.520
1 моль төмөрт 56 төмрийн изотопуудад

00:06:54.520 --> 00:06:58.450
атом массыг дурьдахад 56.

00:06:58.450 --> 00:07:00.380
Таньд энгийн сонсогдохгүй байгаа ч бид харьцааг

00:07:00.380 --> 00:07:02.790
изотоп 56 гэж хэлнэ.

00:07:02.790 --> 00:07:04.610
1 мольд атом массын

00:07:04.610 --> 00:07:12.070
56 гр байна.

00:07:12.070 --> 00:07:16.170
Чиний бодлоор хэр

00:07:16.170 --> 00:07:23.180
олон атом массын

00:07:23.180 --> 00:07:25.170
нэгжтэй вэ? Энэ атомд

00:07:25.170 --> 00:07:30.850
56 атом массын нэгжтэй.

00:07:30.850 --> 00:07:33.815
Нэг мольд байх массын нэгж нь 6,02-ыг 10-ын

00:07:33.815 --> 00:07:37.830
23 зэрэгт үржүүлсэнтэй адил 56 атом массын нэгжтэй байна.

00:07:37.830 --> 00:07:39.700
Нэг гр дахь атом массын

00:07:39.700 --> 00:07:41.950
нэгжийг тоонд хуваах учир

00:07:41.950 --> 00:07:43.390
56 гр байна.

00:07:43.390 --> 00:07:45.330
Хялбараар бодвол аль ч

00:07:45.330 --> 00:07:47.280
массын дугаарыг авахад

00:07:47.280 --> 00:07:50.100
Жишээ нь: Цахиур байвал, цахиурын 1 моль

00:07:50.100 --> 00:07:53.150
цахиурын масс гэсэн үг. Би жингийн талаар яримааргүй

00:07:53.150 --> 00:07:56.750
байна. Учир нь дэлхий ертөнц дээр 28 гр-аар хэрэглэдэг.

00:07:56.750 --> 00:07:58.325
Цахиурын 2 молийн тухай авч үзье?

00:08:04.170 --> 00:08:05.230
Би массын тоог нь бичье.

00:08:05.230 --> 00:08:09.950
Цахиурын массын тоо 28.

00:08:09.950 --> 00:08:12.720
2 моль цахиур.

00:08:12.720 --> 00:08:17.010
Тэгэхээр 1 моль нь 28 гр гэж үзвэл 2 моль

00:08:17.010 --> 00:08:23.570
нь 56 гр байна.

00:08:23.570 --> 00:08:30.100
Надад 16н хүчилтөрөгчийн

00:08:30.100 --> 00:08:33.059
4 моль байна гэж хэлье.

00:08:33.059 --> 00:08:35.140
Тэгвэл масс хэд вэ?

00:08:35.140 --> 00:08:37.659
Энэ бол хүчилтөрөгчийн атомын асар том тоо.

00:08:37.659 --> 00:08:39.000
Үүний масс нь хэд байх вэ?

00:08:39.000 --> 00:08:44.750
Хүчилтөрөгчийн 1 моль 16 амн бөгөөд

00:08:44.750 --> 00:08:52.960
4 моль нь 64 гр болно.

00:08:52.960 --> 00:08:55.660
Бид массын тоо гэж хэрэглэдэггүй.

00:08:55.660 --> 00:08:58.490
Энэ нь бүхэлдээ тоо хэмжээ юм.

00:08:58.490 --> 00:09:00.480
Хялбараар бодвол атом

00:09:00.480 --> 00:09:06.640
массын нэгжийн тоо болон гр-ыг хөрвүүлцгээе.

00:09:06.640 --> 00:09:08.530
Би энэ олон гр-ыг хаанаас олох вэ?

00:09:08.530 --> 00:09:11.610
Нүүрстөрөгчийн масс нь 12 гр. Тэгэхээр 6,02-ыг

00:09:11.610 --> 00:09:15.760
10-ын 23н зэргээр үржүүлсэн үржвэр байна.

00:09:15.760 --> 00:09:18.360
Энэ нь бүх моль юм.

00:09:18.360 --> 00:09:19.445
Энэ бол тоо.

00:09:19.445 --> 00:09:21.740
Бидний саяны ярилцсан зүйлээ

00:09:21.740 --> 00:09:22.800
хөгжилтэй маягаар хүргэлээ.

00:09:22.800 --> 00:09:25.140
Учир нь молийн цаад мэдлэгэтэй байх нь маш чухал.

00:09:25.140 --> 00:09:27.780
1 моль киложоуль,

00:09:27.780 --> 00:09:31.470
урвалын эрчим хүч юу вэ?

00:09:31.470 --> 00:09:34.330
энэ бүгд бүх төрлийнх.

00:09:34.330 --> 00:09:35.310
Тэгэхээр аль болох маш сайн

00:09:35.310 --> 00:09:37.970
ойлгохыг хичээгээрэй.

00:09:37.970 --> 00:09:38.530
Хэрвээ ямар нэгэн зүйл болохгүй

00:09:38.530 --> 00:09:40.290
бол надад мэдэгдээрэй.

00:09:40.290 --> 00:09:42.590
Энэ маш чухал учраас би магадгүй дахин өөр нэгэн бичлэг хийх болно.